UZASADNIENIE

Wyroku z dnia 30 października 2012 r.

Wyrokiem z dnia 17 lutego 2012 r. Sąd Okręgowy w Nowym Sączu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie F. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w N. z dnia 13 kwietnia 2011 r., którą organ rentowy podjął wypłatę wnioskodawcy emerytury przyznanej „z urzędu” zamiast dotąd pobieranej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, a to w związku z osiągnięciem przez ubezpieczonego powszechnego wieku emerytalnego 65 lat.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie był bezsporny i według Sądu przedstawiał się następująco. Decyzją z dnia 12 października 1992 r. ZUS przyznał F. K.rentę inwalidzką od dnia 14 listopada 1991 r. w oparciu o ustawę z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. nr 40 poz. 267 ze zm.). Do ustalenia wysokości świadczenia (wzrostu renty) ZUS w decyzji przyjął odwołującemu 21 lat łącznego okresu ubezpieczenia, natomiast na prawo do renty uwzględnił 29 lat ubezpieczenia. Wobec pobierania renty zagranicznej świadczenie F. K. ustalono według proporcji 92 miesięcy pracy w Polsce do 349 miesięcy łącznej pracy w decyzji z dnia 5 lutego 1993 r. Rentę obliczoną według proporcji 92:349 miesięcy wnioskodawca pobierał do 1 sierpnia 2002 r. Decyzją z dnia 16 sierpnia 2002 r. ZUS odmówił F. K. renty z tytułu niezdolności do pracy, wobec niestwierdzenia u niego niezdolności do pracy. Uznając zasadność odwołania wnioskodawcy od tej decyzji Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 22 listopada 2004 r. przywrócił mu rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 sierpnia 2002 r. Wykonując ten prawomocny wyrok decyzją zaliczkową z dnia 7 lutego 2005 r. ustalił wnioskodawcy rentę w wysokości proporcjonalnej, ale według zmienionej proporcji, tj. według 6 miesięcy pracy w Polsce do 263 miesięcy. Od tego czasu ZUS obliczał odwołującemu świadczenie według zmienionych proporcji (decyzje z: 13 września 2005 r., 28 października 2005 r., 6 grudnia 2007 r.). Zaskarżoną decyzją z dnia 13 kwietnia 2011 r. organ rentowy na podstawie art. 27a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.) podjął odwołującemu wypłatę emerytury z urzędu w miejsce renty. Okres ubezpieczenia wnioskodawca wykazał w wymiarze 92 miesięcy i 19 dni. Od dnia 3 stycznia 1970 r. odwołujący pracował za granicą.

W takim stanie faktycznym sprawy Sąd pierwszej instancji zważył, że odwołanie, w którym F. K. domagał się podwyższenie przyznanej mu emerytury do kwoty najniższej emerytury oraz uwzględnienie przy ustalaniu jej wysokości jako okresów składkowych pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 16 roku życia, a wówczas po zaliczeniu tego okresu spełni przesłanki do podwyższenia emerytury do najniższego poziomu – nie zasługuje na uwzględnienie. Kwestią sporną w sprawie była wysokość przyznanej z urzędu emerytury wnioskodawcy od dnia 14 kwietnia 2011 r. tj. od osiągnięcia przez odwołującego powszechnego wieku emerytalnego – 65 lat dla mężczyzn. Sąd pierwszej instancji podniósł, iż kwestia poprawności wyliczenia świadczenia według proporcji 6 miesięcy ubezpieczenia w Polsce do 263 miesięcy łącznego okresu ubezpieczenia była przedmiotem postępowania przed Sądem w sprawie o sygn. IV U 255/08 i obecnie brak jest podstaw prawnych do ustalenia tej podstawy w innym wymiarze niż obliczony. Odnosząc się do zarzutu doliczenia przy ustalaniu wysokości emerytury okresów pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, Sąd powołał treść art. 10 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i wyjaśnił, że przepis ten pozwala uzupełnić okresy składkowe i nieskładkowe z art. 5-7 ustawy, okresami składkowymi rolniczego ubezpieczenia społecznego, prowadzenia lub pracy w gospodarstwie rolnym w zakresie wymaganym i koniecznym do nabycia określonych uprawnień emerytalnych. Brak jest natomiast podstaw, aby przy obliczaniu proporcji doliczyć okres wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym rodziców ponad wymagany okres. Także żądanie wnioskodawcy o podwyższenie emerytury przyznanej z urzędu do kwoty najniższej emerytury, uznał Sąd za bezpodstawne, albowiem zgodnie z art. 54a ust. 1 i 2 emerytura ta przyznana w trybie art. 27a ustawy nie może być niższa od pobieranej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy, a w ustawie brak jest przepisu nakazującego podwyższać taką emeryturę do kwoty najniższej emerytury. Czyli wysokość emerytury obliczanej w myśl art. 26 ustawy, nie może być niższa od pobieranej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy, ale może być niższa od minimalnego świadczenia. Mając powyższe okoliczności na uwadze na podstawie powołanych przepisów Sąd Okręgowy oddalił odwołanie na podstawie art. 477¹⁴ §1 kpc.

Apelację od powyższego wyroku złożył wnioskodawca F. K.. Zakwestionował prawidłowość poczynionych ustaleń Sądu pierwszej instancji skutkujących wydaniem zaskarżonego wyroku. Zakwestionował odmowę podwyższenia emerytury do poziomu najniższej emerytury oraz całkowicie niezasadną proporcję 6 miesięcy pracy w kraju do 263 miesięcy pracy, która powinna wynosić zgodnie z prawidłową decyzją ZUS z dnia 5 lutego 2003 r. 92 miesiące pracy w Polsce do 349 miesięcy łącznej pracy, a także niewliczenie okresów pracy w gospodarstwie rolnym, co skutkowało obniżeniem łącznego okresu składkowego i nieskładkowego. Gdyby ZUS prawidłowo wyliczył, to wnioskodawca miałby ponad 25 lat łącznie okresów składkowych i nieskładkowych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Żaden z zarzutów apelacji nie jest zasadny.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że kwestia ustalenia proporcji, według której przelicza się świadczenie z wysokości „pełnej” do częściowej była już dwukrotnie przedmiotem sporów pomiędzy odwołującym się F. K.a organem rentowym, toczących się przed Sądem Okręgowym w Nowym Sączu Wydziałem IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z odwołań wniesionych:

- od decyzji z dnia 6 grudnia 2007 r. o ponownym ustaleniu renty, sprawa zakończona prawomocnym wyrokiem z dnia 12 sierpnia 2008 r. sygn. IV U 255/08 (k. 262 a.r.) oddalającym odwołanie. Wnioskodawca nie składał apelacji.

- od decyzji z dnia 1 marca 2008 r. o ponownym ustaleniu i waloryzacji renty – sprawa zakończona wyrokiem z dnia 14 listopada 2008 r., sygn. IV U 643/08 (k. 270 a.r.) oddalającym odwołanie. Wnioskodawca nie składał apelacji.

W obu przypadkach w odwołaniach wnioskodawca kwestionował przyjętą proporcję: 6:263, uznając za jedynie prawidłową propozycję przyjętą w decyzji ZUS z dnia 18 maja 2002 r. tj. 92:349.

W tym miejscu należy po raz kolejny wyjaśnić, że proporcja, której uznania obecnie (i od kilku lat wstecz) żąda wnioskodawca była wynikiem błędu popełnionego przez organ rentowy w decyzji z dnia 14 listopada 1991 r., gdy przy ustaleniu prawa do renty bezpodstawnie doliczono okres pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy. Zaliczony okres nie miał wpływu na wysokość świadczenia, ale miał wpływ na przedmiotową proporcję (6 miesięcy – tylko służba wojskowa w Polsce plus 86 miesięcy praca w gospodarstwie rolnym wyniosło 92 miesiące w Polsce oraz 257 miesięcy w Czechosłowacji plus 92 miesiące w Polsce wyniosło 349 miesięcy) 92:349. Powstały błąd polegający na tym, że okresy „gospodarstwa” mogły być według obowiązujących wówczas przepisów uwzględniane jedynie przy ustalaniu prawa, a nie mogły być brane pod uwagę przy ustalaniu wysokości świadczenia, został następnie powielony w decyzji z dnia 12 października 1992 r. i źle obliczone świadczenie wnioskodawca pobierał do 31 lipca 2002 r., gdy odmówiono mu dalszego prawa do renty. Na skutek odwołania, wyrokiem z dnia 22 listopada 2004 r. Sąd Okręgowy przywrócił wnioskodawcy prawo do renty, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych wykonując ów wyrok obliczył prawidłowo proporcję (6:263), na której opierały się kolejne decyzje ZUS, a jej poprawność została dwukrotnie potwierdzona wyrokami sądowymi wyżej opisanymi.

W związku z powyższym Sąd Apelacyjny w całości akceptuje ustalenia Sądu pierwszej instancji i argumentację prawną wskazującą na prawidłowość przyjętej proporcji polskich okresów składkowych i nieskładkowych do łącznego polsko – zagranicznego stażu ubezpieczeniowego i z tych względów zarzuty apelacji w tej kwestii były bezzasadne.

Za takie należało uznać dalsze zarzuty apelacji.

Jest niesporne, że wnioskodawcy została przyznana emerytura z urzędu w miejsce pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy, zgodnie z art. 27a ustawy (cyt. wyż.), przy czym zgodnie z art. 54a ust. 2 emerytura, o której mowa w art. 27a nie może być niższa od pobieranej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy. Ustawa nie przewiduje jednak, aby podwyższać taką emeryturę do kwoty najniższej emerytury. Co prawda podwyższenie takiej emerytury do kwoty najniższego świadczenia odbywa się w trybie art. 87 ustawy, a wówczas oprócz warunku ukończenia 65 lat, wnioskodawca musiałby wykazać co najmniej okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat, a tego warunku będąc rencistą nie spełniał. Okres opłacania składek na rolnicze ubezpieczenie społeczne w wymiarze 48 miesięcy został apelującemu uwzględniony, gdyż uzyskał z tego tytułu tzw. zwiększenie rolne świadczenia emerytalnego, o którym mowa w art. 56 ustawy.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny ocenił, że wyrok Sądu pierwszej instancji odpowiada prawu, a apelacja jako nieuzasadniona na zasadzie art. 385 kpc została oddalona.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE