UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z 25 października 2016 r., Sąd Rejonowy w Zgierzu, w sprawie I Ns 951/14 dokonał zniesienia współwłasności nieruchomości stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...) położonej w Z. przy ul. (...) o powierzchni 0,0367 ha, dla której Sąd Rejonowy w Zgierzu prowadzi księgę wieczystą KW (...), w ten sposób, że przyznał ją na wyłączną własność H. Z.; zasądził od H. Z. na rzecz E. Z. kwotę 35.387,30 zł tytułem spłaty oraz zwrotu nakładów, płatną w terminie 2 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w sprawie z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności; oddalił wniosek E. Z. o rozliczenie nakładów w pozostałym zakresie; nakazał pobrać od E. Z. i H. Z. kwoty po 1189,97 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych i ustalił, iż w pozostałym zakresie każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Apelację od powyższego postanowienia złożył wnioskodawca – E. Z., zaskarżając je całości.

Orzeczeniu temu zarzucono:

1.  nieważność postępowania, wywołaną przyczyną z art. 379 pkt 5 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., poprzez nieodroczenie posiedzenia i zamknięcie przewodu sądowego pomimo nieobecności pełnomocnika wnioskodawcy, który zasadnie wnosił o odroczenie posiedzenia z powodu przekroczenia czasu przeznaczonego na rozpoznanie sprawy zgodnie z wokandą na dany dzień i pozbawienie wnioskodawcy w tym samym możliwości obrony jego praw;

2.  na wypadek nieuwzględnienia zarzutu nieważności postępowania zarzucił naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a mianowicie art. 214 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. wobec odmowy odroczenia rozprawy pomimo wniosku pełnomocnika wnioskodawcy, który zasadnie wnosił o odroczenie rozprawy z powodu przekroczenia czasu przeznaczonego na rozpoznanie sprawy zgodnie z wokandą na dany dzień;

3.  naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a mianowicie art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. przez oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego do spraw budownictwa, na okoliczność ustalenia zakresu prac i nakładów na przedmiotową nieruchomość od czasu jej nabycia oraz uniemożliwienie złożenia wniosków dowodowych na okoliczność korzystania przez wnioskodawcę z przedmiotowej nieruchomości w okresie ostatnich 5 lat oraz działań podejmowanych względem wnioskodawcy mających na celu uniemożliwienie bądź utrudnienie korzystania z nieruchomości, w sytuacji gdy wnioski w tym zakresie nie były spóźnione, lecz uzasadnione zeznaniami świadków, a nadto przeprowadzenie tych dowodów zmierzało do ustalenia rzeczywistych nakładów poczynionych przez wnioskodawcę na przedmiotową nieruchomość, a dodatkowo zakres korzystania przez niego z nieruchomości oraz przyczyn, dla których korzystanie było ograniczone;

4.  naruszenie przepisów prawa procesowego mające istotny wpływ na wynik postępowania, a mianowicie sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału i jednocześnie dokonanie ustaleń faktycznych przy naruszeniu zasady swobodnej oceny dowodów, a mianowicie art. 233 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. polegające na uchybieniu zasadom doświadczenia życiowego w zakresie, w jakim Sąd zniósł współwłasność nieruchomości przyznając je na wyłączną własność H. Z., zasądzając od H. Z. na rzecz E. Z. kwoty 35.387,30 zł tytułem spłaty oraz zwrotu nakładów, w sytuacji gdy współwłasność nieruchomości winna zostać zniesiona poprzez przyznanie jej na wyłączną własność E. Z., który nie posiada tytułu prawnego do innego lokalu, nie ma gdzie mieszkać, a nadto z uwagi na fakt, że nie może liczyć na wsparcie ze strony swoich dzieci, wymaga stałej i długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji (co wynika ze złożonego do akt orzeczenia (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności z dnia 12 lutego 2009 r.) oraz znajduje się pod opieką (...).

Powołując się na powyższe zarzuty, skarżący wniósł o uchylenie skarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Zgierzu w innym składzie, z pozostawieniem rozstrzygnięcia o kosztach postepowania odwoławczego. Na wypadek nieuwzględnienia zarzutu nr 1., wniósł:

1.  na podstawie art. 380 k.p.c. w zw. z zart. 13 § 2 k.p.c. o rozpoznanie przez Sąd II instancji postanowienia Sądu I instancji oddalającego wniosek pełnomocnika wnioskodawcy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego do spraw budownictwa;

2.  na podstawie art. 241 k.p.c. w zw. z art. 382 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. o przeprowadzenie wskazanego dowodu z opinii biegłego do spraw budownictwa przez Sąd II instancji na okoliczności, ustalenia zakresu prac i nakładów na przedmiotową nieruchomości od czasu jej nabycia do chwili obecnej;

3.  zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez dokonanie zniesienia współwłasności nieruchomości stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...) położonej w Z. przy ulicy (...) o powierzchni 0,0367 ha, dla której Sąd Rejonowy w Zgierzu prowadzi księgę wieczystą numer (...), w ten sposób, że przyznać ją na wyłączną własność E. Z.; zasądzenie od E. Z. na rzecz H. Z. kwoty tytułem spłaty z uwzględnieniem rozliczenia nakładów poczynionych przez E. Z. nieruchomości oraz opróżnienie znajdującego się na niej budynku wraz z mieniem w terminie 2 miesięcy od uprawomocnienia się roszczenia;

4.  zasądzenie na rzecz wnioskodawcy od uczestniczki zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych;

5.  dodatkowo z uwagi na trudną sytuację finansową, wniósł o zwolnienie go od kosztów sądowych, gdyż nie jest w stanie uiścić ich bez uszczerbku dla swojego utrzymania.

Są d Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia ustalenia faktyczne i rozważania prawne przeprowadzone przez Sąd Rejonowy, dlatego nie ma obowiązku ich przytaczania i ponownej analizy w dalszej części uzasadnienia.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do dwóch zarzutów łącznie, ponieważ dotyczą one tego samego działania Sądu Rejonowego, którego zasadność kwestionuje skarżący, tj. nieodroczenia rozprawy na wniosek pełnomocnika wnioskodawcy. W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji uczynił prawidłowo nie odraczając rozprawy, a oba zarzuty (zarówno ten dotyczący nieważności postępowania jak i naruszenia art. 214 k.p.c.) są bezzasadne.

11 października 2016 r. o 10:04 rozpoczęła się rozprawa poprzedzająca wydanie wyroku, na której Sąd Rejonowy przeprowadził dowód z zeznań świadków E. i P. R., dowód z przesłuchania stron H. i M. Z.. Przed przesłuchaniem M. Z., które było ostatnim środkiem dowodowym, pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o odroczenie rozprawy z uwagi na to, że planował sobie dzień przyjmując, że rozprawa ta skończy się o 12:30. Sąd Rejonowy ten wniosek oddalił i przesłuchał M. Z. po czym udzielił głos uczestnikom i zamknął rozprawę.

Zgodnie z art. 379 pkt 5 k.p.c., nieważność postępowania zachodzi jeżeli strona była pozbawiona możności obrony swoich praw. Natomiast według art. 214 k.p.c., rozprawa ulega odroczeniu, jeżeli sąd stwierdzi nieprawidłowość w doręczeniu wezwania albo jeżeli nieobecność strony jest wywołana nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną znaną sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć. Nieważność postępowania z powodu pozbawienia strony możności obrony swych praw, może wystąpić w różnorodnych stanach faktycznych. Jednak w każdej sprawie, w której sąd odwoławczy przyjmie nieważność postępowania z tej przyczyny, musi stwierdzić, że doszło do naruszenia przepisów postępowania, czego skutkiem była niemożność działania strony w całym postępowaniu lub w jego istotnej części. Gdy strona miała możliwość usunięcia skutków uchybień na następnych rozprawach poprzedzających wydanie wyroku w instancji, nie można przyjąć nieważności postępowania z powodu pozbawienia strony możliwości obrony jej praw (por. wyr. SN z 13.2.2004 r., IV CK 61/03, L.; wyr. SN z 4.3.2009 r., IV CSK 468/08, L.). Chodzi zatem tylko o takie uchybienia procesowe, które w praktyce uniemożliwiły stronie podjęcie stosownej obrony przed wydaniem merytorycznego rozstrzygnięcia (por. wyr. SN z 23.11.2004 r., I CK 226/04, L.). To, że pełnomocnik wnioskodawcy nie był obecny podczas przesłuchania M. Z. nie powoduje stwierdzenia nieważności postępowania. Zeznania uczestnika właściwie potwierdzały to co złożył na początku sprawy w wyjaśnieniach informacyjnych. Ponadto wnioskodawca był obecny na rozprawie podczas przesłuchania i mógł zadawać pytania. Co więcej, Sąd Rejonowy prawidło uczynił nie odraczając rozprawy z uwagi chociażby na argumentacje pełnomocnika wnioskodawcy. Pełnomocnik ten, będący doświadczonym adwokatem powinien planować sobie dzień z zapasem wiedząc, że na rozprawie ma być przeprowadzone postępowanie dowodowe w postaci zeznań świadków i przesłuchania stron. Ponadto Przewodniczący skorzystał tylko raz z zarządzenia przerwy trwającej 5 min, a samo posiedzenie zakończono o 12:38 (8 minut po czasie jaki przewidział w swoim planie pełnomocnik wnioskodawcy). Z powyższych względów, niezasadny jest także zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 214 k.p.c., ponieważ okoliczność, że pełnomocnik procesowy nie może uczestniczyć w rozprawie nie mieści się w dyspozycji pojęcia „nadzwyczajne wydarzenie” lub „niedającej się przezwyciężyć przeszkody”.

W drugiej kolejności, należało się odnieść do zarzutu, bezzasadnego w ocenie apelującego oddalenia wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego do spraw budownictwa oraz nieudzielenia dodatkowego terminu na zgłoszenie wniosków dowodowych. Na rozprawie 11 października 2016 r. wnioskodawca zgłosił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego ds. budownictwa na okoliczność nakładów poczynionych na nieruchomość przez wnioskodawcę. Wniósł również o udzielenie terminu 14 dni na złożenie dodatkowych wniosków dowodowych na okoliczność korzystania przez wnioskodawcę z nieruchomości w okresie ostatnich 5 lat oraz działań podejmowanych wobec wnioskodawcy mających na celu utrudnienie bądź uniemożliwienie korzystania z nieruchomości. Sąd Rejonowy oddalił przedmiotowe wnioski, na co pełnomocnik wnioskodawcy podniósł zastrzeżenie w trybie art. 162 k.p.c. Sąd I instancji zasadnie uznał te wnioski za spóźnione. Już we wniosku wszczynającym postępowanie w sprawie wnioskodawca zgłosił do rozliczenia nakłady na nieruchomość w postaci konserwacji płotu i zadaszenia przed domem. Uczestnik w odpowiedzi na wniosek zakwestionował żądanie co do zasady jak i wysokości, wobec czego wnioskodawca winien był udowodnić wysokość nakładów, a w toku wyjaśnień informacyjnych stron wnioskodawca zeznał, że miał utrudniany dostęp do nieruchomości przez uczestników, czemu zaprzeczył uczestnik oraz H. Z.. Oboje oni zeznali także, że w 2012 r. wyprowadził się z domu do konkubiny. Wnioskodawca miał zatem podstawę jak i czas do zgłoszenia odpowiednich wniosków dowodowych. Udzielenie terminu na zgłoszenie tych wniosków na ostatnim terminie rozprawy byłoby zatem bezpodstawne i zmierzałoby do przedłużenia postępowania.

Obrazu rzeczy nie zmienia także zarzut dotyczący naruszenia przez Sąd I instancji granic swobodnej oceny dowodów poprzez przyznanie na wyłączną własność H. Z. przedmiotowej nieruchomości. Według reguł utrwalonych w orzecznictwie, ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i wydanie na podstawie tego orzeczenia przez sąd, nie narusza art. 233 § 1 k.p.c., jeżeli z zebranego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, bo takie działanie mieści się w przyznanych mu kompetencjach swobodnego uznania, którą z możliwych wersji przyjmuje za prawdziwą. Tym samym, nawet jeżeli na podstawie zebranego materiału dowodowego można wywnioskować inną wersję wydarzeń, zgodną z twierdzeniem skarżącego, ale jednocześnie wersji przyjętej przez Sąd I instancji nie można zarzucić rażącego naruszenia szeroko pojętych reguł inferencyjnych, to stanowisko skarżącego będzie stanowić tylko i wyłącznie polemikę ze słusznymi i prawidłowymi ustaleniami Sądu (tak wyrok m. in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 5.09.2012 r., I ACa 737/12, LEX nr 1223204). W niniejszej sprawie zarzuty skarżącego stanowią taką polemikę z ustaleniami poczynionymi przez Sąd Rejonowy i wobec tego, zarzut ten jest bezzasadny.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie 2 sentencji na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., jako że w niniejszej sprawie nie zachodzą żadne okoliczności, które uzasadniałyby odstąpienie od podstawowej zasady rozliczenia kosztów postępowania nieprocesowego.