UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 17 stycznia 2017 r. Sąd Rejonowy Szczecin Centrum w S., w sprawie I C 1261/16 zasądził od pozwanej B. P. na rzecz powoda B. (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w G. kwotę 12.580,59 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 12.326,45 zł od dnia 2 kwietnia 2012 r. oraz zasądził kwotę 2.558 zł tytułem kosztów procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następującym stanie faktycznym i prawnym:

W dniu 3 listopada 2008 roku pomiędzy (...) Bankiem Spółką Akcyjną z siedzibą w W. a B. P. jako kredytobiorcą została zawarta umowa kredytu gotówkowego numer (...). Zgodnie z § 1 umowy bank udzielił kredytobiorcy kredytu gotówkowego z przeznaczeniem na cele konsumpcyjne oraz opłacenie wskazanych w umowie kosztów w kwocie 8.902,08 złotych. Strony ustaliły w § 3 umowy, że w dniu jej zawarcia oprocentowanie kredytu wynosi 15,99% w stosunku rocznym. Nadto kredytobiorca zobowiązał się do spłaty kredytu wraz z odsetkami i opłatą za obsługę kredytową w 60 ratach do trzeciego dnia każdego miesiąca, począwszy od 3 grudnia 2008 roku. Ostateczny termin spłaty kredytu przypadał na 3 listopada 2013 roku. W dniu 6 października 2009 roku bank wypowiedział umowę kredytu z uwagi na nieuiszczanie przez B. P. rat w ustalonych terminach. Następnie 16 września 2010 roku wystawił bankowy tytuł egzekucyjny na kwotę 10.573,50 złotych. Z uwagi na bezskuteczność egzekucji, postanowieniem z dnia 1 czerwca 2011 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Białogardzie umorzył postępowanie egzekucyjne. W dniu 26 kwietnia 2011 roku pomiędzy (...) Bankiem Spółką Akcyjną z siedzibą w W. a B. (...) Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym z siedzibą w G. doszło do zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności. W załączniku do umowy wskazano, że przedmiotem przelewu jest między innymi wierzytelność przysługująca bankowi względem B. P. w kwocie głównej 8.496,43 złotych wraz z odsetkami i innymi kosztami. Pismami z dnia 13 września 2011 roku fundusz zawiadomił B. P. o przelewie oraz wezwał ją do zapłaty kwoty 11.981,41 złotych. B. (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w G. wystawił wyciąg z ksiąg rachunkowych, w którym wskazał zakres zobowiązań B. P. wobec funduszu na dzień 29 marca 2012 roku. Na zadłużenie w łącznej kwocie 12.580,59 złotych złożył się kapitał - 8.496,43 złotych, odsetki - 3.624,27 złotych oraz koszty - 459,89 złotych.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał wytoczone powództwo za zasadne.

Jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia wskazano ustawę z dnia 20 lipca 2001 roku o kredycie konsumenckim (Dz.U. z 2001 r. Nr 100, poz. 1081 ze zm.).

W dalszej części Sąd wskazał, że powód dochodził roszczenia jako nabywca wierzytelności wskutek umowy przelewu (art. 509 kc).

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów, których prawdziwości i autentyczności pozwana nie zakwestionowała. Sąd wskazał, że pozwana nie negowała okoliczności wynikających z tych dowodów, to jest faktu zawarcia umowy, jej wypowiedzenia oraz wysokości zadłużenia wskazanego w pozwie, a także legitymacji procesowej powoda wynikającej z umowy przelewu. Sąd podkreślił, że zarówno w piśmie procesowym z dnia 16 listopada 2016 roku (jedynym w aktach sprawy przedstawiającym jej stanowisko procesowe), jak i na rozprawie w dniu 6 grudnia 2016 roku, pozwana podniosła wyłącznie zarzut przedawnienia roszczenia. W pomocniczym zbiorze dokumentów, przesłanym tutejszemu Sądowi przez Sąd Rejonowy Lublin - Zachód w Lublinie, po przekazaniu z elektronicznego postępowania upominawczego, brak jest załącznika w postaci sprzeciwu pozwanej od nakazu zapłaty. Sąd wskazał, że wzywał pozwaną do ustosunkowania się do twierdzeń i dowodów powoda zarządzeniem z dnia 21 października 2016 roku, pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku dalszego postępowania (k. 145), na co pozwana odpowiedziała wskazanym wyżej pismem z dnia 16 listopada 2016 r. Okoliczność, że w aktach nie znajduje się sprzeciw od nakazu zapłaty, nie miała – w ocenie Sądu Rejonowego - znaczenia dla dalszego biegu postępowania, gdyż po przekazaniu sprawy z elektronicznego postępowania upominawczego, sąd nie był władny do badania tego, czy zasadnie nakaz zapłaty utracił moc lub wzywania pozwanego do przedstawienia sprzeciwu.

W dalszej części uzasadnienia Sąd Rejonowy wskazał, że kluczowa dla rozstrzygnięcia była ocena zasadności zarzutu przedawnienia. Roszczenie objęte pozwem, jako związane z prowadzeniem przez bank i powoda działalności gospodarczej, przedawnia się z upływem lat trzech (art. 118 § 1 kc). Ponadto zgodnie z art. 120 § 1 kc, bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. W niniejszej sprawie wymagalność roszczenia wyznacza moment wypowiedzenia umowy kredytu gotówkowego przez pierwotnego wierzyciela, to jest dzień 6 października 2009 roku. Tym samym w momencie wniesienia pozwu (2 kwietnia 2012 roku), w ocenie Sądu, trzyletni termin przedawnienia jeszcze nie upłynął, a wskutek tej czynności jego bieg w stosunku do powoda został przerwany (art. 123 § 1 pkt 1 kc).

Jako kredytobiorca B. P. była zobowiązana zgodnie z treścią umowy kredytu gotówkowego z dnia 3 listopada 2008 roku do zwrotu kwoty udzielonego kredytu wraz z odsetkami. Bank wypowiedział pozwanej tę umowę w związku z brakiem spłaty kredytu, a następnie zbył wierzytelność na rzecz powoda. W takiej sytuacji powód posiadał legitymację czynną do dochodzenia wierzytelności od pozwanej z tytułu umowy kredytu i mógł się domagać zapłaty kwot określonych w pozwie. Nadto roszczenie o odsetki za opóźnienie wynikające z umowy znajdowało oparcie w art. 481 kc w zw. z art. 359 kc.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd uwzględnił powództwo w całości poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 12.580,59 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 12.326,45 złotych od dnia 2 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty.

W punkcie II wyroku Sąd orzekł w przedmiocie kosztów procesu. Z uwagi na to, że pozwana przegrała sprawę w całości, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania uregulowaną w art. 98 kpc, powinien zwrócić powodowi wszystkie poniesione przez niego koszty procesu. Na te koszty złożyły się czwarta część opłaty od pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym w wysokości 158 złotych [art. 19 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 623 ze zm.)] i kwota 2.400 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego [§ 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 poz. 1800 ze zm.) w związku z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2013 r. poz. 461 ze zm.)].

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodziła się strona pozwana. W wywiedzionej apelacji, zaskarżając wyrok w całości zarzucono: naruszenie przepisów prawa procesowego:

-: przepisu art. 230 kpc poprzez uznanie, że pozwana nie wypowiedziała się co do twierdzeń pozwu, tymczasem w sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana podniosła zarzut nieistnienia roszczenia, oraz niewykazania roszczenia oraz jego wysokości,
-: przepisu art. 253 kpc przez nie wykazanie prawdziwości dokumentów na które powód się powołuje,

oraz błędne ustalenie stanu faktycznego, z uwagi na oparcie się na dowodach przedłożonych przez stronę powodową i nie wzięcia pod uwagę tego, że w sprzeciwie pozwana zaprzeczyła istnieniu roszczenia strony powodowej oraz podniosła zarzut niewykazania przez powoda roszczenia oraz jego wysokości.

Wskazując na powyższe, strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za I i II instancję; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji, z pozostawieniem temu Sądowi orzeczenia o kosztach procesu.

W uzasadnieniu apelacji podniesiono, że Sąd ustalając stan faktyczny nie wziął pod uwagę sprzeciwu pozwanej i uznał, że sprzeciw ten nie został przez pozwaną złożony. Tymczasem pozwana w dniu 11 grudnia 2015r. sprzeciw złożyła.

Strona pozwana podkreśliła, że sprzeciw był załączony do wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu. O złożeniu sprzeciwu świadczy fakt, że Sąd Rejonowy Lublin - Zachód w Lublinie w postanowieniu z dnia 12 lutego 2016r. postanowił o odrzuceniu wniosku o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu oraz o przekazaniu sprawy do rozpoznania Sądowi Rejonowemu Szczecin - Centrum w Szczecinie. W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd wskazał, że w dniu 11 grudnia 2015r. pozwana złożyła sprzeciw od nakazu zapłaty wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu. Zatem w dacie wydawania tego postanowienia sprzeciw ten znajdował się w posiadaniu Sądu. Podobnie w zarządzeniu z dnia 12 lutego 2016r. Sąd Rejonowy Lublin - Zachód w Lublinie zarządził doręczyć informacyjnie odpis pozwu pozwanej.

W ocenie apelującej Sąd orzekający analizując akta sprawy i widząc orzeczenia Sądu rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie powinien dojść do wniosku, że sprzeciw został wniesiony i zaginął z przyczyn od pozwanej niezawiniony. Zatem uzasadnione byłoby odtworzenie zaginionego dokumentu. W tej sytuacji Sąd nie wziął pod uwagę, iż pozwana w sprzeciwie podniosła zarzut nieistnienia roszczenia, nie wykazania roszczenia oraz jego wysokości. Pozwana zakwestionowała istnienie jakichkolwiek wierzytelności na rzecz powoda. W piśmie z dnia 15 listopada 2016 r., które było odpowiedzią na pismo powoda zawierające dowody, pozwana podtrzymała te zarzuty oraz dodatkowo podniosła zarzut przedawnienia. W tej sytuacji złożone przez powoda dokumenty powinny być analizowane przez pryzmat zaprzeczenia ich prawdziwości przez pozwaną. Z przedłożonych w toku procesu dokumentów nie wynika, aby wierzytelność dochodzona przez powoda istniała i była wymagalna.

Pozwana podkreśliła, że Sąd I instancji nie poinformował pełnomocnika pozwanego o zaginięciu sprzeciwu. O braku sprzeciwu pełnomocnik pozwanego dowiedział się dopiero w trakcie ustnego uzasadnienia wyroku.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie. W uzasadnieniu odniosła się do zasadności rozstrzygnięcia, w świetle uwzględnienia zarzutu przedawnienia, nie odnosząc się do zarzutu wpływu nieuwzględnienia przez Sąd wniosków, żądań i zarzutów zawartych w sprzeciwie złożonym od wydanego nakazu zapłaty na wydane w sprawie orzeczenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wywiedziona przez pozwaną okazała się o tyle uzasadniona, że doprowadziła do uchylenia wyroku i skierowania sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

Dokonując kontroli instancyjnej zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności dostrzegł, że Sąd Rejonowy zaniechał na etapie rozpoznania sprawy ustalenia treści sprzeciwu złożonego przez pozwaną od wydanego nakazu zapłaty w postępowaniu elektronicznym.

Kształtując taką ocenę Sąd Odwoławczy miał na uwadze treść wniosku pozwanej z dnia 9 grudnia 2015 r. o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty, w którym jako jeden z załączników został wymieniony sprzeciw . W treści postanowienia z dnia 12 grudnia 2016 r. o przekazaniu sprawy do Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie, Sąd przekazujący powołuje się na skuteczne wniesienie przez pozwaną sprzeciwu, co spowodowało utratę mocy przez nakaz zapłaty i przekazanie sprawy. Wreszcie do treści sprzeciwu mimo braku zobowiązania Sądu prowadzącego sprawę I C 1261/16 odniosła się strona powodowa w piśmie z dnia 29 września 2016 r. (k. 80 akt).

Co prawda w wydruku z systemu, który stanowił podstawę założenia akt sprawy I C 1261/16 brak jest wydruku dokumentu sprzeciwu podobnie jak w nadesłanym pomocniczym zbiorze akt VI Nc-e 527618/12, to jednakże nie daje to asumptu do stwierdzenia, że pozwana sprzeciwu nie wniosła. W pomocniczym zbiorze akt brak bowiem także postanowienia z dnia 12 grudnia 2016 r. o przekazaniu sprawy do Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie.

W tych okolicznościach sprawy zadaniem Sądu było wszczęcie procedury odtworzenia akt w zakresie złożonego w sprawie dokumentu sprzeciwu od wydanego w sprawie nakazu zapłaty. W tym miejscu wskazać należy, iż Sąd Rejonowy wykazał się niekonsekwencją, gdyż w przypadku stwierdzenia braku sprzeciwu od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym Sąd nie ma podstaw do wydania wyroku w sprawie i ponownego uwzględnienia powództwa.

Zgodnie z art. 386 § 4 k.p.c. w związku z art. 386 § 2 i § 3 k.p.c. poza wypadkami stwierdzenia nieważności postępowania, przyczyn odrzucenia pozwu lub podstaw do umorzenia postępowania, sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania tylko w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.

W świetle utrwalonych w doktrynie i orzecznictwie poglądów nierozpoznanie istoty sprawy odnosi się do roszczenia będącego podstawą żądania i zachodzi wówczas, gdy sąd pierwszej instancji nie orzekł w ogóle merytorycznie o żądaniach stron, zaniechał zbadania ich materialnej podstawy bądź też pominął merytoryczne zarzuty którejkolwiek ze stron. Oceny czy sąd rozpoznał istotę sprawy dokonuje się więc na podstawie analizy roszczeń i zarzutów zgłoszonych w sprawie i przepisów prawa materialnego stanowiących podstawę rozstrzygnięcia, nie zaś na podstawie ewentualnych wad postępowania wyjaśniającego (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 16 lipca 1998 r., I CKN 804/97, niepubl., z dnia 23 września 1998 r., II CKN 897/97, OSNC 1999, nr 1, poz. 22 oraz z dnia 22 kwietnia 1999 r., II UKN 589/98, OSNP 2000, nr 12, poz. 483). Nierozpoznanie istoty sprawy zachodzi zatem wtedy, gdy rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy.

Z powyższego wynika więc, że aby możliwe było rozpoznanie istoty sprawy konieczne jest określenie tej istoty, tj. określenie tego, co jest przedmiotem danej sprawy. Decyduje o tym z kolei nie tylko żądanie powoda i powołane przez niego okoliczności faktyczne, ale także zarzuty pozwanego mające niweczyć roszczenie pozwu. Dlatego też do rozpoznania istoty sprawy konieczne jest ustalenie zarzutów pozwanego przeciwko żądaniu pozwu a następnie ich rozpoznanie w kontekście zasadności roszczenia pozwu.

Wydanie orzeczenia w sytuacji, gdy nie ustalono treści zarzutów przeciwko żądaniu pozwu, poza zgłoszonym na dalszym etapie zarzutem przedawnienia prowadzić musi do uznania, że doszło do nierozpoznania istoty sprawy, co wobec normy art. 386 § 4 k.p.c. uzasadnia uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Mając na uwadze Sąd Okręgowy uchylił wyrok i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania stosownie do art. 386 § 4 k.p.c.

Sąd pierwszej instancji podejmie zatem czynności zmierzające do odtworzenia akt w zakresie sprzeciwu od nakazu zapłaty wydanego w dniu 15 grudnia 2012 r. w postępowaniu elektronicznym w sprawie VI Nc-e (...). Następnie dokona rozpoznania zarzutów w nim podniesionych i rozstrzygnie o zgłoszonym przez powoda żądaniu.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE