UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2016r. Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz powoda W. W. kwotę 3 297,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie: od kwoty 2 297,50 zł od dnia 13 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty i od kwoty 1 000 złod dnia 1 listopada 2014 roku do dnia zapłaty(pkt 1); oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2) i orzekł o kosztach procesu (pkt 3).

Podstawę faktyczną rozstrzygnięcia stanowiło ustalenie, że powód na podstawie zgłoszenia nr (...) zawarł z pozwanym umowę udziału w imprezie turystycznej. Przedmiotem umowy było zorganizowanie pobytu dla dwóch osób w Hotelu (...)+ R. F. Resort & S. na okres 14 dni w dniach od 26 maja do 9 czerwca 2011 roku w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Łączny koszt świadczenia wynosił 9.190,00 zł i obejmował przelot samolotem na trasie K. – D. – K., transfer lotnisko – hotel – lotnisko oraz pomiędzy hotelami crown P. i R. F., zakwaterowanie w pokoju dwuosobowym, wyżywienie HB – śniadania i obiadokolacje w formie bufetu, napoje dodatkowo płatne, opiekę polskojęzycznego rezydenta, ubezpieczenie KL+NNW+BP+ Ratownictwo, wizę wjazdową, wycieczkę (...). Przed wylotem powód został powiadomiony o konieczności zmiany hotelu w części wypoczynkowej wycieczki w miejscowości Al. (...). Powód w czasie transferu z lotniska do hotelu nie miał zapewnionej opieki polskojęzycznego przedstawiciela pozwanego, mimo ustalenia, iż powodowi taka opieka zostanie zapewniona. Na miejscu okazało się, że powód musiał uiścić kaucję lub pozostawić paszport celem zakwaterowania w pokoju hotelowym. Powód celem umożliwienia mu zakwaterowania w hotelu pozostawił obsłudze hotelu paszport i przez ten okres pobytu nie posiadał przy sobie dokumentu tożsamości. Powód był niezadowolony z organizacji przez pozwanego wycieczek fakultatywnych. W części wypoczynkowej wyjazdu powód został zakwaterowany w hotelu, w którym byli również zakwaterowani agenci turystyczni – pośrednicy w zawieraniu umów turystycznych organizowanych przez pozwaną, którzy zachowywali się głośno oraz przeszkadzali w wypoczynku powodowi oraz pozostałym wczasowiczom. W części wypoczynkowej wyjazdu Zatoka O. była zanieczyszczona substancją ropopochodną, co uniemożliwiało kąpiel w morzu czy wypoczynek na plaży bez uniknięcia kontaktu z tą substancją. Do zanieczyszczenia doszło na miesiąc przed przyjazdem powoda oraz w dniu 23 maja 2011 r. Przed wyjazdem powód nie został zawiadomiony przez pozwanego o powyższym. Sąd ustalił ponadto, że powód nie był zadowolony ze zorganizowanej przez pozwanego wycieczki, był narażony na stres i niewygody, co skutkowało również napięciem pomiędzy powodem, a jego żoną. Urlop był dla powoda zmarnowany. Pismem z dnia 22 czerwca 2011 roku powód i jego małżonka złożyli reklamację usługi turystycznej. W odpowiedzi na reklamację pozwany pismem z dnia 28 lipca 2011 roku wskazał, że wyciek ropy był sytuacją incydentalną i stanowiącą siłę wyższą. Pozwany podał, iż na jego stronie w zakładce komunikaty jest informacja, że większość hoteli w Zjednoczonych Emiratach Arabskich pobiera od gości depozyt zwrotny. Pozwany odnośnie agentów turystycznych zakłócających spokój określił ich jako pracowników oraz podał, że skarga została przekazana do Zarządu pozwanej czego konsekwencją było oficjalne upomnienie od Prezesa pozwanej. Pozwana wskazała, iż za organizację wycieczek był odpowiedzialny jego kontrahent w D. i przeprosiła powoda za zaistniałą sytuację. Pismem z dnia 5 września 2011 powód i jego żona wezwali pozwanego do zapłaty połowy wartości ceny usługi turystycznej w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, ale bezskutecznie.

W świetle powyższych ustaleń Sąd Okręgowy uznał powództwo za usprawiedliwione co do zasady i częściowo co do wysokości. Sąd uznał świetle art. 355 kpc, że pozwany nie wywiązał się z zobowiązań powstałych na mocy umowy. Pozwany nie udzielił powodowi pełnej i rzetelnej informacji o stanie zatoki O. przed wylotem powoda oraz o możliwych utrudnieniach w wypoczynku w tym rejonie. Ponadto pozwany sam przyznał, iż posiadał wiedzę o wycieku ropy, który nastąpił 28 kwietnia 2011 roku na okres około 1 miesiąca przed wyjazdem powoda. Natomiast pozwany winien był posiadać również informację o kolejnym wycieku, który miał miejsce na trzy dni przed wylotem powoda z uwagi na przebywanie na miejscu jego przedstawicieli miejscu. Ponadto to pozwany załączył do odpowiedzi na pozew wydruk komunikatu, z którego wynikało iż do kolejnego zanieczyszczenia morza i plaży doszło w dniu 23 maja 2011 roku. Stąd mimo, że sam wyciek ropy był okolicznością niezależną od pozwanego, to jednak pozwany odpowiadał w stosunku do powoda za udzielenie informacji o tym zdarzeniu, gdyż wiedza o tym fakcie nie była wiedzą powszechną, której można oczekiwać od powoda, a wszelkie informacje z tym związane i przedstawione przez strony były podawane w języku obcym. Sąd nie podzielił zarzutu pozwanego, iż ten nie odpowiadał za zakłócanie spokoju powoda w podróży, jak również w trakcie pobytu w hotelu w miejscowości Al. (...). Pozwany sam przyznał, iż osoby które zakłócały odpoczynek innym turystom pozostawały z pozwanym w stosunku, który pozwalał, na ich zdyscyplinowanie. Pozwany w korespondencji z pełnomocnikiem powoda posłużył się sformułowaniem „pracownicy” co wskazuje na zbliżoną zależność tych osób od powoda wyznaczoną tym stosunkiem prawnym i mógł podjąć niezwłoczne działanie w stosunku do osób zakłócających spokój powoda, czego jednak nie wykonał. Na tej podstawie Sąd przyjął, że pozwany zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z nienależytego wykonania umowy na podstawie art. 11a ustawy o usługach turystycznych oraz art. 471 kc. Zdaniem Sądu żądana przez powoda kwota w wysokości 2297,50 zł. tytułem odszkodowania stanowi równowartość szkody majątkowej, którą powód poniósł i stanowiąca równowartość ceny wycieczki samego powoda, z uwagi na fakt, iż zapewniony mu przez pozwanego pobyt nie odpowiadał warunkom ustalonym w umowie oraz wynikającym z przedstawionej oferty. Sąd wziął pod uwagę indywidualny charakter niniejszej sprawy posiłkując się odniesieniem do danej nieprawidłowości w wykonaniu umowy oraz stopniem tej nieprawidłowości w odniesieniu do ceny wycieczki przy uwzględnieniu wskazań Karty Frankfurckiej. Sąd uznał, iż z uwagi na brak możliwości kąpieli w morzu cena winna zostać obniżona o 15% (pkt III 9 tabeli), z uwagi na brak możliwości odpoczynku na plaży cena winna zostać obniżona o 10% (pkt III 10 tabeli), z uwagi na hałas w dzień cena wycieczki winna zostać obniżona o 10% (pkt I 8 lit. a tabeli), z uwagi na hałas w nocy cena wycieczki winna zostać obniżona o 15% (pkt I 8 lit. b tabeli). Nadto Sąd I instancji miał na uwadze, że wymiar odszkodowania związany jest z natężeniem oraz ciągłością niedogodności odczuwanych przez powoda w trakcie pobytu. Istotnym jest, że niedogodności te występowały przez cały połowę okresu pobytu powoda i były dla niego bardzo uciążliwe, gdyż uniemożliwiały prawidłowy wypoczynek, przez cały dzień - od rana do wieczora i w nocy. Dlatego jednocześnie, na zasadzie art. 11a ust. 1 ustawy o usługach turystycznych sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę po 1 000 zł. tytułem odszkodowania za szkodę niemajątkową poniesioną przez powoda w związku z nienależytym wykonaniem umowy o świadczenie usług turystycznych przez pozwanego, w postaci tzw. utraty przyjemności z wypoczynku, „zmarnowanego urlopu”. Z powołaniem na uzasadnienie jurydyczne i w oparciu o zgromadzone środki dowodowe ocenił, że pobyt powoda na wycieczce nie był dla niego źródłem odpoczynku i pozytywnych wrażeń. Sąd zauważył, że powód jest osobą aktywną, uczestniczącą w różnego rodzaju wyjazdach, wycieczkach i to kilka razy do roku. Stąd dla powoda wyjazd zorganizowany przez pozwanego nie był jedynym wyjazdem, na który powód wyczekiwał dla zregenerowania swoich sił, zapewnienia relaksu i wrażeń poznawczych i z tej przyczyny w ocenie Sądu żądanie powoda w zakresie zadośćuczynienia za zmarnowany urlop było wygórowane. Rozstrzygnięcie o odsetkach oparto na treści art. 481 § 1 i 2 k.c. O kosztach procesu sąd orzekł na zasadzie art. 100 k.p.c.

W apelacji pozwany zaskarżając wyrok w punkcie 1 i 3 zarzucił naruszenie prawa procesowego mającego wpływ na treść orzeczenia, a to art. 233 kpc polegające na przeprowadzeniu przez Sąd dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów i ustaleniu, że pozwana odpowiedzialna jest za zachowania osób reprezentujących agentów pozwanej i podróżujących razem z powodem oraz ustaleniu iż powód poniósł szkodę majątkową w wysokości 50% wartości świadczenia oraz szkodę niemajątkową; art. 187§1 pkt 2 kpc w zw. z art. 202 kpc poprzez nieprzekazanie sprawy sądowi według właściwości ogólnej mimo braku wskazania w pozwie podstawy rozpoznawania sprawy przez Sąd Rejonowy w Zabrzu i należycie podniesionego zarzutu niewłaściwości miejscowej. Nadto wskazał na naruszenie prawa materialnego, a to art. 354§1 kc poprzez niewłaściwą interpretację tego przepisu i przyjęcie, iż karta Frankfurcka jest prawem zwyczajowym i jej treść może być podstawą odniesienia się polskiego sądu do ustalenia wysokości szkody; art. 11 ust. 1 pkt 2 ustawy o usługach turystycznych polegające na niezastosowaniu tego przepisu do wyłączenia odpowiedzialności pozwanej za zachowania osób trzecich nieuczestniczących w wykonywani usług przewidzianych w umowie i art. 361§2 kc w zw. z art. 233 kpc polegające na braku uwzględnienia przy ocenie szkody majątkowej powoda wartości świadczeń niekwestionowanych oraz faktu, iż w przeważającym stopniu powód skorzystał z opłaconych świadczeń w sposób prawidłowy.

W oparciu o powyższe zarzuty wnosił o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w całości, względnie zasądzenia na rzecz powoda kwoty 459,50 zł i oddalenie dalej idącego powództwa; ewentualnie uchylenie wyroku do ponownego rozpoznania i przekazanie sprawy Sądowi I instancji. Nadto wnosił o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów postępowania odwoławczego i kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja pozwanego nie mogła odnieść skutku, a stawiane zarzuty, kwestionujące odpowiedzialność pozwanego, nie są trafne.

Sąd Rejonowy poczynił w sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne i ocenił dowody zgodnie z dyspozycją art. 233 § 1 kpc.

Przede wszystkim nie można stwierdzić, aby Sąd Rejonowy przyjmując za przyznane twierdzenia pozwanej zawarte w piśmie przedprocesowym co do faktu zachowania pracowników na organizowanej przez niego wycieczce, przekroczył granice swobodnej oceny dowodów. Istotnie, przedstawiona przez strony korespondencja zawiera tego rodzaju informacje, zatem w świetle art. 231 kpc ustalenie to jest prawidłowe i nie ma podstaw do jego zmiany. Podkreślić dodatkowo trzeba, że zeznania świadka dotyczące także tej okoliczności, nie podważają powyższego faktu. Sama tylko okoliczność eksponowana przez autora apelacji, iż osoby przebywające na tzw. ,,study tourze” są agentami pozwanego bądź pracownikami agentów - niezależnych przedsiębiorców i pracodawców także oceny tej zmienić nie może.

Przede wszystkim też Sąd Rejonowy - w pełni trafnie w ocenie Sądu Okręgowego - przyjął, w odniesieniu do właściwej analizy ujawnionych okoliczności i materiałów niniejszej sprawy, że doszło do niewłaściwego wykonania przez pozwaną spółkę umowy o świadczenie usług turystycznych, którą strona powodowa była związana, czego przejawy Sąd I instancji wyczerpująco przedstawił w ramach ustalenia podstawy faktycznej orzeczenia. Ustalony w sprawie stan faktyczny daje podstawy do uznania, że powód poniósł szkodę majątkową w wysokości 50% wartości świadczenia oraz szkodę niemajątkową. Organizator wycieczki nie wykonał w sposób prawidłowy podstawowych elementów wycieczki takich jak: zakwaterowanie, dostęp do morza i plaży, opieka polskojęzycznego rezydenta, a także usług o charakterze fakultatywnym. Wykazany przez powoda zeznaniami powoda, małżonki, świadków przebieg tej imprezy - prowadzi do wniosku, że wykonawca wycieczki dopuścił się naruszenia warunków umowy. Sąd I instancji w ramach ustaleń faktycznych przyjął zaistnienie tych wszystkich przejawów nienależytego wykonania umowy przez stronę pozwaną, które były twierdzone przez powoda i przedstawione w dokumentach. Nadto strona powodowa wyraźnie podawała jakie negatywne skutki dla samopoczucia, stanu nerwów a także dla jego relacji z żoną miały dane okoliczności świadczące o wadliwym wykonaniu przez pozwanego usługi turystycznej. Wobec ustalenia przez Sąd Rejonowy wystąpienia u powoda ujemnych doznań psychicznych związanych z przykrościami i zakłóceniem spokoju psychicznego, jako wyniku ,,zmarnowanego urlopu", mógł on zasadnie domagać się zadośćuczynienia za tego rodzaju szkodę. Wreszcie wskazać należy, że pozwany nie zdołał przeprowadzić dowodu, na okoliczności egzoneracyjne, a więc wykazania, że do zdarzenia doszło z przyczyn enumeratywnie wymienionych w art. 11a ust. 1.

Sąd Okręgowy uważa, że należy podzielić i zaakceptować ustalenia stanu faktycznego poczynione przez Sąd Rejonowy.

Nie mógł być uwzględniony zarzut naruszenia art. 187 § 1 pkt2 k.p.c. w zw. z art. 202 k.p.c. Pozwana nie składając zarzutu w trybie art. 162 kpc utraciła możliwość powoływania się na istniejące w jej ocenie uchybienie w apelacji. Tym samym nie mógł ono być przedmiotem skutecznego zarzutu skarżącej.

Określenie odpowiedniej kwoty pieniężnej należnej z tytułu zadośćuczynienia, należy do sfery uznania sędziowskiego, odniesionej do rozważenia okoliczności danej sprawy. W tym aspekcie Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu I instancji, że kwota 2297,50 zł w warunkach tego przypadku jest ową należnością odpowiednią. Sąd Rejonowy przeprowadził w tym przedmiocie w pisemnym uzasadnieniu swego orzeczenia słuszny wywód, przedstawiając rzeczową i poprawnie prawną argumentację takiego stanowiska - co Sąd Okręgowy w pełni podziela, nie znajdując potrzeby powtarzania tych samych motywów na obecnym etapie postępowania. Należy zauważyć, że Sąd Rejonowy przyjął, że doszło do niewłaściwego wykonania przez pozwaną spółkę umowy o świadczenie usług turystycznych, którą strony były związane, ustalając przejawy tegoż zgodnie z twierdzeniami powodów. Skutkiem tego nie może budzić wątpliwości, że powodowie otrzymali świadczenie o niższej wartości niż te, za które zapłacili cenę, i ta okoliczność stanowi o szkodzie majątkowej po stronie powodów. Mając na względzie ustalone okoliczności co do wadliwości wykonania umowy przez stronę pozwaną, Sąd Rejonowy zastosował normę art. 322 kpc, określając wysokość odszkodowania w odpowiedniej - jego zdaniem - kwocie pieniężnej stanowiącej procentowe odniesienie świadczeń wykonanych nienależnie do ceny imprezy. Wbrew twierdzeniom apelującej Sąd I instancji dokonując wyliczenia należnego powodowi świadczenia, nie orzekał na podstawie tabeli frankfurckiej. W motywach uzasadnienia Sąd wskazuje, że posiłkował się nią co miało służyć jedynie przybliżonemu oszacowaniu wartości świadczenia. W rozpoznawanej sprawie Sąd meriti ustalił wysokość zasądzanego świadczenia na podstawie art. 11a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych. W ocenie Sądu Okręgowego przyjęta przez Sąd Rejonowy zasada określenia wartości należnego odszkodowania, w okolicznościach tej sprawy, była poprawna. Brak jest tu podstaw do wymiernego ustalenia wartości szkody, z uwagi na to, że powód niewątpliwie skorzystał z pewnych świadczeń w ramach usługi turystycznej dostarczonej przez pozwaną spółkę. Sąd odwoławczy uważa, że w sytuacji, gdy zostało stanowczo ustalone, że podstawowe warunki zaoferowane powodowi nie odpowiadały umówionym warunkom umowy szkodę można odnieść do 50% wartości imprezy, za którą zapłacił.

Z tych względów zarzut naruszenia art. 361 § 2 k.c. w zw. z art. 233 kpc również należy uznać za chybiony i sprowadza się wyłącznie do polemiki z oceną dokonaną przez Sąd mertiti. W odpowiedzi na podniesiony zarzut, Sąd odwoławczy wskazuje, iż Sąd I instancji w uzasadnieniu przedstawił wyczerpująco motywy, które legły u podstaw zasądzenia wymienionych w wyroku kwot z tytułu obniżenia ceny imprezy turystycznej i zadośćuczynienia.

Sąd odwoławczy nie podzielił zarzutów apelacyjnych odnośnie istnienia okoliczności wyłączających odpowiedzialność strony pozwanej, przewidzianych w art. 11a ust. 1 ustawy o usługach turystycznych, w postaci: działania lub zaniechania klienta, działania lub zaniechania osób trzecich, nieuczestniczących w wykonywaniu usług przewidzianych w umowie (jeżeli tych działań lub zaniechań nie można było przewidzieć ani uniknąć), czy też siły wyżej. W rozpatrywanym przypadku strona pozwana jako przyczynę niewłaściwego wywiązania się z umowy podawała zachowanie pracowników – agentów pozwanego. Jak słusznie stwierdził Sąd Rejonowy pozwany sam przyznał, iż osoby które zakłócały odpoczynek innym turystom pozostawały z nim w stosunku, który pozwalał, na ich zdyscyplinowanie. Prowadzi to do słusznego wniosku, iż miał wpływ na sposób ich zachowania. Ponadto, strona pozwana nie zdołała zaoferować w toku postępowania żadnych dowodów, które potwierdzałyby jej twierdzenia w tym zakresie. Nie udowodniła również, iż tego rodzaju działań i zaniechań nie mogła przewidzieć, ani uniknąć

Sąd Odwoławczy nie dopatrzył się również podstaw do dokonania korekty przyznanej kwoty odszkodowania za szkodę niemajątkową. Rozważając podstawę odpowiedzialności pozwanego Sąd I instancji wskazał, że na gruncie ustawy o usługach turystycznych w orzecznictwie Sądu Najwyższego zostało wywiedzione prawo do zadośćuczynienia za szkody niematerialne uczestnika wycieczki, w tym za naruszenie dobra osobistego jakim jest prawo do spokojnego wypoczynku. Konsument ma prawo do uzyskania odszkodowania za uszczerbek niemajątkowy poniesiony na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Rozmiar i sposób odczuwania tych niedogodności rozpatrywać trzeba w kategoriach subiektywnych, a tylko ustalenie wysokości świadczenia w sposób nadmiernie wygórowany uzasadnia ingerencję w zaskarżone orzeczenie. Sąd Rejonowy szczegółowo i przekonująco wyjaśnił, jakie okoliczności były istotne z punktu widzenia rozmiaru przeżyć po stronie uczestnika i wpłynęły na wysokość zadośćuczynienia. Podzielając przedstawioną przez Sąd I instancji ocenę należy stwierdzić, iż kwota 1.000 zł jest adekwatna do stopnia negatywnych przeżyć, związanych z niewłaściwym wykonaniem umowy przez organizatora wycieczki. Wszystkie te przeżycia wpłynęły zdecydowanie negatywnie na komfort wypoczynku, wywołały poczucie zmarnowanego urlopu. Chociaż powód skorzystał z oferowanych mu atrakcji w pozostałe dni pobytu, to jednak po tak negatywnych przeżyciach jego wypoczynek nie mógł być pełny.

Mając powyższe na uwadze, ponieważ wyrok Sądu Rejonowego jest prawidłowy, apelacja jako bezzasadna została oddalona na podstawie art. 385 k.p.c. w z art. 505 ¹² k.p.c. Orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego zapadło na podstawie art. 98§ 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c., § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. poz. 1804).

SSO Teresa Kołeczko-Wacławik

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE