UZASADNIENIE

S. M. został oskarżony o to, że w dniu 10.10.2015 r. ok. godz. 04:40 na ul. (...) w P. prowadził po drodze publicznej pojazd mechaniczny – samochód osobowy marki O. (...) nr rej. (...) w ruchu lądowym będąc w stanie nietrzeźwości prowadzącym o godz. 04:33 do stężenia na poziomie 0,66 mg/l, o godz. 04:35 do stężenia na poziomie 0,70 mg/l, o godz. 04:37 do stężenia na poziomie 0,69 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu pomimo prawomocnego zakazu orzeczonego wyrokiem Sądu Rejonowego VII Wydział Karny w P. sygn. akt VII K 458/14 zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w strefie ruchu lądowego na okres 4 lat czym umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, tj. o czyn z art. 178a § 4 k.k.

Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim wyrokiem z dnia 15 lipca 2016 roku w sprawie sygn. akt VII K 722/15:

- oskarżonego S. M. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i za to na podstawie art. 178a § 4 k.k. wymierzył oskarżonemu karę 4 miesięcy pozbawienia wolności;

- na podstawie art. 42 § 4 k.k. orzekł wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w strefie ruchu lądowego dożywotnio;

- na podstawie art. 43a § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego S. M. świadczenie pieniężne w kwocie 10.000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej;

- zwolnił oskarżonego od kosztów sądowych, wydatki przejmując na rachunek Skarbu Państwa.

Powyższy wyrok zaskarżył oskarżony oraz jego obrońca, skarżąc wyrok w całości oraz na korzyść S. M..

Oskarżony i obrońca zarzucili zaskarżonemu wyrokowi, na podstawie art. 438 pkt 4 k.p.k., rażącą niewspółmierność orzeczonej w rozmiarze 4 miesięcy kary pozbawienia wolności, bez rozważenia możliwości orzeczenia w to miejsce kary grzywny albo kary ograniczenia wolności na podstawie art. 37 a k.k., w sytuacji, gdy przypisany oskarżonemu czyn zagrożony był karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, art. 37 a k.k. określa ustawowe granice zagrożenia czynu, jakiego dopuścił się oskarżony, a orzeczenie kary bezwzględnej pozbawienia wolności stanowi ostateczność.

W konkluzji skarżący wnosili o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie wobec S. M., na podstawie art. 37 a k.k. kary grzywny albo kary ograniczenia wolności.

Na rozprawie apelacyjnej obrońca popierał wniesioną skargę apelacyjną i wnioski w niej zawarte. Przyłączył się do apelacji oskarżonego. Oskarżony popierał własną skargę apelacyjną i przyłączył się do apelacji obrońcy.

Prokurator wnosił o nieuwzględnienie obu wniesionych apelacji i utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje oskarżonego i jego obrońcy okazały się być niezasadne.

Na wstępie Sąd Okręgowy zauważa, iż żadna ze stron nie kwestionowała ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd I instancji, a dotyczących sprawstwa oskarżonego w zakresie czynu z art. 178 a § 4 k.k., w szczególności co do uprzedniej jego karalności i okoliczności popełnienia przestępstwa w dniu 10 października 2015 roku.

Ponieważ także obie wniesione apelacje podnosiły ten sam zarzut i zawierały tożsame argumenty, uzasadnionym jest zbiorcze odniesienie się do obu wniesionych środków odwoławczych.

Sąd Okręgowy zauważa, że zgodnie z treścią art. 37 a k.k., obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 roku do dnia 14 kwietnia 2016 roku, jeżeli ustawa przewiduje zagrożenie karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, można zamiast tej kary orzec grzywnę albo karę ograniczenia wolności, o której mowa w art. 34 § 1a pkt 1, 2 lub 4 k.k. Po zmianach Kodeksu karnego, które weszły w życie w dniu 15 kwietnia 2016 roku, zgodnie z treścią art. 37 a k.k. nadal istnieje możliwość orzeczenia przy takim zagrożeniu tj. zagrożeniu karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, zamiast takiej kary, kary grzywny albo kary ograniczenia wolności, o której mowa w art. 34 § 1a pkt 1 lub 4. Tym samym w istocie jedyna zmiana treści art. 37 a k.k., jaka dokonała się na przestrzeni pomiędzy datą popełnienia przez S. M. przestępstwa (10.10.2015 roku), a datą wyrokowania jest ograniczenie możliwości orzekania kary ograniczenia wolności, o jakiej mowa w art. 31 § 1a pkt 2 k.k. (obowiązek pozostawania w miejscu stałego pobytu lub w innym wyznaczonym miejscu, z zastosowaniem systemu dozoru elektronicznego). Zmiana ta pozostaje jednak bez wpływu na ocenę zasadności orzekania przez Sąd Rejonowy i zasadności wniesionych apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, iż art. 37 a k.k. spełnia role dwojakiego rodzaju. Jak wynika z Uzasadnienia rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Sejm VII kadencji, Druk Nr 2393, s. 13): " Projektowany art. 37a KK jest przepisem, który ma odegrać dwie role. Pierwsza związana jest z pozakodeksowym prawem karnym, w którym istnieją bardzo duże rozbieżności w sposobie ukształtowania sankcji karnej; pomija się systematykę sankcji karnych i powiązanych z nimi instytucji części ogólnej. Z tego powodu przepis ten przekształca pojawiające się w regulacjach pozakodeksowych sankcje jednorodne w sankcje alternatywne, przewidując możliwość orzeczenia grzywny lub kary ograniczenia wolności, jeżeli nie przewiduje tego przepis pozakodeksowego prawa karnego. Z drugiej strony przepis ten stanowi dyrektywę sądowego wymiaru kary, która skłania sądy do orzekania zamiast kary pozbawienia wolności kar wolnościowych".

Tym samym przepis ten miał za zadanie z jednej strony próbę ujednolicenia orzekania, ale głównie w odniesieniu do pozakodeksowych czynów zabronionych, a z drugiej strony jest w istocie dyrektywą sądowego wymiaru kary. W literaturze przeważa pogląd, że art. 37a k.k. „ uzupełnia granice ustawowego zagrożenia karą określone w przepisach typizujących czyny zabronione (…) a przewidujące sankcje jednorodzajowe w postaci kary pozbawienia wolności nie przekraczającej 8 lat, o kary nieizolacyjne" – tak M. Melezini, Kara grzywny, w: Melezini (red.), System, 2016, s. 121. Samo umiejscowienie art. 37 a k.k. w rozdziale Kodeksu karnego dotyczącym kar, a nie obejmującym zasady i dyrektywy wymiaru kary, wskazuje na podkreślenie możliwości zamiany kary pozbawienia wolności na kary wolnościowe w czasie wyboru przez sąd rodzaju kary. Wykładnia systematyczna przemawia zatem za uznaniem powyższego poglądu o poszerzeniu katalogu ustawowego zagrożenia określonych przestępstw. Powyższe nie rodzi jednak żadnych dalszych konsekwencji dla ostatecznego rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie.

Racje mają obaj skarżący, że orzekanie kar bezwzględnych pozbawienia wolności „ zawsze stanowi ostateczność”. Istotnie obowiązuje priorytet wyboru kar wolnościowych. Kara pozbawienia wolności zarezerwowana została dla sankcji głównie za najcięższe występki i za zbrodnie. Ewentualne orzekanie przez sąd z wykorzystaniem dyrektywy określonej w art. 37 a k.k., wynika natomiast z treści art. 58 k.k., a więc z rozważenia konieczności orzeczenia kary pozbawienia wolności tylko wtedy, gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary. Istotnie nowe dyrektywy wymiaru karu (po dacie 1 lipca 2015 roku) stymulować powinny wybór kar nieizolacyjnych, jednak to każdorazowo okoliczności konkretnej sprawy decydują o ostatecznym wyborze kary.

W ocenie sądu odwoławczego, przy wymiarze kary wobec S. M., Sąd Rejonowy należycie rozważył wszystkie okoliczności sprawy, rzutujące ma jej wymiar i dał temu dostatecznie zrozumiale, a przede wszystkim przekonująco wyraz w pisemnych motywach wydanego wyroku. Sąd ten uwzględnił na korzyść S. M. fakt podjęcia przez niego terapii leczenia swojego uzależnienia od alkoholu oraz przyznanie się i złożenie merytorycznych wyjaśnień. Nie ujawniły się także żadne nowe okoliczności rzutujące na konieczność zmiany wymiaru, czy rodzaju orzeczonej kary, w szczególności nie są nimi ambulatoryjne kontynuowanie przez oskarżonego w/w terapii w Poradni oraz ustalenie terminu terapii w Ośrodku jej leczenia w B..

Nie ma racji skarżący, gdy w braku rozważenia przez Sąd Rejonowy zasadności orzeczenia wobec S. M. czy to kary grzywny, czy ograniczenia wolności, z wykorzystaniem możliwości wynikającej z art. 37 a k.k., wiąże zarzut niewspółmierności kary w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k. Choć przepisy prawa karnego nie wykluczają możliwości orzeczenia kar wolnościowych z wykorzystaniem brzmienia art. 37 a k.k. wobec osób uprzednio karanych (a taką jest S. M.), to tak wzgląd na współmierność kary do stopnia społecznej szkodliwości czynu, okoliczności czynu, jak i na cele kary w zakresie prewencji szczególnej i ogólnej, sprzeciwiały się orzeczeniu wobec oskarżonego kary o charakterze wolnościowym Co więcej, sprzeciwiały się tak dalece, że brak odrębnego odniesienia się do powyższego przez sąd meriti wydaje się całkowicie zrozumiały i oczywisty.

S. M. w przeszłości wielokrotnie wchodził w konflikt z prawem. Poza także przestępstwami przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, oskarżony dopuszczał się także czynów z art. 200 § 1 i z art. 197 § 2 k.k., a więc przestępstw o wyjątkowo wysokim stopniu społecznej ich szkodliwości. Analiza karty karnej oskarżonego wskazuje, że popełnia od przestępstwa cyklicznie od wielu już lat. Co więcej, S. M. postanowieniem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 21 marca 2014 roku uzyskał warunkowe przedterminowe zwolnienie z reszty kary pozbawienia wolności odbywanej w sprawie sygn. VII K 1062/12, z okresem próby określonym do dnia 21 marca 2016 roku. Tym samym przedmiotowego czynu, podobnie jak przestępstwa tożsamego wypełniającego dyspozycje art. 178 a § 4 k.k., (wyrok wydany w sprawie sygn. VII K 458/14 – IV Ka 53/15) dopuścił się korzystając z dobrodziejstwa warunkowego przedterminowego zwolnienia, a dodatkowo przedmiotowego czynu dopuścił się także w okresie warunkowego zawieszenia wykonania kary za tożsamy czyn.

Tym samym twierdzenie o zasadności wymierzenia oskarżonemu za przedmiotowy czyn kary o charakterze wolnościowym jest absolutnie pozbawione jakiejkolwiek racji. W żadnym wypadku nie można twierdzić o jej niewspółmierności w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k. Skoro S. M., będąc uprzednio karany i znając już doskonale warunki oraz ciężary związane z odbywaniem kary pozbawienia wolności w izolacji, korzystając z dobrodziejstwa i warunkowego przedterminowego zwolnienia (sprawa VII K 1062/12) i z warunkowego zawieszenia wykonania kary (sprawa VII K 458/14) po raz kolejny wchodzi w konflikt prawem i ponownie popełnia czyn o dużym stopniu społecznej jego szkodliwości, nie ma mowy o możliwości zrealizowania celów kary, tak wychowawczych i zapobiegawczych wobec oskarżonego, jak i w zakresie kształtowania świadomości prawnej w społeczeństwie, poprzez skazanie w/w na karę grzywny czy karę ograniczenia wolności (nawet z uwzględnieniem orzeczenia obligatoryjnych środków karnych).

Sam natomiast wymiar kary pozbawienia wolności określony na 4 miesiące, jest karą wyjątkowo łagodną, kierunek zaskarżenia wyroku nie pozwala jednak na modyfikację niekorzystną dla S. M. w tym względzie.

Mając na uwadze powyższe, wyrok, jako odpowiadający prawu, utrzymano w mocy.

O kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze w stosunku do oskarżonego S. M. orzeczono w oparciu o przepisy powołane w części dyspozytywnej orzeczenia.