UZASADNIENIE

Powód K. G. domagał się zasądzenia od pozwanej J. K. (1) kwoty 181.455,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenia od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu.

W uzasadnieniu powyższego żądania podano, że strony postępowania od 2004r. pozostawały w intymnych relacjach aczkolwiek zamieszkiwały osobno, pozwana mieszkała ze swoimi rodzicami. W 2006r. pozwana zakupiła nieruchomość położoną w K. przy ulicy (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...) za kwotę 33.000,00 zł. Nieruchomość była w bardzo złym stanie technicznym, nie nadawała się do zamieszkania, wcześniej przez wiele lat stała opuszczona. Ponieważ strony nie miały żadnych oszczędności, ani zdolności kredytowej rodzice pozwanej zaciągnęli kredy na zakup tej nieruchomości. Strony ustaliły, że powód wyjedzie do pracy za granicę i będzie przekazywał pozwanej środki na remont nieruchomości. Po zakończonym remoncie pozwana miała przepisać na powoda udział w nieruchomości. Pozwana podjęła decyzję, że zarobki powoda będą przekazywane na jej rachunek dewizowy, który w tym celu założyła. W lutym 2007r. powód wyjechał do Holandii, a uzyskiwane wynagrodzenie w całości przekazywane było przez pracodawcę na rachunek dewizowy pozwanej o numerze (...) w (...) Banku (...). Powód został ustanowiony jedynie pełnomocnikiem na wspomnianym rachunku dewizowym, ponadto miał do dyspozycji kartę płatniczą, którą posługiwał się na terenie Holandii. Wpływy na rachunek pochodziły wyłącznie z pracy powoda, pozwana nigdy nie wpłaciła na rachunek środków pochodzących z jej majątku. Na podstawie posiadanej historii rachunku bankowego powód ustalił, że w okresie od lutego 2007r. pozwana pobrała z rachunku kwotę 33.666,59 euro i przeznaczyła ją na remont nieruchomości i zakup wyposażenia domu. Powód pracował w Holandii od 2007r. do 2009r., w tym czasie przyjeżdżał do Polski jedynie na krótkie wizyty i nie pozostawał na utrzymaniu pozwanej. Strony nie prowadziły wówczas wspólnego gospodarstwa domowego, a pozwana zamieszkiwała z rodzicami. Po powrocie powoda do kraju dom nadawał się do zamieszkania i był kompletnie wyposażony w meble. We wrześniu 2009r. powód wrócił do kraju i od tego czasu strony zamieszkały wspólnie w wyremontowanym domu. Po powrocie do kraju powód zatrudnił się w firmie budowlanej, gdzie zarabiał średnio 2.000,00 zł netto miesięcznie. Do końca 2011r. wynagrodzenie było wypłacane gotówką, a powód w całości przekazywał je pozwanej, natomiast począwszy od 2012r. wynagrodzenie wpływało na rachunek bankowy pozwanej, do którego powód nie miał nawet pełnomocnictwa. W okresie od lutego 2010r. do września 2014r. pozwana przejęła wynagrodzenie za pracę powoda w łącznej wysokości 117.558,00 zł. W wyniku nakładów poczynionych z majątku powoda obecna wartość nieruchomości wynosi 272.109,00 zł. Po zakończonym remoncie, kiedy powód zaczął upominać się o przeniesienie na niego udziału w nieruchomości, pozwana wycofała się z wcześniejszych obietnic i zagrodziła eksmisją. Relacje między stronami pogorszyły się i ostatecznie w październiku 2014r. powód na żądanie pozwanej opuścił nieruchomość. Pozwana w latach 2007 – 2014 uzyskiwała miesięczne dochody w wysokości około 600 – 700 zł. Zdaniem powoda nakłady na nieruchomość pozwanej przedstawiają wartość co najmniej 200.000 zł. Stanowią one bezpodstawne wzbogacenie pozwanej. Środki stanowiące majątek powoda były również źródłem finansowania zakupu wyposażenia nieruchomości o łącznej wartości co najmniej 20.000 zł. Podczas trwania konkubinatu, tj. w latach 2007 – 2014 pozwana pobrała wynagrodzenie powoda w łącznej wysokości 240.234,00 zł. Nawet, gdyby przyjąć, że w okresie 2010 – 2014 połowa dochodów powoda (117.558,00 zł) przeznaczona była na bieżące utrzymanie, to suma kwot 122.676,00 zł (wynagrodzenie powoda pobrane przez pozwaną z rachunku walutowego w przeliczeniu na złote) i 58.779,00 zł daje kwotę 181.455,00 zł.

Pozwana J. K. (1) uznała żądanie powoda do kwoty 34.470,05 zł, zaś w pozostałym zakresie wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powyższego stanowiska pozwana podała, że strony poznały się pod koniec 2004r. Początkowo znajomość ta była luźna – ograniczająca się do sporadycznych spotkań. Powód mieszkał w R., zaś pozwana w K.. Ponieważ powód nie pracował i był zadłużony postanowił wyjechać za granicę do pracy – co uczynił w miesiącu lutym 2007r. Powód obawiając się zajęć komorniczych – zaproponował założenie rachunku konta walutowego na nazwisko pozwanej ustanawiając siebie pełnomocnikiem na co pozwana wyraziła zgodę. Rodzice pozwanej zamierzali zakupić dla pozwanej mały skromny domek mieszkalny. Zakup domu został sfinalizowany w dniu 13 grudnia 2006r. w Kancelarii Notarialnej D. R.. (...), przy czym całą transakcję sfinansowali rodzice pozwanej. Nieruchomość została nabyta za cenę 33.000 zł, przy czym kwota 10.000 zł została wpłacona gotówką, zaś pozostałą kwotę, tj. 23.000 zł – rodzice pozwanej przelali z swego konta po uzyskaniu kredytu z (...) Banku (...) S.A. w K., który później spłacali w ratach. Ponieważ zakupiony dom wymagał remontu i nie spełniał wymogów do zamieszkania – zaś znajomość stron zacieśniała się – powód zaproponował, iż będzie częściowo partycypował w remoncie licząc, że strony zamieszkają razem w tym budynku na co pozwana wyraziła zgodę. Powód przebywał w Holandii od lutego 2007r. do października 2009r. Na założone konto dewizowe powód wpłacał różne kwoty, które pozwana po uzgodnieniu z powodem wybierała, wymieniała w kantorze na złotówki, przy czym cena zbycia wahała się w granicach 3,50 – 3,60 zł za 1 euro. Pieniądze te częściowo były przeznaczone na zakup towarów budowlanych potrzebnych do remontu, zaś częściowo pozwana przeznaczyła je na zakup żywności, odzieży i papierosów, które to towary były znacznie tańsze w Polsce niż w Holandii i wysyłała je paczkami poprzez przewoźników do powoda. Nadto powód zapowiadając swój przyjazd do kraju najczęściej na weekendy – prosił pozwaną o wybranie różnych kwot z konta dla niego – co pozwana czyniła i po przyjeździe kwoty te przekazywała powodowi. Na zakup materiałów budowlanych pozwana przeznaczyła kwotę 34.470,05 zł. Pozwana przyznała, że wymienione w pozwie prace zostały wykonane z tą różnica, że:

- instalacja elektryczna i siłowa – tylko częściowo (zostały wymienione kable, puszki, kontakty i licznik),

- położenie kamiennej elewacji w przedpokoju zostało wykonane w okresie kiedy strony żyły razem w konkubinacie i prowadziły wspólne gospodarstwo domowe i wspólną kasę,

- wymiana okien i drzwi w całym domu – drzwi bez futryn i drzwi wejściowych – sfinansowane zostały przez ojca pozwanej,

- remont dachu – wymiana więźby dachowej polegała na wymianie 10 łat po 8 zł każda,

- dobudowa tarasu - polegała na zamurowaniu otworów w ścianach bocznych i nałożeniu na to płyt,

- balustrada na balkonie – wyburzono pełną balustradę i założono metalową,

- elewacja była malowana nie trzy a dwa razy.

Powyższe prace zostały wykonane z zakupionych towarów budowlanych i pokrywały one w całości te prace. Prace remontowe zostały wykonane przez ojca pozwanej oraz szwagra i kolegę ojca – nieodpłatnie, gdyż były wykonywane na rzecz pozwanej. Cześć towarów budowlanych, a mianowicie futryny do drzwi, drzwi wejściowe, kocioł do C.O., grzejniki zakupił ojciec pozwanej, jednakże niektóre faktury zakupu zaginęły. Powód wrócił do kraju w październiku 2009r. i strony zamieszkały razem w wyremontowanym domu. Strony prowadziły wspólne gospodarstwo domowe. Wszystkie dochody strony wkładały do wspólnej kasy, z której pokrywały koszty utrzymania domu, zakupu żywności, środków czystości. Po powrocie do kraju powód przez 3 miesiące nie pracował. Kwoty pobrane wówczas z konta dewizowego były przeznaczone na bieżące utrzymanie stron. W okresie wspólnego konkubinatu ze wspólnych pieniędzy strony zakupiły:

- 2 szafki do łazienki za kwotę 400 zł,

- telewizor Samsung za kwotę 1.600 zł,

- meble kuchenne za kwotę 3.000 zł,

- kanapę skórzaną za kwotę 2.500 zł,

- piec i lodówkę za kwotę 3.250 zł,

- komplet ogrodowy za kwotę 500 zł

Wydatkując łącznie kwotę 11.250 zł. Natomiast 3 meblościanki wymienione w pozwie stanowią własność pozwanej, bowiem są to meble z pierwszego małżeństwa. Powyższe rzeczy stanowią współwłasność stron i nie mogą być przedmiotem rozliczeń w niniejszym procesie. Ponadto pozwana podniosła, że powód nadużywał alkoholu i namiętnie grał w gry hazardowe przegrywając duże sumy. Okoliczności te były przyczyną rozpadu konkubinatu. Ponieważ powód dopuszczał się rękoczynów, urządzał awantury – pozwana wyprowadziła się z domu i wniosła sprawę o eksmisję do Sądu Rejonowego w Raciborzu, jednakże powód jeszcze przed wyznaczonym terminem rozprawy wyprowadził się, ale nadal grozi pozwanej, że budynek podpali jeśli pozwana się do niego wprowadzi. Fakt ten pozwana zgłosiła do Prokuratury Rejonowej w Raciborzu, która wszczęła w tej sprawie postępowanie. Aktualnie budynek jest niezamieszkały. W okresie konkubinatu powód okłamując pozwaną, iż musi wpłacić do Urzędu Skarbowego w Holandii kwotę 700 euro namówił pozwaną, aby wpłaciła pobrane wcześniej z konta dewizowego euro, które on przeleje do Holandii, co pozwana uczyniła w dniu 10 stycznia 2012r. Okazało się, iż było to nieprawdą, bowiem w dniu 13 stycznia 2012r. powód pobrał z konta dewizowego kwotę 735 euro dla swoich potrzeb. Również pobrał z konta dewizowego w dniu 25 marca 2011r. kwotę 1.800 euro nie wspominając o tym pozwanej. Rozstając się z powodem pozwana pobrała z konta złotówkowego – gdzie strony w konkubinacie lokowały wspólne pieniądze – całość jego stanu, tj. kwotę 6.600 zł i podzieliła na dwie części wydając powodowi kwotę 3.300 zł co powód pokwitował.

Sąd ustalił, co następuje:

Strony postępowania pozostawały od 2004r. w nieformalnym związku, przy czym w początkowym okresie tego związku, tj. od 2004r. do września 2009r. strony zamieszkiwały oddzielnie – pozwana ze swoimi rodzicami, zaś powód od 2007r. do września 2009r. przebywał w Holandii. W domu położonym w K. przy ulicy (...) strony zamieszkały w październiku 2009r. i od tego czasu prowadziły wspólne gospodarstwo domowe. (dowód: przesłuchanie stron zapis audio – video k. 305)

Rodzice pozwanej zamierzali przekazać swój dom jednej z córek – siostrze pozwanej, jednakże chcieli także zapewnić odpowiednie warunki mieszkaniowe pozwanej. W 2006r. okazało się, że w K. przy ulicy (...) jest do sprzedaży dom. W dniu 16 października 2006r. protokołem uzgodnień spisanym przez ówczesnego właściciela - Spółdzielnię Handlowo Produkcyjną (...) w K. i rodziców pozwanej ustalono cenę kupna na kwotę 33.000 zł. Z kolei w dniu 13 grudnia pomiędzy Spółdzielnią Handlowo Produkcyjną (...) w K. a pozwaną J. K. (2) zawarta została umowa sprzedaży w formie aktu notarialnego, zgodnie z którą pozwana nabyła zabudowaną budynkiem mieszkalnym działkę gruntu nr (...), o powierzchni 0.05.82 ha, wchodzącą w skład większej nieruchomości dla której Sąd Rejonowy w Raciborzu prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) za cenę 33.000 zł, której odbiór potwierdziły przedstawicieli sprzedawcy. Pieniądze na zakup tej nieruchomości pochodziły od rodziców pozwanej, którzy wydatkowali na ten cel swoje oszczędności oraz kredyt zaciągnięty przez nich w (...) Banku (...), którego spłata została zabezpieczona hipoteką na nieruchomości będącej własnością rodziców pozwanej (KW nr 16 Sądu Rejonowego w Raciborzu). Umowę kupna – sprzedaży zawarła pozwana, która w ten sposób stała się wyłączną właścicielką zabudowanej nieruchomości położonej w K., o powierzchni 0.05.82 ha, dla której Sąd Rejonowy w Raciborzu prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Kredyt na zakup powyższej nieruchomości został spłacony przez ojca pozwanej, który według załączonych bankowych dowodów wpłaty spłacił kwotę 15.980,28 zł. (dowód: odpis księgi wieczystej KW nr (...) k. 13 – 17, protokół uzgodnień z dnia 16 października 2016r. k. 204, polecenia przelewu k. 205 – 206, umowa sprzedaży Rep. A nr 6612/2006 k. 207 – 211, bankowe dowody wpłaty k. 212 – 218, zeznania świadków B. P., S. P. zapis audio – video k. 286, przesłuchanie stron zapis audio – video k. 305 )

W lutym 2007r. powód K. G. wyjechał do Holandii, gdzie podjął pracę. Uzyskiwane przez niego wynagrodzenie przekazywane było przez pracodawcę na rachunek dewizowy pozwanej J. K. (1) o numerze (...) prowadzony przez (...) Bank (...). Powód został ustanowiony jedynie pełnomocnikiem na wspomnianym rachunku dewizowym, ponadto miał do dyspozycji kartę płatniczą. W okresie od lutego 2007r. do września 2009r. pozwana pobrała z tego rachunku kwotę około 30.000 euro. (dowód: umowa rachunku bankowego (...) w (...) Banku (...) i wyciągi z powyższego rachunku k. 24 – 116, przesłuchanie stron zapis audio – video k. 305)

Nabyta przez pozwaną nieruchomość była w złym stanie technicznym, dom nie nadawał się do zamieszkania, gdyż wcześniej przez wiele lat stał opuszczony. Znajomość stron zacieśniała się dlatego też powód zaproponował, iż będzie partycypował w remoncie licząc, że strony zamieszkają razem w tym budynku na co pozwana wyraziła zgodę. Z rachunku dewizowego pozwana wybierała różne kwoty, które były następnie w kantorze wymieniane na złotówki. Pozwana z wybranych pieniędzy zakupiła materiały budowlane, które zostały zużyte przy remoncie:

- 28.04.2007r. faktura nr (...)/07 114,65 zł (k. 238)

- 30.04.2007r. faktura nr (...)/2007 181,00 zł (k. 239)

- 14.05.2007r. faktura nr (...)/2007 414,17 zł (k. 240)

- 29.05.2007r. faktura nr (...) 677,80 zł (k. 241)

- 19.06.2007r. faktura nr (...) 87,60 zł (k. 219)

- 11.07.2007r. faktura nr (...) 1.970,37 zł (k. 220)

- 13.07.2007r. faktura nr (...) 256,59 zł (k. 221)

- 19.07.2007r. faktura nr (...) 99,21 zł (k. 222)

- 27.07.2007r. faktura nr (...) 87,77 zł (k. 223)

- 28.07.2007r. faktura nr (...) 4.850,00 zł (k. 224)

- 16.08.2007r. faktura nr (...) 115,90 zł (k. 225)

- 26.11.2007r. faktura nr (...) 1.871,71 zł (k. 226)

- przyłącze wodociągowo – kosztorys 1.749,26 zł (k. 227 – 231)

- 04.12.2007r. faktura nr (...) 2.533,43 zł (k. 232 -233)

- 02.02.2008r. faktura nr (...) 9.050,00zł (k. 237)

- 04.02.2008r. faktura nr (...) 4.997,55 zł (k. 234 -235)

- 15.02.2008r. faktura nr (...) 3.028,07 zł (k. 236)

- 10.10. 2008r. faktura nr (...) 2.385,07 zł (k. 242 – 243).

Cześć towarów budowlanych, a mianowicie futryny do drzwi, drzwi wejściowe, kocioł do C.O., grzejniki zakupił ojciec pozwanej. Budynek był remontowany systemem gospodarczym, prace budowlane wykonywał ojciec pozwanej S. P. z pomocą B. K. i P. C.. Wymieniono w budynku okna, drzwi, częściowo instalację elektryczną, remontowano dach. (dowód: faktury k. 245 – 247; zeznania świadków: A. S., B. P., S. P., B. K., I. K., P. C. – zapis audio – video k. 286, przesłuchanie stron zapis audio – video k. 305)

We wrześniu 2009r. powód wrócił do kraju i od tego czasu strony zamieszkały wspólnie w domu położonym w K. przy ulicy (...). Po powrocie do kraju powód zatrudnił się w firmie (...), gdzie zarabiał średnio 2.000,00 złotych netto miesięcznie. Od stycznia 2012r. wynagrodzenie powoda wpływało na rachunek bankowy pozwanej o numerze (...). Pozwana J. K. (1) w 2006r. pracowała jako fryzjerka, później podjęła pracę w Odlewni (...), gdzie zarabiała od 1200-1400 zł. Od maja 2009r. do stycznia 2010r. pozwana była osobą bezrobotną, następnie podjęła pracę jako sprzątaczka w palcówce opiekuńczo – wychowawczej gdzie zarabiała 550 zł, a później podjęła pracę jako fryzjerka w wymiarze ½ etatu zarabiając 693 zł, zaś obecnie zarabia w tym zawodzie 800 zł. ( dowód: umowa rachunku nr (...) k. 19 – 23, zaświadczenie o zatrudnieniu z dnia 08 października 2014r. wraz zaświadczeniami o przychodach k. 117 – 122, informacje z urzędu skarbowego, umowy o pracę pozwanej k. 152 – 168, przesłuchanie stron zapis audio – video k. 305, 559)

Ponadto pozwana otrzymywała alimenty na córkę z małżeństwa w kwocie 480 zł oraz dodatek rodzinny w wysokości 100 zł. Tak zarobione pieniądze wpływały na konto pozwanej, jednakże powód miał do tych pieniędzy dostęp, gdyż pieniądze z konta pobierała pozwana i były one przechowywane w domu. W tym czasie strony zakupiły dwie szafki do łazienki, telewizor Samsung, meble kuchenne, kanapę skórzana, piec i lodówkę oraz komplet ogrodowy, a także wykonano w budynku malowanie elewacji, malowanie ścian wewnętrznych, dokończono położenie kostki brukowej na podwórzu przed budynkiem, w 2013r. budynek został podłączony do kanalizacji. Strony zgromadziły także oszczędności w kwocie 6.600 zł. Pomiędzy stronami dochodziło jednak do nieporozumień, gdyż powód nadużywał alkoholu, wydawał pieniądze na zakłady bukmacherskie. W 2010r. powód podpisał oświadczenie tej treści, że „jeśli jeszcze raz przyjdzie wypity to się wyprowadza z domu” (dowód: oświadczenie z dnia 24 lipca 2010r. k. 302). W 2011r. pozwana zwróciła się do mediatora o pomoc w rozwiązaniu narastającego pomiędzy stronami konfliktu, a ponieważ powód zaczął ją przepraszać to wycofała tę sprawę. W dniu 14 stycznia 2014r. doszło do kolejnej awantury, a ponieważ córka pozwanej nagrywała jej przebieg to powód rzucił się na nią. Pozwana stanęła w obronie córki i w trakcie szamotaniny powód złamał pozwanej palec. Córka pozwanej wezwała Policję, po tym zdarzeniu pozwana wraz z córką opuściły dom i zamieszkały u rodziców pozwanej. Ponieważ powód nie chciał opuścić domu to pozwana skierowała do Sądu Rejonowego w Raciborzu pozew o eksmisję powoda. Ostatecznie powód wyprowadził się z domu pozwanej w listopadzie 2014r. W tym też czasie pozwana zwróciła powodowi kwotę 3.300 zł jako rozliczenie wspólnie zgromadzonych oszczędności . (dowód: bankowy dowód wypłaty k. 258, zeznania świadków: B. P., S. P., B. K., I. K., P. C. – zapis audio – video k. 286, przesłuchanie stron zapis audio – video k. 305,559)

Powód twierdził także, że pozwana zawarła umowy: terminowej lokaty w dniu 10.08.2009r., umowy rachunku OKO w dniu 10.08.2009r., na których lokowała pieniądze pochodzące z jego zarobków. Pozwana twierdziła, że były to pieniądze pochodzące z prezentów komunijnych córki oraz otrzymywane przez nią alimenty. (dowód: przesłuchanie stron zapis audio – video k. 305, 559)

Biegły sądowy rzeczoznawca majątkowy G. M. ustalił wartość rynkową nakładów na nieruchomość gruntową opisaną w KW nr (...) oznaczonej jako działka gruntu nr (...) o powierzchni 0.05.82 ha, położonej w miejscowości i gminie K. przy ul. (...). Realizując cel opinii biegły określił wartość rynkową nieruchomości podejściem porównawczym, pomniejszając ją o wartość rynkową gruntu, a z tak uzyskanej wartości rynkowej składnika budowlanego wyodrębnił wartość rynkową poszczególnych obiektów i nakładów zgodnie z wyliczoną podejściem kosztowym strukturą kosztów całego składnika budowlanego i udziałem procentowym poszczególnych elementów i robót.

Zgodnie z zasadami ogólnymi wyceny nieruchomości zawartymi w ustawie o gospodarce nieruchomościami (u.g.n.), rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (rozp. R.M.) oraz Standardami Zawodowymi (...) Majątkowych (...) Federacji Stowarzyszeń (...) (Standardami) obejmującymi Powszechne Krajowe Z. Wyceny - Standard (...) 1 „Wartość rynkowa i wartość odtworzeniowa” w opinii określono jako wartość rynkową nieruchomości dla aktualnego sposobu użytkowania (...). Zgodnie z Art. 150 u.g.n. i Standardami, wartość rynkową określa się dla nieruchomości, które są lub mogą być przedmiotem obrotu na rynku. Przepisy art. 151 oraz 154 ustawy o gospodarce nieruchomościami precyzują jakie atrybuty powinien rzeczoznawca uwzględnić w celu określenia wartości rynkowej nieruchomości, tj.:

- cel wyceny

- rodzaj i położenie nieruchomości

- funkcję wyznaczoną w planie zagospodarowania przestrzennego

- stopień wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej

- stan zagospodarowania nieruchomości

- aktualnie kształtujących się cen w obrocie podobnych nieruchomości.

Zgodnie art. 151 ust. 1 u.g.n.– wartość rynkową nieruchomości stanowi najbardziej prawdopodobna jej cena , możliwa do uzyskania na rynku, określona z uwzględnieniem cen transakcyjnych przy przyjęciu następujących założeń:

1. strony umowy były od siebie niezależne, nie działały w sytuacji przymusowej oraz miały stanowczy zamiar zawarcia umowy,

2. upłynął niezbędny czas do wyeksponowania nieruchomości na rynku i do wynegocjowania warunków umowy.

Wartość rynkowa dla aktualnego sposobu użytkowania oznacza wartość rynkową zgodną z powyższą definicją przy przyjęciu dodatkowego założenia, że nieruchomość będzie nadal wykorzystywana zgodnie z dotychczasowym sposobem użytkowania. Wartość rynkowa dla aktualnego sposobu użytkowania ustalana jest przy założeniu zgodności z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Wartość ta uwzględnia zmiany związane z rozbudową, przebudową budynków i zagospodarowaniem wolnych terenów. Aktualny sposób użytkowania nie musi odnosić się do konkretnej działalności, stąd podobne budynki będą miały podobną wartość, niezależnie od prowadzonej w nich działalności Zgodnie art. 150 ust. 2 u.g.n. wartość rynkową określa się dla nieruchomości, które są lub mogą być przedmiotem obrotu. Wyceny nieruchomości dokonuje się przy zastosowaniu podejść: porównawczego, dochodowego, kosztowego, albo mieszanego zawierającego elementy podejść poprzednich.

Podejście porównawcze (art. 153 ust.1) polega na określeniu wartości nieruchomości przy założeniu, że wartość ta odpowiada cenom, jakie uzyskano za nieruchomości podobne, które były przedmiotem obrotu rynkowego, skorygowanej ze względu na cechy różniące nieruchomości podobne od nieruchomości wycenianej oraz uwzględnia się zmiany poziomu cen wskutek upływu czasu. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (§ 4) – przy stosowaniu podejścia porównawczego konieczna jest znajomość cen transakcyjnych nieruchomości podobnych do nieruchomości będącej przedmiotem wyceny, a także cech tych nieruchomości wpływających na poziom ich cen. W podejściu porównawczym stosuje się metodę porównywania parami, metodę korygowania ceny średniej albo metodę analizy statystycznej rynku. Przy metodzie porównywania parami porównuje się nieruchomość będącą przedmiotem wyceny, której cechy są znane, kolejno z nieruchomościami podobnymi, które były przedmiotem obrotu rynkowego i dla których znane są ceny transakcyjne, warunki zawarcia transakcji oraz cechy tych nieruchomości. Przy metodzie korygowania ceny średniej do porównań przyjmuje się z rynku właściwego na położenie wycenianej nieruchomości co najmniej kilkanaście nieruchomości podobnych, które były przedmiotem obrotu rynkowego i dla których znane są ceny transakcyjne, warunki zawarcia transakcji oraz cechy tych nieruchomości. Wartość nieruchomości będącej przedmiotem wyceny określa się w drodze korekty średniej ceny nieruchomości podobnych współczynnikami korygującymi, uwzględniającymi różnicę w poszczególnych cechach tych nieruchomości. Wybór metody wyceny jest uzależniony od celu wyceny i charakteru wycenianej nieruchomości.

Przy wycenie wartości rynkowej opiniowanej nieruchomości biegły zastosował podejście porównawcze, metodę korygowania ceny średniej i metodę porównywania nieruchomości parami. Przy stosowaniu podejścia porównawczego przedmiotem porównania są ceny uzyskane w obrocie nieruchomościami oraz cechy nieruchomości wpływające na ich cenę.

Realizując cel opinii określono wartość rynkową zabudowanej nieruchomości podejściem porównawczym dla aktualnego stanu, pomniejszając ją o wartość gruntu w celu uzyskania wartości rynkowej składnika budowlanego, a następnie zgodnie z wyliczoną podejściem kosztowym strukturą kosztów składnika budowlanego i udziałem

procentowym poszczególnych elementów i robót, z wartości składnika budowlanego

wyodrębniono wartość nakładów.

Dla potrzeb ustalenia wartości rynkowej nakładów poniesionych przez powoda ustalono zakres i wskaźnik przeliczeniowy nakładów, a następnie zgodnie z wyliczoną

podejściem kosztowym strukturą kosztów składnika budowlanego, z wartości rynkowej składnika budowlanego wyodrębniono wartość rynkową nakładów.

Zgodnie z § 35 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego :

1. Na potrzeby określenia wartości nakładów określa się wartość nieruchomości

łącznie z tymi nakładami.

1. Z wartości nieruchomości o której mowa w ust 1 wyodrębnia się odpowiednio

1] nakłady których wartość określa się według zasad rynkowych

2] nakłady których wartość określa się według zasad kosztowych

Określenie wartości nakładów poprzedza się ustaleniem okresu, w którym dokonano nakładów i ich zakresu rzeczowego

2. Wartość nakładów odpowiada różnicy wartości nieruchomości uwzględniającej

jej stan po dokonaniu nakładów i wartości nieruchomości uwzględniającej jej

stan przed dokonaniem tych nakładów, przy czym :

1] przy określaniu wartości nakładów według zasad rynkowych, dla ustalenia róż-

nicy wartości określa się jej wartość rynkową

2] przy określaniu wartości nakładów według zasad kosztowych, dla ustalenia

różnicy wartości określa się jej wartość odtworzeniową

3. W przypadku braku danych umożliwiających określenie wartości nieruchomości

uwzględniającej jej stan przed dokonaniem nakładów, albo gdy mały zakres nakładów nie uzasadnia zastosowania sposobu o którym mowa w ust 3, wartość nakładów określa się jako równą wartości nieruchomości uwzględniającej jej stan po dokonaniu nakładów, pomniejszonej o wartość gruntu jako przedmiotu prawa własności i pomnożonej przez wskaźnik przeliczeniowy dokonanych nakładów.

Wskaźnik przeliczeniowy ustala się jako :

1] stosunek wysokości nakładów , obliczonych z uwzględnieniem ich zakresu rzeczowego oraz uzyskiwanych na rynku lokalnym cen robót wykonanych w ramach tych nakładów, do kosztów odtworzenia części składowych gruntu, których te nakłady dotyczą, z uwzględnieniem stanu po dokonaniu nakładów,

albo

2] udział wysokości nakładów w kosztach odtworzenia tych części składowych, o ile istnieją dane pozwalające na jego ustalenie na podstawie analizy obiektów podobnych z uwzględnieniem stopnia zużycia technicznego odpowiednio tych elementów części składowych gruntu, których te nakłady dotyczą, oraz części składowych gruntu po dokonaniu nakładów

4. Wartość nieruchomości o której mowa w ust. 4, określa się jako wartość rynkową, jeżeli wartość nakładów jest określana według zasad rynkowych albo jako wartość odtworzeniową, jeżeli wartość nakładów jest określana według zasad kosztowych

Stąd wartość rynkową nakładów można zapisać wzorem :

W^Rnakł = [ W^RNu - W^Rg ] * W.

Gdzie :

W^Rnakł - wartość rynkowa nakładów

W^RNu - wartość rynkowa nieruchomości ulepszonej na skutek nakładów

W^Rg - wartość rynkowa gruntu

W. - wskaźnik przeliczeniowy dokonywanych nakładów

W. = KN [ 1 – S. ]

-------------

KO [ 1 – S. ]

Gdzie :

KN - koszt dokonanych nakładów

KO - koszt odtworzenia części składowych gruntu których te nakłady dotyczą

S. - stopień zużycia technicznego robót wykonanych

S. - stopień zużycia technicznego części składowych gruntu, na których dokonano nakładów, według stanu po ich wykonaniu.

Wyrażenie w nawiasie [ WRNu - WRg ] odpowiada zatem wartości części składowych gruntu z czego mogłoby wynikać, że wartość rynkowa nieruchomości jest sumą wartości rynkowej gruntu i wartości rynkowej części składowych nieruchomości, chociaż trudno mówić o wartości rynkowej dla składników nieruchomości które nie są i nie mogą być przedmiotem samodzielnego obrotu.

Natomiast poszczególne części składowe nieruchomości posiadają wartość odtworzenia szacowaną w podejściu kosztowym, gdzie wartość nieruchomości jest sumą wartości rynkowej gruntu o takich samych cechach i wartości odtworzeniowej części składowych.

Wyjątkowe są sytuacje gdzie wartość rynkowa nieruchomości jest równa wartości odtworzeniowej. Z reguły nieruchomości zabudowane nowymi budynkami posiadają wartość rynkową wyższą od wartości odtworzeniowej [ działa efekt synergii ] , natomiast wartość rynkowa nieruchomości z zabudową w złym stanie technicznym jest z reguły niższa od wartości odtworzeniowej. Ma to bardzo istotne znaczenie dla oszacowanej wartości rynkowej nakładów przy zastosowanie reguły rozliczania nakładów podanej w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego. Bezpośrednie odjęcie od wartości rynkowej nieruchomości wartości rynkowej gruntu będzie zwiększało „wartość rynkową części składowych” w przypadku gdy wartość rynkowa nieruchomości będzie większa od wartości odtworzeniowej lub nastąpi zmniejszenie „wartości rynkowej części składowych” gdy wartość rynkowa nieruchomości będzie mniejsza od wartości odtworzenia. Sytuacja ta nie będzie miała miejsca jeżeli dokona się podziału wartości nieruchomości na udział gruntu i składnika budowlanego zgodnie ze strukturą udziału gruntu i składnika budowlanego w wartości odtworzeniowej nieruchomości [proporcjonalnie ulegnie zmniejszeniu lub zwiększeniu zarówno udział gruntu jak i części składowych nieruchomości ].

Wyceniany budynek to budynek mieszkalny jednorodzinny parterowy z poddaszem użytkowym i podpiwniczeniem częściowy. Przy budynku mieszkalnym znajduje się komórka murowana w zabudowie zwartej o powierzchni użytkowej 12 m². Na podstawie przeprowadzonej wizji lokalnej przedmiotu wyceny biegły określił stopień zużycia technicznego poszczególnych elementów i całości budynku, mając na uwadze trzy zasadnicze grupy elementów występujące w budynku:

- elementy wyposażenia

- instalacje – czynne, sprawne

- elementy wykończeniowe

- stolarka – stan zadawalający

- tynki i okładziny – w stanie zadawalającym, w piwnicach widoczne zawilgocenia

- posadzki i podłogi –w stanie zadawalającym

- elementy konstrukcyjne

- ściany – miejscami zarysowane

- stropy – bez widocznych zarysowań i ugięć

- dach – pokrycie szczelne

Gospodarka remontowa i utrzymanie obiektu biegły określił jako przeciętne. Stopień zużycia budynku określony jako średnioważony dla poszczególnych elementów określił na około 50 %.

Wartość odtworzeniową budynku mieszkalnego i komórki określono w oparciu o Biuletyn Cen (...) Budowlanych (...) i Biuletyn cen asortymentów robót (...) – W-wa 2015 r., w poziomie cen I kwartału 2015 roku [ średnie ceny robót ] i wynosi ona 363.655 zł, natomiast aktualna wartość pomniejszona o stopień zużycia i stopień zaawansowania robót wynosi 182.000 zł.

Wartość odtworzeniową ogrodzenia terenu, małej architektury (nawierzchnia z kostki granitowej) i przyłącza (przyłącze wodne i kanalizacyjne) biegły oszacował na kwotę 17.500 zł.

Wartość rynkową szacowanej nieruchomości biegły określił na kwotę 215.000,00 zł, w tym gruntu - na kwotę 44.000,00 zł.

Wartość rynkowa nakładów [ wpływ nakładów na wartość nieruchomości ] została

opisana formułą w pkt. 9 niniejszej opinii :

W^Rnakł = [ W^RNu - W^Rg ] * W.

gdzie :

W^Rnakł - wartość rynkowa nakładów

W^RNu - wartość rynkowa nieruchomości ulepszonej na skutek nakładów

W^Rg - wartość rynkowa gruntu

W. - wskaźnik przeliczeniowy dokonywanych nakładów

Wyrażenie w nawiasie [ W^RNu - W^Rg ] odpowiada zatem wartości części składowych gruntu z czego mogłoby wynikać, że wartość rynkowa nieruchomości jest sumą wartości rynkowej gruntu i wartości rynkowej części składowych nieruchomości, chociaż trudno mówić o wartości rynkowej dla składników nieruchomości które nie są i nie mogą być przedmiotem samodzielnego obrotu. Natomiast poszczególne części składowe nieruchomości posiadają wartość odtworzenia szacowaną w podejściu kosztowym, gdzie wartość nieruchomości jest sumą wartości rynkowej gruntu o takich samych cechach i wartości odtworzeniowej części składowych. Wyjątkowe są sytuacje

gdzie wartość rynkowa nieruchomości jest równa wartości odtworzeniowej. Ma to bardzo istotne znaczenie dla oszacowanej wartości rynkowej nakładów przy zastosowanie reguły rozliczania nakładów podanej w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego. Bezpośrednie odjęcie od wartości rynkowej nieruchomości wartości rynkowej gruntu będzie zwiększało „wartość rynkową części składowych” w przypadku gdy wartość rynkowa nieruchomości będzie większa od wartości odtworzeniowej lub nastąpi zmniejszenie „wartości rynkowej części składowych” gdy wartość rynkowa nieruchomości będzie mniejsza od wartości odtworzenia. Sytuacja ta nie będzie miała miejsca jeżeli dokona się podziału wartości nieruchomości na udział gruntu i składnika budowlanego zgodnie ze strukturą udziału gruntu i składnika budowlanego w wartości odtworzeniowej nieruchomości [ proporcjonalnie ulegnie zmniejszeniu lub zwiększeniu zarówno udział gruntu jak i części składowych nieruchomości ].

Składnik budowlany wraz z gruntem na wartość 243.500 zł, w tym składnik budowlany 199.500 zł – 81,93 %, zaś grunt 44.000 zł – 18,07 %.

W wartość rynkowej – 215.000 zł składnik budowlany ma zatem wartość 176.000 zł (81,93 % z 215.000 zł), zaś grunt ma wartość 39.000 zł ( 18,07 % z 215.000 zł).

Udział poszczególnych obiektów w wartości rynkowej składnika budowlanego wynosi: budynek mieszkalny 160.500 zł ( 91,23 % z 176.000 zł), zaś ogrodzenia i małej architektury 15.500 zł (8,77 % z 176.000 zł).

Nakłady podlegające rozliczeniu obejmują: wykonanie instalacji elektrycznej; wymianę okien i drzwi; wykonanie posadzki z paneli podłogowych na parterze i poddaszu; wykonanie instalacji wodnej w rurach PE; montaż przyborów sanitarnych (umywalka, muszla wc, kabina prysznicowa, bateria umywalkowa, bateria wannowa); wykonanie instalacji kanalizacyjnej z rur PCV; wykonanie posadzki z płytek ceramicznych na parterze w przedpokoju, kuchni, łazience; okładziny ścian glazurą w kuchni, łazience; położenie gładzi gipsowej ścian i sufitów; okładzinę ścian przedpokoju z kamienia; wykonanie posadzki z płytek ceramicznych na ganku; remont dachu; położenie posadzki z płytek ceramicznych na balkonie; wykonanie balustrady; okładzinę ganku z płytek klinkierowych; okładzinę ganku kamieniem sztucznym; malowanie elewacji budynku. Aktualna wartość powyższych nakładów wynosi 54.158 zł, co stanowi 29,76 % wartości odtworzeniowej budynku (54.158 zł : 182.000 zł = 0, (...) = 29,76 %).

Natomiast nakłady na ogrodzenie terenu i małą architekturę obejmujące: nawierzchnię z kostki granitowej, ogrodzenie wraz z bramą i furtką mają aktualną wartość 15.853 zł co stanowi 90,59 % wartości odtworzeniowej (15.853 zł : 17.500 zł = 0, (...) = 90,59 % ).

Stąd wartość rynkowa nakładów wynosi:

- budynek mieszkalny 29,76 % z kwoty 160.500 zł = 47.765 zł

- ogrodzenie i mała architektura 90,59 % z kwoty 15.500 zł = 14.041 zł

Razem 61.806 zł.

(dowód: opinie biegłego sądowego G. M. k. 373 – 435, 480 – 487, 525 – 529)

Biegły sądowy z zakresu szacowania ruchomości M. O. ustalił wartości ruchomości nabytych przez strony w czasie trwania ich nieformalnego związku. Wartość ruchomości ustalona została w podejściu porównawczym metodą cenowo-porównawczą, która polega na dotarciu do cen transakcyjnych wycenianych ruchomości. Przy tej metodzie do porównań przyjmuje się grupę ruchomości reprezentatywnych dla rynku właściwego miejscowo ze względu na położenie wycenianej ruchomości, jeżeli były one przedmiotem obrotu rynkowego i dla których znane są ceny transakcyjne, warunki zawarcia transakcji, a także cechy tych ruchomości. Źródłem informacji o cenach transakcyjnych, nie mogą być informacje o transakcjach, w których wystąpiły szczególne warunki sprzedaży, a także ustalenia zapłaty, a zwłaszcza przymusowa sprzedaż, bonifikata udzielona od ceny lub sprzedaż w drodze przetargu. Zatem biegły rozpoznał rynek pierwotny lub wtórny u sprzedawców detalicznych dla ruchomości nowych (ustalenie wartości odtworzeniowej dla wyceny w podejściu kosztowym metodą kosztów odtworzenia) i używanych (ustalenie wartości rynkowej metodą cenowo-porównawczą).

(...) łazienkowe

Według zgodnych oświadczeń stron meble łazienkowe zakupione zostały w markecie O. w 2014 r. Biegłemu do oględzin okazano meble łazienkowe (dwie identyczne szafki) wykonane z płyty wiórowej laminowanej, w kolorze białym, tj.:

- szafka wysoka, stojąca (tzw. „słupek”) – 2 skrzydła (pełne), półka otwarta, o wymiarach w cm (szer./głęb./wys.) 30/25/170;

- szafka wysoka, stojąca (tzw. „słupek”) – 2 skrzydła (pełne), półka otwarta, o wymiarach w cm (szer./głęb./wys.) 30/25/170.

Stan techniczny tych mebli biegły ocenił jako bardzo dobry.

W. = 380 zł (przeciętna, aktualna cena nowych mebli łazienkowych – zbliżonych do opisu jw.)

Sz = 20 % (meble w bardzo dobrym stanie – wg generalnych miar oszacowania stopnia zużycia)

WR (ur) = 380 x 0,9 x (1 – 0,20) x (1 – 0,1) = 246,24 zł.

Wartość rynkową mebli łazienkowych – po odliczeniu amortyzacji i uwzględnieniu aktualnej sytuacji rynkowej – biegły ocenił na kwotę 246,00 zł.

Telewizor marki S.

Telewizor marki S. z matrycą (...) o przekątnej ekranu 40” zakupiony został według stron w latach 2011- 2012 (wg biegłego TV Samsung model (...) występował w obrocie na rynku pierwotnym w latach 2009-2011, a zatem najpóźniej mógł być zakupiony jako nowy w 2011 r.). Do oględzin okazano biegłemu telewizor z matrycą (...) marki (...) model (...) o przekątnej ekranu 40 cali.

W. = 1.580 zł (aktualna, przeciętna cena nowych telewizorów marki (...) 40” tylko w pewnym stopniu zbliżone do wycenianego – obecnie w obrocie na rynku pierwotnym występują bardziej zaawansowane pod względem technologii (...) 40”)

Sz = 40 % (zużycie techniczne, ruchomość w dobrym stanie , przydatny do dalszego użytkowania bez konieczności napraw – wg generalnych miar oszacowania stopnia zużycia technicznego)

K = 0,6 (TV nieprodukowany, nienowoczesny, poprzedniej generacji)

WR (ur) = 1.580 x 0,6 x (1 – 0,40) x (1 – 0,1) = 511,92 zł.

Wartość rynkową tej ruchomości biegły oszacował na kwotę 512,00 zł.

(...) kuchenne

(...) kuchenne zakupione zostały na targu w 2012 r. Ich stan techniczny biegły określił jako bardzo dobry.

W(nr) = 3.000 zł (przeciętna, aktualna cena nowych mebli kuchennych – opis jw. – konsultacje z wykonawcami mebli kuchennych)

Sz = 20 % (ruchomość w bardzo dobrym stanie technicznym – wg generalnych miar oszacowania stopnia zużycia)

WR (ur) = 3.000 x 0,9 x (1 – 0,20) x (1 – 0,1) = 1.944 zł

Wartość rynkową używanych mebli kuchennych (bez sprzętu AGD), po odliczeniu amortyzacji i uwzględnieniu aktualnej sytuacji rynkowej, biegły oszacował na kwotę 1.944 zł.

Kanapa skórzana

Kanapa skórzana zakupiona została na targu w latach 2011 – 2012. Do oględzin okazano biegłemu kanapę rozkładaną, skórzaną, tzw. „3”. Kanapa posiada boki profilowane na zewnątrz, wstawki drewniane przy podłokietnikach („blenda”) i drewnianą koronę.

Stan techniczny kanapy biegły ocenił jako bardzo dobry.

W(nr) = 2.600 zł ( aktualna cena nowej kanapy – konsultacje z handlowcami mebli wypoczynkowych)

Sz = 20 % (ruchomość w bardzo dobrym stanie technicznym – wg generalnych miar oszacowania stopnia zużycia)

WR (ur) = 2.600 x 0,9 x (1 – 0,20) x (1 – 0,2) = 1.497,60 zł

Wartość rynkową używanej kanapy skórzanej szacowano na kwotę 1.498 zł.

Kuchnia gazowo – elektryczna

Kuchnia gazowo – elektryczna marki (...) zakupiona została w 2012 r. Do oględzin okazano biegłemu wolnostojącą kuchnię elektryczną marki (...), z 4 palnikami gazowymi i piekarnikiem elektrycznym z wymuszonym obiegiem powietrza, zasilanie U. = 230 V / 50 Hz. Stan techniczny K. gazowo – elektryczna biegły ocenił jako bardzo dobry.

W. = 1.150 zł (aktualna, przeciętna cena nowej kuchni gazowej – opis jw.)

Sz = 0,30 – środek techniczny w bardzo dobrym stanie
– wg generalnych miar oszacowania stopnia zużycia

K = 0,8

WR (ur) = 1.150 x 0,8 x (1 – 0,30) x (1 – 0,1) = 579,60 zł.

Wartość rynkową używanej kuchni gazowo-elektrycznej biegły oszacował na kwotę 580,00 zł.

Chłodziarko – zamrażarka

Chłodziarko – zamrażarka zakupiona została w 2012 r. Do oględzin okazano biegłemu wolnostojącą chłodziarko-zamrażarkę marki (...) model (...) 13, o wymiarach w cm (szer./głęb./wys.) 60/65,5/187, obudowa w kolorze białym, o pojemności brutto 330 dm³ (pojemność całkowita), w tym pojemność chłodziarki
214 dm³, zamrażarki 92 dm³(pozycja dolna: 3 szuflady), U. = 230 V/50 Hz, klasa energetyczna A+, sterowanie mechaniczne. Chłodziarka wyposażona jest w 3 szklane półki, ruchoma pokrywa, 4 balkoniki i pojemniki na warzywa i owoce.

Stan techniczny tej ruchomości biegły ocenił jako bardzo dobry.

W. = 1.200 zł (aktualna, przeciętna cena nowej chłodziarko-zamrażarki – opis jw.)

Sz = 0,30 – środek techniczny w bardzo dobrym stanie – wg generalnych miar oszacowania stopnia zużycia

K = 0,8

WR (ur) = 1.200 x 0,8 x (1 – 0,30) x (1 – 0,1) = 604,80 zł.

Wartość rynkową używanej chłodziarko-zamrażarki szacowano na kwotę 605,00 zł.

Komplet ogrodowy

Komplet ogrodowy zakupiony został w czerwcu 2014 r. Do oględzin okazano biegłemu komplet ogrodowy, w skład których wchodzi: stolik z okrągłym szklanym blatem o średnicy 90 cm, konstrukcja: profilowane rurki metalowe, skręcany z blatem, krzesła z rurek metalowych, siedzisko i oparcie z siatki (tworzywo).Wartość rynkową używanych mebli ogrodowych w bardzo dobrym stanie, po odliczeniu amortyzacji

i uwzględnieniu aktualnej sytuacji rynkowej, biegły oszacował na kwotę 200 zł.

Ogólną wartość szacowanych ruchomości określił na kwotę 5.585,00 zł.

(dowód: opinia biegłego sądowego M. O. k. 333- 35)

Powyższe okoliczności faktyczne Sąd ustalił w oparciu o spójne i w pełni przekonujące wskazane wyżej dowody, a w szczególności dokumenty urzędowe, które w ocenie Sądu były w pełni wiarygodne oraz niekwestionowane dokumentny prywatne, których prawdziwość nie budziła wątpliwości. Dodać należy, że dokumenty bankowe znajdujące się na k. 468 – 475 potwierdzają jedynie fakt zawarcia umów rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej oraz rachunku Otwarte Konto Oszczędnościowe i dokonywane na te rachunki wpłaty, nie stanowią natomiast dowodu na to, że wpłacone tam środki pochodziły z pieniędzy powoda zarobionych w Holandii względnie Polsce po powrocie z Holandii.

Pomocne przy ustalaniu stanu faktycznego okazały się zeznania świadków A. S., B. P., S. P., B. K., I. K., P. C. w takim zakresie w jakim korespondują ze sobą oraz z pozostałymi dowodami. Dodać jednak należy, że zaangażowanie emocjonalne członków rodzin stron (A. S. – siostry powoda, B. P., S. P. – rodziców pozwanej) sprawiło, iż do ich zeznań należało podejść z większą dozą ostrożności, jednak nie pozbawiło zeznań świadków waloru wiarygodności. Część zeznań świadków odnosi się do środków, za które została nabyta nieruchomość i w tym zakresie Sąd daje im wiarę w całości jako korespondującymi z przedłożonymi dokumentami. Świadkowie także wskazali źródła utrzymania stron i w tym zakresie ich zeznania korespondują z zeznaniami stron. Ponadto świadkowie opisali stan budynku po jego nabyciu, zakres wykonanych prac, sposób ich finansowania. W tym zakresie zeznania świadka A. S. są mniej istotne, gdyż świadek ten w okresie gdy był przeprowadzany remont budynku przebywał wraz z powodem w Holandii. Pozostali zaś świadkowie potwierdzili w tym zakresie stanowisko pozwanej. Zeznania świadków zostały uzupełnione zeznaniami samych stron o szczegóły, których świadkowie znać nie mogli. Analizując zeznania stron wzięto pod uwagę te twierdzenia, które były niesporne, przyznane bądź niezaprzeczone, oraz te które znalazły potwierdzenie w zeznaniach świadków lub dowodach z dokumentów. Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda, z których wynika, że cały remont domu był finansowany z jego środków, zaś rodzice pozwanej nic do tego domu nie kupili. Przeczą temu przedłożone przez pozwaną rachunki, z których wynika, że kocił C.O. i grzejniki zostały zakupione przez ojca pozwanej, który także zakupił futryny i drzwi wejściowe, odnośnie których nie zachowały się rachunki, jednakże okoliczności te potwierdzili świadkowie. Sąd nie dał także wiary zeznaniom powoda, że nie nadużywał alkoholu i nie wydawał pieniędzy na gry w zakładach bukmacherskich, gdyż przeczą temu dokumenty przedstawione przez pozwaną, w szczególności protokół konfrontacji z dnia 16 marca 2015r., oświadczenie powoda z dnia 24 lipca 2010r., ulotki zakładów bukmacherskich (...). Zeznania pozwanej co do czasu trwania związku i przyczyn jego rozpadu, środków z jakich został zakupiony dom, zakresu przeprowadzonego remontu i środków, z których był przeprowadzony, jak również środków, z których strony sfinansowały zakup ruchomości znajdują potwierdzenie w zeznaniach świadków oraz przedstawionych dokumentach, zatem Sąd uznał je za wiarygodne. Sporne pomiędzy stronami pozostało na jakie cele zostały przeznaczone pieniądze wypłacone przez pozwaną z rachunku dewizowego, gdyż całość tych środków nie była przeznaczona na remont domu, zaś pozwana twierdziła, że część pieniędzy przekazała powodowi podczas jego pobytu w kraju, ponadto wysyłała paczki z żywnością do Holandii. Powód temu zaprzeczył, jednakże nie przedstawił żadnych dowodów, aby wykazać, że pieniądze te pozwana zużyła na własne potrzeby. Biorąc zaś pod uwagę kwoty jakie powód wypłacał z rachunku dewizowego w Holandii (30 – 50 euro) uznać należy, że zeznania pozwanej są wiarygodne.

Opinia biegłego M. O. została przyjęta przez Sąd bez zastrzeżeń, gdyż została ona sporządzona zgodnie ze zleceniem Sądu, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności istotnych dla poczynienia niezbędnych ustaleń faktycznych. Opinia została wydana po przeprowadzeniu oględzin wycenianych ruchomości, dlatego Sąd uznał ją za rzetelną. Nie istniały też wątpliwości co do wiedzy lub fachowości biegłego. Strony nie kwestionowały tej opinii.

Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 r., I CKN 1170/98 (OSNC 2001, Nr 4, poz. 64) opinia biegłego podlega ocenie - zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. - na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków. Kierując się tymi wskazaniami przyjąć należy, że opinie (podstawowa i uzupełniające) biegłego rzeczoznawcy majątkowego G. M. z uwagi na poziom wiedzy jej autora, doświadczenie zawodowe, stanowczość wniosków oraz ich umotywowanie zasługuje na pozytywne uznanie wartości rozumowania zawartego w opinii. Opinie tego biegłego, w ocenie Sądu, w sposób kompleksowy i jasny odpowiadają na przedstawione pytania, a ponadto biegły przekonywująco i wyczerpująco ustosunkował się do zarzutów stron.

Sąd zważył, co następuje:

W ustalonym stanie faktycznym powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Na wstępie zauważyć należy, że stosownie do utrwalonego poglądu doktryny i judykatury prawa cywilnego - konkubinat występuje wówczas, gdy osoby pozostają we wspólnym pożyciu tak, jakby były małżeństwem, chociaż nim nie są, gdyż bądź w ogóle nie zawierały małżeństwa w sposób przewidziany w przepisach prawa, bądź wprawdzie zawierały małżeństwo w tej formie, ale jego zawarcie nie nastąpiło (vide J. Winiarz, Prawo rodzinne, Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa 1995, s. 15).

W rozpoznawanej sprawie bezsporne było, że strony pozostawały w tak rozumianym związku od 2004r., przy czym w początkowym okresie tego związku, tj. od 2004r. do września 2009r. strony zamieszkiwały oddzielnie – pozwana ze swoimi rodzicami, zaś powód od 2007r. do września 2009r. przebywał w Holandii. W domu położonym w K. przy ulicy (...) strony zamieszkały we wrześniu 2009r. i od tego czasu prowadziły wspólne gospodarstwo domowe. Po powrocie do kraju powód podjął pracę jako brukarz i zarabiał 1700 – 2500 zł. Pozwana od 2009r. pracowałam w K. w placówce opiekuńczo – wychowawczej, w której zarabiała 550 zł. Potem podjęła pracę jako fryzjerka i zarabiała 800 zł. Ponadto pozwana otrzymywała alimenty na córkę z małżeństwa w kwocie 480 zł. Tak zarobione pieniądze wpływały na konto pozwanej, jednakże powód miał do tych pieniędzy dostęp, gdyż pieniądze z konta pobierała pozwana i były one przechowywane w domu. Pomiędzy stronami dochodziło do nieporozumień, gdyż powód nadużywał alkoholu, wydawał pieniądze na zakładu bukmacherskie. W 2011r. pozwana zwróciła się do mediatora o pomoc w rozwiązaniu narastającego pomiędzy stronami konfliktu, a ponieważ powód zaczął ją przepraszać to wycofała tę sprawę. W dniu 14 stycznia 2014r. doszło do kolejnej awantury, a ponieważ córka pozwanej nagrywała jej przebieg to powód rzucił się na nią. Pozwana stanęła w obronie córki i w trakcie szamotaniny powód złamał pozwanej palec. Córka pozwanej wezwała Policję, po tym zdarzeniu pozwana wraz z córką opuściły dom i zamieszkały u rodziców pozwanej. Ponieważ powód nie chciał opuścić domu to pozwana skierowała do Sądu Rejonowego w Raciborzu pozew o eksmisję powoda. Ostatecznie powód wyprowadził się z domu pozwanej w listopadzie 2014r.

Polskie prawo rodzinne całkowicie wyłączyło niemałżeńską wspólność z kręgu swoich zainteresowań, regulując wyłącznie stosunki pomiędzy małżonkami. Natomiast stosunki łączące konkubentów, w tym również kwestia rozliczeń majątkowych po ustaniu trwałego związku faktycznego, nie zostały unormowane w ustawie. W piśmiennictwie prawniczym (vide np. J. Winiarz, Prawo rodzinne, Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa 1995, s. 16; A. Zieliński, Zarys instytucji konkubinatu, Palestra 1983, nr 12, s. 10) i judykaturze (vide uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1986 r., III CZP 79/85, OSNCP 1987/1/2) dominuje pogląd, który podziela także sąd orzekający w niniejszej sprawie, że konkubinat sam przez się nie może być źródłem żadnych praw i obowiązków uregulowanych w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Z tego względu do konkubinatu nie można - nawet przez analogię - stosować przepisów o małżeństwie. Odnosi się to również do zawartych w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym przepisów dotyczących stosunków majątkowych małżeńskich, w tym rozliczeń następujących po ustaniu wspólności. Odmienna wykładnia oznaczałaby bowiem zrównanie w pewnym zakresie małżeństwa oraz związku nieformalnego, do czego brak podstawy prawnej.

Z drugiej strony nie budzi wątpliwości konieczność dokonania rozliczeń majątkowych po ustaniu konkubinatu. Z tego powodu zarówno zatem doktryna, jak i orzecznictwo poszukują ich podstawy prawnej. Wskazywane są w tej mierze następujące możliwości: odpowiednie (lub analogiczne) zastosowanie przepisów o wspólności majątkowej małżeńskiej, zastosowanie przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych i znoszeniu tej współwłasności, zastosowanie przepisów o spółce cywilnej oraz zastosowanie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Z przyczyn, o których była już mowa, w sposób kategoryczny należy wykluczyć możliwość stosowania przepisów o wspólności majątkowej małżeńskiej. Otwarta pozostaje natomiast kwestia zastosowania pozostałych uregulowań. W orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowane są w tym zakresie różne stanowiska. Przykładowo można wskazać, że Sąd Najwyższy dopuszcza zarówno możliwość stosowania przepisów o zniesieniu współwłasności (tak w powołanej wyżej uchwale Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1986 r., III CZP 79/85, OSNCP 1987/1/2), jak i możliwość taką wyklucza (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1997 r., I CKU 155/97, "Wokanda" 1998, nr 4, s. 7). Wskazuje się na dopuszczalność oparcia rozliczeń majątkowych konkubentów na przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 1974 r. III CRN 132/74, niepubl.), jak i na istnienie podstawy prawnej dla dokonania określonych przesunięć majątkowych w zakresie trwania konkubinatu wykluczającej możliwość sięgania do instytucji bezpodstawnego wzbogacenia (tak w uzasadnieniu wskazanej wyżej uchwały Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1986 r.).Obecnie dominuje pogląd, który podziela także sąd orzekający w niniejszej sprawie, iż wybór jednego ze wskazanych uregulowań uzależniony jest od okoliczności konkretnej sprawy, a także od przedmiotu rozliczeń. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1970 r. (III CZP 62/69 "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1970, nr 4, s. 211) trafnie wskazuje się, że co do roszczeń z tytułu nabytych wspólnie nieruchomości i rzeczy ruchomych, jak również z tytułu nakładów dokonanych na te przedmioty, należy stosować przepisy o zniesieniu współwłasności, natomiast co do roszczeń z tytułu nakładów dokonanych przez jednego z konkubentów na wchodzące w skład wspólnego gospodarstwa przedmioty majątkowe należące do drugiej z tych osób, zastosowanie znaleźć powinny przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (vide także uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2000 r., IV CKN 32/00, OSNC 2000/12/222).

Zabudowana nieruchomość położona w K., dla której Sąd Rejonowy w Raciborzu prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) została zakupiona przez pozwaną J. K. (1) w dniu 13 grudnia 2006r. za cenę 33.000,00 zł, przy czym kwota 10.000,00 zł została wpłacona gotówką, zaś kwota 23.000 zł pochodziła z kredytu zaciągniętego przez rodziców pozwanej w (...) Banku (...) w K.. Spłata tego kredytu była zabezpieczona hipoteką na nieruchomości będącej własnością rodziców pozwanej. Kredyt ten był spłacany przez rodziców pozwanej. Matka pozwanej w latach 2006-2009r. nie pracowała. Ojciec pozwanej otrzymywał rentę, a ponadto dorabiał uzyskując z tego tytułu dochód około 1.000 zł. Powód zeznał, że w okresie gdy przebywał w Holandii pozwana zwróciła się do niego z zapytaniem czy może wypłacić z rachunku dewizowego euro, gdyż chciała spłacić resztę kredytu, tj. kwotę 5.000 zł. To twierdzenie powoda nie zostało poparte żadnym dowodem. W aktach sprawy znajdują się bankowe dowody wpłaty (k. 212 – 217), z których wynika, że rodzice pozwanej spłacili kredyt w kwocie 15.980,28 zł. Z odpowiedzi na pozew wynika, że pozostałe bankowe dowody wpłaty zaginęły. Jednakże powyższe okoliczności nie mogą być dowodem na to, że pozostała część kredytu została spłacona z pieniędzy zarobionych przez powoda w Holandii bo brak na tę okoliczność brak jest jakiegokolwiek wiarygodnego dowodu. Na powodzie, jako na stronie wywodzącej skutki prawne z tego faktu, spoczywał ciężar udowodnienia tej okoliczności (art. 6 k.c.) poprzez zaoferowanie stosownych dowodów (art. 232 k.p.c.). Zatem w toku niniejszego postępowania nie zostało wykazane aby zakup nieruchomości został choćby częściowo sfinansowany ze środków powoda, a tym samym brak podstaw do rozliczeń pomiędzy stronami z tego tytułu.

Bezspornym w sprawie było, że w lutym 2007r. gdy powód wyjechał do Holandii został założony przez pozwaną w (...) Banku (...) rachunek dewizowy o numerze (...), na który wpływały zarobki uzyskiwane przez powoda w Holandii. Strony podawały odmienne przyczyny założenia rachunku na nazwisko pozwanej. Powód twierdził, że bezgranicznie ufał pozwanej, dlatego zgodził się na taką sytuację, z kolei pozwana twierdziła, że powód miał zadłużenia kredytowe i chciał w ten sposób uniknąć zajęć komorniczych. Okoliczności, którymi strony kierowały się uruchamiając rachunek dewizowy na nazwisko pozwanej nie ma żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Istotne jest bowiem to, że z przedłożonej umowy rachunku bankowego o numerze (...) oraz wyciągów z tego rachunku jednoznacznie wynika, że zarobki powoda uzyskiwane przez niego w Holandii wpływały na ten rachunek oraz to, że pozwana wypłaciła z tego rachunku około 30.000 euro.

Remont domu położonego w K. przy ulicy (...) został sfinansowany m.in. z środków zgromadzonych na rachunku dewizowym o numerze z (...), na który wpływały zarobki uzyskiwane przez powoda w Holandii. Zgodnie z art. 6 k.c., oraz art. 232 k.p.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2001 roku, I PKN 660/00, Wokanda 2002/7-8/44). Zatem to powód winien wykazać czy i w jakim zakresie pozwana przeznaczyła pobrane z rachunku dewizowego pieniądze na remont domu. Tymczasem powód na te okoliczność nie przedstawił żadnych dowodów. Zakres prac przeprowadzonych w budynku przy ulicy (...), sposób ich przeprowadzenia wynika zeznań świadków pozwanej oraz przedłożonych przez nią faktur.

Stąd wartość rynkowa nakładów wynosi:

- budynek mieszkalny 29,76 % z kwoty 160.500 zł = 47.765 zł

- ogrodzenie i mała architektura 90,59 % z kwoty 15.500 zł = 14.041 zł

Razem 61.806 zł

W sprawie o zwrot nakładów w pierwszej kolejności należy ustalić na podstawie jakiego stosunku prawnego czyniący nakłady posiadał nieruchomość i dokonywał nakładów. Jeżeli z właścicielem łączyła go jakaś umowa, należy określić jej charakter oraz to, czy w uzgodnieniach stron uregulowano sposób rozliczenia nakładów. Jeżeli takie uzgodnienia były, one powinny być podstawą rozliczenia nakładów, chyba że bezwzględnie obowiązujące przepisy k.c. normujące tego rodzaju umowę przewidują inne rozliczenie nakładów, wtedy te przepisy powinny mieć zastosowanie, podobnie jak w sytuacji, gdy umowa stron nie reguluje w ogóle rozliczenia nakładów. We wszystkich tych przypadkach do roszczenia o zwrot nakładów nie mają zastosowania przepisy art. 224-226 k.c. ani art. 405 k.c., a jedynie postanowienia umowy stron lub przepisy szczególne regulujące rozliczenie nakładów w danym stosunku prawnym. Natomiast jeżeli stosunek prawny, na gruncie którego dokonano nakładów, nie reguluje ich rozliczenia, wówczas, zgodnie z art. 230 k.c., mają odpowiednie zastosowanie przepisy art. 224-226 k.c. Przepisy te mają też zastosowanie wprost, gdy nakłady dokonywane były bez wiedzy czy zgody właściciela, a więc nie na podstawie umowy z nim zawartej. Dopiero wówczas, gdy okaże się, że umowa stron, ani przepisy regulujące dany stosunek prawny nie przewidują sposobu rozliczenia nakładów, jak również nie ma podstaw do stosowania wprost lub odpowiednio art. 224-226 k.c., zastosowanie znajdzie art. 405 k.c., bowiem przepisy art. 224-226 k.c. mają charakter szczególny wobec art. 405 k.c.(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 05 marca 2009r. III CZP 6/2009 niepubl.)

Kwestia rozliczeń majątkowych po ustaniu trwałego związku faktycznego nie została uregulowana w ustawie, a skoro w okolicznościach niniejszej sprawy nie może być mowy o istnieniu między stronami jakiegokolwiek stosunku umownego, zatem dla oceny stosunków majątkowych stron właściwe są przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 k.c.). Obowiązkiem powoda było zatem wykazanie faktu wzbogacenia pozwanej, powstania zubożenia po jej stronie oraz istnienia związku pomiędzy wzbogaceniem a zubożeniem i braku podstawy prawnej dla wzbogacenia.

W niniejszej sprawie powód twierdził, że pozwana jego kosztem otrzymała przysporzenie majątkowe polegające na sfinansowaniu remontu zakupionego budynku mieszkalnego w K.. Pozwana tę okoliczność przyznała wskazując jednocześnie jaki był zakres prace remontowych sfinansowanych ze środków powoda. W tym stanie rzeczy nie może budzić wątpliwości, że zachodzą przesłanki do rozliczenia powyższych należności zgodnie z art. 405 k.c. Zasądzeniu z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia podlega kwota odpowiadająca wartości wzbogacenia istniejącego w chwili wyrokowania w sprawie o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia, co oznacza konieczność jej ustalenia według stanu wzbogacenia i cen z daty wyrokowania. Sąd ustalił wartość nakładów podlegających rozliczeniu na podstawie opinii biegłego sądowego G. M. i zasądził kwotę 61.806,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 08 grudnia 2015r., tj. następnego dnia po doręczeniu pełnomocnikowi pozwanej uzupełniającej opinii biegłego sądowego.

Do rozliczenia przedstawiono także ruchomości stanowiące wyposażenia domu, nabyte w latach 2009r. - 2014r., tj. w okresie gdy strony mieszkały razem w domu pozwanej, prowadziły razem gospodarstwo domowe, gospodarując "ze wspólnego portfela", nie rozliczając się szczegółowo co do wnoszonych dochodów i ponoszonych wydatków. Strony nie przedstawiły żadnego rachunku dotyczącego zakupu przedstawionych do rozliczenia ruchomości, z których wynikałoby, że dana rzecz stanowi wyłączną własność powoda lub pozwanej. Rzeczy te zostały nabyte ze wspólnych pieniędzy stron, zatem uznać należy, że strony nabyły je na współwłasność. Wybór jednego ze wskazanych wyżej uregulowań dotyczących dokonania rozliczeń majątkowych po ustaniu konkubinatu uzależniony jest od okoliczności konkretnej sprawy, a także od przedmiotu rozliczeń. Jak już wcześniej podano w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1970 r. (III CZP 62/69 "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1970, nr 4, s. 211) wskazuje się, że co do roszczeń z tytułu nabytych wspólnie nieruchomości i rzeczy ruchomych, jak również z tytułu nakładów dokonanych na te przedmioty, należy stosować przepisy o zniesieniu współwłasności. Ponieważ w niniejszym postępowaniu Sąd nie był uprawniony do przyznania powyższych rzeczy na wyłączną własność jednej ze stron (zniesienie współwłasności) to nie mógł również dokonywać rozliczenia odnośnie tych składników.

Wartość przedmiotu sporu w rozpoznawanej sprawie wynosiła 181.455 zł, powództwo zostało uwzględnione do kwoty 61.806 zł, tj. w 34,06 % (w przybliżeniu 35 %).

Opłata sądowa od pozwu wynosiła 9.073,00 zł, przy czym powód był częściowo zwolniony od opłat sądowych, tj. powyżej kwoty 2.000 zł.

Strony były reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników, których wynagrodzenia wynoszą po 3.617 zł.

Powód uiścił opłatę sądową w kwocie 2.000 zł oraz poniósł wydatek na opinię biegłego sądowego w wysokości 600 zł. Skoro powód wygrał proces w 35 % to z kwoty 6.217 zł należy się mu zwrot kwoty 2.175,95 zł, natomiast pozwanej należy się zwrot kwoty 2.351,05zł (65 % z kwoty 3.617 zł). Różnica wynosi: 2,351,05 zł – 2.175,95 zł = 175,10 zł (w zaokrągleniu 175 zł). Powyższą kwotę kosztów procesu Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanej przy zastosowaniu wynikającej z art. 100 k.p.c. zasady stosunkowego rozdzielenia kosztów.

Do rozliczenia pozostawały nieuiszczone koszty sądowe obejmujące: opłatę sądową w kwocie 7.073 zł oraz wydatki na opinie biegłych sądowych w kwocie 3.328,02 zł. Na podstawie art. 83 i art. 113 ust. 1 i 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005r. (tekst jednolity Dz. U. z 2014r., poz. 1025 z późniejszymi zmianami) nakazano pobrać od powoda z zasądzonego roszczenia kwotę 2.163,21 zł (65 % z kwoty 3.328,02 zł) oraz od pozwanej kwotę 2.340,35 zł (35 % z kwoty 3.328,02 zł plus 1.175,55 zł część nieuiszczonej opłaty).

R., dnia 04 maja 2016r. SSO Katarzyna Banko

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE