Sygn. akt: IV Ka 425/16
Apelacja okazała się o tyle skuteczna, że w wyniku jej rozpoznania doszło do konieczności uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Przy rozpoznawaniu sprawy doszło bowiem do naruszenia przepisów prawa karnego materialnego, które miało wpływ na treść wyroku powodując, że wyrok ten nie mógł się ostać.
Sąd Rejonowy powołując się na dyspozycję art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20.02.2015 roku o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 396) zastosował do wyroku łącznego ustawę karną w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 lipca 2015 roku.
O ile odwołanie się do dyspozycji art. 19 ust. 1 w/w ustawy było nieodzowne, to Sąd Rejonowy błędnie zinterpretował ten przepis, co przełożyło się na nieprawidłowe jego zastosowanie. Zgodnie z treścią tej normy prawnej przepisów rozdziału IX Kodeksu Karnego dotyczących orzekania o karze łącznej w brzmieniu nadanym ustawą nowelizacyjną zmieniającą Kodeks Karny z dniem 1 lipca 2015 roku, nie stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem wejścia w życie nowelizacji (czyli przed dniem 1 lipca 2015 roku), chyba że zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym skazaniem po dniu wejścia w życie omawianej nowelizacji.
Zatem istotne znaczenie ma nie data wydania wyroku, w którym wymierzono karę podlegającą łączeniu, tylko data uprawomocnienia się tego orzeczenia. W przedmiotowej sprawie aż dwa wyroki, którymi orzeczono kary podlegające łączeniu, uprawomocniły się po dniu 1 lipca 2015 roku, choć wydane były przed tym dniem. Dotyczy to opisanego w punkcie VI części wstępnej wyroku łącznego wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 25 lutego 2015 roku w sprawie sygn. akt VII K 487/14, który uprawomocnił się w dniu 14 lipca 2015 roku ( vide k. 22), oraz opisanego w punkcie VII części wstępnej wyroku łącznego wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 7 stycznia 2015 roku w sprawie sygn. akt VII K 518/14, który uprawomocnił się w dniu 15 września 2015 roku ( vide k. 44).
W tym stanie rzeczy do orzekania o karze łącznej w wyroku łącznym należało stosować przepisu Kodeksu Karnego w znowelizowanym brzmieniu ( obowiązującym po dniu 1 lipca 2015 roku). Zastosowanie ustawy obowiązującej poprzednio w tym przypadku wcale nie było względniejsze dla skazanego w rozumieniu art. 4 § 1 kk, albowiem prowadziło do orzekania o dwóch karach łącznych, podczas gdy na gruncie ustawy nowej skazanemu można wymierzyć jedną karę łączną obejmującą wszystkie niewykonane kary jednostkowe.
Na skutek tych błędów Sąd Rejonowy nieprawidłowo orzekł o karach łącznych. Wyrok ten nie poddawał się korekcie w trybie zmiany, albowiem faktycznie należałoby uchylić wszystkie punkty tego wyroku dotyczące kar łącznych i orzekać o nich od podstaw na nowo. Taka zmiana byłaby w istocie obejściem przepisów o uchylaniu wyroku i o orzekaniu dwuinstancyjnym, a przewód sądowy należałoby w praktyce przeprowadzić od nowa po raz pierwszy w drugiej instancji. Przypomnijmy, że ostatnie dane o odbytych przez skazanego karach zawarte w aktach sprawy pochodzą sprzed roku ( z września 2015 roku – vide k. 3 i następne), są więc już całkowicie nieaktualne.
W zawartym w dyspozycji art. 437 § 2 kpk sformułowaniu pozwalającym na uchylenie wyroku pierwszej instancji m. in. „jeżeli jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości” chodzi nie tylko o nowe postepowanie dowodowe. Należy ten przepis interpretować odpowiednio do danej sytuacji procesowej. W postepowaniu w przedmiocie wydania wyroku łącznego przepisy o postępowaniu zwyczajnym stosuje się „odpowiednio”, co dotyczy zarówno przepisów o postepowaniu przed Sadem pierwszej instancji, jak i drugiej instancji ( art. 574 kpk w zw. z art. 458 kpk). „Odpowiednie” stosowanie przepisów polega na tym, że pewne z nich stosuje się wprost, niektórych ( w razie odmiennego uregulowania szczególnego) nie stosuje się wcale, a część z modyfikacją wynikającą ze specyfiki przedmiotu danego postępowania. Postępowanie w przedmiocie wydanie wyroku łącznego jest o tyle specyficzne, że przewód sądowy ogranicza się w nim głównie do ujawnienia danych o karalności, w tym o odbytych karach, opinii o skazanym lub wyników wywiadu środowiskowego ( chodzi o uzyskanie danych o jakich mowa w art. 571 kpk), ewentualnych oświadczeń stron w przedmiocie wymiaru kary – a w dodatku wszystkie dane poza tymi dotyczącymi kar uzyskuje się jedynie „w razie potrzeby” ( art. 571 kpk). Nawet stawiennictwo osobiste skazanego na rozprawie w przedmiocie wydania wyroku łącznego nie jest obowiązkowe ( art. 573 § 2 kpk). Jeżeli dodatkowo weźmiemy pod uwagę, że dane dotyczące osoby skazanego ( w tym odpowiednio dane o karalności) oraz wyniki wywiadu środowiskowego „uznaje się za ujawnione” bez odczytywania z mocy prawa ( art. 394 § 1 kpk stosowany „odpowiednio” na mocy art. 574 kpk), to może się okazać, że rozprawa w przedmiocie wydania wyroku łącznego praktycznie może nie zawierać typowego dla postepowania zwyczajnego „przewodu sądowego”. Zatem „przewód sądowy” na tej rozprawie może być bardzo ograniczony i sprowadzać się do formalnego odebrania stanowisk stron i ujawnionych niejako z mocy prawa danych o karalności i o osobie skazanego oraz ujawnionych bez odczytywania w trybie art. 394 § 2 kpk treści poszczególnych wyroków, a także danych o odbytych karach i opinii o skazanym.
Skoro w tej sprawie dane o aktualnie wykonywanych i pozostałych do wykonania karach oraz opinię o skazanym należy uzyskać i ujawnić na nowo ( bo dotychczasowe są zdecydowanie nieaktualne ), to w praktyce ten specyficzny przewód sądowy należy przeprowadzić od początku w całości. Tym samym spełniona jest określona w art. 437 § 2 kpk przesłanka pozwalająca na uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Dlatego zaskarżony wyrok należało uchylić, a sprawę przekazać do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji.
O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu przez adwokata skazanemu na rozprawie apelacyjnej ( w tym na terminie dodatkowym ) Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 618§ 1 pkt 11 kpk oraz § 2 pkt 1 w zw. z § 4 ust. 1 i 3 w zw. z § 17 ust. 5 i § 20 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1801).
Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy Sąd Rejonowy:
załączy aktualne dane o odbytych przez skazanego karach oraz aktualną opinię o skazanym;
będzie analizował wydanie orzeczenia o karze łącznej na gruncie przepisów obowiązujących obecnie ( od dnia 1 lipca 2015 roku);
będzie przy ferowaniu wyroku miał na uwadze zasadę zakazu reformationis in peius.
Wobec powyższego orzeczono jak w części dyspozytywnej wyroku.