Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 lutego 2017 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie J. P. od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) w Ł. z dnia 25 stycznia 2016 roku zaliczającego wnioskodawcę do lekkiego stopnia niepełnosprawności.
Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:
Wnioskodawca jest osobą niepełnosprawną w stopniu lekkim na stałe z przyczyn laryngologicznych, kardiologicznych, ortopedycznych.
Nie występują u wnioskodawcy znaczne ograniczenia w możliwości samodzielnego poruszania się, a pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych wnioskodawca nie wymaga ani częściowo ani okresowo. Wnioskodawca nie wymaga także zamieszkiwania w oddzielnym pokoju, nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji.
W czasie badania przeprowadzonego przez biegłego lekarza laryngologa w kwietniu 2016r stwierdzano dobry kontakt słowny z odległości 1 m przy używaniu przez wnioskodawcę aparatów słuchowych, występowała dodatnia próba R. (chwianie na boki bez zbaczania kierunkowego), występował ubytek słuchu (70 dB dla ucha prawego i 53,3 dB dla lewego). Wnioskodawca zgłaszał zawroty głowy. Rozpoznano obustronne odbiorcze uszkodzenie słuchu w stopniu umiarkowanym (kompensowane aparatami słuchowymi) oraz subiektywne zawroty głowy.
Podczas badania kardiologicznego w czerwcu 2016r rozpoznano u wnioskodawcy zaburzenia przewodzenia śródkomorowego z wydolnością krążenia oraz podejrzenie choroby wieńcowej. W czasie badania nie stwierdzano odchyleń od normy w zakresie stanu układu krążenia, poza niewielkim wzrostem ciśnienia tętniczego krwi do 165/95 mmHg. Wnioskodawca nie był hospitalizowany z przyczyn kardiologicznych.
Podczas badania przeprowadzonego w dniu 18 listopada 2016r przez biegłego lekarza ortopedę stwierdzano spłycenie fizjologicznej krzywizny kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym, nieznaczne ograniczenie zakresu ruchomości obu stawów biodrowych, dodatni lewostronnie objaw L., ograniczenie wyprostu w lewym stawie biodrowym o 10 stopni, ograniczenie ruchomości (zgięcia) w obu stawach kolanowych, a także wyprostu (15 stopni w prawym i 20 stopni w lewym). Poza tym stwierdzano pełny zakres ruchomości stawów kończyn oraz kręgosłupa, a wnioskodawca samodzielnie ubierał się i rozbierał, samodzielnie chodził przy pomocy laski (podawał, że bez bólu przechodzi ok. 50 m). Nie stwierdzano innych zaburzeń i patologii w zakresie narządu ruchu. W w.w. dacie rozpoznawano średnie zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego lewego oraz stawu biodrowego lewego (nie ograniczające znacząco zdolności do samodzielnego poruszania się), zmiany zwyrodnieniowe odcinka lędźwiowo-krzyżowego (bez uchwytnych ograniczeń w ruchomości całego kręgosłupa).
Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych w sprawie i opisanych powyżej.
Ponadto istotną podstawę ustaleń Sądu meriti stanowiła opinia biegłego lekarza kardiologa, ortopedy i laryngologa. Sąd ten uznał wartość dowodową ww. opinii, zasadniczo podzielając - jako przekonujące - wnioski wypływające z ich treści. Opinie okazały się rzetelne i nie zawierały braków, sporządzono je zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot. Do wydania opinii biegli dysponowali dokumentacją lekarską wnioskodawcy, a także przeprowadzili wywiad i dokonali badania przedmiotowego w zakresie swojej specjalności. Wnioskodawca domagał się opiniowania przez kolejnego biegłego ortopedę, nie podnosząc takich zastrzeżeń, które wyłączałyby wartość dowodową dotychczasowej opinii. Wniosek w w/w zakresie podlegał przez więc oddaleniu przez Sąd pierwszej instancji jako zbędny. Okoliczności istotne dla wyniku sporu ustalono bowiem na podstawie dotychczas wydanych opinii.
W ocenie Sądu Rejonowego zastrzeżenia wnioskodawcy składane na rozprawie stanowiły wyłącznie subiektywną ocenę stanu zdrowia i stopnia sprawności, a uwagi sprowadzały się do polemiki z ustaleniami biegłych lekarzy, specjalistów z danej dziedziny.
Sąd meriti wskazał, że oceny stanu zdrowia wnioskodawcy i jego wpływu na codzienne funkcjonowanie dokonali biegli lekarze, posiadający stosowną wiedzę i doświadczenie w zakresie oceny stanu sprawności i funkcjonowania badanego. Dalsze uzupełnianie postępowania, także poprzez opiniowanie przez innych jeszcze biegłych sądowych, nie było konieczne, bowiem złożone w sprawie opinie pozwalały na zakończenie procesu. Dawały pełny obraz stanu zdrowia wnioskodawcy i wpływu schorzeń na stopień sprawności w kontekście zakresu postępowania wyznaczonego odwołaniem wnioskodawcy.
Zdaniem Sądu pierwszej instancji zastrzeżenia wnioskodawcy dotyczące opinii biegłych przybrały postać polemiki z ustaleniami specjalistów posiadających nie tylko wiedzę specjalną w zakresie podlegającym ocenie, ale i doświadczenie orzecznicze oraz medyczne. Biegli opiniujący w sprawie, dysponowali aktami sprawy i zgromadzoną w nich dokumentacją medyczną oraz dokumentacją jaką wnioskodawca zdecydował się dostarczyć na termin badania. Biegli opisali stan zdrowia wnioskodawcy ustalony w czasie badania oraz na podstawie dokumentacji medycznej i dostatecznie jasno wyrazili w formie zapisów poglądy o braku naruszenia sprawności, w stopniu uzasadniającym ustalanie wyższego niż lekki stopnia niepełnosprawności.
Zbędne i zmierzające do wydłużenia postępowania byłoby w ocenie sądu meriti w tej sytuacji odraczanie rozprawy i dalsze opiniowanie, tak aby inni biegli powtarzali wnioski dotychczasowych opinii, które były jasne, kompletne i zrozumiałe, wystarczające do oceny stanu sprawy i wyrokowania. Strony nie podważyły opinii w sposób, który uzasadniałby kontynuowanie postępowania dowodowego.
Sąd Rejonowy zaznaczył, że dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, a mianowicie korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art. 217 § 1 k.p.c. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z opinii kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy opinia wydana jest niekorzystna dla strony. W świetle art. 286 k.p.c. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii dalszych biegłych lub z opinii instytutu, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 II CR 817/73 niepubl.). Jak podkreśla się także w orzecznictwie o ewentualnym dopuszczeniu dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalności medycznej nie może decydować wyłącznie wniosek strony, lecz zawarte w tym wniosku konkretne uwagi i argumenty podważające miarodajność dotychczasowej opinii lub co najmniej miarodajność tę poddające w wątpliwość. W przeciwnym wypadku wniosek taki musi być uznany za zmierzający wyłącznie do nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu, co winno skutkować jego pominięciem (art. 217 § 2 k.p.c.) – (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 5 czerwca 2002 r., III AUa 811/02, OSA 2003/9/35).
Wnioskodawca, zdaniem Sądu pierwszej instancji, nie składał takich umotywowanych zastrzeżeń do wydanych w sprawie opinii, które mogłyby stanowić podstawę do dalszego prowadzenia postępowania.
W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, iż odwołanie wnioskodawcy jako niezasadne podlegało oddaleniu. Uznał, że zgromadzone w sprawie dowody nie dawały podstaw do zmiany orzeczenia i ustalenia wyższego niż lekki stopnia niepełnosprawności. Podniósł, że wnioskodawca nie kwestionował przyczyn niepełnosprawności w stopniu lekkim, odwołanie nie obejmowało ustalenia innego niż 05-R symbolu przyczyny niepełnosprawności. Opinie biegłych: kardiologa i laryngologa nie stanowiły więc podstawy do zmiany ocenianego orzeczenia (...).
Sąd pierwszej instancji podniósł, że biegli opiniujący w sprawie jednoznacznie wskazali, że nie występują u wnioskodawcy ograniczenia w zdolności do samodzielnego poruszania się ani w zdolności do samodzielnej egzystencji. Wnioskodawca może samodzielnie egzystować, jest zdolny do samodzielnego wykonywania codziennych czynności oraz do pracy, może mieszkać samodzielnie, a charakter schorzenia nie wymaga zamieszkiwania w oddzielnym pokoju.
Sąd ten zważył, że kryteria zaliczania do poszczególnych stopni niepełnosprawności określa ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 t.j.). Zgodnie z art. 1 § 1 ustawa ma zastosowanie do osób niepełnosprawnych, tj. osób, których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, o których mowa w art. 3 tej ustawy, bądź orzeczeniem o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów, bądź orzeczeniem o niepełnosprawności wydanym przed 16 rokiem życia. W art. 3 ustawy ustala się natomiast trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany i lekki.
Dalej Sąd wskazał, że zgodnie z art. 4 ust. 3 ww. ustawy, do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.
Sąd Rejonowy ocenił, że u wnioskodawcy takie istotne obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, występuje. Wypowiadali się w tym zakresie biegli opiniujący w sprawie.
Sąd pierwszej instancji podniósł, że stosownie do brzmienia art. 4 ust. 2 ustawy, do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.
Wnioskodawca, zdaniem Sądu Rejonowego, nie należy do takich osób w ocenie (...) i (...), którą to ocenę podzielili biegli lekarze wydający opinie w sprawie. Wnioskodawca nie wymaga częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych z przyczyn związanych ze stanem układu ruchu, krążenia czy narządu słuchu, co uzasadniało niezaliczenie do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
Dalej Sąd ten wskazał, że do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się natomiast osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji (ust. 1).
Sąd pierwszej instancji ocenił, że biegli sądowi nie stwierdzili, aby wnioskodawca wymagał, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji, która nie występuje.
Sąd Rejonowy zważył, że w orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności, poza ustalonym stopniem wskazuje się także symbol przyczyny niepełnosprawności, okres na jaki orzeczono stopień, datę lub okres powstania niepełnosprawności, datę lub okres powstania ustalonego stopnia niepełnosprawności oraz wskazania, o których mowa w art. 6b ust. 3 ustawy o rehabilitacji zawodowej i zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Wskazania te dotyczą w szczególności: odpowiedniego zatrudnienia uwzględniającego psychofizyczne możliwości danej osoby; szkolenia, w tym specjalistycznego; zatrudnienia w zakładzie aktywności zawodowej; uczestnictwa w terapii zajęciowej; konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie danej osoby; korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki; konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz spełniania przez osobę niepełnosprawną przesłanek określonych w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, ze zm.).
Wnioskodawca w ocenie Sądu meriti kwestionował zaskarżone orzeczenie wyłącznie w zakresie wskazanym w odwołaniu. Sąd rozpoznający odwołanie jest związany jego zakresem i nie może orzekać ponad żądanie. Żaden z biegłych lekarzy nie stwierdził jednak takiego naruszenia sprawności organizmu, które kwalifikowałoby do ustalenia innego stopnia niepełnosprawności niż stwierdzony przez (...) ani orzeczenia o innych ulgach i uprawnieniach.
Sąd ten ocenił, że standardy w zakresie kwalifikowania do lekkiego, umiarkowanego i znacznego stopnia niepełnosprawności określają § 29-31 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 roku w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz.U. z 2003 r., Nr 139, poz. 1328).
Sąd Rejonowy podniósł, że standardy w zakresie kwalifikowania do znacznego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające skutki naruszenia sprawności organizmu powodujące niezdolność do pracy (całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu); konieczność sprawowania opieki (całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem); konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych (zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych). Przez długotrwałą opiekę i pomoc w pełnieniu ról społecznych rozumie się konieczność jej sprawowania przez okres powyżej 12 miesięcy (§ 29).
Przy kwalifikowaniu do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności uwzględnia się naruszenie sprawności organizmu powodujące częściową lub czasową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza konieczność udzielenia pomocy w okresach wynikających ze stanu zdrowia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych (§ 30).
Biegli, zdaniem Sądu Rejonowego, nie stwierdzili, aby u wnioskodawcy występowały powołane wyżej ograniczenia, które uzasadniałyby zaliczenie do innego niż lekki stopnia niepełnosprawności. Zastrzeżenia wnioskodawcy stanowiły subiektywną polemikę z ustaleniami lekarzy. Nie zawierały merytorycznych, konkretnych zarzutów i obiektywnych wniosków, poza wyrażeniem niezadowolenia z opinii niezgodnych z oczekiwaniami odwołującego się.
Sąd meriti w konkluzji zważył, że biegli, ani nie ustalili u wnioskodawcy wyższego niż lekki stopnia niepełnosprawności, ani nie stwierdzali u badanego niezdolności do samodzielnej egzystencji. Biegli nie wskazywali też na potrzebę opiniowania przez biegłych innych jeszcze specjalności.
Z uwagi na powyższe, Sąd Rejonowy oddalił odwołanie.
Apelację od powyższego orzeczenia w całości wniósł pełnomocnik wnioskodawcy.
Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy tj. art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 368 k.p.c. tj. nierozpoznanie istoty sprawy.
Z uwagi na powyższe skarżący wniósł o:
- zmianę zaskarżonego wyroku Sądu I instancji poprzez zaliczenie odwołującego do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, względnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji;
- zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego udzielonego z urzędu, które nie zostały opłacone w całości ani w części.
W uzasadnieniu podniósł, że w sprawie zachodzą przesłanki do orzeczenia względem niego umiarkowanego stopnia niepełnosprawności z przyczyn laryngologicznych, kardiologicznych i ortopedycznych. Przyczyny niepełnosprawności odwołującego z powodu ich łącznego występowania powodują, iż są one bardziej dolegliwe niż gdyby każda z nich występowała samodzielnie. Wskazał, że ma problemy nie tylko z poruszaniem się z powodu zwyrodnienia kręgosłupa oraz ograniczeniem ruchomości obu stawów biodrowych i kolanowych, ale występują u niego także zaburzenia równowagi wynikające z przyczyn laryngologicznych. Połączenie tych dwóch przyczyn powoduje, iż odwołujący ma problemy z codziennym funkcjonowaniu i wbrew twierdzeniom Sądu I instancji wymaga pomocy innych osób w codziennym funkcjonowaniu. W ocenie apelującego Sąd I instancji rozpatrując sprawę wziął pod uwagę wyłącznie opinie biegłych lekarzy pomijając załączoną do akt sprawy dokumentację medyczną. Tym samym nie dokonał wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i nie ocenił zgodności i mocy wszystkich dowodów.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.
W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji wydał trafne orzeczenie, znajdujące oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym i obowiązujących przepisach prawa.
Wbrew zarzutowi apelującego sprawa została rozpoznana co do istoty. Zarzut ten sprowadzał się do kwestionowania dokonanej przez Sąd I instancji oceny materiału dowodowego, a więc w istocie stanowił zarzut naruszenia przepisu prawa procesowego w postaci art. 233 § 1 k.p.c. Wskazać należy, że oceny, czy sąd pierwszej instancji rozpoznał istotę sprawy, dokonuje się na podstawie analizy żądań pozwu i przepisów prawa materialnego stanowiących podstawę rozstrzygnięcia, nie zaś na podstawie ewentualnych wad postępowania wyjaśniającego. Niewyjaśnienie okoliczności faktycznych, istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy nie jest równoznaczne z nierozpoznaniem istoty sprawy (por. wyrok SN z dnia 22 kwietnia 1999 r., II UKN 589/98, OSNP 2000, nr 12, poz. 483).
Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.
Z kolei art. 278 § 1 k.p.c. stanowi, iż dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje w wypadkach, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy wymagane są wiadomości „specjalne”. Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje więc wówczas, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy potrzebne są wiadomości, wykraczające poza zakres wiadomości przeciętnej osoby posiadającej ogólne wykształcenie. Wobec tego biegłym może być jedynie osoba, która posiada wskazane wiadomości potrzebne do wydania opinii i daje rękojmię należytego wykonania czynności biegłego.
W ramach przyznanej swobody w ocenie dowodów – art. 233 k.p.c., sąd I instancji powinien zbadać wiarygodność i moc dowodu z opinii biegłego sądowego dokonując oceny tego dowodu według własnego przekonania i na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (wyrok SN z 2003-10-30 IV CK 138/02 L.). Niemniej jednak polemika z opinią biegłego nie uzasadnia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. (wyrok SN z 2002-01-09 II UKN 708/00 L.). Dla obalenia twierdzeń biegłego specjalisty nie wystarcza bowiem przeświadczenie strony, iż fakty wyglądają inaczej, lecz koniecznym jest również rzeczowe wykazanie, iż wystawiona przez biegłego opinia jest niespójna bądź merytorycznie błędna.
Dowód z opinii biegłych jest przeprowadzony prawidłowo, jeżeli sądy uzyskały od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania, a tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej (wyrok SN z 2000-06-30 II UKN 617/99 OSNAPiUS 2002/1/26).
Zdaniem Sądu II instancji niewątpliwe jest, że ocena stopnia niepełnosprawności wnioskodawcy to jest ocena jego stanu zdrowia oraz niezdolności do pracy bądź ograniczonej zdolności do pracy (wyłącznie w warunkach pracy chronionej) nadto ewentualnej konieczności zapewnienia mu w celu pełnienia ról społecznych, częściowej albo czasowej pomocy innych osób, wymaga wiadomości specjalnych i musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłego, nie zaś tylko w subiektywnym odczuciu zainteresowanej rozstrzygnięciem strony.
W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy uczynił podstawą swego rozstrzygnięcia opinie biegłych lekarzy: laryngologa, kardiologa i ortopedy. Biegli każdy z nich w ramach swojej specjalności z uwagi na obustronne odbiorcze uszkodzenie słuchu w stopniu umiarkowanym (kompensowane aparatami słuchowymi) oraz subiektywne zawroty głowy (laryngolog), zaburzenia przewodzenia śródkomorowego z wydolnością krążenia oraz podejrzenie choroby wieńcowej (kardiolog), spłycenie fizjologicznej krzywizny kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym, nieznaczne ograniczenie zakresu ruchomości obu stawów biodrowych, dodatni lewostronnie objaw L., ograniczenie wyprostu w lewym stawie biodrowym o 10 stopni, ograniczenie ruchomości (zgięcia) w obu stawach kolanowych, a także wyprostu (15 stopni w prawym i 20 stopni w lewym) (ortopeda) wprost orzekli, że wnioskodawcę cechuje jedynie lekki stopień niepełnosprawności. Biegły laryngolog wskazał, że nie występują u wnioskodawcy znaczne ograniczenia w możliwości samodzielnego poruszania się, a pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych wnioskodawca nie wymaga ani częściowo ani okresowo. Pod względem laryngologicznym wnioskodawca nie wymaga także zamieszkiwania w oddzielnym pokoju, nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. Biegły ortopeda natomiast wskazał, że u wnioskodawcy stwierdzano pełny zakres ruchomości stawów kończyn oraz kręgosłupa, a wnioskodawca samodzielnie ubierał się i rozbierał, samodzielnie chodził przy pomocy laski (podawał, że bez bólu przechodzi ok. 50 m). Z punktu widzenia ortopedii nie stwierdzano innych zaburzeń i patologii w zakresie narządu ruchu.
Zgodnie z art. 217 § 1 k.p.c. strona może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej.
W postępowaniu przed Sądem I instancji wnioskodawca nie był ograniczony co do możliwości przedstawienia swych twierdzeń i dowodów w kwestiach istotnych dla rozstrzygnięcia sporu. Pomimo tego nie wykazał, iżby dokonana przez wskazanych biegłych ocena stanu jego zdrowia i zdolności do pełnienia ról społecznych była niepełna, czy też merytorycznie błędna. Wnosząc natomiast o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego ortopedy, nie podniósł takich zastrzeżeń, które wyłączałyby wartość dowodową dotychczasowej opinii. Z tego względu Sąd Rejonowy słusznie oddalił jako zbędny wskazany wniosek dowodowy wnioskodawcy. Okoliczności istotne dla roztryśnięcia Sąd meriti ustalił na podstawie dotychczas wydanych opinii.
Analiza treści apelacji prowadzi jednakże do wniosku, że wnioskodawca w istocie nie zakwestionował dokonanej przez Sąd pierwszej instancji oceny opinii biegłych, a jedynie wyprowadził z dokumentacji medycznej odmienne od biegłych wnioski dotyczące stanu jego zdrowia. Nadto wnioski dotyczące stanu jego zdrowia wysnuwał z łącznej interpretacji wszystkich opinii biegłych a nie każdej z opinii z osobna. Innymi słowy, wnioskodawca zasadności swojego roszczenia upatrywał w treści samej dokumentacji medycznej, pomijając treść wydanych w sprawie opinii przez biegłych sądowych.
Wskazać należy, że w sprawie bezspornym są schorzenia, na które cierpi wnioskodawca a które zostały stwierdzone w opiniach biegłych.
Zdaniem Sądu nie sposób zgodzić się z twierdzeniem apelacji, iż na wskazanej ocenie zaważył fakt nieuwzględnienia przez Sąd Rejonowy dokumentacji lekarskiej na okoliczność stanu zdrowia wnioskodawcy kwalifikującego go do wyższego niż lekki stopnia niepełnosprawności. Przede wszystkim błędny jest powyższy zarzut apelującego bowiem przedłożona w przedmiotowej sprawie cała dokumentacja lekarska wnioskodawcy znajdująca się w aktach sprawy została przez Sąd pierwszej instancji uwzględniona jako podstawa ustaleń faktycznych, dokumentacja ta była bowiem podstawą wydania opinii przez biegłych lekarzy: laryngologa, kardiologa i ortopedy. Każdy z tych biegłych jak wynika z opinii oparł się zarówno na dokumentacji lekarskiej zawartej w aktach sprawy, szczegółowo wymieniając poszczególne zaświadczenia lekarskie, wyniki badań itp., jak i na podmiotowym badaniu wnioskodawcy. Wnioskodawca w toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji nie wnosił o dopuszczenie dowodów z dodatkowej dokumentacji medycznej. Także w samej apelacji nie został złożony wniosek dowodowy o przeprowadzenie dowodów z dokumentów medycznych innych, niż dołączonych do niniejszej sprawy. Nadto wnioskodawca nie podnosił w apelacji, że biegli wydali opinie na podstawie niekompletnego materiału medycznego. Powyższe badania przedmiotowe (analiza dokumentacji lekarskiej) i podmiotowe doprowadziły do wydania wskazanych opinii biegłych. Ponownie pokreślić należy, że wnioskodawca zarówno przed Sądem pierwszej instancji jak i w postępowaniu odwoławczym nie przedstawił żadnych argumentów merytorycznych podważających opinie biegłych, nie przedstawił też żadnych zastrzeżeń co do ich treści. Podkreślić należy, iż obowiązek wyjaśnienia przez biegłego treści opinii zachodzi jedynie wówczas, gdy strona zgłosi zastrzeżenia do tego opinii. Stąd też bezcelowym byłoby wzywanie biegłego na rozprawę, tym bardziej, że wnioskodawca nie formułował na tym tle żadnych zarzutów procesowych.
Podkreślenia wymaga, że zgodnie z treścią art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 t.j.) do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. Tym samym celem zaliczenia wnioskodawcy do konkretnego stopnia niepełnosprawności (w tym wypadku umiarkowanego), niezbędne jest między innymi obiektywne stwierdzenie wymogu - konieczności zapewnienia czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. Wykazaniu przesłanki wspomnianej „konieczności” bezsprzecznie może służyć tylko i wyłącznie dowód z opinii biegłego specjalisty posiadającego stosowne wiadomości specjalne w tym zakresie i dającego rękojmię należytego wykonania czynności biegłego, nie zaś sama dokumentacja lekarska.
Brak też podstaw do uznania, iż ocena stanu zdrowia wnioskodawcy wynikająca z opinii biegłych laryngologa, kardiologa i ortopedy jest niepełna. Tym samym, polemizując z wnioskami opinii biegłych co do oceny stopnia niepełnosprawności wnioskodawcy, apelujący twierdzi bezpodstawnie, że poszczególne aspekty dotyczące jego stanu zdrowia nadal nie zostały kategorycznie wyjaśnione. Na etapie postępowania przed Sądem pierwszej instancji wnioskodawca ani aktualnie pełnomocnik wnioskodawcy nie wnosili żadnych merytorycznych zastrzeżeń do wskazanych opinii. Sąd nie dopatrzył się także jakichkolwiek niespójności czy niekompletności we wskazanych opiniach co do stanu zdrowia wnioskodawcy. Żaden z biegłych lekarzy nie stwierdził takiego naruszenia sprawności organizmu, które kwalifikowałoby do ustalenia innego stopnia niepełnosprawności niż stwierdzony przez (...) ani orzeczenia o innych ulgach i uprawnieniach.
Reasumując, skoro więc wnioskodawca nie przedstawił żadnych zarzutów podważających opinię biegłych, ograniczając się jedynie do formułowania własnych wniosków co do oceny stanu jej zdrowia, nie popartych przy tym żadną rzeczową argumentacją, zarzuty apelacji nie mogły odnieść zamierzonego skutku.
Z powyższych względów nie mógł się ostać zarzut nierozpoznania sprawy co do jej istoty. Sąd I instancji bowiem w sposób właściwy przeprowadził postępowanie dowodowe, a w wyniku wszechstronnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych. Postępowanie pierwszoinstancyjne doprowadziło do wyjaśnienia wszelkich okoliczności faktycznych potrzebnych do oceny zasadności roszczenia.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, jako bezzasadną.
Sąd Okręgowy przyznał i nakazał wypłacić z funduszu Skarbu Państwa –Sądu Okręgowego w Łodzi tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego udzielonego z urzędu wnioskodawcy za II instancję kwotę 83 złotych z VAT w oparciu o § 16 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu z dnia 3 października 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1715)
K.P.