UZASADNIENIE

Powód R. S. (1) wniósł 26 lipca 2016 r. pozew przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. o zapłatę kwoty 116.878,18 zł z odsetkami ustawowymi od 12 lipca 2012 r. z tytułu wynagrodzenia za wykonanie umowy o roboty budowlane; jednocześnie wskazał, iż domaga się od pozwanej zwrotu kosztów postępowania. Uzasadniając dochodzone roszczenie powód powołał się na łączącą strony umowę z 7 listopada 2011 r., zgodnie z którą pozwana miała zapłacić powodowi wynagrodzenie w łącznej kwocie 659.148,38 zł, na podstawie wystawionych przez niego (i zaakceptowanych przez kierownika robót pozwanej) faktur nr (...). Powód przy tym przyznał, że pozwana zapłaciła mu 50.000 zł, zaś kwota 492.270,20 zł została potrącona ze wskazanych faktur z tytułu kosztu zakupionych przez pozwaną materiałów. Powód tym samym domagał się zapłaty kwoty 116.878,18 zł, która pozostała do zapłaty z faktury nr (...), wraz z należnymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od 12 lipca 2012 r., (tj. po upływie miesięcznego terminu od doręczenia faktury). Dodatkowo powód zaznaczył, że przed wytoczeniem powództwa dążył do polubownego rozwiązania sporu i zawezwał pozwaną do próby ugodowej, ale pozwana nie stawiła się na posiedzeniu pojednawczym 6 sierpnia 2014 r.

Powód wniósł też o zwolnienie go od kosztów sądowych z uwagi na jego sytuację majątkową niepozwalającą mu na poniesienie kosztów opłaty bez uszczerbku dla utrzymania koniecznego siebie i rodziny. Wniosek ten został uwzględniony przez referendarza sądowego w zakresie opłaty sądowej od pozwu postanowieniem z 10 listopada 2016 r. Opłata od pozwu została ustalona na kwotę 5844 zł (zarządzenie - karta 70).

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z 25 listopada 2016 r. w sprawie VIII GNc 423/16 Sąd uwzględnił roszczenie zgłoszone w pozwie.

Pozwana złożyła w dniu 15 grudnia 2016 r. sprzeciw od nakazu zapłaty wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu. Ustosunkowując się do podniesionej przez powoda argumentacji podniosła zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia, gdyż nie zostało ono objęte wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej. Jednocześnie pozwana wskazała, iż w jej ocenie bezsporne jest to, że strony łączyła umowa z 7 listopada 2011 r., zmieniona następnie aneksem nr (...) z 20 kwietnia 2012 r., zaś spór sprowadza się tylko do tego, czy powód należycie wykonał umowę, a w konsekwencji, czy należy mu się wynagrodzenie, gdyż według pozwanej powód wykonał swoje zobowiązanie nienależycie, czym spowodował szkodę po stronie pozwanej. Za sporną uważała także okoliczność odstąpienia od wskazanej umowy, na co się powołała, gdyż powód wykonując roboty budowlane miał według niej przekraczać harmonogram robót, by wreszcie opuścić plac budowy, a następnie żądać zapłaty za niewykonane prace.

Nadto pozwana podniosła, że w związku z odstąpieniem od umowy naliczyła powodowi karę umowną w kwocie 591.116,90 zł, która dotychczas nie została zapłacona, a także zakwestionowała, ażeby powód wykonał roboty w ilości wskazanej w fakturach, gdyż nie przedstawił on żadnych protokołów odbioru. Nadto wskazała, że przysługuje jej wobec powoda roszczenie o zwrot kosztów zastępczego wykonania robót w kwocie 26.535,77 zł.

Rozwijając argumentację dotyczącą nieskuteczności przerwania biegu terminu przedawnienia poprzez zawezwanie do próby ugodowej, pozwana zaznaczyła, że w jej ocenie powód nie wytłumaczył, dlaczego dochodzi zapłaty kwoty 116.878,18 zł, podczas gdy zawezwanie do próby ugodowej oparte na tych samych okolicznościach faktycznych opiewało na kwotę 265.357,12 zł z faktury VAT nr (...). Wreszcie z ostrożności procesowej pozwana podniosła też zarzut przedawnienia ewentualnego roszczenia odszkodowawczego powoda, o którym mowa w art. 494 k.c., które to roszczenie ewentualnie miało stać się wymagalne 23 stycznia 2012 r., a którego termin przedawnienia jest trzyletni i upłynął, gdyż zawezwanie do próby ugodowej wprost obejmowało żądanie zapłaty wynagrodzenia z umowy, a nie z tytułu zwrotu nienależnego świadczenia, które przysługiwałoby powodowi w przypadku uznania zasadności jego odstąpienia od umowy. Z jeszcze dalej idącej ostrożności procesowej na wypadek uznania, że nie doszło do skutecznego odstąpienia od umowy, pozwana zakwestionowała też wysokość przysługującego powodowi wynagrodzenia, z uwagi na niewykazanie przezeń ilości zrealizowanych robót.

Powód złożył odpowiedź na sprzeciw do nakazu zapłaty, w której ustosunkował się do stanowiska pozwanej, przy czym w pierwszej kolejności sprecyzował, że domaga się zasądzenia od niej kwoty 116.878,18 zł z odsetkami ustawowymi od 12 lipca 2012 r. do 31 grudnia 2015 r., a od 1 stycznia 2016 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Odnosząc się zaś szczegółowo do stanowiska pozwanej co do okoliczności faktycznych sprawy podniósł, że umowa wprost przewidywała możliwość częściowej zapłaty wynagrodzenia przez pozwaną na rzecz powoda na podstawie wystawionej faktury zaakceptowanej przez pozwaną, a faktura ta winna być opłacona w terminie 30 dni od jej doręczenia. Wskazane zaś przez powoda faktury zostały zaakceptowane przez M. K. – kierownika robót strony pozwanej. Szczegółowo powód wyjaśnił też, w jaki sposób na podstawie aneksu nr (...) pozwana potrąciła z wynagrodzenia powoda koszty zakupu materiałów budowlanych. Powołał się też na to, że pozwana przyjęła bez zastrzeżeń wystawione przez niego faktury i rozliczyła podatek VAT. Powód zakwestionował też, aby doszło w sprawie do odstąpienia od umowy, gdyż powód jedynie wstrzymał się od dalszego wykonywania robót z uwagi na to, że pozwana przestała mu płacić. Co więcej powód kwestionował odstąpienie od umowy przez pozwaną, a także kwestionował przedawnienie dochodzonego w niniejszej sprawie roszczenia. Wreszcie powód wskazał, że pozwana nie zgłaszała mu żadnych zastrzeżeń co do wykonanych robót, nie występowała do Sądu z roszczeniami (także w zakresie bezzasadnie – zdaniem powoda – naliczonych kar umownych, czy też kosztów wykonania zastępczego, jak i z tytułu rękojmi, czy gwarancji). Powód zwrócił też uwagę, że rozliczenie między stronami następuje nie na podstawie art. 494 k.c., ale na podstawie art. 642 § 2 k.c.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

R. S. (1) prowadzi działalność gospodarczą w zakresie budownictwa działając pod firmą P.(...), Projektowanie i Nadzorowanie (...) Budowlanych (...) w Z.”. Działalność gospodarczą w zakresie budownictwa prowadzi również (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S.. Spółka ta realizowała m.in. jako wykonawca roboty budowlane związane z drugim etapem modernizacji linii kolejowej E59 na odcinku W.-P. (...)), w ramach inwestycji przed Mistrzostwami Europy w P. (...) 2012.

Fakty niesporne.

Pracownikiem spółki (...) w latach 2006 - 2014 był M. K., który pracował najpierw jako inżynier budowy, a potem jako kierownik robót, m.in. w czasie realizacji prac budowlanych związanych z drugim etapem modernizacji linii kolejowej E59 na odcinku W.-P., w których to pracach również uczestniczył.

W spółce (...) pracował również P. K. jako dyrektor działu mostowego.

Dowody: zeznania świadka M. K. (k. 171-172);

zeznania świadka P. K. (k. 175-176, 177).

Dnia 7 listopada 2011 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (określana jako wykonawca) i R. S. (1) (określany jako podwykonawca) zawarli umowę nr (...), której przedmiotem - określonym w § 1 - było wykonanie robót budowlanych wskazanych w załączniku nr 1 do umowy oraz przedmiarach robót oznaczonych jako: „L03 P.-O.: Przedmiar (...) Nr 10 – OBIEKTY INŻYNIERYJNE – Przepust w km 21+222; Przepust w km 22+256; Przejście dla zwierząt w km 24+800; L04 O.-S.: Przedmiar (...) nr 10 – OBIEKTY INŻYNIERYJNE – Wiadukt w km 31+815; Przepust w km 32+156; Przepust w km 34+498”, a nadto przedmiot umowy oraz warunki jej wykonania określały dokumentacja projektowa oraz wymagane prawem polskim pozwolenia i uzgodnienia przekazane przez zamawiającego, które zostaną dostarczone podwykonawcy przez wykonawcę oraz kontrakt główny zawarty pomiędzy Konsorcjum (...) (w rozumieniu umowy konsorcjum z 22 listopada 2011 r.) a zamawiającym przywołany na wstępie umowy, a także warunki ogólne i szczególne kontraktu głównego, specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych zawarte w SIWZ, pytania i odpowiedzi zamawiającego z okresu ofertowania (załącznik nr 2). Nadto zastrzeżono, że zmiana tak określonego przedmiotu umowy polegająca na dodaniu lub pominięciu przedmiotu umowy lub jego części, a także na zmianie terminu zakończenia całości bądź części przedmiotu umowy będzie możliwa jedynie, gdy zmiana ta zostanie pisemnie polecona lub zatwierdzona przez inżyniera kontraktu w rozumieniu kontraktu głównego, a następnie zaakceptowana przez zamawiającego zgodnie z postanowieniami kontraktu głównego (ust. 4).

Obowiązki stron umowy w toku realizacji jej przedmiotu określono w § 2 (ust. 1 – wykonawcy, ust. 2 – podwykonawcy), i tak: do obowiązków wykonawcy należało m.in. zapewnienie pełnej koordynacji i harmonogramów robót poszczególnych branży występujących na wszystkich odcinkach robót (niewchodzących w zakres przedmiotu umowy podwykonawcy) umożliwiających podwykonawcy wywiązanie się z przedmiotu umowy (lit. a), odbiór przedmiotu umowy zgodnie z postanowieniami umowy (lit. b), terminowa zapłata wynagrodzenia określonego w § 5 ust. 1 umowy (lit. c), przekazanie podwykonawcy zatwierdzonej i dostarczonej przez zamawiającego dokumentacji projektowej wraz ze zgodami, pozwoleniami i zgłoszeniami robót na zakres realizowany przez podwykonawcę (lit. e), przekazanie terenu budowy (lit. f); do obowiązków podwykonawcy należało z kolei m.in. zapewnienie odpowiednich świadectw i certyfikatów dostarczonych przez niego urządzeń (lit. a), sporządzenie i dostarczenie wykonawcy na podstawie harmonogramu dyrektywnego (załącznik nr 4) i przedmiotu umowy (załącznik nr 1) szczegółowego harmonogramu realizacji przedmiotu umowy z rozbiciem rzeczowo finansowym w układzie miesięcznym dla poszczególnych obiektów wymienionych w przedmiarach robót, co miało być podstawą wyliczenia miesięcznych płatności za zrealizowany zakres robót (lit. c), wykonanie i zakończenie przedmiotu umowy z należytą starannością i usunięcie wad zgodnie z postanowieniami umowy (lit. d), ponoszenie odpowiedzialności za jakość robót realizowanych siłami własnymi i zleconych swoim podwykonawcom (lit. e), wyznaczenie kierowników robót z odpowiednimi uprawnieniami na powierzony zakres prac (lit. f), usuwanie wad i usterek stwierdzonych przy odbiorze i w okresie obowiązywania gwarancji i rękojmi (lit. j), sporządzenie niezbędnych dokumentów odbiorowych (lit. m), opracowanie i dostarczenie wykonawcy harmonogramu wykonania każdego obiektu (na podstawie dostarczonej przez wykonawcę dokumentacji projektowej) gwarantującego wykonanie robót budowlano-montażowych we wskazanym w umowie terminie. Nadto strony ustaliły, że poza sytuacjami, gdy umowa stanowi inaczej, podwykonawca miał w taki sposób wykonać i ukończyć przedmiot umowy oraz usunąć wszelkie w nim wady, aby żadne jego działanie lub zaniechanie w stosunku do niego nie stanowiło naruszenia przez wykonawcę zobowiązań wynikających z kontraktu głównego, ani się do takiego naruszenia nie przyczyniło (ust. 5).

Termin realizacji przedmiotu umowy strony określiły w § 3 wskazując, że podwykonawca ma działać z należytą starannością i bez opóźnień, z wyjątkiem takich, które będą wyraźnie pisemnie zatwierdzone lub polecone przez wykonawcę, przy czym przedmiot umowy miał zasadniczo zostać ukończony (wraz z pozytywnym przeprowadzeniem prób końcowych) do 31 maja 2012 r. (ust. 2). Jednocześnie wykonawca był zobowiązany do tego, aby udostępnić podwykonawcy taką część terenu budowy, jaka umożliwi podwykonawcy należyte wykonanie umowy (ust. 1). Podwykonawca miał zaś uaktualniać harmonogram wykonania przedmiotu umowy na wniosek wykonawcy w nieprzekraczalnym terminie 3 dni od otrzymania takiego wniosku (ust. 3), jak też winien dołożyć wszelkich należytych starań w celu uniknięcia jakichkolwiek opóźnień lub zwłoki w realizacji przedmiotu umowy oraz miał niezwłocznie poinformować wykonawcę o wystąpieniu jakichkolwiek okoliczności mogących skutkować lub skutkujących opóźnieniem lub zwłoką (ust. 4). § 3 ust. 5 przewidywał obowiązek zwiększenia moc roboczych po stronie podwykonawcy w przypadku, gdyby postęp prac w stosunku do przyjętego harmonogramu został uznany przez wykonawcę jako stwarzający zagrożenie dla dotrzymania terminu ich zakończenia, natomiast ust. 6 stanowił, że w przypadku niepodjęcia przez podwykonawcę działań wskazanych szczegółowo w ust. 5 w terminie trzech dni od otrzymania od wykonawcy pisemnego powiadomienia lub ich bezskuteczności, a zwłaszcza gdy opóźnienie lub zwłoka przekroczy 10 dni roboczych, w stosunku do aktualnie zatwierdzonego harmonogramu wykonania przedmiotu umowy, wykonawca mógł zaangażować osoby trzecie lub wykorzystać siły własne w celu nadrobienia opóźnień na koszt i ryzyko podwykonawcy.

Wysokość wynagrodzenia podwykonawcy określono w § 5 umowy wskazując w jego ust. 1, że za wykonanie, ukończenie oraz usunięcie wszelkich wad w przedmiocie umowy podwykonawcy przysługuje wynagrodzenie w kwocie 3.940.779,34 zł brutto (3.203.885,64 zł netto i 736.893,70 zł VAT). W ust. 2 wskazano, że strony przyjmują, iż ceny i stawki wpisane w przedmiarach robót (załącznik nr 1) obejmują wartość robót opisanych w danej pozycji, łącznie ze wszystkimi wydatkami i kosztami, które mogą być niezbędne przy wykonaniu i dla wykonania opisanych robót wraz ze wszystkimi tymczasowymi robotami i instalacjami, które mogą być konieczne oraz wszelkim ryzykiem, odpowiedzialnością i zobowiązaniami przedstawionymi lub wyrażonymi w dokumentach wskazanych w § 1. Ilość robót wskazana w przedmiarach była przy tym ilością szacunkową (ust. 3), ceny jednostkowe miały być stałe i nie podlegać żadnym zmianom w trakcie trwania umowy (ust. 5), podwykonawca zaś miał otrzymać wynagrodzenie za rzeczywiście wykonane ilości robót (ust. 6). podstawę ustalenia miesięcznego wynagrodzenia, objętego przejściowym świadectwem płatności (w rozumieniu kontraktu głównego), miały stanowić potwierdzone przez inspektora nadzoru i inżyniera kontraktu zapisy w książce obmiaru określające zaawansowanie prac w stosunku do kwot zawartych w wypełnionych przedmiarach robót. Po zaakceptowaniu płatności przez inżyniera podwykonawca miał spisać z wykonawcą protokół odbioru podpisany przez strony, a protokół ten miał stanowić podstawę do wystawienia przez podwykonawcę faktury VAT (ust. 7). Płatności na rzecz podwykonawcy miały przy tym być dokonywane w terminie 30 dni roboczych od daty doręczenia wykonawcy przez podwykonawcę faktury VAT (ust. 10). Rozliczenie końcowe miało nastąpić fakturą na podstawie protokołu odbioru końcowego całości przedmiotu umowy w przypadku stwierdzenia braku wad, zaś w przypadku stwierdzenia wad – po ich usunięciu (ust. 15). Strony zastrzegły przy tym, że wykonawca ma prawo potrącić każdą bezsporną kwotę należną wykonawcy od podwykonawcy z kwoty przysługującej podwykonawcy na podstawie umowy (ust. 16).

W § 7 strony uregulowały kwestię kar umownych. Wykonawca zastrzegł sobie uprawnienie do żądania od podwykonawcy zapłaty kary umownej (ust. 1): za zwłokę w wykonaniu przedmiotu umowy w wysokości 0,05% wynagrodzenia brutto określonego w § 5 ust. 1 za każdy rozpoczęty dzień zwłoki (lit. a), za zwłokę w usunięciu przez podwykonawcę wad/braków w przedmiocie umowy, w tym stwierdzonych w okresie gwarancji lub rękojmi, również w wysokości 0,05% wynagrodzenia brutto (lit. b), za odstąpienie od kontraktu głównego lub jego rozwiązanie przez zamawiającego z przyczyn leżących po stronie podwykonawcy w wysokości 15% wynagrodzenia brutto (lit. c), za rozwiązanie umowy z przyczyn leżących po stronie podwykonawcy w wysokości 15% wynagrodzenia brutto określonego w § 5 ust. 1 umowy (lit. d). Kary umowne określone w ust. 1 miały być przy tym płatne w terminie 14 dni od dnia wezwania (ust. 2). Jeśli zaś wykonawca odstąpiłby od umowy z przyczyn leżących po stronie wykonawcy, to podwykonawcy miało przysługiwać 15% wynagrodzenia brutto określonego w § 5 ust. 1 za wykonanie przedmiotu umowy (ust. 3). Strony zastrzegły przy tym, że mogą dochodzić na zasadach ogólnych odszkodowania przewyższającego kary umowne, gdyby poniesiona szkoda przewyższała wartość kary umownej (ust. 4). Strony też postanowiły, że za zapłatę wszelkich kar umownych naliczonych przez zamawiającego na podstawie kontraktu głównego w całości odpowiadać będzie ta strona, z której działaniem lub zaniechaniem wiązać się będzie naliczenie kary umownej (ust. 5).

Kwestie związane z rozwiązaniem umowy uregulowano w § 11, i tak: wykonawca mógł rozwiązać umowę ze skutkiem natychmiastowym za pisemnym wskazaniem przyczyny takiego rozwiązania lub wypowiedzenia, w przypadku gdyby zatrudnienie konsorcjum na mocy kontaktu głównego lub kontrakt główny został rozwiązany lub wypowiedziany (ust. 1). Ponadto strony mogły odstąpić od umowy w przypadkach wskazanych w ust. 2, i tak: wykonawca mógł odstąpić od umowy (pkt 1), jeżeli zostałoby wszczęte postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne w stosunku do podwykonawcy (lit. a), lub gdyby podwykonawca nie wykonywał prac zgodnie z umową lub też nienależycie wykonywałby swoje zobowiązania umowne, po bezskutecznym upływie terminu zakreślonego przez wykonawcę w pisemnym wezwaniu do usunięcia wskazanych nieprawidłowości (lit. b); podwykonawca natomiast mógł odstąpić od umowy (pkt 2), jeżeli wykonawca bez uzasadnienia nie przekazałby mu terenu budowy (lit. a), wykonawca bez uzasadnienia odmówiłby odbioru prac lub z uzasadnienia by wynikało, że odmowa nie wynika z przyczyn leżących po stronie podwykonawcy (lit. b), wykonawca zawiadomiłby podwykonawcę, że na skutek zaistnienia nieprzewidzianych uprzednio okoliczności nie będzie mógł wywiązać się z zobowiązać umownych (lit. c). Ponadto odstąpienie od umowy zgodnie z postanowieniem stron miało nastąpić w formie pisemnej z podaniem uzasadnienia (pkt 3). W razie zaś odstąpienia od umowy podwykonawca miał przy udziale wykonawcy sporządzić protokół inwentaryzacji robót w toku na dzień odstąpienia oraz zabezpieczyć przerwane roboty w zakresie wzajemnie uzgodnionym na koszt strony, która spowodowała odstąpienie od umowy oraz wezwać wykonawcę do dokonania odbioru wykonanych robót i robót zabezpieczających, jeśli odstąpienie od umowy nastąpi z przyczyn, za które podwykonawca nie odpowiada (pkt 4 lit. a i b). W razie zaś odstąpienia od umowy z przyczyn, za które podwykonawca nie odpowiada, wykonawca miał być zobowiązany do dokonania odbioru robót, o których mowa w pkt 4 lit. b oraz do zapłaty wynagrodzenia (pkt 5).

Nadto w § 12 ust. 3 umowy strony wyznaczyły swoich przedstawicieli do kierowania i koordynowania spraw związanych z realizacją przedmiotu umowy, w tym wykonawca wyznaczył W. S. i M. K.. Nadto strony wyposażyły swoich przedstawicieli we wszystkie niezbędne kompetencje wskazane w pełnomocnictwie wystawionym przed zawarciem umowy konieczne do działania w imieniu wykonawcy i podwykonawcy odpowiednio według umowy, za wyjątkiem zmiany umowy (ust. 4).

Jakiekolwiek zmiany umowy mogły być przy tym dokonane tylko w formie pisemnej pod rygorem nieważności (§ 12 ust. 10). Strony postanowiły, że umowa podlega prawu polskiemu i będzie interpretowana zgodnie z tym prawem (§ 12 ust. 11). Strony zgodziły się też, że postanowienia umowy będą interpretować z godnie z celem i treścią kontraktu głównego (ust. 14). Stosownie wreszcie do § 12 ust. 16 integralną część umowy stanowiły wskazane w nim załączniki oznaczone numerami od 1 do 9.

Umowa została podpisana ze strony wykonawcy przez prezesa zarządu spółki I. S. M. L., a ze strony podwykonawcy przez R. S. (1).

Dowód: umowa nr (...) z 7.11.2011 r. (k. 12-19v).

W toku realizacji robót związanych z drugim etapem modernizacji linii kolejowej E59 na odcinku W.-P. pojawiły się komplikacje w związku z przejęciem Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. (generalnego wykonawcy) przez (...) S.A.. Powstały wówczas problemy z płatnościami wobec spółki (...), a to z kolei wpłynęło na jej płatności dla podwykonawców, co przełożyło się na ogólną sytuację na budowie, tj. opóźnienie, wstrzymanie niektórych robót, problemy z płatnościami.

Dowód: zeznania świadka M. K. (k. 171-172).

Prezes zarządu spółki I. S. M. L. nie zajmował się detalami związanymi z realizacją drugiego etapu modernizacji linii kolejowej E59 na odcinku W.-P., takimi jak zadanie R. S. (1), gdyż była to duża inwestycja, za której wykonanie spółka (...) miała otrzymać od (...) S.A. wynagrodzenie w kwocie około 30.000.000 zł, podczas gdy prace R. S. (1) sprowadzały się do wybudowania dwóch większych obiektów spośród kilkunastu na całym odcinku linii kolejowej. M. L., nawet gdy jechał do W. w sprawie budowy, nie podjeżdżał pod obiekt w km 24+800.

Dowód: przesłuchanie prezesa zarządu pozwanej M. L. (k. 182-183, 184).

Pismem z 19 stycznia 2012 r. spółka (...) (reprezentowana przez R. S. (2)) zwróciła się do R. S. (1) ze wskazaniem, iż prace dotyczące budowy obiektu inżynieryjnego „przejście dla zwierząt” w km 24+800 na szlaku L03 P.-O. w ramach modernizacji linii kolejowej E 59 na odcinku W.-granica woj. (...) z uwagi na EURO 2012 muszą być bezwzględnie wykonane w zakresie 50% prac związanych z budową tego obiektu w nieprzekraczalnym terminie do końca maja 2012 r. Z uwagi na zakres prac, czas ich wykonania oraz konsekwencje związane z niewykonaniem robót w założonym terminie spółka (...) wezwała R. S. (1), aby spełnił następujące warunki:

-: dostarczył harmonogram rzeczowy robót w nieprzekraczalnym terminie do 23 stycznia 2012 r. oraz wyznaczył osobę odpowiedzialną za realizację robót,
-: dostarczył w tym samym terminie harmonogram realizacji prac mających na celu dokończenie realizacji obiektów w km 21.222, 22.256, 32.156 oraz 34.498,
-: rozpoczął od 23 stycznia 2012 r. prace przygotowawcze związane z wypełnieniem formalności opisanych niżej w piśmie, a także zorganizował zaplecze budowy, w tym dokończył budowę drogi dojazdowej do obiektu.

Nadto spółka (...) przypomniała R. S. (1), że do jego obowiązków jako podwykonawcy należy dostarczenie przed przystąpieniem do robót niezbędnych dokumentów, dostarczanie do zlecającego bieżących wyników badań laboratoryjnych oraz operatów geodezyjnych, dostarczanie dokumentów potwierdzających utylizację materiałów określonych w SIWZ. Spółka (...) zaznaczyła też, że w przypadku niezastosowania się przez R. S. (1) do przedstawionych wyżej warunków spowoduje określone umową konsekwencje, w tym nawet rozwiązanie umowy z przyczyn leżących po stronie podwykonawcy.

Kolejnym pismem z 19 stycznia 2012 r. spółka (...) (reprezentowana przez R. S. (2)) oświadczyła R. S. (1), że w związku z nienależytym wykonaniem prac objętych umową nr (...) wyrażającym się według spółki (...) w permanentnym niewywiązywaniu się z obowiązków w niej zawartych (w tym niedotrzymaniu terminów wykonania prac związanych z wprowadzeniem programu naprawczego, mającego na celu udrożnienie dwóch torów linii E 59 do 31 maja 2012 r., skandalicznie złym pod względem jakości wykonania betonowania korpusu i skrzydełek obiektu od strony O. i w związku z tym konieczność wykonania prac naprawczych powierzchni betonu przed wykonaniem izolacji, niezasypaniu do dnia sporządzenia pisma fundamentów przyczółków) spółka (...) podjęła decyzję o wprowadzeniu na koszt R. S. (1) pracowników zewnętrznej firmy i od dnia pisma nakazała planować roboty w cyklu zmianowym, z wykorzystaniem zwiększonej grupy pracowników, przynajmniej 18 godzin na dobę. Z kolei 20 stycznia 2012 r. oczekiwała precyzyjnego harmonogramu prac zmierzających do osiągnięcia zasadniczego, określonego harmonogramem, celu.

W obu pismach jako osoby do kontaktu ze strony spółki (...) wskazywano W. S. i M. K..

Dowody: pismo z 19.01.2012 r. (k. 91);

pismo z 19.01.2012 r. (k. 92).

R. S. (2) został zwolniony przez spółkę (...) w trakcie realizacji inwestycji, m.in. z uwagi na to, że roboty wykonywane były nieterminowo.

Dowód: przesłuchanie prezesa zarządu pozwanej M. L. (k. 182-183, 184).

Zanim pojawiły się problemy z płatnościami dla podwykonawców spółka (...) nie miała zastrzeżeń co do prac wykonywanych przez przedsiębiorstwo (...). Później trudności z płatnościami spowolniły prace, a to przekładało się na realizację całego kontraktu.

Dowód: zeznania świadka M. K. (k. 171-172).

Dnia 31 stycznia 2012 r. spółka (...) wystawiła R. S. (1) fakturę VAT nr (...) na kwotę 17.220,00 zł brutto (14.000,00 zł netto, 3.220,00 zł VAT) za urządzenia dylatacyjne (...) typ D80 wraz z dostawą i montażem, zgodnie z umową nr (...) z dnia 1 grudnia 2011 r., w oparciu o protokół montażu z 16 stycznia 2012 r., zatwierdzony 31 stycznia 2012 r. W fakturze wskazano, że pozostało do zapłaty 17.220,00 zł.

Dowód: faktura nr (...) z 31.01.2012 r. (k. 27).

Najistotniejszym elementem robót mieszczących się w zakresie umowy R. S. (1) były dwa wiadukty kolejowe, określane jako „przejścia dla zwierząt” (pod linią kolejową), z których jeden znajdował się w km 24+800 linii E59 na odcinku W.-P.. Zanim jednak przedsiębiorstwo (...) mogło przystąpić do wykonywania swoich robót, musiały zostać zrealizowane inne prace przy modernizacji linii kolejowej, objęte kontraktem głównym, a realizowane przez inne podmioty. Z uwagi na to, że modernizacja była wykonywana w ramach prac przygotowujących infrastrukturę na mistrzostwa EURO 2012, prace R. S. (1), a w szczególności przejezdność dwóch torów linii kolejowej, musiały zostać zrealizowane do 30 maja 2012 r. (w trakcie prac ruch kolejowy odbywał się po jednym torze).

Do prac przy wiadukcie w km 24+800 R. S. (1) mógł przystąpić dopiero w marcu 2012 r. (wcześniej brak było frontu robót, jak też na przeszkodzie stała zima). Podczas narad budowy był przy tym pytany, czy możliwe jest wykonanie prac w terminie. R. S. (1) postanowił podjąć się tego „wyzwania”.

Ponadto w trakcie prac okazało się, że osiadają tory (z uwagi na wady prac innego podwykonawcy spółki (...) – przedsiębiorstwa (...)), przez co kolejne dwa tygodnie trwało poprawianie tych wad. Tymczasem R. S. (1) wykonywał roboty dodatkowe. Kiedy pozostał już tylko miesiąc do upływu terminu prace wciąż nie były zakończone (w zasadzie nadal były na początkowym etapie), ale R. S. (1) był przekonany, że zdoła dokończyć wiadukt w ciągu miesiąca, nikt ze strony inwestora nie chciał jednak tego przyjąć do wiadomości.

Dowód: przesłuchanie powoda R. S. (1) (k. 180v-182, 184).

Dnia 2 kwietnia 2012 r. spółka (...) (określana jako wykonawca) i R. S. (1) (określany jako podwykonawca) zawarli aneks nr (...) do umowy nr (...) z 7 listopada 2011 r., w którego § 1 strony zgodnie ustaliły możliwość zakupu materiałów przez wykonawcę niezbędnych do realizacji umowy na następujących zasadach: materiał miał zostać zakupiony po pisemnym wniosku podwykonawcy na zakup materiału, złożonym z wyprzedzeniem umożliwiającym dostarczenie materiału na budowę w terminie zgodnym z obowiązującym harmonogramem (ust. 1); opóźnienie w dostawie materiału na czas wbudowania miało stanowić ryzyko podwykonawcy i nie być podstawą do zmiany terminu realizacji umowy (ust. 2); materiał miał zostać przekazany protokołem zdawczo-odbiorczym określającym cechę materiału, ilość i wartość przekazanego materiału (ust. 3); do materiałów przekazanych wykonawca miał doliczyć prowizję w wysokości 10% dla betonów, kruszyw i gruntów zasypowych (wraz z kosztami transportu) oraz 17,8% dla pozostałych materiałów (wraz z kosztami transportu) (ust. 4); należność za zakupione materiały podwykonawca miał zaś uregulować w terminie 14 dni od daty wystawienia faktury (ust. 5); przy czym wykonawcy przyznano prawo do potrącenia należności za dostarczone materiały z kwoty wynagrodzenia należnego podwykonawcy (ust. 6).

Aneks podpisali z ramienia wykonawcy prezes zarządu spółki I. S. M. L., a ze strony podwykonawcy R. S. (1).

Dowód: aneks nr (...) z 2.04.2012 r. do umowy nr (...) z 7.11.2011 r. (k. 20).

Aneks został zawarty z tą myślą, aby zapewnić niezbędne materiały na budowę, a także niezbędne usługi i pracowników. Wcześniej bowiem przedsiębiorstwo (...) funkcjonowało w ten sposób, że dzięki cyklicznym płatnościom za już wykonane prace od spółki (...) było ono w stanie finansować wydatki związane z dalszym realizowaniem robót. Jednocześnie przedsiębiorstwo to wykonywało także prace, które wcześniej nie były ujęte w umowie, a rozmowy co do wynagrodzenia za te dodatkowe prace miały dopiero być przez strony prowadzone. R. S. (1) zgadzał się jednocześnie na te dodatkowe koszty. Aby zwiększyć tempo prac roboty prowadzone były na trzy zmiany. R. S. (1) liczył się z tym, że koszt materiałów kupowanych zgodnie z aneksem, usług i dodatkowych pracowników będzie potrącany z jego wynagrodzenia i uwzględniał to w późniejszych żądaniach zapłaty kierowanych do spółki (...).

Dowód: przesłuchanie powoda R. S. (1) (k. 180v-182, 184)

W czasie realizacji robót M. K. uczestniczył z ramienia spółki (...) (zgodnie z umową) w odbiorach prac wykonywanych przez przedsiębiorstwo (...). Do każdej faktury wystawianej przez R. S. (1) załączany był protokół przerobowy – protokół zaawansowania robót.

Faktury były wystawiane już po odbiorze prac przez inspektora nadzoru będącego przedstawicielem (...).

M. K. podpisywał te protokoły uważając, że stanowią one część składową faktury. Jeśli zaś w protokole nie było żadnych uwag do wykonanych prac, to M. K. poprzez podpis na fakturze potwierdzał należyte wykonanie prac R. S. (1) oraz wysokość należnego - dla podwykonawcy - wynagrodzenia. Zadania te M. K. realizował jako osoba umocowana na podstawie umowy z podwykonawcą do odbioru wykonanych robót. Wynagrodzenie podwykonawcy określane było w wymiarze miesięcznym, według zaawansowania prac. Nie było przy tym przypadków, aby M. K. podpisał fakturę, gdy prace nie zostały odebrane.

Dowody: zeznania świadka M. K. (k. 171-172);

przesłuchanie powoda R. S. (1) (k. 180v-182, 184).

Dnia 5 maja 2012 r. R. S. (1) wystawił spółce (...) fakturę VAT nr (...) na kwotę 291.507,55 zł brutto (236.998,01 zł netto, 54.509,54 zł VAT) za „ Przejście dla zwierząt. Szlak P.-O.. Roboty zgodne z protokołem (...) z dnia 05.05.2012”.

Fakturę jako osoba upoważniona do jej odbioru podpisał kierownik robót z ramienia spółki (...).

Dowody: faktura nr (...) z 5.05.2012 r. (k. 21);

zeznania świadka M. K. (k. 171-172);

przesłuchanie powoda R. S. (1) (k. 180v-182, 184).

Spółka (...) dnia 15 maja 2012 r. wystawiła R. S. (1) fakturę VAT nr (...) na kwotę 153.219,60 zł brutto (124.568,78 zł netto, 28.650,82 zł VAT) za materiały budowlane zgodnie z ustaleniami umowy nr (...) z 7 listopada 2011 r. wraz z aneksem nr (...) w oparciu o protokoły zdawczo-odbiorcze nr 1 i 2 z 15 maja 2012 r. Na fakturze umieszczono wzmiankę „zapłacono”.

Dnia 28 maja 2012 r. spółka (...) wystawiła R. S. (1) fakturę VAT nr (...) na kwotę 80.531,91 zł brutto (65.473,10 zł netto, 15.058,81 zł VAT) za materiały budowlane zgodnie z ustaleniami umowy nr (...) z 7 listopada 2011 r. wraz z aneksem nr (...) w oparciu o protokół zdawczo-odbiorczy nr 3 z 28 maja 2012 r. Na fakturze umieszczono wzmiankę „zapłacono”. Faktura została podpisana przez R. S. (1) jako osobę upoważnioną do odbioru faktury.

Dowody: faktura nr (...) z 15.05.2012 r. (k. 24);

faktura nr (...) z 28.05.2012 r. (k. 25).

Do końca maja 2012 r. przedsiębiorstwo (...) wykonało cały wiadukt („przejście dla zwierząt”) w km 24+800, za wyjątkiem płyty pomostowej. Dokonano jednak prób obciążeniowych wiaduktu i dopuszczono do ruchu oba przebiegające po nim tory, tak że linia kolejowa była przejezdna na mistrzostwa EURO 2012. R. S. (1) po 31 maja 2012 r. nie prowadził już dalszych prac w ramach tej inwestycji.

Dowód: przesłuchanie powoda R. S. (1) (k. 180v-182, 184)

Dnia 5 czerwca 2012 r. R. S. (1) wystawił spółce (...) fakturę VAT nr (...) na kwotę 367.640,83 zł brutto (298.894,98 zł netto, 68.745,85 zł VAT) za „ Przejście dla zwierząt. Szlak P.-O.. Roboty zgodne z protokołem (...) z dnia 05.06.2012”. Termin zapłaty określony został na 5 lipca 2012 r.

Fakturę - tak jak poprzednie faktury częściowe - podpisał kierownik robót z ramienia spółki (...), jako osoba upoważniona do jej odbioru, po uprzednim podpisaniu protokołu odbioru objętych fakturą robót.

Faktura ta została doręczona spółce (...), co potwierdza prezentata z datą „2012-06-11”.

Dowód: faktura nr (...) z 5.06.2012 r. (k. 22);

zeznania świadka M. K. (k. 171-172);

przesłuchanie powoda R. S. (1) (k. 180v-182, 184).

Wystawione przez R. S. (1) faktury VAT nie obejmowały tych prac, które nie zostały przez niego wykonane, w szczególności nie obejmowały niezamontowanej płyty pomostowej wiaduktu („przejścia dla zwierząt”) w km 24+800.

R. S. (1) nie otrzymał zapłaty za fakturę VAT nr (...) i za wcześniejszą fakturę VAT nr (...), nie otrzymał też zapłaty za roboty dodatkowe, nie miał więc środków na finansowanie robót przy montażu płyty pomostowej wiaduktu.

Dowód: przesłuchanie powoda R. S. (1) (k. 180v-182, 184)

Dnia 14 czerwca 2012 r. spółka (...) wystawiła R. S. (1) fakturę VAT nr (...) na kwotę 136.470,86 zł brutto (110.951,92 zł netto, 25.518,94 zł VAT) za materiały budowlane zgodnie z ustaleniami umowy nr (...) z 7 listopada 2011 r. wraz z aneksem nr (...) w oparciu o protokół zdawczo-odbiorczy nr 4 z 14 czerwca 2012 r. Na fakturze umieszczono wzmiankę „zapłacono”.

Dowód: faktura nr (...) z 14.06.2012 r. (k. 26).

Dnia 20 czerwca 2012 r. sporządzono - niepodpisany przez strony - protokół zdawczo-odbiorczy nr 5, wskazujący na obciążenia podwykonawcy w łącznej kwocie 85.225,88 zł netto, m.in.: koszty pracy dźwigu (...), koszty transportu, podbicie toru na dojazdach do KO w km 24+800, koszty związane z odbudową KO w km 24+800, lokomotywy do próbnego obciążenia, koszty manewrów lokomotywy (...), i inne.

Dowód: niepodpisany protokół zdawczo-odbiorczy nr 5 z 20.06.2012 r. (k. 99).

Dnia 28 czerwca 2012 r. sporządzono - również niepodpisany przez strony - projekt dokumentu oznaczony jako „rozliczenie firm: intop (...) – projektowanie i nadzorowanie robót budowlanych r. szmucer podsumowanie na dz. 28.06.2012”. Wskazano w nim, że do obciążenia podwykonawcy wg protokołu nr (...) z 20 czerwca 2012 r. jest kwota 85.225,88 zł netto, a „dodatkowe roboty ziemne” według załączników nr 1 i 2 warte były 58.690,11 zł, w związku z czym do obciążenia podwykonawcy pozostaje 26.535,77 zł netto. W projekcie tym wskazano też, że „Niniejsze rozliczenie stanowi ostateczne ustalenie i uregulowanie wzajemnych roszczeń z tytułu wykonanych dodatkowo robót na obiekcie Przejście dla zwierząt w km 24+800 oraz z tytułu roszczeń opisanych w piśmie z dnia 12 czerwiec 2012 r., znak (...)-11- (...). Strony wzajemnie oświadczają, iż są zaspokojone w całości i nie będą formułować jakichkolwiek pretensji z tytułu opisanego w niniejszym rozliczeniu. Poza rozliczeniem pozostaje do uregulowania należne wynagrodzenie z tytułu wykonanych robót jak w załączniku 1.”. Załącznik nr 1 do projektu dokumentu oznaczony został jako: „R. S.: Zestawienie Roboty ziemne wykopowo-nasypowe 24+800”, zaś załącznik nr 2 oznaczono jako: „R. S.: Obliczenia Przejście dla zwierząt km 24+800”.

Dowód: niepodpisany projekt „rozliczenie firm” z 28.06.2012 r. z załącznikami nr 1 i 2 (k. 96-98).

Do spotkania między spółką (...) w celu rozliczenia budowy, w tym za wskazane w projekcie rozliczenia „dodatkowe roboty ziemne”, nie doszło.

Dowód: przesłuchanie prezesa zarządu pozwanej M. L. (k. 182-183, 184).

Dnia 2 lipca 2012 r. spółka (...) wystawiła R. S. (1) fakturę VAT nr (...) na kwotę 104.827,83 zł brutto (85.225,88 zł netto, 19.601,95 zł VAT) za partycypację w kosztach budowy zgodnie z ustaleniami umowy nr (...) z 7 listopada 2011 r. wraz z aneksem nr (...) w oparciu o protokół zdawczo-odbiorczy nr 6 z 2 lipca 2012 r. (38.925,00 zł netto, 47.877,75 zł brutto) oraz za partycypację w kosztach budowy zgodnie z podziałem kosztów na mocy porozumienia z 2 lipca 2012 r. (46.300,88 zł netto, 56.950,08 zł brutto). Na fakturze umieszczono wzmiankę „zapłacono”.

Dowód: faktura nr (...) z 2.07.2012 r. (k. 28).

Dnia 11 lipca 2012 r. spółka (...) przelała na rachunek bankowy R. S. (1) kwotę 50.000 zł za fakturę nr (...).

Dowód: potwierdzenie przelewu z 11.07.2012 r. (k. 23).

Pismem datowanym na 13 sierpnia 2012 r. pełnomocnik R. S. (1) wezwał spółkę (...) do zapłaty na rzecz jego mocodawcy kwoty 275.550,85 zł, wynikającej z rozliczenia faktur: nr (...) z 5 maja 2012 r. na kwotę 291.507,55 zł, nr (...) z 5 czerwca 2012 r. na kwotę 367.640,83 zł, nr (...) z 9 lipca 2012 r. na kwotę 5.336,23 zł, nr (...) z 14 lipca 2012 r. na kwotę 4.858,50 zł, nr (...) z 23 lipca 2012 r. na kwotę 38.243,79 zł, faktur proforma nr (...) z 20 lipca 2012 r. na kwotę 42.709,01 zł i nr (...) z 20 lipca 2012 r. na kwotę 67.252,14 zł (łącznie 817.821,05 zł). Jednocześnie pełnomocnik R. S. (1) zaznaczył, że uwzględniono kompensaty na kwotę 492.270,20 zł oraz wpłatę kwoty 50.000 zł, wobec czego do zapłaty pozostaje 275.550,85 zł.

Dowód: wezwanie ostateczne z 13.08.2012 r. (k. 35-35v).

Pomimo braku zapłaty za część wykonanych przez przedsiębiorstwo (...) prac spółka (...) oczekiwała, że będzie on nadal pracował na budowie. R. S. (1) uważał zaś, że nie jest w stanie kontynuować prac bez zapłaty, gdyż nie miał jak sfinansować prac, a spółka (...) nie chciała mu zapłacić. Spółka (...) jednocześnie nie składała reklamacji do wykonanych przez niego dotychczas prac.

Dowód: przesłuchanie powoda R. S. (1) (k. 180v-182, 184)

Prezes zarządu spółki I. S. M. L. pismem z 7 stycznia 2013 r. (omyłkowo datowanym „07.01.2012 r.”) poinformował R. S. (1) o odstąpieniu z chwilą doręczenia pisma od umowy nr (...) z 7 listopada 2011 r., zawartej z R. S. (1) jako podwykonawcą. Jako powód odstąpienia wskazał zejście z placu budowy oraz niedotrzymanie terminu realizacji robót zgodnie z § 3 ust. 2 umowy, tj. 31 maja 2012 r., a nadto niewykonanie wezwania do zakończenia budowy. Jednocześnie oświadczył, że wskutek niewykonania przez R. S. (1) obowiązków umownych spółka (...) nie mogła dokonać sprzedaży zleconych mu robót, a w konsekwencji nie mogła uzyskać wynagrodzenia, przez co powstawały opóźnienia w płatnościach. Dodał też, że R. S. (1) opuszczając plac budowy nie dokonał ich protokolarnego przekazania oraz należytego zabezpieczenia zgodnie z zasadami BHP, jak też nie przedstawił inwentaryzacji wykonanych do czasu opuszczenia budowy prac. Dodatkowo nie brał R. S. (1) udziału w naradach koordynacyjnych jako zgłoszony oficjalnie kierownik robót, a tym samym nie podjął informacji o licznych nakazach generalnego wykonawcy do niezwłocznego zakończenia prac oraz nie dokonał stosownego wpisu w Dzienniku Budowy o zaniechaniu pełnienia tej funkcji, co zdaniem prezesa zarządu spółki I. S. świadczyło o rażącym naruszeniu postanowień umownych.

Wskazał również, że z uwagi na konieczność dotrzymania terminów objętych kontraktem głównym oraz nakazem generalnego wykonawcy do natychmiastowego przystąpienia do robót spółka (...) zmuszona była do wykonania prac na obiektach w km 24+800, szlak L03 P.-O., oraz w km 32+156, szlak L04 O.-S., a kosztami z tym związanymi obciąży R. S. (1) na podstawie przedstawionych kosztorysów robót. Poinformował nadto, że ostateczne rozliczenie wykonanych robót nastąpi wyłącznie po przedstawieniu szczegółowej inwentaryzacji wykonanych prac, jak również dostarczeniu kompletnej dokumentacji powykonawczej stwierdzającej wykonanie robót zgodnie z projektem budowlanym oraz przedmiotem umowy.

Dodatkowo prezes zarządu spółki I. S. oświadczył, że w związku z odstąpieniem od umowy z przyczyn leżących po stronie R. S. (1) spółka (...) obciąża go na podstawie § 7 ust. 1 lit. d umowy karą umowną w kwocie 591.116,90 zł oraz wzywa do jej zapłaty do 14 stycznia 2013 r. Wskazał też, że w przypadku braku zapłaty w wyznaczonym terminie spółka (...) dokona potrącenia wskazanej kary umownej z wierzytelnościami R. S. (1).

Dowód: pismo z 7.01.2012 r. (k. 93-94).

R. S. (1) skierował do spółki (...) pismo z 21 stycznia 2013 r. (omyłkowo datowane „21.01.2012 r.”, a doręczone 28 stycznia 2013 r.), w którym wskazał, że wszystkie roboty, które wykonywał w ramach zadania „Modernizacja linii kolejowej E 59 odc. W.-P., Etap II”, były odbierane przez odpowiedniego inspektora nadzoru, były wykonywane odpowiednie badania, a protokoły z wynikami badań były przekazywane wykonawcy, co było warunkiem dopuszczenia kolejnego etapu robót. Jednocześnie wskazał, że podwykonawca zwraca się z prośbą do wykonawcy, aby nie przytaczał faktów, które podczas realizacji obiektów nie miały miejsca, a mianowicie zejście podwykonawcy z placu budowy, niedotrzymanie przez podwykonawcę umownego terminu realizacji, jak również nie wymagał od kierownika robót z ramienia podwykonawcy działalności charytatywnej. Podwykonawca był bowiem przekonany, że wykonawca dokładnie zna powody wstrzymania robót na zadaniu, że wykonawca dokładnie zna powody opóźnień realizacji obiektu 24+800, że wykonawca pamięta działalność kierownika robót z ramienia wykonawcy, który w rezultacie został odwołany z funkcji przez generalnego wykonawcę, oraz że wykonawca pamięta kiedy kierownik robót z ramienia podwykonawcy został oficjalnie zgłoszony przez wykonawcę.

Dalej R. S. (1) jeszcze raz wezwał spółkę (...) do zapłacenia należnych faktur za wykonane i odebrane roboty. Oświadczył ponadto, że w jego ocenie odstąpienie od umowy jest bezskuteczne, gdyż powstrzymanie się z dalszą pracą było uzasadnione „prawem powstrzymania w sytuacji odmowy spełnienia świadczenia wzajemnego”.

Dowód: pismo z 21.01.2012 r. (k. 95).

Pełnomocnik R. S. (1) złożył do Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie datowany na 5 czerwca 2014 r. wniosek o zawezwanie do próby ugodowej spółki (...) wskazując, że jego mandant domaga się od przeciwnika zapłaty łącznie kwoty 265.356,12 zł, w tym: kwoty 116.878,18 zł z odsetkami ustawowymi od 6 lipca 2012 r., kwoty 67.525,14 zł z odsetkami ustawowymi od 20 sierpnia 2012 r., kwoty 42.709,01 zł z odsetkami ustawowymi od 20 sierpnia 2012 r. oraz kwoty 38.243,79 zł z odsetkami ustawowymi od 23 sierpnia 2012 r. Uzasadniając wniosek wskazał, że strony łączyła umowa o roboty budowlane nr (...) (...) oraz zlecenia z 19 września 2011 r. i z 10 grudnia 2011 r. zawarte w związku z realizowanym przez przeciwnika zadaniem inwestycyjnym „Modernizacja linii koleinowej E 59 na odcinku W.-P., Etap II – odcinek W.-granica woj. (...)”, a R. S. (1) spełnił świadczenie na rzecz przeciwnika i wystawił faktury VAT:

-: nr (...) z 5.06.2012 r. na kwotę 367.640,83 zł, z której do zapłaty zostało 116.878,18 zł,
-: nr PRO (...) z 20.07.2012 r. na kwotę 42.709,01 zł,
-: nr PRO (...) z 20.07.2012 r. na kwotę 67.525,14 zł,
-: nr (...) z 23.07.2012 r. na kwotę 38.243,79 zł.

Jednocześnie utrzymywał, że roboty zostały wykonane prawidłowo, lecz mimo tego przeciwnik nie zapłacił R. S. (1) należnego wynagrodzenia określonego umową, a objętego wyżej wymienionymi fakturami.

Posiedzenie pojednawcze w sprawie zarejestrowanej pod sygnaturą XI GCo 255/14 zostało wyznaczone na 6 sierpnia 2014 r., a zawiadomienie o terminie doręczone obu stronom.

Dowody: wniosek o zawezwanie do próby ugodowej z 5.06.2014 r. (k. 36-37, 104-106);

zawiadomienie z 26.06.2014 r. (k. 38, 103).

Na posiedzenie pojednawcze przed Sądem Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie stawiła się strona wzywająca do próby ugodowej, ale nie stawił się nikt za spółkę (...). W konsekwencji nie doszło do zawarcia ugody.

Fakt uznany za przyznany – art. 230 k.p.c.

Prezes zarządu spółki I. S. M. L. nie ma wiedzy co do tego, dlaczego oświadczenie o odstąpieniu od umowy nr (...) złożono dopiero w styczniu 2013 r. (pismo omyłkowo datowane „07.01.2012 r.”), skoro R. S. (1) zaprzestał wykonywania dalszych prac z 31 maja 2012 r.

Dowód: przesłuchanie prezesa zarządu pozwanej M. L. (k. 182-183, 184).

Sąd zważył, co następuje:

Powód domagał się od pozwanej (jako wykonawcy) zapłaty należnego mu (jako podwykonawcy) wynagrodzenia z tytułu częściowego wykonania umowy o roboty budowlane z 7 listopada 2011 r. nr (...) (...) (do której zawarto aneks nr (...) z 2 kwietnia 2012 r.) w kwocie 116.878,18 zł z odsetkami liczonymi od 12 lipca 2012 r. do 31 grudnia 2015 r. w wysokości odsetek ustawowych, a od 1 stycznia 2016 r. w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie. Powód swoje roszczenie opierał na wystawionej na podstawie umowy fakturze VAT nr (...) z 5 czerwca 2012 r., doręczonej pozwanej 11 czerwca 2012 r. i podpisanej w imieniu pozwanej przez kierownika robót M. K. (k. 22 akt sprawy) oraz wskazywał, że zgodnie z umową termin zapłaty za fakturę miał być trzydziestodniowy.

Podstawę prawną roszczenia powoda stanowi art. 647 w zw. z art. 647¹ § 1 k.c. w brzmieniu sprzed zmiany dokonanej art. 1 ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności (Dz. U. z 2017 r. poz. 933), albowiem zgodnie z art. 12 tej ustawy do umów o roboty budowlane zawartych przed jej dniem wejścia w życie (tj. przed 1 czerwca 2017 r.) stosuje się art. 647¹ k.c. w brzmieniu dotychczasowym, zaś umowa zawarta przez strony – powoda jako podwykonawcę i pozwaną jako wykonawcę – została 7 listopada 2011 r.

Zgodnie zatem z art. 647 k.c. przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. Jednocześnie art. 647¹ § 1 k.c. stanowi podstawę, aby w ramach wykonywania umowy o roboty budowlane generalny wykonawca zlecił część prac objętych umową podwykonawcy, za zgodą inwestora wyrażoną w trybie art. 647¹ § 2 zdanie pierwsze k.c. Przedmiot świadczenia wykonawcy wobec inwestora (i odpowiednio podwykonawcy wobec wykonawcy) w przypadku zawarcia umowy o roboty budowlane został zatem określony przez ustawodawcę w art. 647 k.c. jako oddanie przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej, zaś przedmiot świadczenia inwestora wobec wykonawcy (i odpowiednio wykonawcy wobec podwykonawcy) określony został jako odebranie obiektu i zapłata umówionego wynagrodzenia.

Ponadto zgodnie z art. 654 k.c. w braku odmiennego postanowienia umowy inwestor obowiązany jest na żądanie wykonawcy przyjmować wykonane roboty częściowo, w miarę ich ukończenia, za zapłatą odpowiedniej części wynagrodzenia.

Na powodzie w niniejszej sprawie w stosunku do pozwanej spółki spoczywał wobec tego – stosownie do art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. – ciężar udowodnienia, że zawarł z pozwaną spółką jako wykonawcą umowę o roboty budowlane w charakterze jej podwykonawcy, że oddał określony umową obiekt (czy też wykonał określone umową prace częściowe, za które zgodnie z umową miał otrzymać wynagrodzenie), oraz że pozwana spółka nie uiściła należnego mu wynagrodzenia. W ocenie Sądu powód ciężarowi temu sprostał.

Sam fakt zawarcia umowy oraz jej treści nie były między stornami sporne, a nadto umowa ta została złożona do akt sprawy (k. 12-19v).

Sporna była kwestia wykonania przez powoda prac w ramach obiektu będącego przedmiotem umowy o roboty budowlane z 7 listopada 2011 r., a zwłaszcza obiektu określanego jako „przejście dla zwierząt” wiaduktu kolejowego w km 24+800 linii kolejowej E59 W.-P. (a właściwie linii kolejowej nr 271 stanowiącej właśnie na odcinku W.-P. część międzynarodowego ciągu transportowego E59). Powód stał bowiem na stanowisku, że wykonał przed upływem ostatecznego terminu (31 maja 2012 r.) wszystkie prace przewidziane umową poza płytą pomostową, jednakże twierdził też, że płyty tej, czy szerzej – niewykonanych przez siebie prac – nie ujął w wystawionych fakturach nr (...), zaś faktury te dotyczyły tylko tych prac, które odebrano wymienionymi w nich protokołami częściowymi, tj. odpowiednio protokołem nr (...) z 5 maja 2012 r. i protokołem nr (...) z 5 czerwca 2012 r. W niniejszej sprawie domagał się przy tym tylko wynagrodzenia za prace objęte fakturą nr (...), którą wystawiono na łączną kwotę 367.640,83 zł brutto. Jednocześnie – powołując się na aneks nr (...) z 2 kwietnia 2012 r. (k. 20 akt sprawy) – przyznawał, że część należności z tej faktury (poza dochodzoną kwotą 116.878,18 zł) została już zaspokojona poprzez potrącenie przez pozwaną z jej wierzytelnościami z tytułu wydatków na materiały i inne środki potrzebne do budowy, zakupywane przez nią stosownie do uzgodnień poczynionych przez strony w aneksie; przyznawał też, że potrąceń takich dokonano również w przypadku jego wierzytelności z faktury nr (...) oraz uiszczono 11 lipca 2012 r. jego wynagrodzenie z tej faktury w kwocie 50.000 zł (k. 23 akt sprawy), w taki sposób, że należności z tej faktury nie są objęte powództwem w niniejszej sprawie.

Powód nie przedstawił przy tym bezpośredniego dowodu wykonania robót, za które wystawiono powyższe faktury, a w szczególności, za które wystawiono fakturę nr (...) z 5 czerwca 2012 r., tj. protokołu nr (...) z 5 czerwca 2012 r. Na brak tego dowodu zwracała też uwagę pozwana, wywodząc z tego, że powód nie zdołał udowodnić dochodzonego w sprawie roszczenia. Nie można jednak zgodzić się z takim stanowiskiem pozwanej, albowiem powód zaoferował inne dowody, pośrednio świadczące o tym, że roboty objęte fakturami nr (...) zostały przez niego rzeczywiście wykonane, a w konsekwencji należy mu się z tego tytułu "miesięczne wynagrodzenie" – stosownie do § 5 ust. 1 i 7 umowy (k. 15v-16 akt sprawy). W § 5 ust. 6 umowy wskazano przy tym jasno, że " podwykonawca otrzyma wynagrodzenie za rzeczywiście wykonane ilości robót", a podstawy do określenia "miesięcznego wynagrodzenia" wskazano w § 5 ust. 7. Co przy tym istotne, strony we wskazanym postanowieniu umownym określiły sposób weryfikowania wykonanych prac, za które miała nastąpić zapłata, wyglądający w ten sposób, że najpierw płatność miała być zaakceptowana przez inżyniera kontraktu, a następnie powód i powódka mieli spisać protokół odbioru, ten z kolei – po podpisaniu przez strony – miał stanowić podstawę do wystawienia przez podwykonawcę (powoda) faktury VAT, zaś płatność za fakturę miała następować w terminie 30 dni roboczych od daty doręczenia pozwanej przez powoda prawidłowo wystawionej faktury VAT.

Ważne w zakresie praktyki dokonywania rozliczeń miedzy stronami zeznania złożył świadek M. K. (k. 171-172 akt sprawy), który funkcjonował na budowie jako kierownik robót pozwanej i figurował w § 12 ust. 3 umowy (k. 19 akt sprawy) jako przedstawiciel na budowie pozwanej, wyposażony – stosownie do § 12 ust. 4 umowy – we wszystkie niezbędne kompetencje, konieczne do działania w imieniu wykonawcy i podwykonawcy odpowiednio według umowy, za wyjątkiem zmiany umowy. Świadek ten wskazał, że zgodnie z przyjętą w toku budowy praktyką wykonywania umowy, najpierw dokonywano odbioru robót powoda, co znajdowało swój wyraz w protokole odbioru, a następnie do takiego protokołu odbioru wystawiana była faktura VAT. Jeśli zaś faktura VAT została przez świadka podpisana, to znaczyło to, iż potwierdził on, że wskazane we wspomnianym w fakturze protokole prace zostały wykonane i odebrane, a danemu podwykonawcy należy się wynagrodzenie w określonej w fakturze kwocie. Świadek M. K. potwierdził też, że jego podpisy znajdują się na fakturach nr (...), wobec czego świadczy to o tym, że wskazane w nich prace zostały wykonane i odebrane. Żadna ze stron przy tym nie kwestionowała w toku procesu wiarygodności tego świadka ani złożonych przez niego na fakturach VAT podpisów, a ponadto jego zeznania wpisywały się tak w umowę (zwłaszcza w jej § 12 ust. 3 i 4), jak i w zeznania powoda złożone w ramach jego przesłuchania w trybie art. 299 k.p.c. (k. 180v-182, 184 akt sprawy).

Co przy tym istotne pozwana nie przedstawiła żadnych dowodów przeciwnych, a jedynie ograniczyła się do zakwestionowania wykonania robót przez powoda. Za taki dowód przeciwny w szczególności nie można uznać zaś dowodów pisemnych (niepodpisanych projektów dokumentów) oznaczonych jako „Protokół zdawczo-odbiorczy nr 5” z 20.06.2012 r. (k. 99-102 akt sprawy) oraz jako „Rozliczenie firm…” z 28.06.2012 r., gdyż projekty te nie zostały przez żadną ze stron podpisane, a wobec tego nie kształtowały łączącego je stosunku prawnego, ani też nie wyrażały żadnych ich oświadczeń ( a contrario art. 245 k.p.c.). Żadna z przesłuchanych na rozprawie osób nie przyznała też, aby to ona sporządziła ten projekt dokumentu – jedynie zaś prezes zarządu pozwanej wskazywał w swoich zeznaniach (k. 182-183, 184 akt sprawy) podczas przesłuchania w trybie art. 299 k.p.c., że pozwana chciała się "jakoś" rozliczyć z powodem.

Podkreślić też trzeba, że o ile strony prowadziły stanowczą w swojej treści korespondencję w styczniu 2012 r. z uwagi na niezadowalające dla pozwanej postępy prac powoda (których przyczyny wyjaśnił przekonywająco powód w swoich zeznaniach), o tyle pozwana nie przedstawiła podobnej korespondencji z okresu bezpośrednio po zejściu przez powoda z placu budowy, tj. po 31 maja 2012 r., ani też nie powoływała się na nią i nie podnosiła twierdzeń co do jej istnienia i treści. Niesporne było jedynie między stronami to, że pozwana domagała się powrotu powoda na teren budowy i dokończenia prac – położenia płyty pomostowej na wiadukcie w km 24+800 linii kolejowej nr 271 – zaś powód odmawiał z uwagi na nieuiszczenie wynagrodzenia, w dalszej zaś korespondencji z 21 stycznia 2013 r. (k. 95 akt sprawy) powoływał się w tym zakresie na wstrzymanie się ze spełnieniem swojego świadczenia w sytuacji odmowy spełnienia przez pozwaną świadczenia wzajemnego. Takie zachowanie się powoda podstawy prawnej mogłoby poszukiwać w art. 490 § 1 k.c., zgodnie z którym jeżeli jedna ze stron obowiązana jest spełnić świadczenie wzajemne wcześniej, a spełnienie świadczenia przez drugą stronę jest wątpliwe ze względu na jej stan majątkowy, strona zobowiązana do wcześniejszego świadczenia może powstrzymać się z jego spełnieniem, dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego lub nie da zabezpieczenia. Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala jednak na ustalenie, czy ówczesny stan majątkowy pozwanej faktycznie uzasadniał skorzystanie z takiego uprawnienia przez powoda. Tym niemniej okoliczność ta pozostaje bez wpływu na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie, powód domaga się bowiem zapłaty za prace, które faktycznie wykonał, zgodnie z art. 654 k.c. i § 5 ust. 6 umowy.

W konsekwencji należało dać wiarę zeznaniom świadka M. K. (k. 171-172 akt sprawy) oraz powoda R. S. (1) (k. 180v-182, 184) w powiązaniu z umową z 7 listopada 2011 r. nr (...) (...) (k. 12-19v) i aneksem nr (...) do niej (k. 20) oraz fakturami VAT nr (...) (k. 21) i nr (...) (k. 22). Dowody te pozwoliły na ustalenie, że strony w umowie uzgodniły, że wynagrodzenie należne powodowi będzie wypłacane miesięcznie za wykonane prace na podstawie zaakceptowanych protokołów odbioru podpisywanych przez M. K., jak również, że M. K. został w umowie wskazany jako przedstawiciel pozwanej spółki i – jak zeznał – podpisywał wystawione przez powoda faktury VAT tylko wtedy, gdy zaakceptował prace uwzględnione w protokole odbioru wskazanym i załączonym do danej faktury. Dowody te pozwoliły też na ustalenie, że M. K. podpisał faktury VAT nr (...) z 5 maja 2012 r. i nr (...) z 5 czerwca 2012 r. Tym samym ze wskazanych wyżej faktów – na podstawie art. 231 k.p.c. – można domniemywać, iż skoro przedstawiciel pozwanej na budowie M. K. podpisał faktury nr (...), a podpisywał je tylko wtedy gdy zostały odebrane prace wyszczególnione we wskazanym w fakturze protokole, to protokołem wskazanym w tych fakturach odebrano wskazane w nich prace, za które należy się wynagrodzenie wskazane w fakturze. Skoro zaś odebrano prace, za które wystawiono faktury nr (...), to prace te musiały wcześniej zostać wykonane przez powoda i wreszcie – skoro prace, za które wystawiono faktury nr (...) zostały wykonane przez powoda, to należy mu się wskazane w nich wynagrodzenie.

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy pozostaje jednocześnie kwestia ewentualnej skuteczności odstąpienia przez pozwaną od umowy pismem z 7 stycznia 2013 r., omyłkowo datowanym na „07.01.2012 r.” (k. 93-94 akt sprawy). W razie odstąpienia od umowy ewentualny brak obowiązku stron do zwrotu tego, co strony sobie wzajemnie świadczyły, wiąże się z podziałem świadczeń na podzielne i niepodzielne (art. 379 k.c.). Zakwalifikowanie świadczenia do świadczeń podzielnych jest o tyle istotne, że odstąpienie od umowy następuje wówczas ze skutkiem ex nunc, co oznacza utrzymanie umowy w części już wykonanej. Z kolei uznanie, że świadczenie jest niepodzielne powoduje, że odstąpienie od umowy następuje ze skutkiem ex tunc [por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2005 roku, V CK 350/05]. W późniejszym orzecznictwie za utrwalony należy uznać pogląd, zgodnie z którym jeżeli świadczenie wykonawcy (czy podwykonawcy) jest podzielne i ze swej natury w przypadku odstąpienia od umowy nie może być mu zwrócone przez inwestora (wykonawcę), to inwestor (wykonawca) ma obowiązek zapłacić wykonawcy (podwykonawcy) wynagrodzenie za roboty wykonane przed odstąpieniem od umowy o roboty budowlane [por. wyrok SA w Łodzi z 22.01.2016 r. w sprawie I ACa 1103/15, L.; wyrok SA w Białymstoku z 10.12.2015 r. w sprawie I ACa 800/15, L.; wyrok SA w Warszawie z 7.11.2014 r. w sprawie I ACa 648/14, L.].

Ukształtowanie stosunku prawnego między stronami wpisuje się w regulację art. 654 k.c., o czym świadczy § 5 ust. 6 i 7 umowy, zgodnie z którymi wykonywane przez powoda prace miały być odbierane etapami i miało mu być wypłacane miesięczne wynagrodzenie na podstawie protokołów robót określających jaki zakres prac w danym miesiącu został wykonany. Powód zresztą – jak zeznał (k. 180v-182, 184 akt sprawy) – dzięki tym miesięcznym płatnościom był w stanie prowadzić prace, gdyż z wynagrodzenia tego finansował materiały, maszyny i pracowników, a gdy finasowania tego zabrakło, z uwagi na zaprzestanie płatności przez pozwaną, nie był już w stanie dalej pracować i wówczas powstrzymał się od dalszego wykonania robót (jak wynika ze wspomnianego już jego późniejszego pisma z 21 stycznia 2013 r. – k. 95 akt). Świadczenia zarówno powoda, jak i pozwanej, były zatem podzielne.

W związku z tym należało uznać, że pozwana jest zobowiązana do zapłaty powodowi za wykonane przez niego częściowe roboty budowlane niezależnie od tego, czy skutecznie odstąpiła od umowy, czy nie, jak też niezależnie od tego, czy odstąpienie od umowy nastąpiło z powodu okoliczności, za które powód ponosi odpowiedzialność, czy też nie (ta ostatnia okoliczność miałaby znaczenie, gdyby świadczenie powoda nie było podzielne, ponieważ stosownie do § 11 ust. 2 pkt 5 umowy z 7 listopada 2011 r. nr (...) (...) w razie odstąpienia od umowy z przyczyn, za które podwykonawca (powód) nie odpowiada, wykonawca (pozwana) jest zobowiązana do dokonania odbioru robót oraz zapłaty wynagrodzenia, w tym przypadku strony zatem same w umowie wyraźnie postanowiły, że ewentualne odstąpienie od umowy skutkować będzie ex nunc).

W konsekwencji powyższego wywodu, przeprowadzonego w oparciu o wskazane dowody, uznać było trzeba, że powód zdołał wykazać co do zasady dochodzone w niniejszej sprawie roszczenie.

Przechodząc do rozważań dotyczących wysokości roszczenia powoda zważyć trzeba, że w przekonywający sposób wyjaśnił on rzetelnie, iż część z jego należności z faktur nr (...) została potrącona przez pozwaną z uwagi na uzgodnienia stron zawarte w aneksie nr (...) do umowy z 7 listopada 2011 r., a sprowadzające się do tego, że pozwana miała zapłacić za materiały, usługi i pracowników niezbędnych do realizacji prac, gdyż powód nie był w stanie wydatków tych ponosić – jak wyjaśnił – z uwagi na to, że pozwana przestała mu płacić miesięczne wynagrodzenie zgodnie z umową. Co przy tym istotne na problemy finansowe pozwanej w toku realizacji inwestycji po upadku (...) sp. z o.o. wskazał także uznany za wiarygodnego świadek M. K. (k. 171-172), jak i wspomniał o tych problemach prezes zarządu pozwanej M. L. (k. 182-183, 184). Powód tym samym przyznał, że pozwana skutecznie według niego zaspokoiła – czy to poprzez potrącenie swoich należności (k. 24-28 akt sprawy), czy poprzez zapłatę kwoty 50.000 zł w dniu 1 lipca 2012 r. (k. 23 akt sprawy) – całość jego wierzytelności z faktury nr (...), zaś z faktury nr (...) po dokonanych potrąceniach do zapłaty pozostała kwota dochodzona pozwem w niniejszej sprawie, tj. 116.878,18 zł.

Wyjaśnienia te strony powodowej są przy tym spójne z zebranymi w sprawie dowodami z dokumentów (choć brak jest dokumentu, który zawierałby oświadczenie pozwanej o potrąceniu), albowiem z faktur nr (...) (k. 21-22) wynika, że zostały one wystawione łącznie na kwotę 659.148,38 zł, a tymczasem pozwana wystawiła powodowi faktury nr (...) z 17 maja 2012 r., nr (...) (...) z 28 maja 2012 r., nr (...) (...) z 15 czerwca 2012 r., nr (...) (...) z 31 stycznia 2012 r. oraz nr (...) (...) z 16 lipca 2012 r. (k. 24-28) na łączną kwotę 492.270,20 zł, na których potrącenie wskazał powód, oraz zapłaciła dnia 11 lipca 2012 r. 50.000 zł (k. 23) za fakturę nr (...). Różnica zaś między kwotą, na którą wystawiono faktury nr (...), a kwotą, na którą zostały wystawione faktury nr (...) z uwzględnieniem zapłaty kwoty 50.000 zł – wynosi 116.878,18 zł, tj. tyle, co żądana pozwem w niniejszej sprawie kwota pozostałego do zapłaty wynagrodzenia powoda za roboty budowlane.

Tym samym Sąd uznał za udowodnione dochodzone pozwem roszczenie również co do wysokości. O odsetkach orzeczono natomiast na podstawie art. 481 § 1 k.c. zasądzając je – zgodnie z żądaniem pozwu – w wysokości określonej art. 481 § 2 k.c. z uwzględnieniem zmiany tego przepisu ustawą z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 1830). Powód żądał zapłaty odsetek od 12 lipca 2012 r., pozwana wprawdzie nie negowała tej daty, jednakże należy mieć na względzie, iż określony w § 5 ust. 10 umowy termin zapłaty wynagrodzenia wynosił 30 "dni roboczych" od daty doręczenia faktury. Strony nie przedstawiły żadnego wyjaśnienia, w jaki sposób rozumiały „dni robocze”, wobec czego - mając na uwadze zapis § 12 ust. 11, zgodnie z którym " niniejsza umowa podlega prawu polskiemu i będzie interpretowana zgodnie z tym prawem" uznać było trzeba, że miały na myśli dni, które nie są dniami wolnymi od pracy w rozumieniu Ustawy o dniach wolnych od pracy z dnia 18 stycznia 1951 r. (Dz.U. Nr 4, poz. 28 z późn. zm.), która w art. 1 ust. 1 i 2 za dni wolne od pracy uważa - poza enumeratywnie wymienionymi dniami - niedziele. Faktura nr (...) (k. 22 akt sprawy), za którą zapłaty domagał się w niniejszej sprawie powód, została doręczona pozwanej 11 czerwca 2012 r., na co wskazuje data prezentaty na tej fakturze. Wyłączając zatem dnia wolne od pracy uznać trzeba, że roszczenie powoda stało się wymagalne z 16 lipca 2012 r., wobec czego począwszy od 17 lipca 2012 r. należą mu się odsetki z art. 481 § 1 k.c., w wysokości określonej art. 481 § 2 k.c.

Pozwana broniąc się w niniejszej sprawie przed dochodzonym przez powoda roszczeniem podnosiła z jednej strony, że powód nienależycie wykonywał umowę, co miało spowodować ostatecznie odstąpienie przez pozwaną od umowy, a z drugiej strony podnosiła zarzut przedawnienia dochodzonego pozwem roszczenia, gdyż według niej zawezwanie do próby ugodowej nie przerwało biegu terminu przedawnienia.

Co do zarzutu przedawnienia roszczenia powoda wskazać trzeba, że roszczenia z tytułu umowy o roboty budowlane przedawniają się na zasadach ogólnych, a zatem stosownie do art. 118 k.c. Z uwagi zaś na to, że roszczenie powoda z faktury nr (...) związane jest z prowadzeniem działalności gospodarczej, roszczenie to podlegało trzyletniemu terminowi przedawnienia. Jak już wskazano roszczenie to stało się wymagalne z 16 lipca 2012 r., z tą datą rozpoczął bieg trzyletni termin przedawnienia, który upłynąłby 16 lipca 2015 r., tak że 17 lipca 2015 r. roszczenie to byłoby przedawnione i przekształciłoby się w zobowiązanie naturalne, zaś pozwana mogłaby się – stosownie do art. 117 § 2 k.c. – uchylić od zaspokojenia wierzytelności powoda. Bieg terminu przedawnienia może przy tym zostać przerwany stosownie do 123 § 1 pkt 1 k.c., zgodnie z którym bieg przedawnienia przerywa się: przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Powszechnie przy tym przyjmuje się, że czynnością, o której mowa w art. 123 § 1 pkt 1 k.c. jest także zawezwanie do próby ugodowej w trybie art. 185 § 1 k.p.c.

W niniejszej sprawie nie było sporne to, że powód zawezwał pozwaną do próby ugodowej wnioskiem datowanym na 5 czerwca 2014 r. (k. 36-37 i 104-106 akt sprawy), przy czym brak było dowodu, który wskazywałby na datę jego złożenia do Sądu. Wobec tego za datę jego wniesienia uznać było trzeba datę zawiadomienia o terminie posiedzenia pojednawczego przez Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie (k. 38, 103 akt), tj. 26 czerwca 2014 r., gdyż najpóźniej tego dnia mógł być złożony wniosek. Z tym też dniem przerwie uległ bieg terminu przedawnienia i ponownie rozpoczął on swój trzyletni bieg od dnia 6 sierpnia 2014 r. (gdyż 6 sierpnia odbyło się posiedzenie Sądu i skończyło się postępowanie), oraz upłynąłby dnia 6 sierpnia 2017 r. Powód jednak wytoczył powództwo w niniejszej sprawie 26 lipca 2016 r., a zatem przed upływem terminu przedawnienia; wniesienie zaś powództwa ponownie przerwało bieg terminu przedawnienia.

Pozwana twierdziła też, jakoby z treści wniosku o zawezwanie do próby ugodowej nie wynikało, że obejmuje ono roszczenie dochodzone w niniejszej sprawie, gdyż zawezwanie dotyczyło kwoty 265.356,12 zł, podczas gdy powód żąda zapłaty kwoty 116.878,18 zł z odsetkami od 12 lipca 2012 r. Z takim stanowiskiem pozwanej nie sposób się jednak zgodzić, gdyż powód wprost we wniosku o zawezwanie do próby ugodowej wyjaśnił, jakie kwoty składają się na łączną kwotę 265.356,12 zł i wśród tych kwot wskazał też na kwotę „116.878,18 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 06.07.2012 r.” (k. 36, 104 akt sprawy), oraz wyjaśnił, że kwota ta oparta jest na fakturze VAT nr (...) wystawionej 5 czerwca 2012 r. na kwotę 367.640,83 zł, a do zapłaty pozostała ta właśnie kwota (k. 37, 105 akt). Powód powołał się we wniosku także na to, że roszczenie to wywodzi z umowy nr (...), w związku z czym nie sposób uznać, że zawezwanie do próby ugodowej nie dotyczyło roszczenia dochodzonego w niniejszej sprawie. Roszczenie powoda zatem się nie przedawniło.

Ustalając stan faktyczny Sąd opierał się na wymienionych wyżej dowodach, w postaci: przedłożonych przez strony dokumentów prywatnych (art. 245 k.p.c.), innych dowodów pisemnych (art. 309 k.p.c.), na zeznaniach świadka M. K. (art. 258 k.p.c.) oraz na przesłuchaniu stron, przy czym za stronę pozwaną przesłuchano jej prezesa zarządu (art. 299 k.p.c.). Za nieprzydatne dla ustalenia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy ( a contrario art. 227 k.p.c.) Sąd uznał zeznania świadka P. K., który zeznał, że w zasadzie nie pamięta okoliczności sprawy. Przeprowadzone dowody nie przeczyły sobie wzajemnie, ani też żadna ze stron w zasadzie nie kwestionowała ich wiarygodności. Świadek M. K. jest przy tym obecnie niezwiązany z żadną ze stron (dla pozwanej nie pracuje już od 2014 r.), a żadna ze stron nie zarzucała, ażeby świadek ten zeznawał nieprawdę. W powiązaniu z pozostałymi dowodami Sąd dał też wiarę zeznaniom powoda. Zasadniczo za wiarygodne uznać też należało zeznania prezesa zarządu pozwanej, przy czym w znacznej mierze sprowadzały się one do tego, że nie miał on szczegółowej wiedzy o przebiegu inwestycji, ani nawet nigdy nie był na placu budowy.

O należnych powodowi od pozwanej kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 108 § 1 w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. i art. 100 k.p.c. - albowiem powód uległ jedynie co do nieznacznej części żądania odsetkowego. Na poniesione przez niego koszty niezbędne do celowego dochodzenia jego praw złożyło się wynagrodzenie jednego zawodowego pełnomocnika będącego radcą prawnym (art. 98 § 3 w zw. z art. 99 k.p.c.) w kwocie 7.200 zł stosownie do § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804) oraz kwota 17 zł z tytułu opłaty skarbowej od udzielenia jednego pełnomocnictwa.

Z uwagi na to, że powód został postanowieniem referendarza sądowego z dnia 10 listopada 2016 r. zwolniony w części od ponoszenia kosztów sądowych w zakresie opłaty sądowej od pozwu w kwocie 5.844 zł – zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 623) – na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy Sąd zasądził od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa kwotę opłaty od pozwu, której powód nie miał obowiązku uiścić.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE