UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 kwietnia 2017 roku, po rozpatrzeniu wniosku z dnia 10 marca 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił J. W. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawca na dzień
1 stycznia 1999 roku nie osiągnął 25 – letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz nie udokumentował 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy uznał za udowodniony staż pracy w wymiarze 23 lat 1 miesiąc i 9 dni, w tym 13 lat 9 miesięcy i 25 dni stażu pracy w warunkach szczególnych. Do stażu pracy w warunkach szczególnych nie uwzględniono okresu od dnia 16 października 1980 roku do dnia 3 listopada 1980 roku (przerwa w zatrudnieniu po odbyciu służby wojskowej).

/decyzja - k. 15 plik I akt ZUS/

J. W. uznał decyzję organu rentowego za krzywdzącą i w dniu 11 maja 2017 roku złożył odwołanie, wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury. Wnioskodawca wniósł o zaliczenie do okresów pracy w warunkach szczególnych całego okresu odbywania służby wojskowej, podnosząc, że w trakcie tej służby wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 ton.

/ odwołanie - k. 2/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 22 maja 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Dodatkowo organ rentowy podniósł, że wnioskodawca udokumentował 13 lat 9 miesięcy i 25 dni pracy wykonywanej w szczególnych warunkach z tytułu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. w okresach: od dnia 3 listopada 1975 roku do dnia 31 sierpnia 1979 roku ( w tym okres odbywania zasadniczej służby wojskowej od dnia 25 października 1978 roku do 31 sierpnia 1979 roku) i od dnia 4 listopada 1980 roku do dnia 31 października 1990 roku. Nie uwzględniono do prac wykonywanych w szczególnych warunkach okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od dnia 1 września 1979 roku do dnia 15 października 1980 roku.

/odpowiedź na odwołanie – k. 3/

W toku postępowania strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie. Na rozprawie w dniu 25 września 2017 roku wnioskodawca poparł odwołanie, pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

/oświadczenia wnioskodawcy i pełnomocnika ZUS: 00:00:42-00:07:15 - płyta CD k. 24/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca J. W. urodził się w dniu (...).

/bezsporne: wniosek - k. 1-2 plik I akt ZUS/

J. W. złożył wniosek o emeryturę w dniu 10 marca 2017 roku.

/wniosek – k. 1-6 plik I akt ZUS/

Wnioskodawca nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

/bezsporne: wniosek - k. 1-2 plik I akt ZUS/

Zaskarżoną decyzją z dnia 11 kwietnia 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił J. W. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku nie osiągnął 25 – letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz nie udokumentował 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy uznał za udowodniony staż pracy w wymiarze 23 lat 1 miesiąc i 9 dni, w tym 13 lat 9 miesięcy i 25 dni stażu pracy w warunkach szczególnych.

/decyzja - k. 15 plik I akt ZUS/

W dniu 11 maja 2017 roku wnioskodawca wniósł o ponowne rozpatrzenie jego wniosku o emeryturę.

/wniosek – k. 1 plik II akt ZUS/

Decyzją z dnia 14 czerwca 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział
w Ł. odmówił J. W. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku nie udokumentował 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy uznał za udowodniony staż pracy w wymiarze 25 lat, w tym 13 lat 9 miesięcy i 25 dni stażu pracy w warunkach szczególnych.

/decyzja - k. 16 plik II akt ZUS/

Wnioskodawca w okresie od dnia 3 listopada 1975 roku do dnia 31 października 1990 roku był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy, w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych. Za powyższy okres pracodawca wystawił wnioskodawcy świadectwo pracy w warunkach szczególnych z dnia 22 maja 2003 roku, w którym wskazał, że w/w okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy J. W. wykonywał „prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych” na stanowisku mechanika samochodowego, wymienione w wykazie A dziale XIV poz. 16 pkt.1 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk prac nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz wzrostu emerytury lub renty (Dz.Urz. MB i (...) nr 3, poz.6).

/świadectwa pracy - k. 2-3 plik I akt ZUS /

W czasie zatrudnienia w wyżej wymienionym zakładzie w okresie od dnia
25 października 1978 roku do dnia 15 października 1980 roku wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową.

/zaświadczenie z (...) w Ł. - k.7 plik I akt ZUS)

J. W. po odbyciu służby wojskowej ponownie podjął pracę w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. od dnia 4 listopada 1980 roku na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych.

/karta przebiegu zatrudnienia – k. 14 plik I akt ZUS/

Wnioskodawca udokumentował na dzień 1 stycznia 1999 roku ogólny staż pracy wynoszący: 25 lat, w tym 23 lata 1 miesiąc i 9 dni okresów składkowych oraz 1 rok 10 miesięcy i 21 dni okresów uzupełniających.

/bezsporne/

Organ rentowy do stażu w szczególnych warunkach zaliczył okres zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł.: od dnia 3 listopada 1975 roku do dnia 31 sierpnia 1979 roku (w tym okres odbywania zasadniczej służby wojskowej od dnia 25 października 1978 roku do 31 sierpnia 1979 roku) i od 4 listopada 1980 roku do dnia 31 października 1990 roku.

/bezsporne karta przebiegu zatrudnienia – k. 14 plik I akt ZUS/

Tak ustalony stan faktyczny nie był sporny pomiędzy stronami. Szczegółowych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 z późn. zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu
1 stycznia 1999 r. osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet oraz,

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zaś ust. 2 w/w przepisu stanowi, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Zgodnie z art. 196 wskazanej ustawy - ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1999 r., z tym że art. 182 wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2004 r.

Jak wynika z cytowanych przepisów datą istotną, dla oceny uprawnień wnioskodawcy, jest w przypadku art. 184 data 1 stycznia 1999 roku. Ubezpieczony musiałby zatem spełnić wskazane w przepisie art. 184, wymogi w dniu 1 stycznia 1999 roku, aby uzyskać emeryturę na jego podstawie po osiągnięciu wymaganego wieku emerytalnego.

Zgodnie z art. 27 w/w, ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 65 lat (dla mężczyzn), oraz mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat (dla mężczyzn).

Stosownie do treści art. 32 ust. 1 w/w ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 – 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1.

Według treści § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust. 1 i 2 tegoż rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (por. wyrok SN z 15.12.1997 r. II UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok SN z 15.11.2000 r. II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...)).

W myśl § 2 ust. 2 okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

W przedmiotowym stanie faktycznym nie budzi wątpliwości fakt, iż wnioskodawca spełnia przesłanki ustawowe co do: wieku – wnioskodawca ukończył 60 lat w dniu
11 kwietnia 2017 roku, braku członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym oraz wymaganych na dzień 1 stycznia 1999 roku okresów składkowych i nieskładkowych. W ocenie Sądu wnioskodawca spełnia również warunek, co do posiadania 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Organ rentowy w decyzji z 11 kwietnia 2017 roku zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych 13 lat 9 miesięcy i 25 dni, w tym okres odbywania zasadniczej służby wojskowej od dnia 25 października 1978 roku do 31 sierpnia 1979 roku, natomiast nie uwzględnił okresu odbywania tej służby po 31 sierpnia 1979 roku, tj. od dnia
1 września 1979 roku do dnia 15 października 1980 roku.

Bezspornym również było, że służbę wojskową odwołujący odbył w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. gdzie przed powołaniem, jak również po odbyciu służby wojskowej był zatrudniony w warunkach szczególnych na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych.

W związku z rozbieżnym orzecznictwem co do kwestii związanej z możliwością zaliczania okresu służby wojskowej do okresu pracy w szczególnych warunkach, Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 16 października 2013 r., sygn. II UZP 6/13 (OSNP 2014/3/42, LEX nr 1385939) przesądził, iż czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) zalicza się - na warunkach wynikających z tego przepisu - do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu omawianego orzeczenia wskazał na zasady konstytucyjne uzasadniające i usprawiedliwiające traktowanie okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej ( art. 2, art. 32 ust.1 i 2 Konstytucji RP) jako zatrudnienia dla ustalenia warunków do emerytury wynikającej z art. 32 ustawy emerytalno – rentowej. Wskazał również na obowiązek obywatela polskiego obrony ojczyzny, stwierdzając nadto, że z Konstytucji wynika zakaz ustanawiania takich regulacji ustawowych lub dokonywania takiej wykładni przepisów prawa powszechnie obowiązującego, które dopuszczałyby jakiekolwiek pokrzywdzenie obywatela z powodu wykonywania publicznego obowiązku obrony ojczyzny. Jeśli zatem zostały spełnione przez pracownika wskazane wyżej warunki powrotu do poprzedniego zatrudnienia zostaje zachowana tzw. ciągłość pracy. Czas pełnienia zasadniczej służby wojskowej jest wtedy okresem zatrudnienia na takich samych warunkach, jak przed powołaniem do tej służby.

W wyroku z dnia 11 lutego 2014r. sygn. II UK 293/13 (LEX nr 1441189) Sąd Najwyższy rozważając kwestię okresu służby wojskowej wnioskodawcy przypadającego po dniu 31 grudnia 1974 r. wskazał, że nadal znaczenie ma art. 108 ustawy z 21 listopada 1967 r., który uległ wprawdzie zmianie od 1 stycznia 1975 r., jednak nie tak istotnej, aby powiedzieć, że nastąpiło przełamanie i ustawodawca chciał z tą datą znieść uprawnienie żołnierzy zasadniczej służby wojskowej do zaliczenia jej do okresu zatrudnienia uprawniającego do wcześniejszej emerytury, jako okres pracy w szczególnych warunkach. Zmiana art. 108 cyt. ustawy z 21 listopada 1967 r. z dniem 1 stycznia 1975 r. wynikała z wejścia w życie Kodeksu pracy (została dokonana na podstawie art. X ust. 2 pkt c ustawy z 26 czerwca 1974 r. Przepisy wprowadzające Kodeks pracy - Dz. U. Nr 24, poz. 142 z późn. zm.). Zmiana art. 108 ustawy z 1967 r. nie wprowadziła wówczas w nim radykalnie nowej treści, która uzasadniałaby stwierdzenie, że zasadnicza służba wojskowa nie podlega już zaliczeniu do okresu pracy w szczególnych warunkach. Przepis art. 108 ust. 1 dalej stanowił, że "Czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby". Nadal więc ustawodawca potwierdzał wliczanie pracownikowi okresu służby wojskowej do zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem. Kolejna zmiana w ustawie z 21 listopada 1967 r. nastąpiła dopiero na podstawie ustawy z 28 czerwca 1979 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 15, poz. 97). Przepisy art. 106-108 ustawy z
21 listopada 1967 r. otrzymały wówczas nowe brzmienie. W art. 107 ust. 1 stwierdzono, że "Pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych". W tekście jednolitym cyt. ustawy z 21 listopada 1967 roku (Dz. U. z 1979 r. Nr 18, poz. 111) regulację tę ujęto w art. 120.

Tak więc zgodnie z art. 120 ust. 1 cyt. ustawy pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wliczał się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych. Jednocześnie pracownikowi, który podjął pracę lub złożył wniosek o skierowanie do pracy po upływie trzydziestu dni od zwolnienia ze służby wojskowej, czas odbywania służby wliczał się do okresu zatrudnienia tylko w zakresie wymiaru urlopu wypoczynkowego i wysokości odprawy pośmiertnej oraz uprawnień emerytalno-rentowych (art. 120 ust. 3). Zawarte w art. 120 ust. 1 i 3 ustawy "wliczanie" okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie uprawnień emerytalno-rentowych zostało usunięte dopiero z dniem 21 października 2005 r. Wówczas wszedł w życie art. 1 pkt 39 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie ustawy o służbie zastępczej (Dz. U. Nr 180, poz. 1496 - por. uchwała 7 sędziów SN z 16.10.2013 r. II UZP 6/13, OSNP 2014/3/42, LEX nr 1385939).

W judykaturze przeważa pogląd, że do oceny określonego stanu faktycznego, w tym zrealizowanego przed wejściem w życie ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, należy stosować przepisy obowiązujące w czasie realizacji tego stanu faktycznego (por. wyrok SN z 20.03.2013 r. I UK 544/12, LEX nr 1383246).

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska organu rentowego, że po dniu 31 sierpnia 1979 r., okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej nie wlicza się do pracy w warunkach szczególnych (por. wyrok SN z 11.02.2014 r. II UK 293/13, LEX nr 1441189, wyrok SA w Białymstoku z 20.08.2013 r. III AUa 428/13, LEX nr 1362652). Wprost przeciwnie, ocena prawna niekwestionowanego stanu faktycznego daje podstawę do przyjęcia, że również po 31 sierpnia 1979 r. okres odbywania zasadniczej służby wojskowej na podstawie art. 120 ust. 1 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej winien być doliczony do stażu pracy wymaganego do nabycia emerytury w obniżonym wieku.

Organ rentowy uznał wnioskodawcy 13 lat 9 miesięcy i 25 dni zatrudnienia w warunkach szczególnych. Przy doliczeniu okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej od dnia 1 września 1979 roku do dnia 15 października 1980 roku okres ten przekroczy 15 lat pracy w warunkach szczególnych, tak więc zostanie spełniona sporna przesłanka z art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych do przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury w obniżonym wieku.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na mocy art. 477¹⁴§ 2 kpc, zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury.

O dacie przyznania prawa do emerytury, Sąd orzekł na podstawie art. 129 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przyznając prawo do emerytury od dnia ukończenia przez odwołującego 60 lat.

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE