UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2015 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie: oddalił powództwo Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) w S. przeciwko K. Z. o zapłatę (punkt I.); zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 617 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższe orzeczenie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

Pozwany K. Z. jest właścicielem lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w S., natomiast żona pozwanego A. Z. (1) jest właścicielką lokalu położonego przy ul. (...) w S.. Powódka utworzyła odrębne indywidualne rachunki bankowe dla każdego właściciela lokalu w jej nieruchomości do wpłat należności z tytułu zaliczek na koszty zarządu nieruchomością wspólną, fundusz remontowy i opłat związanych z użytkowaniem lokali, o których numerach poinformowała pisemnie właścicieli lokali. Pozwany zobowiązany był uiścić na rzecz powódki Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) w S. z tytułu zaliczek na koszty zarządu nieruchomością wspólną, fundusz remontowy i opłat za użytkowanie lokalu przy ul. (...) w S. od sierpnia 2013 r. do grudnia 2013 r. kwoty po 353,85 zł miesięcznie. W dniu 15 stycznia 2014 r. stwierdzono nadpłatę pozwanego w kwocie 518,63 zł z tytułu rozliczenia wody, ścieków i śmieci. Od stycznia 2014 r. do lipca 2014 r. pozwany zobowiązany był do uiszczenia na rzecz powódki kwot po 242,63 zł, a w sierpniu 2014 r. kwoty 261,71 zł. Dodatkowo w związku z rozliczeniem wody i ścieków dokonanym 30 lipca 2014 r. pozwany zobowiązany był dopłacić powódce 102,50 zł. Na poczet tych należności pozwany zapłacił powódce 420 zł w dniu 16 lipca 2013 r., 350 zł w dniu 19 sierpnia 2013 r., 350 zł w dniu 17 września 2013 r., 380 zł w dniu 28 października 2013 r., 400 zł w dniu 29 listopada 2013 r., 390 zł w dniu 18 grudnia 2013 r., 250 zł w dniu 31 stycznia 2014 r., 280 zł w dniu 4 marca 2014 r., 290 zł w dniu 11 kwietnia 2014 r., 290 zł w dniu 12 maja 2014 r. , 290 zł w dniu 11 czerwca 2014 r., 280 zł w dniu 14 lipca 2014 r., i 280 zł w dniu 11 sierpnia 2014 r. Pozwany dokonywał powyższych płatności za pośrednictwem bankowości elektronicznej z rachunku bankowego należącego do niego i A. Z. (1) na rachunek bankowy przypisany przez powódkę lokalowi stanowiącemu własność A. Z. (1). W tytułach przelewu pozwany wskazywał, iż wpłaty dotyczą lokalu położonego przy ul. (...) w S., mimo to powódka dokonała zaksięgowania tych wpłat na poczet zobowiązań A. Z. (1). W związku z uznaniem, iż pozwany nie uregulował przypadających od niego należności pismem z dnia 22 kwietnia 2014 r. powódka wezwała go do zapłaty kwoty 2.168,24 zł. Powódka naliczyła również w dniu 5 września 2014 r. kwotę 235,82 zł tytułem odsetek ustawowych od tych należności. Pozwany po otrzymaniu wezwania zwrócił się do powódki o dokonanie przeksięgowania środków pieniężnych z rachunku utworzonego dla lokalu należącego do A. Z. (1) na rachunek utworzony dla jego lokalu. Pismem z dnia 3 czerwca 2015 r. powódka poinformowała pozwanego o zwrocie dokonywanych przez niego od dnia 1 września 2014 r. wpłat na rachunek, z których wpłynęły.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Sąd wskazał, iż powódka dochodziła od pozwanego w niniejszym postępowaniu zapłaty zaliczek na fundusz remontowy, koszty zarządu nieruchomością wspólną oraz opłat za użytkowanie lokalu, do którego pozwanemu przysługuje prawo odrębnej własności, za okres od sierpnia 2013 r. do sierpnia 2014 r., a także skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie w ich zapłacie. Podstawę zasadniczej części roszczenia powódki - o zapłatę kwoty 3.460,99 zł stanowił przepis art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Z kolei żądanie zapłaty kwoty 235,82 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie znajdowało podstawę w art. 481 § 1 i 2 k.c. Pozwany nie kwestionował swych obowiązków związanych z wnoszeniem przedmiotowych opłat, ani ich wysokości wskazywanej przez powódkę, jednakże wywodził, iż z obowiązków swych w tej mierze w pełni wywiązał się. W ocenie Sądu I instancji nie sposób przyjąć, by pozwany pozostawał dłużnikiem powódki z tytułu spornych należności. Bezsporne wprawdzie było, że pozwany nie dokonywał wpłat na utworzony dla jego lokalu rachunek, jednak powódka nie wykazała, że pozwany został o konieczności dokonywania wpłat na powyższy rachunek prawidłowo poinformowany. O ile pozwany przyznał, że otrzymał pismo, w którym powódka powiadomiła go o utworzeniu indywidualnego rachunku, jednakże Sąd Rejonowy wskazał, że nie jest znana dokładna treść tego pisma, albowiem powódka nie przedstawiła go jako dowodu w sprawie. Zdaniem Sądu nie sposób zatem stwierdzić czy w piśmie tym zawarto jedynie prośbę o dokonywanie wpłat na tenże rachunek, czy też wyraźne wezwanie do zapłaty, a jeżeli tak, to czy określono konsekwencje niedopełnienia powinności w tej mierze. Sąd Rejonowy nie dał wiary zeznaniom świadka M. K. i przesłuchanej za stronę powodową A. Z. (2) co do tego, iż tenże rachunek wskazywany był pozwanemu w każdym zawiadomieniu o zmianie wysokości opłat, czy rozliczeniu należności wobec powódki, bądź też wezwaniu do zapłaty, albowiem nie znajdują one odzwierciedlenia w żadnym dokumencie przedłożonym przez powódkę. Wprawdzie w wezwaniu do zapłaty z dnia 22 kwietnia 2014 r. powódka podała numer rachunku, na który oczekiwała dokonania przez pozwanego wpłaty, jednak jak wynikało z zeznań świadka M. K. nie był to rachunek utworzony dla lokalu pozwanego, a wykorzystywany do celów windykacji. Sąd zaznaczył też, iż nie było również dane poznać treści uchwały jaką powódka miała podjąć w dniu 19 marca 2014 r., i wskazał że trudno odnieść się do znaczenia tej uchwały dla stosunków łączących pozwanego z powódką. Sąd wskazał również, iż nie można zweryfikować z wynikiem pozytywnym wiarygodności zeznań pozwanego co do ustaleń jakich miał dokonać w rozmowie telefonicznej z pracownikiem zarządcy powódki co do dokonywania wpłat na jeden rachunek bankowy, albowiem nie sposób stwierdzić z kim i kiedy pozwany rozmowę tą przeprowadził, jak również jaki był dokładnie przebieg tej rozmowy. Świadek A. Z. (1) była wprawdzie obecna przy tej rozmowie, jednak w niej bezpośrednio nie uczestniczyła, zatem jej zeznania w tej mierze opierały się jedynie na relacji pozwanego. Niezależnie od powyższego Sąd wskazał, iż jeśli takie uzgodnienia były dokonywane, to brak jest podstaw do uznania, by pracownik zarządcy był uprawniony do składania jakichkolwiek oświadczeń woli w imieniu powódki. Okoliczności te jednak w ocenie Sądu Rejonowego pozostają bez znaczenia dla rozstrzygnięcia. Sąd wskazał, iż pozwany faktycznie dokonywał wpłat należność na rachunek bankowy należący do powodowej wspólnoty, co było bezsporne. Wprawdzie nie był to rachunek indywidualnie przygotowany dla jego lokalu, lecz niewątpliwie należał on do strony powodowej. Sąd I instancji mając na uwadze art. 454 § 1 i 2 k.c. stwierdził, że skoro pozwany dokonywał wpłat na rachunek bankowy powódki, a ta uzyskała możliwość rozporządzania wpłacaną kwotą, nie sposób uznać, że tak spełniane zobowiązanie nie wygasło, jeżeli się zważy, że pozwany jednoznacznie wskazywał w tytułach przelewu na poczet jakich należności dokonuje wpłat. Jeżeli nawet dokonywanie wpłat w ten sposób powodowało konieczność przeksięgowania ich na rachunek przypisany lokalowi pozwanego i rodziło dodatkowe koszty po stronie powódki, może to skutkować ewentualnie powstaniem po jej stronie roszczeń odszkodowawczych, a nie uznaniem, że pozwany nie wykonał zobowiązania. Sąd analizując zakres zobowiązania pozwanego, ujęty w formie kartoteki finansowej lokalu, wskazał, iż brak było przesłanek w świetle przywoływanej przez powódkę podstawy roszczenia do obciążenia pozwanego kwotą 246 zł we wrześniu 2013 r., powódka nie wyjaśniła również z jakiego tytułu obciążyła pozwanego kwotą 6,10 zł w czerwcu 2014 r. W świetle zeznań świadka M. K. kwota 246 zł stanowiła wynagrodzenie pełnomocnika powódki za czynności windykacyjne, a zatem nie mieściła się w kategorii należności, o których mowa w art. 13 ust. 1 ustawy o własności lokali. Sąd wskazał, że wysokość obu tych należności nie została przez powódkę udowodniona, w przeciwieństwie do pozostałych świadczeń, które znajdowały odzwierciedlenie w załączonym do pozwu wyliczeniu, nadto, których wysokość została przyznana przez pozwanego. Z kolei należności wynikające z rozliczenia mediów znajdowały odzwierciedlenie w skierowanych do pozwanego pismach z dnia 15 stycznia 2014 r. i 30 lipca 2014 r. W świetle powyższego Sąd uznał, iż pozwanego obciążał obowiązek zapłaty za okres od sierpnia 2013 r. do grudnia 2013 r. kwoty po 353,85 zł miesięcznie, od stycznia 2014 r. do lipca 2014 r. kwot po 242,63 zł miesięcznie, a w sierpniu 2014 r. kwoty 261,71 zł. Ponadto w dniu 15 stycznia 2014 r. stwierdzono po stronie pozwanego nadpłatę w kwocie 518,63 zł z tytułu rozliczenia wody, ścieków i śmieci, a w związku z rozliczeniem wody i ścieków dokonanym 30 lipca 2014 r. niedopłatę w wysokości 102,50 zł. Jak wynikało z zeznań pozwanego, dokonywał on wpłat na poczet opłat za dany miesiąc przed terminem płatności przypadającym na 10. dzień danego miesiąca, czego powódka nie kwestionowała. Dokonane przez pozwanego wpłaty 420 zł w dniu 16 lipca 2013 r., 350 zł w dniu 19 sierpnia 2013 r., 350 zł w dniu 17 września 2013 r., 380 zł w dniu 28 października 2013 r., 400 zł w dniu 29 listopada 2013 r., 390 zł w dniu 18 grudnia 2013 r., 250 zł w dniu 31 stycznia 2014 r., 280 zł w dniu 4 marca 2014 r., 290 zł w dniu 11 kwietnia 2014 r., 290 zł w dniu 12 maja 2014 r. , 290 zł w dniu 11 czerwca 2014 r., 280 zł w dniu 14 lipca 2014 r., i 280 zł w dniu 11 sierpnia 2014 r. w pełni i w terminie zaspokoiły jego zobowiązania wobec powódki. Wprawdzie świadek M. K. zeznała, iż pozwany posiadał nieuregulowane zobowiązania wobec powódki za miesiące poprzedzające okres sporny, na poczet których powódka zaliczyła część wpłat udokumentowanych przez pozwanego, jednakże jej zeznania nie zostały poparte żadnym innym dowodem, zatem zdaniem Sądu brak było podstaw do uznania, iż w istocie pozwany był dłużnikiem powódki z tytułu opłat wymagalnych przed dniem 10 sierpnia 2013 r. i powódka była uprawniona do zaliczenia wpłat pozwanego na poczet tychże opłat. Sąd Rejonowy wskazał również, iż nawet gdyby przyjąć, iż pozwany zobowiązany był do dokonywania li tylko wpłat na indywidualny rachunek jego lokalu, to działanie powódki polegające na zaliczeniu wpłat dokonywanych na indywidualny rachunek lokalu A. Z. (1), mimo jednoznacznie wskazanych tytułów wpłaty, było działaniem nieuprawnionym, przede wszystkim dlatego, iż zobowiązania, na które je zaliczono nie były zobowiązaniami pozwanego, lecz jego małżonki, związanymi z lokalem stanowiącym składnik jej majątku odrębnego, za które pozwany nie odpowiada. Żądanie obecnie zapłaty przez pozwanego powtórnie kwot, które zarachowano na poczet długu osoby trzeciej w ocenie Sądu winno być kwalifikowane jako nadużycie prawa w świetle art. 5 k.c., które nie zasługuje na ochronę. Z tych przyczyn Sąd I instancji powództwo oddalił, o czym orzekł w punkcie I wyroku. Sąd ten wskazał, iż rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania zawarte w pkt II wyroku znalazło podstawę w przepisie art. 98 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka, zaskarżając go w całości. Skarżący orzeczeniu temu zarzucił:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego - w szczególności:

- art. 454 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że zapłata przez pozwanego należności wobec powódki dokonywana przez niego na rachunek bankowy prowadzony dla lokalu należącego do A. Z. (1) jest prawidłowa wobec powódki i wywołuje skutek spełnienia świadczenia przez pozwanego wobec powódki;

- art. 5 k.c. poprzez jego niewłaściwą interpretację i tym samym niewłaściwe zastosowanie, polegające na ustaleniu przez Sąd I instancji, iż wpłaty dokonywane przez pozwanego na rachunek bankowy prowadzony dla lokalu należący do A. Z. (1) były prawidłowe i skuteczne wobec powódki, a w konsekwencji jej żądanie winno być kwalifikowane jako nadużycie prawa;

- art. 6 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, że powódka nie wykazała wiedzy i świadomości po stronie pozwanego o utworzeniu odrębnych, indywidualnych rachunków bankowych dla każdego właściciela lokalu w powodowej wspólnocie do wpłat należności, w tym dla pozwanego;

2. naruszenie przepisów postępowania - w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nie rozważenie przez Sad I instancji w sposób wszechstronny materiału dowodowego zebranego w sprawie oraz dowolna, tj. z przekroczeniem granic swobodnej oceny, ocenę zebranych w sprawie dowodów, w szczególności w zakresie:

- przyjęcia, że pozwany nie miał wiedzy i świadomości o utworzeniu odrębnych, indywidualnych rachunków bankowych dla każdego właściciela lokalu w powodowej wspólnocie do wpłat należności, w tym dla pozwanego, a tym samym odmowę wiarygodności i mocy dowodowej zeznaniom świadka M. K. i reprezentantki powódki A. Z. (2), jak i samego pozwanego;

- uznania przez Sąd I instancji, iż pozwany nie miał wiedzy – do chwili wytoczenia powództwa o utworzeniu odrębnych, indywidualnych rachunków bankowych dla każdego właściciela lokalu w powodowej wspólnocie do wpłat należności, w tym dla pozwanego, a tym samym odmowę wiarygodności i mocy dowodowej dokumentom przedłożonym przez powódkę, w szczególności pismu z 22 kwietnia 2014 r.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty powódka wniosła o: zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa o zapłatę w całości; zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych za obie instancje; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania z rozstrzygnięciem przez ten Sąd o kosztach postępowania.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa radcy prawnego wg tychże norm.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki jest niezasadna.

Sąd Odwoławczy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy, czyniąc je integralną częścią niniejszego uzasadnienia, a w konsekwencji również podstawą swojego rozstrzygnięcia. Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd I instancji na podstawie ustalonego stanu faktycznego, dokonując oceny prawnej żądania pozwu, wyciągnął prawidłowe wnioski.

Sąd orzekający nie podziela wyrażonego w apelacji stanowiska, iż pozwany K. Z. nie spełnił ciążących na nim w stosunku do powódki świadczeń za okres od sierpnia 2013 r. do sierpnia 2014 r., które stanowiły podstawę dochodzonych przez nią w niniejszym postępowaniu roszczeń.

Zgodnie z art. 454 § 1 k.c. jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowiązania dłużnik miał zamieszkanie lub siedzibę. Jednakże świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia; jeżeli wierzyciel zmienił miejsce zamieszkania lub siedzibę po powstaniu zobowiązania, ponosi spowodowaną przez tę zmianę nadwyżkę kosztów przesłania.

W przypadku rozliczenia bezgotówkowego miejscem spełnienia świadczenia jest miejsce, gdzie prowadzony jest bankowy rachunek wierzyciela, dokonanie bowiem wpisu na tym rachunku („uznanie”) jest równoznaczne z uzyskaniem przez wierzyciela możności rozporządzania odnośną kwotą, to zaś dopiero może być uznane za równoważne z „otrzymaniem” należności (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 1996 r., sygn. akt II CRN 79/96, LEX nr 465045). Ponadto Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 listopada 1989 r. (III CRN 345/89, Palestra 1992, nr 1-2, s. 88) wskazał, że w odniesieniu do świadczeń bezgotówkowych miejscem spełnienia świadczenia, stosownie do art. 454 k.c., jest rachunek bankowy wierzyciela, chyba że co innego wynika z umowy lub z przepisów szczególnych.

Mając powyższe uwagi na względzie Sąd Odwoławczy wskazuje, iż pozwany K. Z. spełniał ciążące na nim w stosunku do powodowej Wspólnoty Mieszkaniowej świadczenia pieniężne za okres od sierpnia 2013 r. do sierpnia 2014 r. w formie bezgotówkowej na bankowy rachunek należący bezspornie do powódki, z tym zastrzeżeniem że rachunek ten został utworzony odrębnie dla właściciela innego lokalu aniżeli lokalu pozwanego, tj. lokalu położonego przy ul. (...) w S., którego właścicielem jest żona pozwanego A. Z. (1). Pozwany spełniając świadczenia pieniężne w formie bezgotówkowej oznaczał, że dotyczą one jego lokalu położonego przy ul. (...). W tym stanie rzeczy powódka po dokonaniu wpisów na należącym do niej rachunku utworzonym dla żony pozwanego („uznania”) uzyskiwała możność rozporządzania wpłaconymi w ten sposób przez niego świadczeniami. Dla ustalenia, że pozwany spełnił świadczenia pieniężne w formie bezgotówkowej nie było istotne, że rachunek ten był w sposób techniczny utworzony do wpłat należności dla właściciela innego lokalu. Sposób księgowania świadczeń przez powódkę nie ma wpływu na sam fakt spełniania przez pozwanego na jej rzecz świadczenia. Tym samym bez znaczenia pozostawało w jaki sposób pozwany spełnia na rzecz powódki ciążące na nim świadczenia pieniężne. Pozwany mógł również spełnić te świadczenia gotówką, czy też przekazem pocztowym na adres zarządcy nieruchomości. W rezultacie pozwany spełnił świadczenia pieniężne w formie bezgotówkowej wpłacając je na konto należące do powódki. Natomiast to rzeczą powódki było dokonanie rozliczenia w prawidłowy sposób. Jednocześnie powódka nie wykazała, aby możliwość spełnienia przez pozwanego przedmiotowych świadczeń co do niektórych form została w sposób jurydyczny i skuteczny ograniczona. W konsekwencji pozwany spełnił te świadczenia jeszcze przed wniesieniem przez powódkę powództwa.

Z kolei stanowisko apelującej można poczytywać jedynie jako postulat co do wprowadzenia unormowań prawnych, które miałby regulować funkcjonowanie rachunków przypisanych do poszczególnych kontrahentów w sposób odmienny niż to aktualnie wynika z przepisów Kodeksu Cywilnego. W szczególności zaś nie sposób uznać, że tak utworzony rachunek nie stanowi rachunku bankowego powódki. Nie można uznać, że rachunek bankowy, na który dokonywał płatności pozwany, stanowił własność jego żony, gdyż nie ona dysponowała środkami na nim zgromadzonymi. Z tych względów bezzasadny był zarzut naruszenia art. 6 k.c., albowiem wiedza pozwanego o numerze rachunku bankowego, na który powódka oczekiwała wpłat od niego była obojętna. Chybiony jest zarzut naruszenia art. 5 k.c. Niewątpliwie bowiem skoro powódka otrzymała środki od pozwanego to domaganie się ich powtórnej zapłaty jest nadużyciem prawa podmiotowego.

W świetle powyższych rozważań Sąd Odwoławczy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w punkcie I. sentencji wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego należnych stronie pozwanej, rozstrzygnięto w punkcie II. wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Z regulacji art. 98 § 1 i 3 k.p.c. wynika zasada odpowiedzialności za wynik postępowania, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę zobowiązana jest zwrócić swojemu przeciwnikowi poniesione przez niego koszty oraz zasada kosztów niezbędnych i celowych, zobowiązującą stronę przegrywającą do zwrotu przeciwnikowi procesowemu tylko tych poniesionych faktycznie kosztów, jakie były niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Zatem na gruncie niniejszej sprawy to powódka winna zwrócić pozwanemu przedmiotowe koszty.

Poniesione przez pozwanego koszty postępowania odwoławczego wyniosły 300 zł, a stanowił je w tej wysokości wynagrodzenie jego zawodowego pełnomocnika – radcy prawnego, ustalone na podstawie przepisów § 6 pkt 3 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 490), regulujących wysokość stawek wynagrodzenia za prowadzenie przez radcę prawnego sprawy w postępowaniu odwoławczym przed sądem okręgowym.

SSO Iwona Siuta SSO Tomasz Szaj SSO Marzenna Ernest

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE