UZASADNIENIE

Powódka A. G. pozwem z dnia 17.10.2016 roku, który wpłynął do Sądu Rejonowego w Kole dnia 20.10.2016 roku, wniosła o podwyższenie alimentów od pozwanego D. G. ustalonych ugodą zawartą w dniu 17 kwietnia 2012 roku przed Sądem Rejonowym w Kole w sprawie III RC 44/12 z kwoty 200 zł miesięcznie do kwoty 500 zł miesięcznie oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu . W uzasadnieniu powódka podniosła, iż strony pozostawały w związku małżeńskim, w trakcie trwania małżeństwa adoptowali córkę J. urodzoną dnia (...). Jeszcze przed orzeczeniem rozwodu pozwany wyprowadził się z domu i przestał łożyć na utrzymanie żony i dziecka, powódka wniosła o zasądzenie alimentów na rzecz jej i córki. W toku postępowania przed Sądem Rejonowym w Kole w sprawie III RC 44/12 strony zawały ugodę, na mocy której pozwany zobowiązał się płacić na rzecz powódki alimenty w kwocie 200 zł miesięcznie. Od tego czasu kwota alimentów na rzecz powódki nie uległa zmianie pomimo, iż potrzeby powódki znacznie wzrosły i nie ma możliwości samodzielnie ich zaspokoić. Małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód z winy pozwanego. Obecnie powódka jest bezrobotna , bez prawa do zasiłku , korzysta z pomocy społecznej i na swoje utrzymanie oraz córki otrzymuje zasiłki w łącznej wysokości 371 zł miesięcznie. Poza alimentami na siebie w kwocie 200 zł oraz na małoletnią córkę w kwocie 500 zł miesięcznie, powódka nie ma innych dochodów . Alimenty są egzekwowane przez komornika sądowego . Jednocześnie powódka nie ma możliwości zatrudnienia z uwagi na konieczność sprawowania opieki nad 11- letnią córką , gdyż pozwany nie pomaga jej w opiece nad dzieckiem a nawet nie utrzymuje z nią kontaktów . Małoletnia J. jest uczennicą klasy IV Szkoły Podstawowej Nr (...) w K. , jest dzieckiem niepełnosprawnym o obniżonych możliwościach intelektualnych i znacznych trudnościach z koncentracją , przez co wymaga całodziennej opieki powódki, która musi jej pomóc w przygotowaniu do szkoły , spakowaniu i ubraniu , odprowadzić do szkoły, odebrać po lekcjach a potem pomóc córce w lekcjach i nauce . Nadto małoletnia korzysta dwa razy w tygodniu w dodatkowych zajęciach z nauki czytania, pisania i matematyki , na które powódka musi ją zawieźć . Córka pozostaje pod stałą opieką lekarza pediatry, neurologa, nefrologa, okulisty i ortopedy. Podjęcie zatrudnienia uniemożliwia powódce również jej stan zdrowia , bowiem została zaliczona do osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim . Powódka posiada wykształcenie zawodowe handlowe a praca sprzedawcy jest dla niej za ciężka. Powódka leczy się na nadciśnienie, odczuwa silne bóle kręgosłupa, pozostaje pod opieką lekarza ortopedy i w zasadzie nie funkcjonuje normalnie bez środków przeciwbólowych . Poza alimentami i zasiłkami z pomocy społecznej nie ma innych dochodów i z tych środków musi utrzymać siebie oraz małoletnią J. .

Pismem procesowym z 23 stycznia 2017 roku powódka wniosła o przeprowadzenie dowodów z dołączonych do pisma dokumentów, podnosząc, iż córka stron jest pod stałą opieką lekarza okulisty z czym związane są koszty wizyty ( 150 zł ) oraz koszty dojazdu ( 200 zł ) . J. G. w dniu 17 października 2016 roku przeszła operację oka, z którą wiązały się dodatkowe koszty – dojazdu , pokrycia kosztów pobytu w K. w okresie przebywania dziecka w łącznej kwocie 1.000 zł, a po operacji J. jest nadal pod opieką lekarza okulisty i potrzebne jest jej dalsze leczenie , w tym przeprowadzenie badań, które kosztują 150 zł. Powódka podniosła, iż córka stron często choruje, przez co opuszcza godziny lekcyjne, a wówczas to powódka sprawuje opiekę nad córką, z którą musi odrobić lekcje, nadgonić zaległości, a pozwany od kilku lat nie kontaktuje się z córką . Podniosła , iż w takiej sytuacji nie ma możliwości podjęcia pracy zarobkowej . (...) powódki ze swojego wynagrodzenia płaci bieżące i zaległe alimenty i się utrzymuje, więc nie jest w stanie wspomagać finansowo powódki i jej córki .

Pozwany D. G. wniósł o oddalenie powództwa, podnosząc iż powódka nie wykazała żadnej istotnej i trwałej zmiany stosunków, która uzasadniałaby zmianę dotychczasowej wysokości alimentów . W chwili zawierania ugody w sprawie III RC 44/12 powódka była bezrobotna , miała problemy zdrowotne z nadciśnieniem , zwyrodnienie kręgosłupa oraz zwyrodnienie kolana co wynika z pisma powódki z dnia 26.03.2012 roku . Nadto z dokumentacji medycznej dołączonej do pozwu wynika, że problemy z kolanem i kręgosłupem miały swój początek już w 2009 roku a pierwsza wizyta w poradni ortopedycznej miała miejsce 7.01.2009 roku . W ocenie pozwanego ogólny stan zdrowia córki J. nie uległ pogorszeniu , gdyż już w toku sprawy III RC 44/12 miała orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności , była leczona u kardiologa , alergologa, okulisty i logopedy ( do którego obecnie nie uczęszcza ). J. miała wadę serca, astmę, wadę wzroku, wrodzone przodostopie obu stóp . W ocenie pozwanego odbycie dwóch wizyt u nefrologa nie świadczy o stałym schorzeniu o charakterze nefrologicznym . Nadto, zmiana kosztów utrzymania J. jest prawnie indyferentna dla obowiązku alimentacyjnego orzeczonego wobec powódki, może jedynie rodzić konsekwencje w zakresie obowiązku alimentacyjnego pozwanego orzeczonego wobec małoletniej J.. Podnoszone w pozwie koszty utrzymania pozostają na poziomie zbliżonym do istniejącego w czasie pierwotnego postępowania w przedmiocie alimentów . Od dnia zawarcia ugody nie doszło do spadku siły nabywczej pieniądza co wynika bezpośrednio z komunikatów publikowanych przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Zdaniem pozwanego istotna i trwała zmiana do jakiej doszło po stronie powodowej to obecny związek powódki z R. K., która to okoliczność polepsza ogólną sytuację materialną powódki. Pozwany podkreślił, iż to po jego stronie doszło do istotnej i trwałej zmiany sytuacji majątkowej, bowiem, po tym jak związał się z K. K. (1) , zamieszkał z nią i dwójką jej małoletnich dzieci, a w dniu (...) urodził się F. G. wspólne dziecko jego i K. K. (1). U F. G. została stwierdzona dystrofia mięśniowa D.’a, która prowadzi do postępującego i nieodwracalnego zaniku mięśni. Z tych przyczyn dziecko często przechodzi infekcje oskrzeli i płuc, musi pozostawać pod kontrolą poradni pulmonologicznej. Nadto, konieczne są również wizyty dziecka w poradni mięśni w W., gdzie będą dla niego dobierane leki steroidowe, które pozwolą na przedłużenie względnej sprawności syna. Koszt jednej takiej wizyty to około 270 zł ( 120 zł wizyta , 150 zł przejazd ). F. dotychczas dwa razy w roku korzysta z pomocy lekarza kardiologa, koszt wizyty to 300 zł ( 200 zł wizyta, 100 zł koszt dojazdu do Ł.). Wizyty te będą musiały odbywać się znacznie częściej ze względu na skutki ubocznej kuracji sterydowej. Dodatkowo F. pozostaje pod kontrolą neurologa. Choroba syna wymaga jego ciągłej rehabilitacji, która może spowolnić zanik mięśni. Od września F. uczęszcza do Zespołu Szkół im. (...). J. P. w M., gdzie ma zapewnioną codzienną rehabilitację. Dziecko ma orzeczony stopień niepełnosprawności, orzeczoną potrzebę kształcenia specjalnego oraz opinię o potrzebie wczesnego wspierania rozwoju dziecka. Choroba syna wymaga od rodziców nakładów finansowych, które łączą się z zakupem leków, rehabilitacją czy wizytami lekarskimi. Obecnie koszt leków wynosił 200 zł miesięcznie, jednak od przyszłego roku F. powinien przyjmować specjalistyczne leki, których roczny koszt będzie oscylował w granicach 11.000 zł. Rodzice pragną zdobyć środki finansowe na zakup suplementów diety, których roczny koszt to około 300 zł. Na skutek tych okoliczności możliwości majątkowe i zarobkowe pozwanego uległy pogorszeniu w porównaniu do istniejących w czasie zawierania pierwotnej ugody z powódką. Obecnie pozwany pobiera rentę w kwocie 1802,90 zł. Po dokonaniu potrąceń komorniczych (egzekucja alimentów 773,07 zł oraz egzekucja administracyjna 308,67 zł ) do wypłaty pozostaje mu kwota 721,16 zł . Z tej kwoty pozwany dokonuje jeszcze spłaty po 60 zł miesięcznie debetu na karcie kredytowej, który powstał podczas małżeństwa z powódką. Pozostała mu kwota 661,16 zł nie starcza pozwanemu nawet na pełne pokrycie kosztów swojego utrzymania oraz partycypowanie w kosztach utrzymania ciężko chorego syna. Stan zdrowia syna i stan zdrowia samego pozwanego ( zanik mięśni w nodze, usunięcie nerki, usunięcie śledziony) znacznie utrudniają mu podjęcie pracy dodatkowej.

Wyrokiem z dnia 23 marca 2017r. w sprawie o sygn. akt III RC 246/16 Sąd Rejonowy w Kole podwyższył alimenty od pozwanego D. G. na rzecz byłej żony A. G. do kwoty po 300zł złotych miesięcznie płatne do jej rąk do dnia 10-go każdego miesiąca z góry z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w terminie płatności, poczynając od dnia 20.10.2016r., w miejsce alimentów ustalonych ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Kole z dnia 17.04.2012r w sprawie III R C 42/12 (punkt I), oddalił powództwo w pozostałej części (punkt II), zasądził od D. G. na rzecz A. G. kwotę 360zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt III), zasądził od Skarbu Państwa ( Sądu Rejonowego w Kole) na rzecz Kancelarii Adwokackiej adwokata A. B. w K. kwotę 147,60zł ( łącznie z podatkiem VAT w wysokości 23%) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu D. G. z urzędu (punkt IV), wyrokowi w punkcie I nadał rygor natychmiastowej wykonalności (punkt V).

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd I instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

Powódka A. G. od dnia 5 sierpnia 1995 roku pozostawała w związku małżeńskim z pozwanym D. G.. W trakcie trwania małżeństwa w 2005 roku strony przysposobiły córkę J. urodzoną dnia (...). W 2012 roku przed Sądem Rejonowym w Kole za sygnaturą III RC 44/12 toczyło się postępowanie z powództwa A. G. przeciwko D. G. o alimenty. Ugodą z dnia 17.04.2012 roku zawartą przed Sądem Rejonowym w Kole w sprawie III RC 44/12 strony zawarły ugodę, zgodnie z którą pozwany D. G. zobowiązał się płacić alimenty na rzecz małoletniej córki J. G. w kwocie po 500 zł miesięcznie, oraz płacić alimenty na rzecz żony A. G. w kwocie po 200 zł miesięcznie .

Sąd Okręgowy w Koninie Wyrokiem z dnia 21.05.2014 roku w sprawie I C 390/13 rozwiązał przez rozwód małżeństwo A. G. z D. G. zawarte w dniu 5 sierpnia 1995 roku w Urzędzie Stanu Cywilnego w Ł. za numerem aktu małżeństwa (...)w winy obojga małżonków , powierzył powódce wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnią córką J. G. zastrzegając pozwanemu prawo współdecydowania we wszystkich ważniejszych sprawach , które dotyczą córki stron oraz do osobistych kontaktów w opisanym w wyroku zakresie , a nadto zobowiązał obie strony do ponoszenia kosztów utrzymania dziecka i z tego tytułu zasądził od pozwanego D. G. alimenty na rzecz małoletniej J. G. w kwocie po 500 zł miesięcznie to jest w wysokości alimentów ustalonych ugodą z dnia 17.04.2012 roku Sądu Rejonowego w Kole w sprawie III RC 44/12 .

Sąd Apelacyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 17.12.2014 roku w sprawie I A Ca 935/14 zmienił wyrok Sądu Okręgowego w Koninie z dnia 21.05.2014 roku w sprawie I C 390/13, w ten sposób, że rozwiązał małżeństwo stron z winy pozwanego, a w pozostałej części oddalił apelację A. G. .

W 2005 roku po adopcji przez małżonków G. wówczas miesięcznej J. G. zrezygnowała z pracy zarobkowej w sklepie (...) w K. jako sprzedawca i zajęła się wychowywaniem dziecka .

Małżonkowie G. zdecydowali się na adopcję, gdyż powódka przed zawarciem małżeństwa z pozwanym uczestniczyła w wypadku komunikacyjnym, w którym straciła ówczesnego męża i dziecko, z którym była w ciąży, a w następstwie wypadku nie mogła mieć dziecka poczętego w sposób naturalny. W 2009 roku A. G. w Szpitalu (...) w P. przeszła zabieg usunięcia guza piersi . A. G. w 2012 roku chorowała z powodu nadciśnienia tętniczego, zwyrodnienia kręgosłupa, zwyrodnienia kolana , wymagała rehabilitacji . A. G. w dniu 27.12.2011 roku zarejestrowała się w Powiatowym Urzędzie Pracy w K. jako bezrobotna . Małżonkowie G. pozostawali w nieformalnej separacji od stycznia 2012 roku. Pozwany po wyprowadzeniu się z domu przestał opiekować się córką, która od tego czasu pozostawała pod wyłączną opieką matki. Małoletnia J. orzeczeniem z dnia 05.05.2011 roku została zaliczona do osób niepełnosprawnych od urodzenia na okres do dnia 31.05.2013 roku. Małoletnia chorowała na astmę oskrzelową, miała alergię, wadę serca, wadę wzroku, wrodzone przodostopie obu stóp. W chwili orzekania rozwodu A. G. pozostawała zarejestrowana jako bezrobotna bez prawa do zasiłku . A. G. pobierała na rzecz córki zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 153 zł miesięcznie oraz dofinansowanie do czynszu w wysokości 160 zł miesięcznie. A. G. otrzymywała od D. G. kwotę 700 zł tytułem alimentów egzekwowaną w drodze egzekucji komorniczej. Koszty utrzymania małoletniej J. wynosiły wedle powódki kwotę 1.000 – 1.200 zł miesięcznie, w tym wydatki na obiady w szkole 70 zł, wydatki na leczenie małoletniej 200 zł miesięcznie. A. G. ponosiła koszty utrzymania mieszkania: 250 zł miesięcznie czynsz, 100 zł miesięcznie opłata za energię , 24 zł za wywóz nieczystości , 20 zł za wodę , 54 zł za gaz , 50 zł za Internet , 60 zł za telewizję satelitarną .

Dalej Sąd Rejonowy ustalił, ze w styczniu 2013 roku A. G. związała się z R. K. byłym mężem konkubiny D. G. K. K. (1). R. K. pracował za granicą, na utrzymanie przekazywał A. G. kwotę 400 - 500 zł miesięcznie.

Sąd Rejonowy ustalił również, że orzeczeniem z dnia 11.08.2014 roku A. G. została zaliczona do osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim z uwagi na schorzenia narządów ruchu na okres do dnia 31.08.2017 roku. Małoletnia J. nadal chorowała na astmę oskrzelową, miała alergię, wadę serca, wadę wzroku, wrodzone przodostopie obu stóp, niską sprawność narządów mowy. Pozostawała pod opieką lekarzy specjalistów : logopedy , laryngologa , alergologa z T. , audiologa z P. oraz kardiologa z Ł. . Małoletnia J. G. uczestniczyła w ćwiczeniach w (...) w K., a każdy wyjazd kosztował 40 zł, brak zakładanych efektów skutkował skierowaniem jej na operację usunięcia lub zmniejszenia zeza. A. G. zamierzała pojechać z córką na konsultacje do lekarza okulisty do K.. J. G. miała problemy z nauką z uwagi na brak koncentracji i uwagi .

Sąd Rejonowy ustalił również, że D. G. wyrokiem z dnia 15.02.2012 roku w sprawie II K 1354/11 Sądu Rejonowego w Kole został skazany za przestępstwo z art. 207 par. 1 k.k. za to , że w okresie od marca 2009 roku do listopada 2011 roku w K. znęcał się fizycznie i psychicznie nad A. G. w ten sposób, że bez powodu, często pod wpływem alkoholu wszczynał awantury domowe podczas których zakłócał nocny wypoczynek, groził pobiciem i pozbawieniem życia, kierował pod jej adresem wyzwiska uznawane powszechnie za obelżywe, krytykował, poniżał a nadto stosował wobec niej przemoc fizyczną w ten sposób, że szarpał, popychał, dusił, ciągnął za włosy oraz bil po całym ciele . D. G. w 2011 roku został skazany za jazdę pod wpływem alkoholu i utracił prawo jazdy, w tym okresie pozwany zaprzestał pracy dorywczej jako kierowca i utrzymywał się jedynie z renty chorobowej związanej z wypadkiem przy pracy jakiemu uległ odbywając zasadniczą służbę wojskową, którą otrzymywał od 1991 roku .

W marcu 2012 roku pozwany utrzymywał się z renty w kwocie 1.623 zł miesięcznie .

W chwili orzekania rozwodu pozwany D. G. otrzymywał świadczenie rentowe w kwocie 1.743,68 zł miesięcznie po potrąceniu alimentów pozwanemu do wypłaty pozostawało około 980 zł miesięcznie . D. G. od stycznia 2012 roku zamieszkał z konkubiną K. K. (1) i dwójką jej małoletnich dzieci .

Obecnie A. G. ma 46 lat, z zawodu jest operatorem maszyn przędzących, posiada też zawodowe wykształcenie handlowe. Powódka od grudnia 2011 roku a następnie od dnia 17.03.2014 roku pozostaje zarejestrowana jako bezrobotna, obecnie bez prawa do zasiłku .

W okresie zarejestrowania A. G. nie odmówiła przyjęcia propozycji odpowiedniej pracy lub innej formy pomocy określonej w ustawie . W okresie od marca 2014 roku Powiatowy Urząd Pracy w K. dysponował ofertami pracy dla sprzedawców oraz ofertami pracy bez wyuczonego zawodu z orzeczeniem o niepełnosprawności za wynagrodzeniem minimalnym i wyższym . A. G. przez Powiatowy Urząd Pracy w K. w okresie od 09.02.2015 roku do 10.11.2016 roku została poinformowana o 9 ofertach pracy za wynagrodzeniem minimalnym i jedną oferta pracy w K. za wynagrodzeniem wyższym od minimalnego o 50 zł ( tj. w wysokości 1.800 zł miesięcznie brutto ). Powódka nie dostała skierowania z Urzędu Pracy, nie podjęła pracy . A. G. szuka pracy wymiarze ½ etatu by sprostać opiece nad małoletnią J. , dostępne oferty wiązały się z pracą przez 8 godzin w pozycji stojącej, której to mogłaby podjąć ze względu na swój stan zdrowia, schorzenia kolana i kręgosłupa. A. G. poszukuje pracy w wymiarze ½ etatu, by pogodzić aktywność zawodową z obowiązkami opiekuńczo – wychowawczymi wobec małoletniej J. G. .

A. G. nadal choruje na zwyrodnienie kręgosłupa, zwyrodnienie kolana, ma wskazanie do operacji endoprotezy kolana, ma orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu lekkim z uwagi na schorzenia narządów ruchu na okres do dnia 31.08.2017 roku .

A. G. jest właścicielką samochodu V. (...) rok produkcji 1995 , wartości rynkowej około 1.000 zł , powódka nie ma innego majątku .

Powódka utrzymuje się ze świadczeń z pomocy społecznej , otrzymuje zasiłek rodzinny na małoletnią J. w kwocie 118 zł miesięcznie , dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego w kwocie 100 zł miesięcznie, zasiłek pielęgnacyjny z tytułu niepełnosprawności dziecka w kwocie 153 zł miesięcznie. A. G. w drodze egzekucji komorniczej otrzymuje alimenty od byłego męża w kwocie po 200 zł miesięcznie na jej rzecz i po 500 zł miesięcznie na rzecz małoletniej J. .

Powódka mieszka wraz z córką i konkubentem R. K., wynajumuje mieszkanie o powierzchni 36 m kw. , czynsz wynosi 250 zł miesięcznie, opłaty za wodę i śmieci wynoszą około 60 zł miesięcznie, opłaty za korzystanie z energii elektrycznej około 100 zł miesięcznie, na zakup węgla powódka wydatkuje około 200 zł miesięcznie ( ponad 2.000 na sezon grzewczy) .

R. K. obciążony jest obowiązkiem alimentacyjnym wobec 12 -letniej córki zamieszkałej z matką K. K. (1) i jej konkubentem R. G. w kwocie po 400 zł miesięcznie, do alimentów prowadzona jest egzekucja komornicza

R. K. w okresie od 18.05.2015 roku do dnia 30.06.2016 roku pozostawał zatrudniony w Firmie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. na stanowisku murarz średnim miesięcznym wynagrodzeniem netto 1459 zł , z którego były potrącane zaległości alimentacyjne oraz bieżące alimenty na rzecz córki K. K. (2) w wysokości po 400 zł miesięcznie.

R. K. od dnia 19.05.2016 roku pozostaje zatrudniony na umowę o pracę na czas określony na stanowisku murarz w Firmie (...) Sp. z o. o. z siedzibą w P., w okresie jesienno – zimowym jego dochody ulegały okresowemu zmniejszeniu i wynosiły za (...) - 971,81 zł netto, za (...) - 994,98 zł netto , za (...) – 1.194,33 zł netto .

Na dzień 02.05.2016 roku R. K. posiadał zadłużenie na rzecz Funduszu Alimentacyjnego na kwotę 3.626 ,11 zł .

Małoletnia J. G. orzeczeniem z dnia 02.03.2016 roku została zaliczona po raz kolejny do osób niepełnosprawnych na okres do dnia 31.03.2018 roku. W roku szkolnym 2016/2017 jest uczennicą klasy IV Szkoły Podstawowej Nr (...) w K., jest dzieckiem o obniżonych możliwościach intelektualnych i znacznych trudnościach z koncentracją, wymaga całodziennej opieki. A. G. pomaga córce w przygotowaniu się do szkoły , spakowaniu wyposażenia szkolnego oraz w ubraniu , odprowadza małoletnią do szkoły, odbiera po lekcjach, pomaga córce w lekcjach i nauce. Małoletnia J. korzysta dwa razy w tygodniu z dodatkowych zajęć z nauki czytania, pisania i matematyki, na które powódka musi ją zawieźć. Małoletnia J. G. pozostaje pod stałą opieką lekarza pediatry , neurologa , nefrologa , okulisty i ortopedy . Małoletnia pozostaje pod stała opieką lekarza neurologa w ramach świadczeń finansowanych przez NFZ , ale na zakup leków matka wydatkuje co miesiąc około 30 zł . Wizyty u lekarza nefrologa T. K. odbywają się średnio raz w miesiącu a odpłatność wynosi 100 zł za wizytę , dodatkowo matka pokrywa koszty dojazdu w kwocie 40 zł . Koszy zakupu leków w przypadku infekcji dróg moczowych wynosi około 60 zł. Małoletnia J. G. przyjmuje leki antyalergiczne, których koszt zakupu wynosi miesięcznie około 50 zł. Małoletnia pozostaje pod stała opieką lekarza okulisty w K. koszt wizyty wynosi 150 zł a koszty dojazdu około 300 zł . Małoletnia ma często zmieniane okulary, koszt wymiany szkieł cylindrycznych z oprawkami wynosi około 330 zł, ostatnio we wrześniu 2016 roku J. miała wymieniane szkła za kwotę 120 zł. J. G. w dniu 17 października 2016 roku przeszła operację oka, z którą wiązały się dodatkowe koszty – dojazdu, pokrycia kosztów pobytu w K. w okresie przebywania dziecka w łącznej kwocie 1.000 zł. Małoletnia J. G. jest również leczona ortopedycznie z uwagi na problemy z biodrami , koszt wizyty lekarskiej wynosi 100 zł . J. często choruje na schorzenia górnych dróg oddechowych , na zakup leków matka wydatkuje wówczas około 100 – 150 zł .

W 2015 roku powódka zapisała małoletnią do świetlicy terapeutycznej przy ulicy (...) w K., jednak J. chodziła tam tylko przez tydzień, po tym czasie zaczęła płakać, przestała chcieć tam chodzić, później chodziła na zajęcia do świetlicy jedynie sporadycznie.

W maju 2016 roku u małoletniej J. G. w stwierdzono upośledzenie intelektualnie w stopniu lekkim, wobec dziecka zostało w dniu 19.05.2016 roku wydano orzeczenie nr (...)o potrzebie kształcenia specjalnego. Dziecko uczęszcza do Szkoły Podstawowej Nr (...) Im. A. M. (1) w K., wymagania edukacyjne wynikające z programu nauczania są dostosowane do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych, pomimo tego J. G. wymaga codziennej pomocy w nauce.

W sierpniu 2016 roku A. G. przebywała wraz z córką na wypoczynku letnim w miejscowości C. za odpłatnością 960 zł . W roku szkolnym 2016/2017 małoletnia J. była zapisana do świetlicy szkolnej w ZS Nr 1 w K. , chodziła do świetlicy od września do grudnia 2016 roku, później powiedziała matce, że nie chce chodzić do świetlicy , bo źle się tam czuje.

J. G. uczęszcza dwa razy w tygodniu na zajęcia indywidualne z czytania, pisania i matematyki do A. M. (2). Opłata za jedną lekcję wynosi 30 zł. Od września 2016 roku J. G. jest objęta pomocą w ramach zajęć rewalidacyjnych, które odbywają się 2 razy w tygodniu po 1 godzinę ( we wtorki i czwartki ), korzysta również z pomocy w ramach zajęć dydaktyczno – wyrównawczych z języka polskiego, matematyki , języka angielskiego w wymiarze po jednej godziny tygodniowo z każdego z tych przedmiotów .

Powódka udokumentowała wydatki na zakup leków, kosmetyków, suplementów diety, obuwia : za lipiec 2016 roku w łącznej kwocie 87,77 zł , za sierpień 2016 roku w kwocie 14,99zł , za wrzesień 2016 roku w łącznej kwocie 256,35 zł , za grudzień 2016 roku na łączną kwotę 90,26 zł , za styczeń 2017 roku na łączną kwotę 251,07 zł , za luty 2017 roku w łącznej kwocie 64,39 zł , za marzec 2017 roku w łącznej kwocie 205,70 zł .

D. G. aktualnie utrzymuje się z renty w wysokości 1.802 zł miesięcznie, do świadczenia rentowego pozwanego prowadzana jest egzekucja komornicza alimentów w kwocie 773,07 zł miesięcznie oraz egzekucja komornicza administracyjna w kwocie 308,67 zł, po potrąceniach komorniczych pozwanemu wypłacana jest kwota 680 zł miesięcznie .

Pozwany w okresie od października 2016 roku do stycznia 2017 roku, podejmował prace dorywcze w zakresie prac wykończeniowych malowania, tapetowania w wybudowanym domu, w styczniu 2017 roku z D. G. z tego tytułu uzyskał dochód w kwocie 200 – 250 zł a dodatkowo zatrudniający zawoził go w sprawach dotyczących leczenia syna F.. Pozwany nie podjął starań o ponowne nabycie uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi, jest właścicielem samochodu D. (...) , który nie jest użytkowany od 2012 roku, za którego opłaca składkę OC .

D. G. nie posiada majątku .

D. G. w okresie odbywania służby wojskowej w 1991 roku doznał wielonarządowego urazu jamy brzusznej i kręgosłupa w następstwie postrzału, operacyjnie usunięto mu lewą nerkę, śledzionę , doznał uszkodzenia kręgosłupa, neurologicznego uszkodzenia lewej kończyny dolnej. W 2002 roku ustalono częściową niezdolność pozwanego do pracy spowodowaną stanem narządu ruchu .

D. G. nadal pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z K. K. (1) , dwojgiem jej dzieci oraz wspólnym dzieckiem F. ur. ur. (...). K. K. (1) nie pracuje zarobkowo, z tytułu opieki nad małoletnim F. otrzymuje zasiłek opiekuńczy w kwocie 1.300 zł miesięcznie . Małoletnia K. K. (2) ma 12 lat, otrzymuje alimenty od ojca w kwocie po 400 zł miesięcznie, małoletni O. L. ma 13 lat, jego ojcostwo nie było ustalone .

F. G. ma zdiagnozowaną nieuleczalną chorobę genetyczną – dystrofię mięśniową D.’a , która prowadzi do postępującego i nieodwracalnego zaniku mięśni . Z tych przyczyn dziecko często przechodzi infekcje oskrzeli i płuc , musi pozostawać pod kontrolą Poradni Pulmonologicznej , nadto konieczne są wizyty dziecka w Poradni Mięśni w W. , gdzie będą dla niego dobierane leki steroidowe , które pozwolą na przedłużenie względnej sprawności . Koszt jednej wizyty to około 270 zł ( 120 zł wizyta , 150 zł przejazd ). F. dwa razy w roku korzysta z pomocy lekarza kardiologa w Ł., koszt wizyty to 300 zł ( 200 zł wizyta , 100 zł koszt dojazdu do Ł. ). Wizyty te w przyszłości będą musiały odbywać się znacznie częściej ze względu na skutki uboczne kuracji sterydowej . F. pozostaje pod kontrolą neurologa J. J. (2) w K. . Choroba syna pozwanego wymaga jego ciągłej rehabilitacji , która może spowolnić zanik mięśni . Od września 2016 roku małoletni F. uczęszcza do Zespołu Szkół im. (...). J. P. w M. , gdzie ma zapewnioną codzienną rehabilitację . Dziecko ma orzeczony stopień niepełnosprawności , orzeczoną potrzebę kształcenia specjalnego oraz opinię o potrzebie wczesnego wspierania rozwoju dziecka . Choroba syna wymaga od rodziców nakładów finansowych , które łączą się z zakupem leków , rehabilitacją czy wizytami lekarskimi . Małoletni F. G. uczęszcza dwa razy w tygodniu na zajęcia rehabilitacyjne za odpłatnością po 40 zł za godzinę. Koszt zakupu leków wynosi miesięcznie około 200 zł a miesięczne koszty utrzymania małoletniego F. według D. G. przekraczają kwotę 1.000 zł. Przewidywany koszt terapii steroidowej i specjalistycznych leków ( nazwa handlowa: calcort ) wynosi 11.000 zł rocznie a suplementów diety (nazwa handlowa: idebeone) wynosi 300 zł miesięcznie.

Opłaty związane z użytkowaniem mieszkania komunalnego zajmowanego przez D. G. i K. K. (1) z dziećmi wynoszą łącznie 332,90 zł miesięcznie ( w tym czynsz, zimna woda, kanalizacja oraz nieczystości stałe ). Opłaty związane z korzystaniem z energii elektrycznej są związane z możliwościami finansowymi domowników na zasadach tzw. Doładowania - w lipcu 2016 roku doładowanie na kwotę 99,51 zł , w lutym 2016 roku doładowanie na kwotę 49,86 zł .

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie całokształtu osobowego i rzeczowego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, co znajduje szczegółowe odzwierciedlenie w treści sporządzonego uzasadnienia.

Na podstawie tak ustalanego stanu faktycznego i dokonanej oceny materiału dowodowego Sąd Rejonowy zważył, że zgodnie z art. 138 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 60 § 1 k.r.o. małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania mu środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego, stosownie do art. 60 § 2 k.r.o. jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia a rozwód pociąga za sobą pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, Sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez niego nowego małżeństwa, jednakże gdy zobowiązany jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia obowiązek ten wygasa także z upływie pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba, że ze względu na wyjątkowe okoliczności Sąd, na żądanie uprawnionego , przedłuży wymieniony termin pięcioletni ( art. 60 § 3 k.r.o ) .

Sąd Rejonowy wskazał, że powódka wywodzi swoje żądanie z art. 60 § 2 k.r.o. albowiem prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Koninie z dnia 21.05.2014 roku w sprawie I C 390/13 zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 17.12.2014 roku w sprawie I A Ca 935/14 związek małżeński stron został rozwiązany z winy D. G.

Świadczenia alimentacyjne między rozwiedzionymi stanowią kontynuację powstałego przez zawarcie małżeństwa obowiązku wzajemnej pomocy w zakresie utrzymania i trwają mimo rozwodu aczkolwiek w postaci zmodyfikowanej. Zgodnie z art. 130 k.r.o. obowiązek jednego małżonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi po rozwiązaniu małżeństwa wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego małżonka. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15.07.1999 roku w sprawie I CKN 356/99 wyraził pogląd, iż pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego wymaga oceny nie tylko w chwili rozwodu, ale w każdorazowej sytuacji uprawnionej osoby. Dla uwzględnienia na podstawie art. 60 § 2 k.r.o powództwa niezbędnym jest by to właśnie rozwód pociągał za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Wykładnia przesłanki „istotnego pogorszenia sytuacji materialnej małżonka niewinnego” zgodnie z utrwalonym stanowiskiem judykatury polega na porównaniu każdorazowej sytuacji materialnej małżonka niewinnego z tym położeniem, które by istniało, gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony i gdyby pozycie małżonków funkcjonowało prawidłowo ( Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7.01.1969 roku w sprawie II C R 528/68 , nr LEX 2590 , Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.10.1980 roku w sprawie III CKN 186/98 , nr LEX 82804 , Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5.08.1999 roku w sprawie III CKN 444/99 , nr LEX 38287, Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7.05.1998 roku w sprawie III CKN 186/98 , LEX 83804 , Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13.01.2000 roku w sprawie II CKN 673/98 , LEX 1218140 ) . Sąd Rejonowy wskazał, że celem, jakiemu ma służyć uprzywilejowane roszczenie alimentacyjne małżonka niewinnego przewidziane w art.60 § 2 kodeku rodzinnego i opiekuńczego w stosunku do rozwiedzionego małżonka uznanego za wyłącznie winnego rozkładu pożycia jest zapobieżenie sytuacji, w której rozwód miałby spowodować pogorszenie w istotny sposób sytuacji materialnej małżonka niewinnego w porównaniu do sytuacji, w której znajdowałby się w prawidłowo funkcjonującym małżeństwie. Zakres, w jakim ma to nastąpić określa z jednej strony stopień pogorszenia się sytuacji materialnej małżonka niewinnego a z drugiej strony zasady słuszności. Tylko bowiem zasady słuszności mogą w sposób prawidłowy wyważyć rozstrzygnięcie jaki w konkretnej sprawie zakres przyczyniania się małżonka niewinnego może być uznany za „odpowiedni”. Z reguły będzie on się znajdował pomiędzy granicą poniżej której leży niedostatek a granicą, której przekroczenie byłoby zrównaniem stopy życiowej obojga rozwiedzionych małżonków. Jak bowiem przyjmuje się powszechnie w piśmiennictwie i judykaturze obowiązek alimentacyjny małżonka winnego nie sięga – przynajmniej z reguły – tak daleko, aby miał on zapewnić byłemu małżonkowi równą stopę życiową, jednakże nie jest przy tym ograniczony do zaspokajania tylko tych usprawiedliwionych potrzeb, o których mowa w art.60 § 1 kodeku rodzinnego i opiekuńczego ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9.09.2009 roku w sprawie I A Ca 565/09 LEX 756661).

Sąd Rejonowy wskazał, iż alimenty na rzecz A. G. ustalone ugodą zostały ustalone w czasie trwania związku małżeńskiego stron na zasadzie art. 27 k.r.o. zatem na zasadzie prawa małżonków do równej stopy życiowej. Wobec powyższego w przedmiotowej sprawie przy ocenie zmiany stosunków przewidzianej art. 138 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego należy uwzględnić również tą okoliczność.

Dokonując porównania sytuacji materialnej powódki z tego punktu widzenia, należy stwierdzić, że gdyby rozwód nie został orzeczony, to powódka nadal pozostawałaby na utrzymaniu D. G. sprawując opiekę nad małoletnią J., bo tak przedstawiała się sytuacja rodziny G. od 2005 roku, jedynie pozwany uzyskiwał dochód w postaci renty oraz podejmował prace dorywcze, natomiast powódka nie miała własnych dochodów, zatem w sposób oczywisty rozwód spowodował istotne pogorszenie sytuacji materialnej A. G. .

Powódka nie ma obecnie żadnych własnych dochodów, pozostaje zarejestrowana jako bezrobotna bez prawa do zasiłku ponadto jest osobą niepełnosprawną i ponosi związane z tym wydatki na leczenie i przywrócenie względnej sprawności ruchowej. Z pism Powiatowego Urzędu Pracy w K. oraz zeznań samej powódki wynika, iż dostępne na rynku lokalnym oferty pracy kolidowały z obowiązkami rodzicielskimi powódki, które w przypadku małoletniej J. z uwagi na stan jej zdrowia są znacznie szersze niż typowe obowiązki rodzicielskie wobec dziecka w tym wieku, zwłaszcza w sytuacji , gdy A. G. sprawuje wyłączną opiekę nad córką. Przedstawiane powódce propozycje pracy dotyczyły ofert gdzie praca rozpoczynała się o godzinie 6.00 tj. przed godziną rozpoczęcia zajęć lekcyjnych małoletniej J. albo też wiązały się ze znacznym obciążeniem narządów ruchu co w aktualnej sytuacji zdrowotnej powódki przy występującym zwyrodnieniu kręgosłupa i stawu kolanowego stanowiło przeciwwskazanie do jej podjęcia .

Sąd Rejonowy podkreślił, iż okoliczności związane z kosztami utrzymania małoletniej J. mogą być podstawą podwyższenia alimentów jedynie w sprawie z jej powództwa przeciwko ojcu a nie w przedmiotowej sprawie o ustalenie alimentów na rzecz A. G. .

Obie strony wskazywały, iż nie mogą podjąć żadnej dodatkowej pracy z uwagi na konieczność sprawowania opieki nad swoimi dziećmi, co w ocenie Sądu nie polega na prawdzie. Pozwany D. G. nie odzyskał prawa jazdy, zatem brak jest podstaw do przyjęcia, by podczas wizyt lekarskich każdorazowo musiał towarzyszyć matce F., a w szczególności nie w takim zakresie , który uniemożliwiałby mu podjęcie pracy w niepełnym wymiarze godzin czy z elastycznym czasem pracy. Niepełnosprawność D. G. powstała w trakcie pełnienia przez niego służby wojskowej ponad 20 lat temu i nie uniemożliwiała mu dotychczas podejmowania pracy. Pozwany nie przestawił żadnych dokumentów wskazujących, iż jego aktualny stan zdrowia pogorszył się na tyle, by trwale uniemożliwiał mu zarobkowanie.

Podobnie w przypadku powódki Sąd uznał, iż stan zdrowia córki J. nie uniemożliwia jej podjęcia pracy zarobkowej, choćby w trakcie trwania zajęć szkolnych małoletniej. Zważywszy powyższe Sąd Rejonowy uznał za zasadne podwyższenie alimentów na rzecz A. G. do kwoty po 300 zł miesięcznie i oddalił powództwo w pozostałej części .

Podwyższona na rzecz powódki kwota alimentów w wysokości po 300 zł miesięcznie jest adekwatna do obecnych możliwości zarobkowych pozwanego, który osiąga miesięczne dochody netto w wysokości około 1.800 zł oraz ma możliwość podejmowania lekkich prac dorywczych. Ustalając zakres obowiązku alimentacyjnego D. G. na rzecz byłej żony Sąd uwzględnił, iż pozwany ma ustalony obowiązek alimentacyjny na córkę J. w wysokości po 500 zł miesięcznie oraz obciąża go obowiązek alimentacyjny wobec młodszego syna F., którego leczenie również wiąże się ze znacznymi nakładami finansowymi.

Zaznaczyć należy, iż ustalenie alimentów na rzecz A. G. na poziomie po 300 zł nie zaspokoi w pełni jej usprawiedliwionych potrzeb zatem powódka będzie zmuszona podejmować chociażby prace dorywcze, aby zabezpieczyć środki finansowe na utrzymanie. Powódka deklarowała na rozprawie gotowość podjęcia pracy w wymiarze ½ etatu. Sąd Rejonowy pokreślił, że dorośli ludzie powinni w pierwszej kolejności sami przyczyniać się do zaspokajania własnych potrzeb, „ dorosły, sprawny życiowo i zdrowotnie człowiek powinien w pierwszym rzędzie starać się wykorzystać własne możliwości samodzielnego utrzymania się, a dopiero potem liczyć na pomoc alimentacyjną ” - taki pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14.02. 2001 , I CKN 1341/00 , LEX nr 52433. Pomimo, iż sytuacja życiowa i zdrowotna powódki jest trudna, to zdaniem Sądu Rejonowego umożliwia A. G. podjęcie lekkiej pracy odpowiadającej jej możliwościom zdrowotnym .

W oparciu o art. 100 kodeksu postępowania cywilnego Sąd zasądził od D. G. na rzecz A. G. kwotę 360 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu tj. kosztów zastępstwa procesowego powódki według norm przepisanych wobec uwzględnienia żądania pozwu jedynie co do kwoty po 100 zł miesięcznie .

Sąd Rejonowy zasądził od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika pozwanego D. G. ustanowionego z urzędu zwrot kosztów zastępstwa procesowego według norm zgodnie z § 10 pkt 9 w zw. z § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata A. B. z urzędu ( Dz. U. 2016 , poz. 1714 ) w kwocie 147,60 zł ( łącznie z podatkiem VAT w wysokości 23 % ) .

O rygorze natychmiastowej wykonalności Sąd orzekł zgodnie z treścią art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c .

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany zaskarżając orzeczenie w części, tj. w punkcie I i III i zarzucił naruszenie prawa materialnego: tj. art. 60 § 2 k.r.o. w zw. z art. 138 k.r.o. poprzez ich zastosowanie w sytuacji gdy alimenty ustalone ugodą z dnia 17.04.2012 r., zawartą przed Sądem Rejonowym w Kole, w sprawie o sygnaturze akt III RC 42/12, wygasły na skutek rozwiązania małżeństwa stron, przez rozwód orzeczony wyrokiem Sądu Okręgowego w Koninie, z dnia 21.05.2014 r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt I C 390 /13.

W przypadku nieuwzględnienia zarzutu naruszenia prawa materialnego skarżący zarzucił:

- naruszenie przepisów postępowania, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczną ze wskazaniami wiedzy, doświadczenia życiowego oraz z zasadami logiki ocenę dowodów zgromadzonych w sprawie, tj. zeznań pozwanego, dokumentacji medycznej pozwanego, dokumentacji medycznej F. G., poprzez uznanie, iż ma on możliwość podjęcia pracy zarobkowej, w sytuacji gdy prawidłowa ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku przeciwnego,

b. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez sprzeczną ze wskazaniami wiedzy, doświadczenia życiowego oraz z zasadami logiki ocenę dowodów zgromadzonych w sprawie, tj. zeznań powódki, dokumentacji dotyczącej kosztów utrzymania powódki, dokumentacji medycznej powódki, informacji z PUP w K., polegającej na przyjęciu, iż na skutek rozwodu doszło do istotnego pogorszenia sytuacji materialnej powódki, w sytuacji gdy okoliczność ta nie wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego

- naruszenie prawa materialnego, tj :

a. art. 135 § 1 k.r.o poprzez jego niewłaściwe zastosowanie a w rezultacie podwyższenie, dotychczasowej wysokości alimentów z kwoty po 200,00 zł do kwoty po 300,00 zł miesięcznie w sytuacji gdy kwota ta nie koreluje z możliwościami zarobkowymi i majątkowymi pozwanego, w konsekwencji na skutek podwyższenia wysokości świadczenia nie zostaną zaspokojone o najmniej elementarne potrzeby pozwanego małżonka oraz jego nowej rodziny, w stosunku do której ma on również zobowiązania alimentacyjne,

b. art. 60 § 2 k.r.o. w zw. z art. 138 k.r.o. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające a przyjęciu że po stronie powodowej doszło do zmiany stosunków uzasadniającej podwyższenie alimentów na rzecz powódki z kwoty po 200,00 zł do kwoty po 300,00 zł miesięcznie, w sytuacji gdy po stronie powódki nie doszło do istotnego pogorszenia jej sytuacji materialnej na skutek rozwodu ani do istotnej zmiany sytuacji uzasadniającej podwyższenie alimentów,

W oparciu o te zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz zasądzenie na rzecz adw. A. B. kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu za postępowanie przed Sądem II instancji, które to koszty nie zostały pokryte w całości ani w części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego okazała się o tyle uzasadniona , że doprowadziła do zmiany zaskarżonego orzeczenia jednakże głównie w jego sferze redakcyjnej. Zmiana ta bowiem wyraża się w istocie korektą sentencji zaskarżonego orzeczenia w punkcie I, która ma swe źródło w określeniu prawidłowej podstawy prawnej zasądzonej kwoty. Sama natomiast jej wysokość – wbrew żądaniu apelującego – nie mogła ulec zmianie. Sąd Okręgowy podzielając bowiem argumentację pozwanego, dotyczącą wygaśnięcia „obowiązku alimentacyjnego” pomiędzy małżonkami orzeczonego w trakcie trwania małżeństwa na podstawie art. 27 k.r.o. na skutek orzeczenia rozwodu, wyartykułowaną we wniesionej apelacji , podziela jednocześnie ustalenia faktyczne co do sytuacji majątkowej i osobistej stron, które były podstawą ustalenia wysokości alimentów, i które – co do zasady – nie były w toku postępowania sporne między stronami.

W sprawie będącej przedmiotem osądu nie mamy bowiem do czynienia z podwyższeniem alimentów, ale ich zasądzeniem. Z tych względów za nietrafny należy uznać pogląd Sądu Rejonowego, że świadczenia alimentacyjne między rozwiedzionymi stanowią kontynuację powstałego przez zawarcie małżeństwa obowiązku wzajemnej pomocy w zakresie utrzymania i trwają mimo rozwodu aczkolwiek w postaci zmodyfikowanej. Sąd odwoławczy podziela w pełni pogląd wyrażony na kanwie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011r. w sprawie o sygn. akt III CZP 39/11. Wbrew prezentowanym przez powódkę zapatrywaniom stanowisko, wyrażone w tej uchwale zostało już ugruntowane w orzecznictwie i brak jest podstaw do jego negowania. Sąd Najwyższy również we wcześniejszej uchwale z dnia 5 października 1982r. w sprawie o sygn. akt III CZP 38/82 wyraził tożsamy pogląd, iż obowiązek wynikający z art. 27 krio wygasa wraz z uprawomocnieniem się wyroku rozwodowego.

Słuszny jest zdaniem Sądu Okręgowego pogląd, iż pomiędzy obowiązkiem ustanowionym w art. 27 k.r.o. a obowiązkiem alimentacyjnym (art. 128 i nast. oraz art. 60 k.r.o.) istnieje podobieństwo, jednak o tożsamości tych obowiązków nie może być mowy; można mówić co najwyżej o "alimentacyjnym charakterze" obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, konstatacja ta nie upoważnia jednak do formułowania tezy, że między małżonkami - w czasie trwania małżeństwa - istnieje obowiązek alimentacyjny sensu stricto. Alimentacyjny charakter obowiązku ustanowionego w art. 27 k.r.o. jest zresztą eksponowany przeważnie na użytek rozwiązań prawa procesowego, np. gdy chodzi o ocenę podstaw ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych.

W praktyce sądowej od wielu dziesięcioleci daje się zresztą zauważyć - dyktowaną względami socjalnymi, językowymi i pragmatycznymi - tendencję do traktowania każdego świadczenia polegającego na dostarczaniu środków utrzymania jako świadczenia alimentacyjnego (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1937 r., C II 1566/37, (...) 1938, poz. 327). Należy w związku z tym przyjąć, że jeżeli sądy zasądzają na podstawie art. 27 k.r.o. alimenty na rzecz drugiego małżonka, to posługują się pewnym skrótem. Nie bez powodu także Sąd Najwyższy, np. w wyroku z dnia 28 stycznia 1998 r., II CKN 585/97 (OSP 1999, nr 2, poz. 29), wyraz alimenty, używany w kontekście art. 27 k.r.o., ujmował w cudzysłów.

Tak więc o "kontynuacji" obowiązku wynikającego z art. 27 k.r.o. po orzeczeniu rozwodu - na zasadach określonych w art. 60 k.r.o. - nie może być mowy. Można co najwyżej mówić o powiązaniach faktycznych oraz o pewnej ciągłości w tym znaczeniu, że zawarcie i funkcjonowanie związku małżeńskiego jest konieczną przesłanką dochodzenia roszczenia alimentacyjnego przewidzianego w art. 60 k.r.o., gdyż - co oczywiste - przewidziany w tym przepisie status rozwiedzionego małżonka wymaga uprzedniego pozostawania w związku małżeńskim. Prawne źródła tego roszczenia nie mogą być natomiast upatrywane w art. 27 k.r.o. (por. także uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 kwietnia 2006 r., SK 57/04, (...) Zb.Urz. 2006, nr 4, poz. 43).

Nie stanowi jego prawnej kontynuacji obowiązek alimentacyjny oparty na podstawie art. 60 k.r.o., który powstaje dopiero wskutek rozwiązania małżeństwa przez rozwód (uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia z dnia 5 października 1982 r., III CZP 38/82, OSNCP 1983, nr 2-3, poz. 31).

Obowiązek z 27 krio nie przeradza się zatem w obowiązek alimentacyjny, gdyż nie jest to proste przeniesienie alimentów. Orzeczony między stronami rozwód, rozwiązujący ich małżeństwo, pozbawił ich statusu rodziny, powodując wygaśniecie obowiązku przyczyniania się do zaspokajania jej potrzeb. Skoro zatem wyrok Sądu Okręgowego w Koninie z dnia 21 maja 2014r. rozwiązujący małżeństwo stron, zmieniony wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 17 grudnia 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 935/14 uprawomocnił się , to wówczas obowiązek określony ugodą stron zawartą przed Sądem Rejonowym w Koninie wygasł i zasadnym byłoby domaganie się przez pozwanego wniesienia powództwa o pozbawienie tego tytułu wykonawczego wykonalności. Z tych względów wobec wygaśnięcia z mocy wyroku rozwodowego obowiązku określonego w art. 27 krio, powódka domagając się jego podwyższenia alimentów, w istocie domagała się ich ustalenia, gdyż podstawę faktyczną jej roszczenia stanowiło przecież orzeczenie rozwodu z wyłącznej winy pozwanego i pogorszenie się jej sytuacji w wyniku tego rozwodu. W postępowaniu cywilnym obowiązuje co prawda zasada, że to powód ma określić żądanie oraz jego podstawę faktyczną (art. 187 § 1 kpc), a do sądu należy rozważenie możliwych podstaw prawnych powództwa, choćby niewskazanych przez powoda (por. wyrok Sąd Najwyższego z dnia 29 czerwca 2010r. w sprawie o sygn. PK 33/10). Z powołanych w pozwie i dowodzonych w toku postępowania okoliczności faktycznych wynika, że powódka precyzyjnie roszczenia swego upatrywała w wyłącznej winie pozwanego w rozkładzie pożycia małżeńskiego oraz w istotnym pogorszeniu swej sytuacji materialnej w wyniku orzeczonego rozwodu, co skłoniło Sąd Rejonowy do odwołania się w podstawie faktycznej i prawnej zaskarżonego orzeczenia również do art. 60 krio. Sąd Rejonowy zbadał bowiem przesłanki określone w tym przepisie prawidłowo wywodząc o zasadności roszczenia powódki w zakresie zasądzonej kwoty 300 zł, co umożliwiło wydanie orzeczenia reformatoryjnego.

Nie można przy tym zgodzić się ze skarżącym pozwanym, że orzeczona kwota 300 zł alimentów na rzecz powódki jest wygórowana i stanowi kwotę nieznajdującą oparcia w strukturze dochodów pozwanego. Oczywiście nie można negować twierdzeń, że pozwany posiada w istocie trudną sytuację materialną, jednakże jego możliwości zarobkowe, będące przecież miarą orzekanego obowiązku, są potencjalnie większe niż powódki. Lektura akt sprawy prowadzi zresztą do wniosku, że pozwany mimo stanu swego zdrowia już w trakcie trwania małżeństwa z powódką podejmował prace dorywcze i czyni to również aktualnie. Mimo podnoszonych dolegliwości zdrowotnych podejmuje dodatkowe zatrudnienie, które pozwala na uzyskanie dochodu.

Co więcej pozwany – w przeciwieństwie do powódki – ma stałe źródło dochodu w postaci renty , której wysokość kształtuje się na poziomie 1802zł. Powódka natomiast ograniczona jest w wykonywaniu pracy zarobkowej i to nie tylko stanem swego zdrowia, ale przede wszystkim stanem zdrowia córki stron, który implikuje zwiększony nakład opieki ze strony matki. Pozwany natomiast nie pomaga w opiece nad córką i nie podejmuje codziennego trudu opieki nad nią. Tym samym posiada większe możliwości czasowe dla pozyskania zatrudnienia. Oczywiście Sąd Rejonowy miał na uwadze okoliczność, że również pozwany jest ojcem dziecka chorego, które posiada z aktualnego związku, jednakże, codzienną opiekę nad synem pozwanego sprawuje jego konkubina. Pozwany zatem w porównaniu z powódką posiada większe możliwości pozyskania wynagrodzenia. Zgodzić należy się z pozwanym – co też dostrzegł Sąd Rejonowy – że zasądzona kwota nie zaspokoi potrzeb powódki w pełni, jednakże będzie ona jedynie wyrównaniem jej sytuacji, która pogorszyła się w wyniku rozwodu. Gdyby bowiem pozwany nie opuścił rodziny to powódka wespół z pozwanym posiadałaby do dyspozycji kwotę jego świadczenia rentowego oraz dodatkowe kwoty uzyskiwanego przez niego z prac dorywczych. Do wniosku takiego prowadzi bowiem konieczne w przypadku orzekania w oparciu o art. 60 krio porównanie sytuacji materialnej małżonka niewinnego rozwodu z położeniem , w jakim znajdowałby się, gdyby rozwód nie nastąpił. Okoliczność, że powódka w przeciwieństwie do pozwanego nie posiada stałego dochodu wynika też ze wspólnej decyzji stron o stworzeniu rodziny dla niepełnosprawnego dziecka, którą to rodzinę pozwany opuścił nie wywiązując się z ustaleń dokonanych z powódką, która właśnie w tym celu zrezygnowała z pracy zarobkowej. Szanse powrotu powódki na rynek pracy po tak długim okresie są w istocie niewielkie, a konieczność opieki nad córką ogranicza powódkę w wyborze dostępnych ofert pracy. Słusznie zatem wskazał Sąd Rejonowy, że kwotę ustalonego obowiązku należy oceniać nie tylko w aspekcie sytuacji materialnej pozwanego, ale jego faktycznych możliwości zarobkowych, które może wykorzystać. Wbrew zatem twierdzeniom apelującego – podniesionym w zarzutach zgrupowanych w punkcie 2 apelacji - Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił możliwości finansowe pozwanego, uwzględniając przy tym nie tylko osiągany przez niego dochód, ale też jego możliwości zarobkowe, zasadnie uznając, iż są one większe niż powódki. Zatem zarzuty skarżącego dotyczące ustalenia jego sytuacji majątkowej i możliwości zarobkowych są nieuprawnione. Toczące się postępowania egzekucyjne, będące skutkiem zaniedbań pozwanego nie mogą bowiem być uwzględnianie jako uzasadnione obciążenie pomniejszające dochód pozwanego, zwłaszcza, że posiada on stałe i dodatkowe źródła dochodów, a zatem zasądzone alimenty - wyższe o 100 zł od wcześniej ustalonego obowiązku świadczenia - nie zaburzą w żadnej mierze jego sytuacji finansowej.

Sąd Rejonowy nie dopuścił się tym samym żadnych błędów w ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, a na podstawie tej oceny dokonał niezwykle wnikliwych i szczegółowych ustaleń faktycznych. W związku z tym Sąd Okręgowy przyjął ustalenia faktyczne poczynione w pierwszej instancji za własne, zmieniając jedynie podstawę prawną wydanego rozstrzygnięcia, co znalazło wyraz w zasądzeniu , a nie podwyższeniu na rzecz powódki alimentów w kwocie 300 zł miesięcznie.

Sąd Okręgowy dokonał jednocześnie korekty orzeczenia Sądu Rejonowego w punkcie III poprzez odstąpienie od obciążenia pozwanego kosztami zastępstwa adwokackiego powódki mając na względzie trudną sytuację finansową, zdrowotną i rodzinną pozwanego, dla którego poniesienie kosztów pomocy prawnej udzielonej powódce byłoby nadmiernym obciążeniem, a to przede wszystkim ze względu na liczbę zobowiązań, jakie posiada na rzecz osób uprawnionych do alimentacji. Względy słuszności określone w art. 102 k.p.c. przemawiają zatem za odstąpieniem od obciążania pozwanego tymi kosztami. Z identycznych względów Sąd Okręgowy odstąpił od obciążenia pozwanego kosztami zastępstwa adwokackiego powódki w postępowaniu apelacyjnym (punkt 3 wyroku). O kosztach niepłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu w postępowaniu odwoławczym orzeczono na podstawie art. § 10 pkt 9 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 oraz § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu ( Dz. U. 2016 , poz. 1714 ) - punkt 4. wyroku.

Ewa Kozłowska Aleksandra Bolczyk Iwona Przyłębska–Grzybowska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE