WYROK

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 24 czerwca 2015 roku powód (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego N. R. kwoty 13 715,64 zł z umownymi odsetkami wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od kwoty 12 910,79 zł od dnia 24 czerwca 2015 roku oraz z ustawowymi odsetkami od kwot 417,39 zł i 257,46 zł od dnia wniesienia pozwu oraz zasądzenia kosztów procesu.

*

Wyrokiem z dnia 19 października 2016 roku Sąd Rejonowy w Rykach:

I. zasądził od pozwanego N. R. na rzecz powoda (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 13 715,64 zł z odsetkami:

- od kwoty 12 910,79 zł liczonymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od dnia 24 czerwca 2015 roku do dnia zapłaty;

- od kwoty 774,85 zł ustawowymi od dnia 24 czerwca 2015 roku do dnia zapłaty,

II. zasądził od pozwanego N. R. na rzecz powoda (...) Banku Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 703 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

N. R. w dniu 17 lipca 2008 roku zawarł umowę kredytu o numerze (...) z (...) Bankiem Spółką Akcyjną w W.. Zgodnie z umową pozwany otrzymał kredyt złotowy indeksowany kursem CHF (franka szwajcarskiego), stanowiącego równowartość w złotych polskich kwoty 13 555,30 CHF. Wypłata kredytu nastąpiła w złotych polskich według kursu kupna waluty indeksacyjnej określonej w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych i indeksowanych kursem waluty obcej”. W dniu zawarcia umowy kurs ten wynosił 1,9350 zł za 1 CHF. Kredyt został zaciągnięty na okres 80 miesięcy na zakup samochodu S. (...), rok produkcji 2005.

(...) Bank S. A. połączył się w dniu 4 stycznia 2010 roku z (...) Bank S. A. i przyjął nazwę (...) Bank S. A. Następnie w dniu 1 czerwca 2012 roku (...) Bank S. A. został przejęty przez (...) Bank S. A., który zmienił nazwę na (...) Bank S. A.

W pewnym momencie pozwany zaczął mieć problemy ze spłatą zadłużenia i złożył wniosek o restrukturyzację kredytu. W dniu 18 lipca 2014 roku pozwany podpisał z powodem aneks do umowy kredytu samochodowego nr (...). W aneksie strony określiły przedłużenie spłaty kredytu do dnia 25 grudnia 2015 roku, tj. o dziewięć miesięcy. N. R. początkowo spłacał raty, ale w pewnym momencie zaprzestał spłaty rat kredytu i bank w dniu 26 lutego 2015 roku wypowiedział umowę kredytu. (...) Bank S. A. wobec niespełnienia przez pozwanego warunków umowy wezwał go do uiszczenia pozostałej do zapłaty kwoty zadłużenia. W zakreślonym terminie pozwany nie uiścił żądanej kwoty.

Sąd Rejonowy wskazał, że powyższy stan faktyczny ustalił na podstawie dokumentów prywatnych, które wprawdzie były kwestionowane przez stronę pozwaną z punktu widzenia ich wiarygodności, ale Sąd Rejonowy tych zarzutów nie podzielił.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za zasadne.

Powód udowodnił, iż w dniu 17 lipca 2008 roku w ramach prowadzonej działalności gospodarczej jako bank zawarł z N. R. umowę kredytu, unormowaną w art. 69 i nast. ustawy – Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 roku (t. jedn. Dz. U. z 2015 roku, poz. 128, ze zm.).

Za bezzasadny należy uznać zarzut braku określenia wysokości zobowiązania, gdyż jego wysokość wynika jednoznacznie z dołączonej do sprawy umowy oraz wydruku spłat, jakich dokonywał pozwany.

Nie można również zgodzić się z twierdzeniem pełnomocnika pozwanego, iż bank nie przekazał środków pozwanemu. Do akt został złożony przelew świadczący o przekazaniu środków na rzecz pozwanego. Zostały też przedłożone dokumenty wskazujące umocowanie osób zatrudnionych w banku do zawarcia umowy. Powyższe zarzuty służą pozwanemu jedynie do zaprzeczenia oczywistym faktom zawarcia umowy kredytowej z powodem i uniknięciu odpowiedzialności za spłatę kredytu.

Zgodnie z art. 354 § 1 k.c. dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią. Pozwany zaś nie spłacił zgodnie z umową powstałego zadłużenia.

W ocenie Sądu Rejonowego powód wykazał również, że przysługuje mu wobec pozwanego roszczenie w wysokości dochodzonej pozwem. Co prawda wyciąg z ksiąg bankowych – z uwagi na treść orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 marca 2011 roku, sygn. P 7/09, - utracił przymiot dokumentu urzędowego – ale nadal pozostaje dokumentem prywatnym, który podlegał ocenie Sądu jak każdy inny dowód, podobnie jak pozostałe dokumentny złożone przez powoda.

Przedłożony przez powoda wyciąg z ksiąg banku zawiera wszystkie informacje w zakresie realizacji zaciągniętego przez pozwanego kredytu, pozwalające na uwzględnienie dochodzonego roszczenia.

Za chybiony uznać należało również zarzut przedawnienia roszczenia. Pełnomocnik pozwanego podnosząc zarzut przedawnienia wskazywał nadto, iż w rzeczywistości roszczenie zdaniem pozwanego nie było jeszcze wymagalne.

Roszczenie było jednak wymagalne, gdyż bank zgodnie z umową wypowiedział umowę w dniu 15 lutego 2015 roku i przedstawił dowód doręczenia wypowiedzenia. Mając na uwadze terminy przedawnienia absolutnie nie może być też mowy o przedawnieniu roszczenia, gdyż zgodnie z art. 118 k.c. roszczenia z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej przedawniają się po upływie 3 lat.

Z tych względów Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo w całości; orzekając o odsetkach ustawowych na podstawie art. 481 § 1 k.c. i art. 482 § 1 k.c.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu Sąd Rejonowy uzasadnił art. 98 § 1 i § 3 k.p.c.

*

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany N. R., zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego w całości.

Pozwany zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

1.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 6 k.c. oraz przepisów postępowania, tj. art. 129 § 2 k.p.c., art. 228 § 1 i § 2 k.p.c., art. 232 k.p.c., art. 245 k.p.c. i art. 253 k.p.c., polegające na uznaniu, iż powód udowodnił wysokość swojego roszczenia, podczas gdy wbrew swoim obowiązkom procesowym i zasadzie ciężaru dowodu powód nie wykazał w sposób wyczerpujący, w jakiej konkretnie kwocie przysługuje mu roszczenie wobec strony pozwanej, co czyni całe roszczenie niemożliwym do uwzględnienia, a także art. 385 ¹ § 1 k.c. w zakresie, w jakim Sąd pierwszej instancji zaaprobował przyjętą przez powoda podstawę obliczenia wysokości należnego mu roszczenia, a która to podstawa wynika z zamieszczonych przez bank w umowie klauzul niedozwolonych,

2.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 6 k.c. i art. 61 § 1 k.c. oraz przepisów postępowania, tj. art. 232 k.p.c., art. 245 k.p.c. i art. 253 k.p.c., polegające na uznaniu, iż powód udowodnił wymagalność swojego roszczenia przypadającą na okres sprzed dnia 25 grudnia 2015 roku, do którego umowa kredytu miała wiązać strony zgodnie z aneksem z dnia 18 lipca 2014 roku, podczas gdy wbrew swoim obowiązkom procesowymi i zasadzie ciężaru dowodu powód nie wykazał w sposób wyczerpujący, aby spełnił wszelkie wymagane umową oraz obowiązującymi przepisami prawa przesłanki do wypowiedzenia stronie pozwanej umowy kredytu, a ponadto nie udowodnił również, aby stronie pozwanej takie oświadczenie zostało kiedykolwiek doręczone w sposób umożliwiający zapoznanie się z jego treścią,

3.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 207 § 6 k.p.c. oraz art. 217 § 2 k.p.c., polegające na uwzględnieniu przez Sąd pierwszej instancji przy orzekaniu spóźnionych twierdzeń i dowodów przedłożonych przez powoda w postaci pism procesowych powoda z dnia 28 lipca 2016 roku i z dnia 1 sierpnia 2016 roku oraz załączonych do tych pism dokumentów, podczas gdy powód nie wykazał w żadnym stopniu, aby nie miał możliwości przedstawienia tych twierdzeń i dowodów już w treści pozwu, przy czym tak późne przedstawienie tych twierdzeń i dowodów z pewnością rzutowało na terminowość rozpoznania niniejszej sprawy, w związku z czym Sąd pierwszej instancji powinien był te twierdzenia i dowody pominąć jako spóźnione.

Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu za obie instancje wraz z wynagrodzeniem pełnomocnika w wysokości czterokrotności stawki minimalnej wynikającej z norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest zasadna o tyle, o ile z uwagi na nierozpoznanie istoty sprawy konieczne było uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania (art. 386 § 4 k.p.c.).

W pozwie powód wskazał, że dochodzi od pozwanego należności, na które składają się: kwota 12 910,79 zł należności głównej, kwota 417,39 zł tytułem odsetek umownych za okres korzystania z kapitału w wysokości 10 % od dnia 30 września 2014 roku do dnia 8 maja 2015 roku, kwota 357,46 zł tytułem odsetek za opóźnienie w wysokości 10 % za okres od dnia 30 września 2014 roku do dnia 23 czerwca 2015 roku i kwota 30 zł tytułem opłat i prowizji.

Należy wskazać, że co do trzech ostatnich kwot powód nie określił dokładnie żądania w sposób wymagany przez art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c. Nie wiadomo bowiem, od jakich kwot i w jaki sposób zostały naliczone żądane odsetki umowne i odsetki za opóźnienie, w szczególności powód nie wskazał, czy naliczał je od całej kwoty kapitału pozostałej do spłaty (w takim wypadku odsetki te powinny być znacznie wyższe od żądanych kwot) i dlaczego za okres od 30 września 2014 roku do 8 maja 2015 roku żąda równocześnie odsetek kapitałowych i odsetek za opóźnienie. Powód nie wskazał też, co składa się na dochodzoną kwotę opłat i prowizji oraz z jakiego tytułu zostały one naliczone.

Zgodnie z art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c. pozew powinien zawierać dokładnie określone żądanie, a w przypadku, gdy żądaniem tym jest skapitalizowana kwota odsetek, powód powinien wskazać sposób jej wyliczenia, tj. od jakiej kwoty, za jaki okres i według jakiej stopy procentowej odsetki te zostały naliczone. W przeciwnym razie żądanie nie jest dokładnie określone, gdyż nie wiadomo, jakich roszczeń w istocie dochodzi powód, jak zostały one wyliczone, jakiego okresu dotyczą, co nie tylko uniemożliwi w razie sporu ocenę ich zasadności, ale również w przyszłości granic powagi rzeczy osądzonej czy częściowego zaspokojenia (skoro nie będzie wiadomo, co do jakich roszczeń żądanie zostało uwzględnione bądź oddalone, a następnie – zaspokojone). To samo dotyczy należności określanych łącznie jako inne koszty, opłaty czy prowizje.

Te braki formalne pozwu powinny być uzupełniane zgodnie z art. 130 § 1 i § 2 k.p.c., a w razie ich nieuzupełnienia, powinno dojść do zwrotu pozwu (oczywiście tylko w zakresie niedokładnie określonego żądania).

Podkreślić należy, że dokładne określenie żądania powinno nastąpić w pozwie bądź w piśmie uzupełniającym braki, natomiast nie może być tak, aby Sąd na podstawie przedłożonych umów czy dokumentów próbował ustalić, o jakie należności może chodzić.

Nie można przyjąć, że okoliczność ta mogłaby być badana jedynie w merytorycznym rozstrzygnięciu. Jeżeli bowiem nie byłby to brak uniemożliwiający nadania biegu sprawie (tzn. rozstrzygnięcie o żądaniu), a mogący najwyżej skutkować oddaleniem powództwa, rodziłoby się w takim razie pytanie, co do czego Sąd pierwszej instancji orzekłby o niezasadności żądania, jeśli np. nie miałby wiedzy, jakich należności czy odsetek powód zażądał, a w razie wytoczenia kolejnego powództwa o te same należności, na jakiej podstawie przyjąłby, że zachodzi powaga rzeczy osądzonej, skoro równie dobrze można by twierdzić, że w nowym pozwie powód żąda innych należności niż te, których wcześniej dochodził, a tylko ich kwota jest identyczna.

Ponadto Sąd Rejonowy nie poczynił żadnych ustaleń faktycznych co do wysokości należności powoda, w szczególności co do sposobu zarachowania wpłat pozwanego i przewalutowania zobowiązań pozwanego wobec powodowego banku. Sąd Rejonowy ograniczył się do stwierdzenia, że wiarygodny w tym zakresie jest dokument prywatny w postaci wyciągu z ksiąg banku.

Dokument ten, umowa kredytu wraz z aneksem oraz rozliczenie wpłat z dnia 14 czerwca 2016 roku i historia rachunku po przewalutowaniu nie pozwalają jednak ustalić, jaka część zobowiązań pozwanego wobec powoda została spłacona. W szczególności nie jest znany haromonogram spłaty kredytu, który wskazywałby, jakie kwoty i w jakich terminach pozwany powinien uiszczać spłacając kredyt (z uwzględnieniem zmiany okresu kredytowania dokonanej aneksem z dnia 18 lipca 2014 roku) oraz jakiej wysokości były składniki poszczególnych rat (kapitał, odsetki kapitałowe, inne należności). Powodowy bank powinien również przedstawić czytelne rozliczenie wpłat pozwanego na poczet kredytu, gdyż dokument z k. 81-82 nie wskazuje jednoznacznie, jakie kwoty pozwany wpłacał w złotych polskich (bądź we frankach szwajcarskich) i jak zostały one zarachowane na poczet poszczególnych rat kredytu. Z jednej strony tabela wskazuje, że rozliczane są kwoty w CHF, a z drugiej strony w jej podsumowaniu podano kwoty w złotych polskich. W aktualnym stanie rzeczy nie jest możliwe zweryfikowanie wysokości dochodzonych przez powoda zobowiązań pozwanego pozostałych do spłaty i ich charakteru.

Rozpoznając sprawę ponownie Sąd Rejonowy wezwie powoda do dokładnego określenia żądania w zakresie dochodzonych odsetek, opłaty i prowizji w wyznaczonym terminie pod rygorem zawieszenia postępowania w tej części, a także do złożenia harmonogramu spłaty kredytu i rozliczenia wpłat pozwanego spełniającego wyżej sformułowane wymagania – pod rygorem wskazanym w art. 233 § 2 k.p.c.

Następnie Sąd Rejonowy oceni całokształt materiału dowodowego i mając na uwadze zasadę rozkładu ciężaru dowodów poczyni ustalenia faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sporu i orzeknie na ich podstawie o zasadności powództwa.

Z tego też względu zbędne jest szczegółowe odnoszenie się przez Sąd drugiej instancji do zarzutów apelacji pozwanego, aczkolwiek należy wskazać, że:

a)  nie można wymagać od powoda, aby już w pozwie zgłaszał wszelkie możliwe dowody mające wykazać zasadność jego roszczenia, zwłaszcza mające przeciwstawiać się nieznanym mu wcześniej zarzutom pozwanego, które w niniejszej sprawie dotyczyły w zasadzie wszystkich możliwych zagadnień i w dużej części należy je uznać za przyjętą taktykę procesową,

b)  w aktach sprawy znajduje się wydruk korespondencji e-mail, w której pozwany przyznał, że otrzymał wypowiedzenie umowy (k. 107),

c)  kwestia ustalenia, czy umowa kredytu łącząca strony zawierała niedozwolone postanowienia umowne, wymaga oceny, czy pozwany zawarł przedmiotową umowę jako konsument (por. art. 385 ¹ § 1 k.p.c.) i w tym względzie należy mieć na uwadze, że pozwany nie przedstawił dokumentów, do złożenia których był wzywany, oświadczając, że nie może ich odnaleźć, ale nie zaprzeczając ich istnieniu (k. 132).

Orzekając w sprawie ponownie Sąd Rejonowy rozstrzygnie również o kosztach instancji odwoławczej (art. 108 § 2 k.p.c.).

Z tych względów na podstawie wyżej powołanych przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.