UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 lutego 2017 roku w sprawie z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. przeciwko I. Ł. o zapłatę Sąd Rejonowy w Kaliszu w pkt. 1 oddalił powództwo w całości; w pkt. 2 zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 197,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. (wyrok k. 181, uzasadnienie k. 188 - 192)

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu wyrokowi skarżąca zarzuciła:

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 168 §1 k.p.c. w zw. z art. 169 §1 k.p.c. w zw. z art. 139 §1 k.p.c. w zw. z art. 233 §1 k.p.c. w zw. z art. 328 §2 k.p.c. w zw. z art. 380 k.p.c. poprzez bezpodstawne przywrócenie pozwanemu terminu do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty, podczas gdy pozwany w żaden sposób nie obalił domniemania wynikającego z doręczenia zastępczego, a motywy wyrażone w postanowieniu Sądu Okręgowego w Łodzi, XIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy dnia 26 lutego 2016 roku opierają się na supozycjach pozbawionych odbicia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 498 § 2 k.c. poprzez wzajemne umorzenie wierzytelności stron do wysokości tej wyższej przysługującej powódce, poprzez oddalenie powództwa co do kwoty przewyższającej uznany zarzut potrącenia, podczas gdy zasadność i wysokość roszczenia w zakresie podstawy żądania powódki nie była kwestionowana, wręcz uznana przez pozwanego poprzez zgłoszenie zarzutu potrącenia, co ma to znaczenie, że na rzecz powódki winna być zasądzona co najmniej kwota 86,50 zł;

3.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wadliwą i pozbawioną wszechstronności ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, prowadzącą do błędnych ustaleń faktycznych, polegającą na uznaniu, że pozwany poniósł szkodę na skutek nienależytego wykonania zobowiązania przez powódkę w zakresie niezwrócenia 28 sztuk palet, a zatem należycie potrącił swą wierzytelność, podczas gdy pozwany opierając swoje stanowisko na tym, iż poniósł szkodę przez to, że jego kontrahent, spółka (...), obciążyła go za niezwrócone palety przez co był zmuszony do wypłaty odszkodowania nie wykazał w żadnej mierze tej okoliczności;

4.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia wyroku w sposób uniemożliwiający prawidłowego odkodowanie toku rozumowania sądu, a w konsekwencji prawidłową kontrolę instancyjną wyroku;

Wskazując na powyższe zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu za pierwszą i drugą instancję według norm prawem przepisanych. Ewentualnie wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania z pozostawieniem temu sądowi rozstrzygnięcia o kosztach procesu za wszystkie instancje. (apelacja k. 197 – 200v.)

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. (odpowiedź na apelację k. 213 – 214)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki okazała się w znacznej części uzasadniona.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu naruszenia prawa procesowego przez sąd pierwszej instancji polegającego na bezpodstawnym przywróceniu terminu pozwanemu do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym należy wskazać, iż nie ma podstaw do dokonania weryfikacji rozstrzygnięcia w trybie art. 380 k.p.c., skoro było ono przedmiotem kontroli przez sąd drugiej instancji.

Zgodnie z art. 380 k.p.c. sąd drugiej instancji, na wniosek strony, rozpoznaje również te postanowienia sądu pierwszej instancji, które nie podlegały zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

Postanowienie w przedmiocie wniosku o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej nie jest zaskarżalne, bowiem nie jest postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie oraz nie jest wymienione w art. 394 §1 k.p.c., który określa zamknięty katalog zaskarżalnych postanowień niekończących postępowania w sprawie.

Tym niemniej postanowienie w przedmiocie wniosku o przywrócenie terminu może podlegać kontroli instancyjnej w przypadku zaskarżenia postanowienia, które stanowiło konsekwencję oddalenia wniosku o przywrócenie terminu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2016 roku, sygn. akt: IV CZ 69/16). Dotyczy ono wyłącznie tego postępowania wpadkowego i może być kwestionowane w postępowaniu zażaleniowym na postanowienie odrzucające pismo (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2016 roku, sygn. akt: I CZ 38/16).

W przedmiotowej sprawie sąd pierwszej instancji jednocześnie oddalił wniosek o przywrócenie terminu i odrzucił sprzeciw jako wniesiony po upływie terminu. Sąd drugiej instancji rozpoznając zażalenie na postanowienie w przedmiocie odrzucenia sprzeciwu rozważył okoliczności związane z przywróceniem terminu. A zatem ponowna weryfikacja rozstrzygnięcia w tym zakresie jest niedopuszczalna, skoro zostało ono poddane kontroli instancyjnej.

Podobnie chybiony okazał się zarzut naruszenia przez sąd pierwszej instancji art. 328 §2 k.p.c.

Sąd Okręgowy wskazuje, iż motywy zaskarżonego orzeczenia zawarte w jego uzasadnieniu są czytelne, a samo rozstrzygnięcie – mimo pewnej lakoniczności uzasadnienia – poddaje się kontroli instancyjnej. Przedmiotowe uzasadnienie spełnia przewidziane prawem wymagania, choć nie ulega wątpliwości, że jego zrozumienie może być utrudnione przez sposób formułowania wypowiedzi. Jednakże zawiera ono wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie. Sąd Okręgowy podziela ustalenia sądu pierwszej instancji i przyjmuje je za własne.

Bezprzedmiotowy okazał się zarzut naruszenia przez sąd pierwszej instancji art. 233 §1 k.p.c. poprzez wadliwą i pozbawioną wszechstronności ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, prowadzącą do błędnych ustaleń faktycznych.

Skarżąca zarzucając naruszenie art. 233 §1 k.p.c. kwestionuje w istocie, że odpowiedzialność powódki za utratę 28 palet. W ocenie Sądu Okręgowego sąd pierwszej instancji błędnie zastosował przepisy prawa materialnego do prawidłowo ustalonego stanu faktycznego. Tym samym zarzuty apelacji podważają ocenę prawną i wykładnię prawa materialnego a nie ocenę dowodów i ustaleń faktycznych. Wobec powyższego zarzut sformułowany przez skarżącą należało ocenić na podstawie jego treści, z pominięciem wskazanego przepisu prawa procesowego.

Uwzględniając treść sformułowanego przez skarżącą zarzutu Sąd Okręgowy uznał go za trafny dostrzegając naruszenie prawa materialnego, tj. art. 474 k.c.

Zgodnie z art. 474 k.c. dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Przepis powyższy stosuje się także w wypadku, gdy zobowiązanie wykonywa przedstawiciel ustawowy dłużnika.

Analiza treści cytowanego przepisu prowadzi do wniosku, że na osobie trzeciej, która wykonuje zobowiązanie za dłużnika, nie ciąży obowiązek odszkodowawczy względem wierzyciela za szkody wyrządzone przez nią w związku z działaniem na rzecz dłużnika. Może ona jednak ponosić odpowiedzialność względem dłużnika na podstawie regresu, jeżeli tak stanowi treść łączącego ją z dłużnikiem stosunku prawnego, który był podstawą jej działalności jako pomocnika lub wykonawcy.

Uwzględniając całość zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego na podstawie dokonanych ustaleń faktycznych błędny był wniosek sądu pierwszej instancji, że pozwany jest odpowiedzialny za szkodę w postaci utraty 28 palet.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego należy uznać, że wierzytelność z tytułu odszkodowania za utracone palety miała oparcie w stosunku prawnym łączącym pozwanego z dającym zlecenie, (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółką komandytową w T.. Tym samym pozwany powinien przede wszystkim wykazać stosownie do treści art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c., że istniało zobowiązanie pomiędzy nim a (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółką komandytową w T. w zakresie odbioru palet od odbiorcy ładunku, poniósł on szkodę za nieodebrane przez powódkę palet oraz przysługiwało mu roszczenie regresowe względem powódki wynikające z zawartej umowy pomiędzy pozwanym a powódką. Pozwany nie przedstawił umowy zobowiązującej go do odbioru palet od odbiorców dostarczanych ładunków ani dokumentów potwierdzających zapłatę odszkodowania na rzecz dającego zlecenie. Niewystarczająca w tym zakresie była faktura VAT nr (...) z dnia 29 maja 2013 roku (k. 57) wystawiona przez pozwanego, bowiem tego rodzaju dokument nie może być wyłączną podstawą kreującą zobowiązanie powódki względem pozwanego. Uchybienie ciążącemu na pozwanym obowiązkowi udowodnienia wskazanych okoliczności oznacza, że powódka nie ponosi odpowiedzialności w tym zakresie.

Ponadto należy jednak zwrócić uwagę, że powódka nie ponosi także odpowiedzialności kontraktowej na podstawie stosunku prawnego łączącego strony procesu.

Zgodnie z art. 471 k.c. dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Dokonując wykładni cytowanego przepisu należy wskazać na następujące przesłanki odpowiedzialności kontraktowej: istnienie zobowiązania, poniesienie szkody przez wierzyciela, naruszenie treści zobowiązania poprzez niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania na skutek okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność oraz istnienie związku przyczynowego pomiędzy szkodą naruszeniem treści zobowiązania.

Powódka na podstawie umowy zlecenia transportowego nr (...) z dnia 19 marca 2013 roku zobowiązała się do przewozu ładunku na 28 paletach z T. do W.. Treść tego zobowiązania nie obejmowała odbioru w miejscu rozładunku pustych palet w liczbie odpowiadającej liczbie palet w transportowanym ładunku. Wobec stwierdzenia nieistnienia zobowiązania w tym zakresie powódka nie ponosi odpowiedzialności kontraktowej za utracone palety.

Wobec powyższego pozwany nie wykazał istnienia wymagalnej wierzytelności w kwocie 1.205,40 zł.

Tym samym ocena zasadności zarzutu naruszenia przez sąd pierwszej instancji art. 498 §2 k.c. okazała się zbędna.

Zgodnie z art. 498 §1 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

A zatem brak wymagalnej wierzytelności zgłoszonej do potrącenia przez pozwanego skutkuje stwierdzeniem nieskuteczności potrącenia dokonanego w trybie art. 498 §1 k.c. i bezzasadności podniesionego w niniejszej sprawie zarzutu potrącenia.

Na marginesie jednak należy podkreślić, że umknęło uwadze zarówno sądu pierwszej instancji jak również stron, że w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego pozwany dokonał potrącenia swojej rzekomej wierzytelności przysługującej mu względem powódki w kwocie 1.205,40 zł stwierdzonej fakturą VAT nr (...) z dnia 29 maja 2013 roku (k. 57) z wierzytelnością powódki przysługującą jej względem pozwanego w kwocie 1.672,80 zł, na którą składa ły się należności stwierdzone fakturą VAT nr (...) oraz fakturą VAT nr (...) (fragment wyciągu z rachunku bankowego k. 58 , sprzeciw od nakazu zapłaty k. 42 ). Tymczasem przedmiotem żądania pozwu są należności stwierdzone fakturą VAT nr (...) z dnia 31 lipca 2013 roku (k. 11) . A zatem potrącenie dokonane przez pozwanego nie dotyczyło żądania pozwu i nawet gdyby wierzytelność pozwanego została udowodniona, to nie mogło to mieć wpływu na wynik niniejszej sprawy , gdyż prawo do potrącenia zostałoskonsumowane przed powstaniem roszczenia powoda.

Wobec powyższego powództwo okazało się w pełni uzasadnione. Powódka i pozwany zawarli umowę przewozu – zlecenie transportowe nr (...) z dnia 19 lipca 2013 roku (k. 13 – 14). Powódka wykazała stosownie do treści art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c., że wykonała swoje zobowiązanie polegające na przewozie ładunku na 25 paletach z O. do W.. Z kolei pozwany nie dokonał zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 386 §1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 1.291,50 zł. (Sąd Okręgowy omyłkowo zasądził kwotę wyższą o pięćdziesiąt groszy sugerując się pierwszą stroną pozwu, co będzie podlegało sprostowaniu w osobnym postanowieniu)

O odsetkach Sąd Okręgowy rozstrzygnął na podstawie art. 481 §1 k.c., zgodnie z żądaniem pozwu. Termin płatności faktury VAT nr (...) z dnia 31 lipca 2013 roku (k. 11) upłynął dnia 14 września 2013 roku. Wówczas świadczenie dochodzone przez powódkę stało się wymagalne, a pozwana od dnia następnego, tj. 15 września 2013 roku, pozostawała w opóźnieniu z jego spełnieniem.

W związku ze zmianą merytorycznego rozstrzygnięcia konieczna okazała się zmiana rozstrzygnięcia o kosztach procesu przed sądem pierwszej instancji. Sąd Okręgowy rozstrzygnął o tych kosztach zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wynikającą z art. 98 §1 k.p.c. uwzględniając dyspozycje art. 98 §2 k.p.c. oraz art. 98 §3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Powódka wygrała proces i pozwany winien zwrócić poniesione przez nią koszty w kwocie 227,00 zł, na którą składają się kwota 30,00 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu, kwota 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej za złożenie odpisu pełnomocnictwa oraz kwota 180,00 zł tytułem wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika ustalonego stosownie do wartości przedmiotu sporu na podstawie §6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 roku, poz. 490).

Rozstrzygając o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy oparł się na wskazanych powyżej przepisach prawa. Powódka wygrała postępowanie apelacyjne i pozwany winien zwrócić poniesione przez nią koszty w kwocie 165,00 zł, na którą składają się opłata sądowa od apelacji w kwocie 30,00 zł oraz wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika ustalone stosownie do wartości przedmiotu zaskarżenia na podstawie §2 pkt 2 w zw. z §10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804, z późn. zm.) w kwocie 135,00 zł.