UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Częstochowie postanowieniem z dnia 15 lipca 2017 roku, na podstawie art. 249 § 1 k.p.k., art. 250 § 2 k.p.k., art. 258 § 1 pkt 1 i 2, § 3 k.p.k., zastosował wobec podejrzanego M. P. środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania na czas 3 miesięcy tj. od dnia zatrzymania tj. 13.07.2017 r., godz. 14.00 do dnia 11.10.2017 r. godz. 14.00.

Powyższe postanowienie zostało zaskarżone w całości zażaleniami wniesionymi przez obrońców podejrzanego.

Obrońca adw. A. L. zarzucił orzeczeniu Sądu I instancji:

1) naruszenie przepisów postępowania, mające wpływ na treść rozstrzygnięcia, a mianowicie: art. 249 § 1 k.p.k. w zw. z art. 7 i 92 k.p.k. – poprzez zastosowanie tymczasowego aresztowania w sytuacji, gdy dowody wskazane przez Sąd w postaci zeznań świadków, opinii kryminalistycznych, protokołów przeszukania i zatrzymania podejrzanego – nie wskazywały na duże (wysokie) prawdopodobieństwo popełnienia przez podejrzanego zarzucanego mu czyny, który polega na sprowadzeniu realnego i konkretnego niebezpieczeństwa dla zdrowia i życia wielu osób, zwłaszcza, że przepis art. 165 § 1 pkt 2 k.p.k. dotyczy działania polegającego na wprowadzaniu do obrotu szkodliwych substancji, biorąc zaś pod uwagę opis zarzutu sformułowanego względem podejrzanego – taka zaś sytuacja w niniejszej sprawie – nie zachodzi ponieważ zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą mamy do czynienia z ewentualnym udzieleniem substancji konsumentowi, jak również wprowadzenie dopalaczy nie mieści się w pojęciu wprowadzania do obrotu substancji i środków spożywczych wobec braku stosowania do nich ogólnych norm o bezpieczeństwie produktów zgodnie z art. 4 pkt 27 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, stąd niniejsze nie stanowi znamion zarzucanego podejrzanemu czynu;

2) naruszenie przepisów postępowania, mające wpływ na treść rozstrzygnięcia – poprzez bezzasadne przyjęcie, iż podejrzany M. P. może w sposób bezprawny wpływać na bieg toczącego się z jego udziałem postępowania karnego oraz może popełnić kolejne przestępstwo – podczas, gdy brak było podstaw do przyjęcia, że ze strony podejrzanego mogłaby zachodzić obawa, iż będzie on w jakikolwiek sposób utrudniał postępowanie (w tym zwłaszcza w stopniu uzasadniającym stosowanie izolacyjnego środka zapobiegawczego), zaś po jego stronie nie ujawniono żadnych okoliczności, które mogłyby świadczyć o woli bezprawnego wpływania na tok niniejszego postępowania lub wolę popełniania kolejnych przestępstw;

3) błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia i mający wpływ na jego treść, a polegający na uznaniu, że niezbędnym dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania jest zastosowanie wobec podejrzanego M. P. środka zapobiegawczego o charakterze izolacyjnym – podczas, gdy biorąc pod uwagę postawę procesową podejrzanego oraz okoliczności niniejszej sprawy – należało przyjąć, iż tok w sposób wystarczający zrealizują dostępne środki zapobiegawcze o charakterze nieizolacyjnym w postaci dozoru policji oraz poręczenia majątkowego.

Podnosząc wskazane zarzuty skarżący wniósł o:

1. uchylenie w stosunku do podejrzanego M. P. środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, ewentualnie o

2. uchylenie w stosunku do podejrzanego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania i zastosowanie środków zapobiegawczych o charakterze nieizolacyjnym w postaci poręczenia majątkowego oraz dozoru Policji.

Drugi z obrońców podejrzanego adwokat P. P. we wniesionym zażaleniu zarzucił:

1. obrazę prawa materialnego, a to art. 165 § 1 pkt 2 k.k. poprzez jego błędne zastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, iż wprowadzenie poprzez sprzedaż do obrotu substancji zawierających w swym składzie środki zastępcze w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii jest szkodliwe dla zdrowia i sprowadza niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia wielu osób, gdy tymczasem zgodnie z treścią postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2017 r. o sygnaturze I KZP 5/17, „(…) nie wyczerpuje znamion przestępstwa z art. 165 § 1 pkt 2 k.k. obrót produktami mającymi cechy środków zastępczych w rozumieniu powyższej ustawy, w sytuacji gdy użycie sprzedawanego towaru zgodnie z jego przeznaczeniem deklarowanym przez sprzedającego lub producenta nie wywołuje negatywnych skutków dla życia i zdrowia” zaś (…) karalność wprowadzania do obrotu środka zastępczego jako takiego, unormowana została w art. 52a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii i ma charakter odpowiedzialności administracyjnej”

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść poprzez błędne przyjęcie, iż:

• zachodzi wysokie prawdopodobieństwo popełnienia przez podejrzanego zarzucanego mu czynu, gdy tymczasem tego rodzaju prawdopodobieństwo wobec podejrzanego z całą pewnością nie zachodzi albowiem oferowane przez podejrzanego do sprzedaży towarów stanowiących wyłącznie artykuły do makiet modelarskich z informacją o braku ich przeznaczenia do spożycia i konieczności skontaktowania się z lekarzem w razie połknięcia, nie wyczerpuje – w myśl postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2017 r. o sygnaturze I KZP 5/17 – znamion przestępstwa z art. 165 § 1 pkt 2 k.k., a stanowić może co najwyższej ewentualny delikt administracyjny z art. 52a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, czego Sąd Rejonowy nie dostrzegł;

• zastosowanie wobec M. P. środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania uzasadnione jest obawą, że podejrzany będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub obawą ucieczki, bądź ukrycia się, gdy tymczasem tego rodzaju obawy wobec podejrzanego z całą pewnością nie występują albowiem podejrzany, po złożeniu szczegółowych wyjaśnień odnośnie charakteru swojej pracy w sklepie przez ul. (...), w tym rodzaju towarów oferowanych do sprzedaży nie zamierza wpływać na treść zeznań ewentualnych świadków, których zresztą w ogóle nie zna, co – przy jednoczesnym uwzględnieniu, iż posiada on w kraju stałe miejsce pobytu – wyklucza wszelkie obawy, iż podejrzany poprzez mataczenie, a także ucieczkę lub ukrywanie się, będzie utrudniał prawidłowy tok niniejszego postępowania, co tym samym wykluczało konieczność zastosowania wobec podejrzanego najsurowszego ze środków zapobiegawczych;

3. obrazę prawa procesowego, mającego wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia, a to:

• art. 251 § 1 k.p.k. poprzez nie wykazanie w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia konkretnych okoliczności wskazujących na określone zagrożenie ze strony podejrzanego dla prawidłowego toku postępowania oraz brak konkretnego wyjaśnienia dlaczego nie uznano za wystarczające zastosowanie innego środka zapobiegawczego, aniżeli tymczasowe aresztowanie, gdy tymczasem wykazanie w uzasadnieniu postanowienia powyższych okoliczności stanowi wymóg każdego postanowienia o zastosowaniu tegoż środka, do którego Sąd bądź to w ogóle się nie zastosował w odniesieniu do wykazania konkretnych okoliczności wskazujących na istnienie zagrożeń dla prawidłowego toku postępowania, bądź też ograniczył się do enigmatycznych sformułowań jako konieczność wykonania dalszych czynności, przy jednoczesnym braku wyjaśnienia dlaczego inne środki nie były wystarczające;

• art. 258 § 2 k.p.k. poprzez zastosowanie wobec podejrzanego tymczasowego aresztowania w oparciu o ustawowe zagrożenie czynu zarzucanego M. P. i przyjęcie, że tak rozumiane zagrożenie surową karą, jest samodzielną podstawą stosowania tymczasowego aresztowania, gdy tymczasem art. 258 § 2 k.p.k. odnosi się jedynie do zagrożenia surową karą, która w konkretnym przypadku stwarza domniemanie, iż podejrzany, przebywając na wolności, będzie zakłócał prawidłowy tok postępowania, a których to podstaw zdecydowanie brak w niniejszej sprawie;

W oparciu o powyższe zarzuty obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i uchylenie stosowanego wobec podejrzanego M. P. tymczasowego aresztowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenia obrońców okazały się zasadne.

W ocenie Sądu Okręgowego, skarżący skutecznie zakwestionowali zrealizowanie w niniejszej sprawie ogólnej przesłanki zastosowania tymczasowego aresztowania z art. 249 § 1 k.p.k. w postaci dużego prawdopodobieństwa popełnienia przez podejrzanego zarzucanego mu przestępstwa, co - niezależnie od innych okoliczności dotyczących podejrzanego - musiało skutkować zmianą zaskarżonego postanowienia i uchyleniem zastosowanego środka zapobiegawczego. W tym zakresie należy zwrócić uwagę, iż ustalenie, czy w konkretnym przypadku została spełniona wskazana przesłanka ogólna z art. 249 § 1 k.p.k. in fine sprowadza się do oceny, czy zgromadzone w sprawie dowody pozwalają na przyjęcie w sferze stanu faktycznego dużego prawdopodobieństwa podjęcia przez podejrzanego (oskarżonego) zachowań, które na płaszczyźnie prawnej wyczerpują znamion określonego przestępstwa. Tym samym, sąd - orzekając na etapie postępowania przygotowawczego w przedmiocie zastosowania tymczasowego aresztowania - jest nie tylko uprawniony, ale wręcz zobowiązany do oceny trafności przyjętej przez oskarżyciela publicznego kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego podejrzanemu (por. uchwała Sądu Najwyższego podjęta w składzie 7 sędziów z 27 stycznia 2011 roku, I KZP 23/10, OSNKW 2011/1/1).

Mając w polu widzenia powyższe uwagi, w pierwszej kolejności należało podkreślić, iż Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że zachodzi duże prawodpodobieństwo, iż podejrzany w pełni świadomie brał udział w procedurze dystrybucji tzw. „dopalaczy”, a więc środków zastępczych w rozumieniu art. 4 pkt 27 ustawy z 29.07.2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii. Przemawiają za tym wskazane w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia dowody w postaci zeznań świadków, protokołów przeszukań osób i zatrzymania rzeczy oraz oględzin pomieszczeń znajdujących się w budynku przez ul. (...) w C.. Skarżący okoliczności tych co do zasady nie kwestionowali, negując jednak, że takie zachowania podejmowane przez podejrzanego wyczerpywały znamion czynu zabronionego z art. 165 § 1 pkt 2 k.k. Podniesione w tym zakresie zarzuty obu zażaleń należało natomiast ocenić jako zasadne. Sąd Rejonowy, jak wskazuje treść uzasadnienia zaskarżonego postanowienia, nie przeprowadził pogłębionej analizy czy ustalenia faktyczne, które słusznie uznał za uprawdopodobnione w dużym stopniu, z prawnego punktu widzenia mogłyby prowadzić do ewentualnego przypisania podejrzanemu zarzucanego mu przestępstwa. W tym zakresie ograniczono się jedynie do ogólnikowego stwierdzenia, że teza postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2017 roku (I KZP 5/17, OSNKW 2017/7/40) nie wskazuje, że czyny takie jak ten zarzucany obecnie M. P., podlegają wyłącznie sankcji o charakterze administracyjnym, określonej w art. 52a ustawy o przeciwdziałaniu narkomania. Z uwagi na brak dalszych rozważań w tym zakresie trudno jednoznacznie odnieść się do sposobu rozumowania Sądu I–szej instancji, który doprowadził do zaprezentowania takiego wniosku. Niezależnie jednak od tego, zważywszy zarówno na zakres znamion czynu z art. 165 § 1 pkt 2 k.k., treść uzasadnienia powołanego wyżej postanowienia Sądu Najwyższego z 31 maja 2017 roku, jak i zgromadzone dotychczas dowody, stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia należało uznać za chybione. Przede wszystkim podkreślić należy, iż Sąd Najwyższy, orzekając w przedmiocie pytania prawnego w sprawie I KZP 5/17, nie wyraził ogólnego zapatrywania, że w każdym przypadku wprowadzanie do obrotu środków zastępczych, tzw. dopalaczy prowadzi automatycznie do realizacji znamion zarzucanego obecnie podejrzanemu przestępstwa. Uzasadnienie postanowienia z dnia 31 maja 2017 roku zawiera w tym zakresie analizę różnych sytuacji faktycznych i prawnych, w tym także argumenty, które potwierdzały zasadność zarzutów obu skarżących co do tego, iż czyn podejrzanego już na obecnym etapie nie może być oceniany jako realizujący znamiona występku z art. 165 § 1 pkt 2 k.k. Na tym tle nie sposób nie zgodzić się zarzutem podniesionym przez adw. P. P., iż decydujące znaczenie ma czy określona substancja, użyta zgodnie z jej przeznaczeniem i w sposób wskazany przez producenta, może okazać się szkodliwa dla życia i zdrowia wielu osób, które to osoby - z uwagi na treść oznaczeń umieszczonych na produktach i działając w zaufaniu do nich – korzystając z niej w taki sposób, mogą doznać negatywnych dla siebie konsekwencji zdrowotnych. Za Sądem Najwyższym należy podkreślić, iż w obrocie znajduje się szereg substancji czy środków, które mając określone przeznaczenie, równocześnie jeśli zostaną użyte niezgodnie z tym przeznaczeniem, mogą powodować zagrożenie dla życia czy zdrowia ludzkiego. Oczywistym jest jednak, że w tego typu przypadkach, o ile kupujący jest poinformowany o przeznaczeniu towaru i środkach ostrożności jakie powinien podjąć w związku z jego używaniem poprzez stosowne oznaczenia, nie można mówić o realizacji znamion czynu z art. 165 § 1 pkt 2 k.k., gdyż w przeciwnym wypadku, co słusznie podnosi skarżący, karalny na podstawie powołanego przepisu byłby również obrót takimi towarami jak chociażby kleje czy rozpuszczalniki, które potencjalnie mogą być wykorzystywane do wywołania efektu odurzenia i przy takim sposobie ich użycia, niezgodnym z ich normalnym przeznaczeniem, stworzyć zagrożenie dla człowieka. Przenosząc te uwagi na grunt niniejszej sprawy, w ocenie Sądu Okręgowego, sprzedaż substancji w okolicznościach w jakich czynił to podejrzany w dniu 13 lipca 2017 r. nie stanowiła przestępstwa, jakie zarzucono podejrzanemu. Niezależnie od tego, że w praktyce były to środki zastępcze, służące do wywołania efektu odurzenia, treść informacji zawartych na ich opakowaniach nie wywoływała zagrożenia, że osoba „niewtajemniczona” używając ich w sposób zalecony w informacji na opakowaniu, doprowadzi do zagrożenie dla jej zdrowia i życia. Zarówno środek określany przez producenta jako „(...) jak i ten oznaczony jako „(...)”, które zostały nabyte w dniu 13 lipca 2017 r. od podejrzanego przez osoby wskazane w zarzucie, były opakowane w foliowe opakowania w kolorze czarno–czerwonym, na których zawarto informacje o tym, że jest to produkt służący do dekoracji makiet modelarskich, przeznaczony wyłącznie dla osób pełnoletnich, który powinien być chroniony przed dziećmi. Ponadto wskazano tam również, że w ich przypadku należy „unikać kontaktu z naskórkiem w razie zanieczyszczenia skóry, kontaktu z oczami, śluzówkami lub połknięcia produktu niezwłocznie należy skontaktować się z lekarzem, pokazując opakowanie” oraz, że produkt ten nie jest przeznaczony do spożyciaMając na uwadze powyższe, należało zgodzić się ze skarżącymi, iż czyn zarzucany podejrzanemu nie może być oceniany w kategoriach przestępstwa z art. 165 § 1 pkt 2 k.k., a co za tym idzie na gruncie niniejszej sprawy nie doszło do realizacji ogólnej przesłanki zastosowania tymczasowego aresztowania z art. 249 § 1 k.p.k. W związku z tym, nie były już potrzeby odnoszenia się do dalszych zarzutów obrońców, kwestionujących sposób sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego postanowienia oraz występowanie w niniejszej sprawie przesłanek szczególnych z art. 258 § 1–3 k.p.k. Zważywszy na brak przesłanki ogólnej stosowanie w niniejszej sprawie tymczasowego aresztowania i tak nie byłoby możliwe.

Z tych powodów koniecznym była zmiana zaskarżonego postanowienia poprzez nieuwzględnienie wniosku prokuratora o zastosowanie tymczasowego aresztowania i zarządzenie natychmiastowego zwolnienia podejrzanego.

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE