UZASADNIENIE

Orzeczeniem z dnia 30 lipca 2015 roku, znak (...) (...) w T. zaliczył S. S. do znacznego stopnia niepełnosprawności na stałe z symbolami przyczyn niepełnosprawności 10-N, 06-E i 02-P, jako datę ustalonego stopnia niepełnosprawności określając dzień (...) (...) roku oraz wskazując, że początku niepełnosprawności nie da się ustalić. Ponadto (...) stwierdził, że wnioskodawczyni spełnia przesłankę określoną w art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym.

Orzeczeniem z dnia 25 listopada 2015 roku, znak (...) (...) w (...) (...) w Ł., rozpatrujący sprawę wskutek odwołania S. S., uchylił zaskarżone orzeczenie w części, to jest:

- jako symbol przyczyny niepełnosprawności podał 02-P,

- określił, że orzeczenie wydaje się do dnia 30 września 2016 roku,

- stwierdził, że wnioskodawczyni nie spełnia przesłanki określonej w art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym.

W odwołaniu z dnia 11 stycznia 2016 roku wnioskodawczyni S. S. zaskarżyła powyższe orzeczenie w części i wniosła o jego zmianę poprzez określenie, że niepełnosprawność powstała w 1982 roku i jest stała, a także stwierdzenie, że spełnia ona przesłanki z art.8 ust. 3a pkt 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym.

(...) w (...) (...) w Ł. nie uznał odwołania i wniósł o jego oddalenie.

Postanowieniem z dnia 16 marca 2016 roku, sygn. akt IV U 28/16 Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim ustanowił dla wnioskodawczyni pełnomocnika z urzędu.

Wyrokiem z dnia 16 listopada 2016 roku sygn. akt IV U 28/16 Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim zmienił zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że uznał, iż znaczny stan niepełnosprawności S. S. jest stały (punkt 1 sentencji wyroku) oraz przyznał radcy prawnemu M. Ż. reprezentującemu z urzędu wnioskodawczynię S. S. ze Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. kwotę 331,10 (trzysta trzydzieści jeden i 10/100) złotych tytułem wynagrodzenia oraz kwotę 23,40 (dwadzieścia trzy i 40/100) złotych tytułem zwrotu kosztów.

Podstawą rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego były następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

S. S. urodziła się w dniu (...) 1951 roku. Była pracownikiem Zakładów (...) w T. Tam uległa dwóm wypadkom przy pracy. Wyrok ustalający, że zdarzenia z maja 1982 roku i z dnia (...) 1982 roku są wypadkami przy pracy, wydał Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi w sprawie sygn. akt I P 1809/82. Wnioskodawczyni w 1986 roku była zaliczona do III grupy inwalidzkiej z ogólnego stanu zdrowia na okres do 1987 roku.

Wnioskodawczyni cierpi na encefalopatię pourazową pod postacią padaczki i zespołu otępiennego, wielopoziomową dyskopatię szyjną z objawowym zespołem korzeniowo-bólowym oraz wielopoziomową dyskopatię i zmiany zwyrodnieniowe w odcinku lędźwiowo-krzyżowym z nasilonym zespołem bólowym. Wnioskodawczyni choruje na zespół otępienny z objawami psychotycznymi.

Niepełnosprawność S. S. jest niepełnosprawnością o stopniu znacznym, jej przyczyny to schorzenia neurologiczne i psychiatryczne (02-P i 10-N). Jest także niepełnosprawnością trwałą, nie ulegnie zmianie, stan zdrowia wnioskodawczyni nie poprawi się.

Stan faktyczny w sprawie Sąd Rejonowy ustalił na podstawie opinii biegłych sądowych: z zakresu neurologii – B. B. i z zakresu psychiatrii – K. O., a także dokumentacji zgromadzonej na potrzeby postępowania. Sąd I instancji uznał opinie biegłych sądowych za prawidłowe. Podał, że biegli dokonali oceny dokumentacji medycznej wnioskodawczyni, poddali ją też badaniu.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał odwołanie za uzasadnione w części.

Sąd I instancji stwierdził, że jakkolwiek S. S. cierpi na schorzenia wynikające ze zmian zwyrodnieniowych, to nie jest osobą mającą znaczne trudności w poruszaniu się, nie wymaga pomocy przy poruszaniu się. W ocenie Sądu Rejonowego stwierdzone przez biegłych sądowych schorzenia skutkują trudnościami w życiu wnioskodawczyni, która z uwagi na stan zdrowia wymaga pomocy innych osób, w szczególności z uwagi na obecny i rozwijający się zespół otępienny. Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa skutkują występowaniem zespołów bólowych i korzeniowo-bólowych.

Bezspornym w ocenie Sądu Rejonowego jest to, że wnioskodawczyni uległa wypadkom przy pracy w (...) (...). Jednak po tych wypadkach była nadal aktywna zawodowo, dopiero w latach późniejszych starała się o rentę i uzyskała ja, ale tylko na krótki okres i z ogólnego stanu zdrowia, a nie z powodu wypadków.

Sąd I instancji stwierdził, że zmiany zwyrodnieniowe oraz otępienie są schorzeniami dynamicznymi, rozwijającymi się w długich okresach czasu, nie występują nagle, a z pewnością nie objawiają się nagle na danym poziomie. Wobec powyższego Sąd Rejonowy skonstatował, że nie ma podstaw do przyjęcia, iż stopień niepełnosprawności i to stopień znaczny istnieje od wypadków z 1982 roku.

Kontynuując swój wywód, Sąd I instancji podniósł, że w sprawie zostało wykazane, iż stan zdrowia S. S. nie ulegnie zmianie, nie poprawi się. Wnioski te zawarte w opiniach biegłych sądowych Sąd Rejonowy w pełni zaakceptował. Zdaniem Sądu I instancji wnioskodawczyni cierpi na schorzenia przewlekłe, zmiany zwyrodnieniowe i otępienie. Te schorzenia nie mogą zostać wedle Sądu Rejonowego wyleczone, nie zostaną też w odpowiednio dużym stopniu zaleczone, aby można był stwierdzić, że wnioskodawczyni nie wymaga pomocy innych osób.

Z tych wszystkich względów Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniósł profesjonalny pełnomocnik działający w imieniu wnioskodawczyni, zaskarżając przedmiotowe orzeczenie w części i zarzucając:

- naruszenie art. 227 k.p.c. poprzez niezasadne oddalenie wniosku dowodowego o wydanie pisemnej opinii uzupełniającej przez biegłą neurolog oraz oddalenie wniosków dowodowych z zeznań świadka E. B. i strony S. S., a w konsekwencji pominięcie dowodów mających istotne znaczenie dla rozpoznania i rozstrzygnięcia w sprawie i nierozpoznanie istoty sprawy,

- naruszenie art. 380 k.p.c. poprzez niezasadne oddalenie wniosku dowodowego o wydanie pisemnej opinii uzupełniającej przez biegłą neurolog, który miał służyć wykazaniu zasadności twierdzeń S. S.,

- naruszenie art. 380 k.p.c. poprzez niezasadne oddalenie wniosku dowodowego o przesłuchanie świadka E. B. i złożenie zeznań przez stronę S. S., które to wnioski miały służyć wykazaniu zasadności twierdzeń S. S.,

- naruszenie art. 8 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku – Prawo o ruchu drogowym poprzez jego niezastosowanie do stanu faktycznego niniejszej sprawy.

W oparciu o tak skonstruowane zarzuty pełnomocnik odwołującej wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez ustalenie, że S. S. spełnia warunki określone w art. 8 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku – Prawo o ruchu drogowym, tzn. ma znacznie ograniczoną możliwość samodzielnego poruszania się i orzeczenie, że początkiem niepełnosprawności S. S. jest rok 1982 (a konkretnie dzień wypadku przy pracy w Zakładach (...) w T. – (...) 1982 roku). Ponadto pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o zasądzenie od (...)kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa radcowskiego, według norm przepisanych. Alternatywnie pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania i zasądzenie od (...) na rzecz S. S. kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 12 września 2017 roku pełnomocnik wnioskodawczyni poparł apelację i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych podnosząc, że koszty te nie zostały opłacone w całości ani w części.

Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił co następuje:

Wnioskodawczyni nie ma znacznie ograniczonej możliwości samodzielnego poruszania się. Jest ona osobą trwale niepełnosprawną w stopniu znacznym, ale nie można ustalić konkretnej daty powstania niepełnosprawności, gdyż samo pojawienie się dolegliwości pourazowych nie jest jednoznaczne z powstaniem niepełnosprawności. Niepełnosprawność powódki nie powstała od razu, lecz w miarę upływu czasu.

(dowód: opinia biegłej sądowej z zakresu neurologii B. B. wraz z opinią uzupełniającą k. 179-180, k. 322)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Na wstępie należy wskazać, że Sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, o czym stanowi przepis art. 378 k.p.c. Powyższe oznacza zakaz wykraczania przez sąd drugiej instancji poza te granice oraz nakaz rozważenia wszystkich podniesionych w apelacji zarzutów i wniosków. Sąd II instancji, rozpoznający sprawę na skutek apelacji, związany jest zarzutami prawa procesowego, natomiast nie wiążą go przedstawione w apelacji zarzuty dotyczące naruszenia prawa materialnego. Sąd ten ma więc pełną swobodę jurysdykcyjną, ograniczoną jedynie granicami zaskarżenia. W konsekwencji może, a jeżeli je dostrzeże, powinien, naprawić wszystkie naruszenia prawa materialnego, niezależnie od tego, czy zostały wytknięte w apelacji, pod warunkiem że mieszczą się w granicach zaskarżenia (tak uchwała Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008, Nr 6, poz. 55).

Wnioskodawczyni, reprezentowana w procesie przez profesjonalnego pełnomocnika zarzuca, że Sąd I niezasadne oddalił wnioski dowodowe o wydanie pisemnej opinii uzupełniającej przez biegłą neurolog oraz o przesłuchanie świadka E. B. i strony S. S.. Naruszenie to pełnomocnik kwalifikuje z:

- art. 227 k.p.c., podnosząc, że Sąd I instancji pominął ww. dowody, mające istotne znaczenie dla rozpoznania i rozstrzygnięcia w sprawie, co spowodowało nierozpoznanie istoty sprawy,

- art. 380 k.p.c., podnosząc, że oddalone wnioski miały służyć wykazaniu zasadności twierdzeń S. S..

Zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy tego ostatniego unormowania jest niezasadny. Przepis ten stanowi bowiem, że sąd drugiej instancji, na wniosek strony, rozpoznaje również te postanowienia sądu pierwszej instancji, które nie podlegały zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Tym samym unormowanie powyższe nie było, bo nie mogło być, stosowane przez Sąd I instancji. Sąd Rejonowy nie mógł więc tego przepisu tego naruszyć.

Nie ma także racji pełnomocnik wnioskodawczyni, że Sąd I instancji naruszył przepis art. 227 k.p.c, oddalając wniosek dowodowy o przesłuchanie świadka E. B. oraz strony S. S.. W uzasadnieniu apelacji pełnomocnik wnioskodawczyni podniósł w tym zakresie, że biegli w swoich opiniach się mylą, ponieważ wnioskodawczyni ma znacznie ograniczone możliwości poruszania się, co chciała wykazać zeznaniami świadka i swoimi. Za pomocą swoich zeznań wnioskodawczyni chciała także wykazać początek niepełnosprawności, co Sąd Rejonowy jej uniemożliwił.

Tymczasem ustalenia sporne w niniejszej sprawie wymagają wiadomości specjalnych. Wiadomości takich wymaga bowiem nie tylko określenie stopnia niepełnosprawności. Wymaga ich również ustalenie daty powstania niepełnosprawności oraz spełnienie przesłanek określonych w art. 8 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym, to jest stwierdzenie, czy wnioskodawczyni ma znacznie ograniczoną możliwość samodzielnego poruszania. A skoro tak, to ustalenia te muszą znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych lekarzy sądowych. Opinii sporządzonej na podstawie dokumentacji medycznej, w tym z okresu przeszłego oraz badania podmiotowego i przedmiotowego wnioskodawczyni. Taka też opinia sporządzona została przez biegłą neurolog w toku postępowania przed Sądem I instancji. Biegła oceniła stan zdrowia wnioskodawczyni nie tylko na podstawie badania i wywiadu, ale także dostępnej dokumentacji.

Ma natomiast rację pełnomocnik wnioskodawczyni, że skoro po wydaniu opinii przez biegłą neurolog złożona została dodatkowa dokumentacja medyczna, to Sąd Rejonowy powinien był dopuścić dowód z uzupełniającej opinii tej biegłej. Wnioskodawczyni twierdziła bowiem, że treść tej dokumentacji ma wpływ na ocenę jej stanu zdrowia w przeszłości.

Taki dowód dopuścił więc Sąd Okręgowy w postępowaniu apelacyjnym. Biegła neurolog B. B. w opinii uzupełniającej podtrzymała wszystkie wnioski zawarte w opinii pierwotnej, uzasadniając ponownie swe stanowisko. Wskazała, że nie można ustalić konkretnej daty powstania niepełnosprawności, ponieważ samo pojawienie się dolegliwości pourazowych nie jest jednoznaczne z powstaniem niepełnosprawności. Biegła wskazała także, że niepełnosprawność wnioskodawczyni nie powstała od razu, lecz w miarę upływu czasu. Do opinii tej żadna ze stron nie zgłosiła zastrzeżeń.

Chybiony jest wreszcie zarzut naruszenia art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2017 r., poz. 1260). Zgodnie z tym przepisem kartę parkingową wydaje się osobie niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności mającej znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania. Natomiast przepis art. 6 b ust. 3 pkt 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2016 r, poz. 2046) stanowi, że w orzeczeniu powiatowego zespołu, poza ustaleniem niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności, powinny być zawarte wskazania dotyczące spełniania przez osobę niepełnosprawną przesłanek określonych w art. 8 ust. 3a pkt 1 i 2 ustawy - Prawo o ruchu drogowym, przy czym w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności spełnienie tych przesłanek może zostać stwierdzone jedynie w przypadku ustalenia przyczyny niepełnosprawności oznaczonej symbolem 04-O (choroby narządu wzroku), 05-R (upośledzenie narządu ruchu) lub 10-N (choroba neurologiczna).

Wnioskodawczyni zaliczona została do znacznego stopnia niepełnosprawności i to ustalenie nie było przedmiotem sporu miedzy stronami. Wskazaniem do wydania karty parkingowej jest jednak nie tylko niepełnosprawność w stopniu znacznym, ale także znacznie ograniczona możliwość samodzielnego poruszania się. Ustalenie w tym przedmiocie, jak była mowa wyżej, także wymaga wiadomości specjalnych. Biegła neurolog wypowiedziała się w tej kwestii w opinii podstawowej, po dokonaniu badania podmiotowego i przedmiotowego wnioskodawczyni i w uwzględnieniu dokumentacji medycznej. Sąd Okręgowy nie ma podstaw, by tę ocenę kwestionować, w szczególności wobec podniesionych w apelacji zarzutów sprowadzających się jedynie do polemiki z oceną biegłej. Polemiki opartej na wyłącznie stwierdzeniu, że stanowisko biegłej jest błędne, bowiem we własnej ocenie wnioskodawczyni występuje u niej znacznie ograniczona możliwość poruszania się.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł, jak w sentencji.

O kosztach dla pełnomocnika z urzędu reprezentującego S. S. orzeczono jak w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 22³ ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 233 ze zm.) w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 i § 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu z dnia 3 października 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1715).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE