XII Ga 444/17
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 10 marca 2017 roku Sąd Rejonowy w Gdyni oddalił powództwo K. O. skierowane przeciwko M. K. jednocześnie obciążając powoda kosztami sądowymi w sprawie.
Podstawę rozstrzygnięcia Sądu I instancji stanowiły następujące ustalenia i rozważania.
Od dnia 5.08.2009 r. do 31.01.2016 r. w sezonie letnim M. K. prowadziła w D. działalność gospodarczą w zakresie gastronomii (pizzeria) pod nazwą H. M. K. i posiadała numer NIP (...) oraz REGON (...). Na zimę pozwana zawieszała swoją działalność.
W dniu 25.07.2011 r. F. S. złożył zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa m.in. przez zatrudnionego u niego w firmie (...) spedytora K. T. zarzucając mu, że wspólnie i w porozumieniu z kierowcą bez jego zgody zabrali jego pojazd w celu krótkotrwałego użycia i wykorzystali go do przewiezienia ładunku, wyłudzili usługę przewozu oraz przywłaszczyli sobie paliwo.
Podczas pracy dla firmy (...) był zarejestrowany w systemie (...).eu i korzystał z komunikatora (...).
Latem 2013 r. w swojej pizzerii M. K. poznała K. T., który mieszkał w D. dwa domy dalej, w domu swojej matki i wówczas był już bezrobotny. M. K. i K. T. wkrótce zostali parą.
Za namową K. T., który twierdził, że w przyszłości chciałby zająć się handlem węglem, pozwana zezwoliła na dopisanie w rejestrze (...) swojej działalności gospodarczej również numery (...) obejmujące sprzedaż hurtową paliw i produktów pochodnych, nigdy jednak pozwana nie udzieliła K. T. pełnomocnictwa do prowadzenia jej działalności gospodarczej, nie zawarła z nim umowy o pracę ani jakiejkolwiek innej umowy cywilnoprawnej. K. T. nie prowadził pizzerii pozwanej, nie został także wpisany do (...) jako pełnomocnik pozwanej w ramach jej działalności gospodarczej. M. K. nie zezwoliła K. T. na prowadzenie handlu węglem w ramach jej działalności gospodarczej pod nazwą H..
Wkrótce M. K. zaszła w ciążę. W czasie jej wizyty u lekarza, gdy dowiedziała się, że ciąża jest zagrożona, K. T. zadzwonił i poinformował ją, że w związku z jego planami dotyczącymi handlu węglem powinien zakupić program komputerowy i poprosił, aby pozwana wyraziła akceptację, gdy skontaktuje się z nią firma sprzedająca program.
W rozmowie telefonicznej M. K. wyraziła zgodę na zakup programu komputerowego przez K. T..
Ostatecznie rozmowy M. K. i K. T. o handlu węglem nie wyszły poza sferę planów.
K. T. zamieszkał w domu M. K. i miał dostęp do wszystkich dokumentów pozwanej, które przechowywała ona w segregatorze w pokoju, w tym do zaświadczenia o numerze NIP i REGON firmy pozwanej, kopii jej dowodu osobistego wystawionego na poprzednie nazwisko wraz z decyzją o powrocie do nazwiska rodowego K..
K. T. nie pomagał M. K. w prowadzeniu pizzerii, gdyż mówił, że nie stać jej na takiego pracownika.
W listopadzie 2013 r. K. T., działając bez zgody i wiedzy M. K., nawiązał kontakt z (...) Spółką z o.o. twierdząc, że w imieniu M. K. chce zawrzeć umowę dotyczącą sytemu (...).eu. aby móc korzystać z komunikatora (...) na giełdzie (...). Spółka ta przesłała na adres M. K. projekt umowy o świadczenie usług w ramach systemu (...).eu. Przesyłka ta nie została doręczona pozwanej.
M. K. nigdy nie rejestrowała swojego konta w (...) Spółce z o.o.
W dniu 15.11.2013 r. (...) Spółka z o.o. przyznała H. M. K. numer konta pierwotnego (...)-1. Jednocześnie K. T., działając bez wiedzy i zgody pozwanej, zarejestrował przy koncie pierwotnym pozwanej również swoje konto pochodne o nr (...)-2 na nazwisko K. K. (2), choć w tamtym czasie nosił nazwisko T.. Przy rejestracji w pozycji zakres swoich obowiązków firmie pozwanej wpisał on zarząd lub kierownictwo firmy ( (...) or govrning body). Jako adres e-mail M. K. wpisano (...) Jako swój adres e-mail K. K. (2) wskazał (...) W procesie rejestracji K. K. (2) legitymował się pełnomocnictwem z pieczęcią firmy pozwanej i podpisem, który jednak nie pochodził od M. K.. (...) Spółka z o.o. nie weryfikowała ani tego pełnomocnictwa ani też posiadania przez K. K. (2) umowy o pracę z M. K..
(...) Spółki z o.o. odesłano tekst umowy o świadczenie usług w ramach systemu (...).eu. opatrzony datą 25.11.2013 r. i dwiema pieczęciami firmy pozwanej z podpisem, który jednak nie pochodził od M. K.. Nadesłano również do tej spółki dokumenty firmy (...), w tym zaświadczenie o numerze NIP i REGON. Pozwana nigdy nie upoważniała K. T. do wysłania tych dokumentów do (...) Spółki z o.o.
W dniu 25.11.2013 r. konto M. K. oraz konta pochodne, w tym konto K. K. (2), uzyskało autoryzację (...) Spółki z o.o.
Od 25.11.2013 r. dla numeru TransId przypisanego pozwanej ujawniono aktywność jedynie z konta pochodnego przypisanego K. K. (2). Przy koncie tym znajdowała się adnotacja o braku informacji o jego wiarygodności płatniczej. K. K. (2) na rachunek H. M. K. wystawił na giełdzie transportowej 2095 ofert oraz zawarł 181 umów.
Przy koncie M. K. w systemie (...).eu zarejestrowano ponadto jeszcze trzy dalsze konta pochodne: w dniu 21.01.2014 r. – dla M. M. (1) wskazując jej stanowisko: logistyk-spedytor, w dniu 10.10.2014 r. – dla J. N. i w dniu 11.12.2014 r. – dla A. D.. Żadna z tych osób nie była nigdy pracownikiem M. K., nie łączyły ich także jakiekolwiek inne umowy cywilnoprawne.
J. N. był kolegą K. T. i znał go od dziecka, jednak nigdy nie wykonywał dla niego żadnej pracy i nie korzystał z komunikatora (...).
M. K. nigdy nie korzystała z adresu mailowego (...), swoją pocztę elektroniczną posiadała ona wyłącznie na witrynie o2.
Od stycznia 2014 r. M. K. przebywała w szpitalu z uwagi na zagrożenie ciąży i pozostawała tam aż do urodzenia syna w dniu 1.06.2014 r. W tym czasie K. T. zamieszkał w domu pozwanej w D. i zajmował się dwojgiem jej małoletnich dzieci, w tym celu pozwana przekazał mu swoje karty bankomatowe.
W dniu 25.10.2014 r. M. K. zawarła związek małżeński z K. T., który w tej dacie, bez wcześniejszego informowania o tym pozwanej, zmienił nazwisko na K..
Również po ślubie pozwana nie udzieliła K. K. (2) pełnomocnictwa do prowadzenia jej działalności gospodarczej, nie wpisała go do (...) jako pełnomocnika w ramach jej firmy, nie zawarła z nim umowy o pracę ani jakiejkolwiek innej umowy cywilnoprawnej. M. K. nie zezwoliła K. K. (2) na prowadzenie handlu węglem w ramach jej działalności gospodarczej pod nazwą H..
Od chwili zawarcia związku małżeńskiego stosunki pomiędzy małżonkami K. zaczęły się psuć. K. K. (2) nie dokładał się do utrzymania rodziny, nie łożył na ich wspólnego syna, nie informował także żony o swojej działalności prowadzonej za pośrednictwem komunikatora (...). Najczęściej przesiadywał on w piwnicy pizzerii korzystając ze swojego komputera.
W styczniu 2015 r. K. K. (2) wyprowadził się z domu M. K. i ponownie zamieszkał w domu swojej matki położonym niedaleko domu pozwanej. Od tej pory małżonkowie nie prowadzili już wspólnego gospodarstwa domowego, K. K. (2) nadal nie łożył na utrzymanie rodziny, nie wpuszczał żony do swojego domu.
W dniu 6.03.2015 r. K. K. (2), podający się na giełdzie (...) za pracownika H. M. K. zlecił K. O. wykonanie przewozu węgla z B. do odbiorcy w T.. Ustalono, że należność zostanie skalkulowana według stawki 70,00 zł za tonę węgla.
Pomimo, że K. K. (2) nie posiadał umocowania do działania w imieniu M. K. i nie był także jej pracownikiem, wskazał on kontrahentowi wszystkie dane firmy (...) potrzebne do wystawienia faktury VAT.
K. O. wykonał zlecenie transportowe prawidłowo i w dniu 7.03.2015 r. wystawił H. M. K. fakturę VAT nr (...), opiewającą na kwotę 1.738,80 zł netto, tj. 2.138,72 zł brutto z terminem płatności do dnia 21.04.2015 r.
Faktura ta została wysłana na adres firmy (...), lecz nie została jej doręczona. Korespondencja M. K. często była przechwytywana przez K. K. (2).
W rozmowie telefonicznej K. K. (2) obiecał K. O., że jego faktura VAT nr (...) zostanie zapłacona w niedługim czasie.
Faktura VAT nr (...) wystawiona przez K. O. nie została przez M. K. rozliczona w ramach prowadzonej przez nią działalności gospodarczej. Pozwana otrzymała tę fakturę dopiero z pozwem złożonym w niniejszej sprawie.
W zawieranych przez siebie transakcjach K. K. (2) wskazywał swoim kontrahentom numer swojego osobistego konta bankowego, jako konta należącego do H. M. K..
Pieniądze, które K. K. (2) otrzymywał od swoich kontrahentów wpływały zawsze na jego konto osobiste, które nigdy nie było kontem firmowym ani osobistym M. K..
Pismami z dnia 19.10.2015 r. i z dnia 9.12.2015 r. K. O. wezwał M. K. do zapłaty kwoty 2.302,28 zł wynikającej z faktury VAT nr (...) i noty księgowej (...).
W dniu 22.08.2015 r. K. K. (2) zmarł.
W dniu 3.11.2015 r. M. K. odrzuciła spadek po mężu K. K. (2).
Po pogrzebie K. K. (2) przyjechał do M. K. mężczyzna z C. twierdząc, że K. K. (2) jest mu winien około 60.000,00 zł. Wkrótce zaczęła ona odbierać telefony także od innych osób, które twierdziły, że są wierzycielami jej lub jej męża, były także telefony z pogróżkami spalenia pizzerii.
Po odzyskaniu za pośrednictwem Policji komputera K. K. (2) M. K. z pomocą księgowej przeglądnęła pliki i dokumenty na tym komputerze ustalając jakie umowy i z kim zawarł K. K. (2) twierdząc, że działa w jej imieniu, próbowała także zalogować się na stronie (...).eu, jednak nie powiodło się to. Pozwana ustaliła, że K. K. (2) zadłużył ją na kwotę przekraczającą pół miliona złotych.
Początkowo M. K. zaczęła wyprzedawać wszystkie rzeczy aby spłacić wierzycieli, później jednak gdy nie miała już czego sprzedać dowiedziała się, że nie może ogłosić upadłości, gdyż nie ma środków na koszty postępowania upadłościowego.
Pismem z dnia 1.10.2015 r. M. K. zwróciła się do wszystkich ustalonych przez siebie kontrahentów K. K. (2) informując ich, że zostały wszczęte działania kontrolne mające na celu weryfikację umów zawartych przez K. K. (2) rzekomo w imieniu jej firmy pod kątem ich prawdziwości i rzetelności zawartych w nich danych.
W dniu 20.02.2017 r. M. K. złożyła na Posterunku Policji w D. zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa z art. 270 k.k. polegającego na posłużeniu się pieczęcią firmy (...) oraz podrobieniu jej podpisów na umowie o świadczeniu usług windykacyjnych z (...) Spółką z o.o., na pełnomocnictwie z dnia 14.05.2015 r., zarzutach od nakazu zapłaty w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Tarnowie i na potwierdzeniu odbioru przesyłki poleconej Poczty Polskiej z dnia 30.06.2015 r.
K. O. nie występował do M. K. o potwierdzenie umowy, jaką w jej imieniu zawarł z nim K. K. (2).
M. K. nigdy nie potwierdziła umowy z dnia 6.03.2015 r. zawartej przez K. K. (2) z K. O..
Zdaniem Sądu Rejonowego powództwo, jako nieudowodnione i niezasadne nie zasługiwało na ochronę prawną i jako takie podlegało oddaleniu. Powód nie udowodnił bowiem, że pozwanej przysługiwała w niniejszym procesie legitymacja procesowa bierna.
Sąd doszedł do powyższego wniosku po dokonaniu oceny całego materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy.
W pierwszej kolejności Sąd uwzględnił niekwestionowane twierdzenia stron, które w toku postępowania nie zostały zaprzeczone przez stronę przeciwną.
Wobec zaprzeczenia pozwanej, Sąd zważył, że powód nie zdołał w przekonujący sposób udowodnić, iż umowa o świadczenie usług w ramach systemu (...).eu z dnia 25.11.2013 r. została w istocie podpisana przez M. K.. W konsekwencji przy ustaleniu stanu faktycznego Sad wziął ten dokument pod uwagę ustalając jedynie, iż umowa taka została podpisana, jednakże nie przez pozwaną.
Pozostałe dokumenty złożone w sprawie, zarówno prywatne, jak i urzędowe, Sąd uznał za wiarygodne, gdyż ich autentyczność nie budziła wątpliwości Sądu, a ich prawdziwość i treść w toku postępowania nie została skutecznie zaprzeczona przez żadną ze stron. A skoro również Sąd w toku postępowania nie powziął jakichkolwiek wątpliwości co do prawdziwości w/w dokumentów, należało uznać je za materiał dowodowy w pełni wiarygodny i dający pełną możliwość czynienia na jego postawie prawidłowych ustaleń faktycznych.
Jako w całości wiarygodne Sąd ocenił zeznania świadka J. N. uznając, że pozostawały one spójne i konsekwentne, znalazły także potwierdzenie w wiarygodnych zeznaniach pozwanej. Sąd początkowo, co prawda, wniosek ten oddalił jako spóźniony, lecz z uwagi na toczące się dalej postępowanie, ponowne złożenie tego wniosku przez pozwaną i stawiennictwo świadka na termin rozprawy w dniu 7.03.217 r., nie można było skutecznie wywodzić, iż wniosek ten zmierzałby do przedłużenia postępowania.
Odmienna ocena Sądu I instancji dotyczyła wniosków powoda zgłoszonych w piśmie z dnia 28.02.2017 r. o zobowiązanie (...) Spółki z o.o. do złożenia nagrania rozmowy telefonicznej pracownika tej spółki (...) z pozwaną, jaka odbyła się 25.11.2013 r., ewentualnie o przesłuchanie M. R. w charakterze świadka . Wnioski te Sąd oddalił na rozprawie w dniu 7.03.2017 r. przyjmując za podstawę prawną treść art. 207 §§ 3 i 6 k.p.c. oraz art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 2 k.p.c. U podstaw takiej decyzji legł fakt, iż powód wniosek ten powinien był zgłosić najpóźniej w piśmie procesowym z dnia 13.06.2016 r., stanowiącym odpowiedź na sprzeciw pozwanej od nakazu zapłaty, czego jednak nie uczynił. Powód powinien był też szczegółowo wyjaśnić dlaczego wniosek taki składa dopiero ponad 8 miesięcy później, a w tym zakresie niewystarczające, zdaniem Sądu, pozostawało tłumaczenie, że nie było to możliwe z uwagi na datę pisma (...) Spółki z o.o., tj. 24.02.2017 r. Po trzecie zaś i najważniejsze wnioski te, wbrew twierdzeniom powoda, pozostawały nie tylko spóźnione, ale także ich uwzględnienie spowodowałoby zwłokę w rozpoznaniu sprawy, gdyż pismo zostało złożone 28.02.2017 r. i wpłynęło do Sądu 3.03.2017 r., tj. na 4 dni przed terminem rozprawy, na którym miały zostać uzupełniająco przesłuchane strony, o czym pełnomocnik powoda wiedział. Ponadto Sąd stanął na stanowisku, iż skoro umowa z dnia 25.11.2013 r. została zawarta na piśmie, a nie w drodze uzgodnień telefonicznych, to zgłoszone przez powoda wnioski dowodowe nie mogły w istocie, zgodnie z intencją powoda, dowieść, że K. K. (2) posiadał pełnomocnictwo M. K. do zawarcia z powodem umowy z dnia 6.03.2015 r.
Sąd dał wiarę zeznaniom powoda K. O. za wyjątkiem jedynie tej ich części, w której powód twierdził, że K. K. (2) wykonywał działalność w imieniu M. K.. Okoliczność taka nie została bowiem w żaden sposób udowodniona w toku procesu.
Za wiarygodne w całości Sąd przyjął zeznania pozwanej M. K. uznając, je za spójne i konsekwentne, a także przekonujące w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, nie budziły także wątpliwości Sądu z punktu widzenia logiki i chronologii przedstawianych wydarzeń. Zdaniem Sądu powód nie zdołał skutecznie podważyć ich wiarygodności.
Podstawę faktyczną powództwa stanowiła umowa przewozu węgla na trasie B.-T. i wynikające z niej żądanie powoda zapłaty wynagrodzenia za wykonaną usługę.
Zgodnie z treścią art. 775 k.c. przepisy kodeksu cywilnego regulujące umowę przewozu stosuje się do przewozu w zakresie poszczególnych rodzajów transportu tylko o tyle, o ile przewóz ten nie jest uregulowany odrębnymi przepisami. Aktem szczególnym w stosunku do kodeksu cywilnego, mającym zastosowanie w niniejszej sprawie, są natomiast przepisy ustawy z dnia 15.11.1984 r. Prawo przewozowe (j.t. Dz. U. z 2000 r. nr 50, poz. 601 ze zm.). Zgodnie z art. 1 ust.1 ten akt prawny reguluje przewóz osób i rzeczy, wykonywany odpłatnie na podstawie umowy przez uprawnionych do tego przewoźników z wyjątkiem przewozu morskiego i konnego.
W toku procesu M. K. nie kwestionowała, że K. O. wykonał usługi na trasie B.–T., nie kwestionowała także wysokości należnego powodowi wynagrodzenia w kwocie 1.824,71 zł.
Zarzut pozwanej dotyczył braku zawarcia przez nią takiej umowy oraz braku pełnomocnictwa K. K. (2) do działania w jej imieniu przy zawarciu tej umowy. W konsekwencji pozwana twierdziła, że nie jest związana jej treścią.
Zgodnie z treścią art. 774 k.c. przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy.
Umowa przewozu rzeczy jest zatem umową konsensualną, dwustronnie zobowiązującą, wzajemną i odpłatną.
W ocenie Sądu K. O. nie udowodnił aby zawarł umowę przewozu z M. K..
W niniejszej sprawie umowa stron została zawarta poprzez wymianę oświadczeń w drodze elektronicznej. Zgodnie z treścią art. 78 § 2 k.c. oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej. Kwalifikowany certyfikat musi przy tym zostać wydany przez podmiot świadczący usługi certyfikacyjne. W niniejszej sprawie oświadczenie woli stron umowy z dnia 6.03.2015 r. nie miało takiej postaci.
Podkreślić należy, iż dokument elektroniczny w odróżnieniu od dokumentu sporządzonego w zwykłej formie pisemnej nie ma formy materialnej. Może być więc powielany wielokrotnie, jego treść może być swobodnie modyfikowana i przesyłana na dowolne odległości nieoznaczonej liczbie adresatów. Dlatego poważne wątpliwości budzi zwłaszcza sposób określenia pochodzenia i identyfikacji autora składanego oświadczenia, jego autentyczności, gwarancji niezmienności pierwotnej treści oraz zapewnienia integralności dokumentu sporządzanego elektronicznie.
Na potrzeby niniejszej sprawy wystarczy stwierdzić, że niewątpliwie sposób komunikowania się poprzez system (...).eu pozwalał na przekaz informacji w sposób umożliwiający zapoznanie się z jej treścią (art. 77 3 k.c.). Zgodnie zaś z art.77 2 k.c. dla zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie.
Warto w tym miejscu przywołać pogląd M. G. wyrażony w komentarzu do art. 77 2 k.c., zgodnie z którym skoro ustawodawca nie wskazał kryteriów wyboru sposobów weryfikacji tożsamości nadawcy, to nie wiadomo czy dla określenia tożsamości nadawcy wystarczy ustalenie, że wiadomość mailowa została wysłana ze skrzynki wykorzystywanej zwykle przez nadawcę, czy też może konieczne jest udowodnienie, że dana wiadomość została rzeczywiście wysłana przez tego nadawcę, a nie przez osobę trzecią, która jedynie wykorzystała dany kanał komunikacji zwykle wykorzystywany przez nadawcę.
W ocenie Sądu na tak postawione pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, zależna jest ona od okoliczności konkretnej sprawy.
Sąd stanął na stanowisku, iż jakkolwiek generalnie dla przeważającej liczby przypadków umów zawieranych za pomocą giełdy transportowej działającej w systemie (...).eu skuteczne będą oświadczenia złożone poprzez system identyfikujący jakim jest numer TransId, to jednak taka sytuacja nie zachodzi w niniejszej sprawie.
M. K. zdołała bowiem w przekonujący sposób wykazać, że nie założyła ona konta w systemie (...).eu., a umowa z dnia 25.11.2013 r. nie została przez nią podpisana. Również pobieżne tylko porównanie podpisów na kopii tej umowy oraz podpisu pozwanej na sprzeciwie od nakazu zapłaty zdają się okoliczność tę potwierdzać. Powód tymczasem nie zaoferował żadnego dowodu przeciwnego, w szczególności nie wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego grafologa. Przekonujące także pozostawały zeznania pozwanej, że to nie ona, lecz K. T. zarejestrował jej konto w (...) Spółce z o.o. posługując się jednak nazwiskiem, jakiego wówczas jeszcze nie nosił. Zmienił on bowiem nazwisko na K. dopiero w dacie zawarcia związku małżeńskiego z pozwaną, tj. w dniu 25.10.2014 r., a zatem prawie rok później.
Powód nie udowodnił aby K. K. (2) zawierając z nim umowę z dnia 6.03.2015 r. w istocie działał w imieniu pozwanej i na jej rzecz. Sam fakt posługiwania się danymi firmy na komunikatorze trans nie przesądza sam w sobie, że K. K. (2) był umocowany do działania w imieniu pozwanej i na jej rzecz w ramach prowadzonej przez nią działalności gospodarczej. Umocowanie takie nie może także wynikać z samego faktu małżeństwa. Należy bowiem odróżnić stosunki majątkowe małżeńskie od prowadzenia działalności gospodarczej, w ramach której małżonek przedsiębiorca nie zawiera przecież umów w zwykłych sprawach związanych z utrzymaniem rodziny. Art. 41 § 1 k.r.o. stanowi, że zasadą jest, iż odpowiedzialność jednego małżonka za zobowiązania zaciągnięte przez drugiego małżonka uzależniona jest od tego czy wiedział on o zobowiązaniu i na nie się godził. Zgodnie zaś z treścią art. 36 § 1 k.r.o. każdy małżonek co do zasady ma prawo zarządzać wspólnym majątkiem. Do majątku wspólnego wchodzą także składniki majątkowe przedsiębiorstwa prowadzonego przez jednego z małżonków, ale to małżonek prowadzący przedsiębiorstwo jest uprawniony do zarządzania nim. Niewątpliwie zawarcie umowy z zakresu wykraczającego poza branżę przedsiębiorstwa pozwanej nie mieściło się w hipotezie 36 § 3 k.r.o. Oznacza to, że każdy z małżonków odpowiada swoim majątkiem osobistym za własne zobowiązania, a ponadto za długi, które zaciągnęli wspólnie oboje małżonkowie odpowiadają oni z majątku wspólnego i ze swoich majątków osobistych. Sama więź małżeńska ani stosunek prawny małżeńskiej wspólności majątkowej nie powoduje, że dług tylko jednego małżonka staje się długiem drugiego z nich. Dłużnikiem jest ten małżonek, który zaciągnął zobowiązanie (porównaj komentarz do art. 41 k.r.o., Smyczyński, baza Legalis).
Wskazać także należy, iż skuteczność dla pozwanej umowy zawartej przez powoda z K. K. (2) nie może także wynikać treści art. 97 k.c. Zgodnie z treścią cytowanego przepisu prawa osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa.
W niniejszej sprawie umowę z której powód wywodził skutki prawne, a zatem umowy o przewóz węgla, nie sposób zakwalifikować jako czynności prawnej zazwyczaj dokonywanej w ramach pizzerii prowadzonej przez pozwaną. Również w chwili jej zawarcia K. K. (2) nie działał jako osoba czynna w lokalu przedsiębiorstwa (...). Co więcej pizzeria była prowadzona przez pozwaną jedynie sezonowo, tj. w sezonie letnim, a zatem w marcu 2015 r. pozostawała zamknięta.
Dalej Sąd Rejonowy zważył, że faktycznie na prośbę wówczas jeszcze K. T., M. K. zgodziła się na rozszerzenie zakresu numerów (...) własnej działalności również o numery identyfikujące działalność w zakresie sprzedaży hurtowej paliw i produktów pochodnych, ale rzeczywiście jej przedsiębiorstwo od chwili rozpoczęcia działalności aż do jej zakończenia w styczniu 2016 r. bazowało wyłącznie na działalności gastronomicznej.
Pozwana zeznała także, że nie zatrudniała K. K. (2), nie zawierała z nim jakiejkolwiek umowy cywilnoprawnej, nie udzielała mu także jakiegokolwiek pełnomocnictwa do zawierania umów w jej imieniu i na jej rzecz, nie upoważniała go do prowadzenia jej działalności, ani do prowadzenia w ramach jej działalności handlu węglem. Powód tymczasem nie przedstawił żadnego dowodu mającego wykazać, że K. K. (2) w dniu 6.03.2015 r. posiadał skuteczne pełnomocnictwo udzielone mu przez żonę i przez nią podpisane.
Zgodnie z treścią art. 103 k.c. jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta. Dalej § 3 cytowanego przepisu stanowi, iż w braku potwierdzenia ten, kto zawarł umowę w cudzym imieniu obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania albo o przekroczeniu jego zakresu.
Umowa zawarta przez rzekomego pełnomocnika jest zatem czynnością prawną niezupełną ( negotium claudicans) i jej ważność zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w imieniu której została zawarta. Druga strona pozostaje natomiast w stanie swoistego związania do czasu potwierdzenia, odmowy potwierdzenia, czy upływu wyznaczonego przez nią terminu do potwierdzenia umowy. Potwierdzenie umowy następuje w drodze oświadczenia woli osoby reprezentowanej. Może ono zostać wyrażone zarówno w sposób wyraźny jak i dorozumiany.
W toku sprawy M. K. zeznała, że nigdy nie potwierdziła umowy zawartej przez powoda z K. K. (2), już w sprzeciwie od nakazu zapłaty wyraziła brak swojej akceptacji dla tego kontraktu. Potwierdzenia takiego nie może z całą pewnością stanowić pismo pozwanej z dnia 1.10.2015 r. (k. 138), na które powoływał się powód (k. 249). W piśmie tym bowiem pozwana wyraźnie wskazuje, że umowy zawierane przez K. K. (2) były jedynie rzekomo zawierane w imieniu jej firmy. Pismo to zostało sporządzone przez pozwaną w trudnym dla niej okresie, gdy po śmierci męża zaczęli się do niej zgłaszać coraz to nowi wierzyciele, miało charakter szablonowy, wysłany do wszystkich ustalonych przez nią na tamten czas osób, które zawarły umowy z K. K. (2).
Należało zatem przyjąć, że umowa z dnia 6.03.2015 r. nie wywarła żadnych skutków w sferze praw pozwanej, w szczególności nie zobowiązywała jej skutecznie do zapłaty wynagrodzenia za wykonany przez K. O. przewóz węgla. A skoro pozwana odrzuciła także spadek po K. K. (2), to nie można uznać, że odpowiada ona za długi męża.
Niezależnie od powyższych okoliczności w ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie również z tego powodu, że w chwili zawarcia spornej umowy z dnia 6.03.2015 r. pozwana nie prowadziła już wspólnego gospodarstwa domowego z K. K. (2), który wyprowadził się od niej już w styczniu 2015 r. i który praktycznie nigdy nie łożył na utrzymanie rodziny, w tym nawet na utrzymanie małoletniego dziecka. Pieniądze z prowadzonych przez siebie transakcji, jakkolwiek formalnie należne H. M. K. nigdy nie wpływały na konto firmowe pozwanej, lecz na konto osobiste K. K. (2), a rodzina pozwanej i sama pozwana nigdy z nich nie korzystała.
Mając powyższe na uwadze należało oddalić powództwo jako nieudowodnione i niezasadne, o czym Sąd orzekł w punkcie I wyroku przyjmując za podstawę prawną treść art. 774 k.c. w zw. z art. 354 § 1 k.c. oraz art. 103 k.c. i art. 97 k.c. i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8.03.2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U 2013.403), zastosowanych a contrario.
W punkcie II wyroku, na podstawie art. 108 k.p.c. oraz art. 98 § 1 k.p.c., tj. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, Sąd obciążył powoda, jako stronę przegrywającą sprawę kosztami sądowymi, obejmującymi opłatę sądową od pozwu w kwocie 30,00 zł, uznając ją jednocześnie za uiszczoną (k przepis art. treść art. 774 k.c. w zw. z art. 354 § 1 k.c. oraz art. 103 k.c. i art. 97 k.c. i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8.03.2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U 2013.403), zastosowanych a contrario.
Apelację od wyroku złożył powód. Orzeczeniu Sądu I instancji zarzucił:
1) naruszenie przepisów prawa procesowego, które miały wpływ na wynik sprawy, tj:
- art. 253 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i błędne stwierdzenie przez Sąd l instancji, że wobec zaprzeczenia pozwanej, co do podpisania umowy z dnia 25.11.2013 r., powód winien był udowodnić, że umowa ta została w istocie podpisana przez pozwaną,
- art. 253 § 1 k.p.c. i art. 245 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie i pominięcie wynikających z tych przepisów domniemań, że zawarte w umowie z dnia 25.11.2013 r. oświadczenie jest prawdziwe, autentyczne (niesfałszowane) i pochodzi od pozwanej, a w efekcie nieprawidłowe przerzucenie ciężaru dowodu, co do autentyczności podpisu pozwanej widniejącego na umowie z dnia 25.11.2013 r. na powoda, podczas gdy z ww. przepisu wynika, że to na
pozwanej spoczywa ciężar dowodu, iż podpis od niej nie pochodzi,
- art. 232 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie oraz art. 278 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, gdyż Sąd l instancji błędnie uznał, że pozwana wywiązała się z ciężaru dowodu i wykazała, że umowa z dnia 25.11.2013 r. nie została przez nią podpisana, podczas gdy pozwana nie zgłosiła wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego grafologa, pomimo że wykazanie tej okoliczności wymagało przeprowadzenia takiego dowodu, na co sąd
sam wskazał w treści uzasadnienia wyroku oraz pomimo, że pozwana nie zgłosiła żadnych dowodów na okoliczność rzekomego podrobienia jej podpisu na umowie,
-art. 227 k.p.c poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie i błędne uznanie, że zgłoszone przez pozwanego w piśmie z dnia 28.02.2017 r. wnioski dowodowe - tj. o zobowiązanie (...) sp. z o.o. do złożenia nagrania rozmowy telefonicznej pracownika tej spółki z pozwaną z dnia 25.11.2013 r, ewentualnie o przesłuchanie M. R. w charakterze świadka - nie mają dla rozstrzygnięcia sprawy istotnego znaczenia i w efekcie ich oddalenie, podczas gdy dowody te zostały zgłoszone na istotną w sprawie, a zakwestionowaną przez pozwaną okoliczność założenia konta w systemie (...).eu prowadzonym przez (...) sp. z o.o. i
podczas gdy z uzasadnienia wyroku l instancji wynika, że Sąd stwierdził, że pozwana skutecznie zaprzeczyła autentyczność złożonego na umowie z dnia 25.11.2013 r. podpisu,
- art. 207 § 6 k.p.c. i art. 217 § 2 k.p.c. - poprzez uznanie zgłoszonych przez powoda w piśmie z dnia 28.02.2017 r. wniosków dowodowych o zobowiązanie (...) sp. z o.o. do złożenia nagrania rozmowy telefonicznej pracownika tej spółki z pozwaną z dnia 25.11.2013 r, ewentualnie o przesłuchanie M. R. w charakterze świadka za spóźnione, podczas gdy potrzeba zgłoszenia tych wniosków wynikła dopiero na tym etapie postępowania, gdyż
pozwana na wcześniejszych etapach postępowania nie kwestionowała faktu zawarcia umowy z (...) sp. z o.o., a nadto powód wyraźnie wyjaśnił, że ich wcześniejsze zgłoszenie nie było możliwe z uwagi na datę sporządzenia pisma (...) sp. z o.o. - tj. 24.02.2017 r, z którego to dopiero powód uzyskał od (...) sp. z o.o. informację o tym, że miała miejsce ww. rozmowa,
- art. 207 § 2 k.p.c. i art. 217 § 2 k.p.c. - poprzez ich niezastosowanie i nie pominięcie podniesionego dopiero na rozprawie w dniu 07.03.2017 r. twierdzenia pozwanej jakoby miała nie podpisać umowy z (...) sp. z o.o. z dnia 25.11.2013 r., podczas gdy było ono spóźnione, gdyż powód podnosił już w odpowiedzi na sprzeciw (tj. piśmie z dnia 13.06.2016 r), iż pozwana zawarła z (...) sp. z o.o. umowę o świadczenie usług w ramach systemu (...).eu, a w treści pisma przygotowawczego z dnia 28.10.2016 r powód wprost wskazał, że
pozwana podpisała przedmiotową umowę i sam dokument umowy został przedłożony do akt sprawy przez (...) sp. z o.o. już w sierpniu 2016 r. (zatem pozwana mogła zapoznać się z nim już od sierpnia 2016 r), a nadto pozwana w żaden sposób nie uprawdopodobniła zaistnienie przesłanek z art. 217 § 2 k.p.c. i art. 207 § 2 k.p.c. pozwalających na uwzględnienie ww. twierdzenia,
-art. 207 § 2 k.p.c. i art. 217 § 2 k.p.c. oraz art. 227 k.p.c. – poprzez dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania w charakterze świadka J. N. na podstawie wniosku dowodowego złożonego przez pozwaną w piśmie z dnia 25.02.2017 r., podczas gdy wniosek ten był spóźniony, pozwana nie uprawdopodobniła zaistnienia przesłanek z art. 217 § 2 k.p.c. i art. 207 § 2 k.p.c. pozwalających na uwzględnienie ww. wniosku, a nadto dowód ten nie został zgłoszony na okoliczność mającą dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie,
- art. 207 § 3 k.p.c. - poprzez wskazanie, że sąd oddalił zawarte w piśmie z dnia 28.02.2017 r. wnioski dowodowe powoda (o zobowiązanie (...) sp. z o.o. do złożenia nagrania rozmowy telefonicznej pracownika tej spółki z pozwaną z dnia 25.11.2013 r, ewentualnie o przesłuchanie M. R. w charakterze świadka) na podstawie art. 207 § 3 k.p.c., podczas gdy pismo powoda z dnia 28.02.2017 r. obejmowało wyłącznie wniosek o przeprowadzenie dowodu - tj. o zobowiązanie (...) sp. z o.o. do złożenia nagrania
rozmowy telefonicznej pracownika tej spółki z pozwaną z dnia 25.11.2013 r, ewentualnie o przesłuchanie M. R. w charakterze świadka,
- art. 207 § 3 k.p.c. - poprzez jego niezastosowanie wobec pism pozwanej z: 17.11.2016 r., 05.02.2017 r., 06.02.2017 r., 17.02.2017 r. i 20.02.2017 r., pomimo że pisma te nie obejmowały wyłącznie wniosków o przeprowadzenie dowodu, ale zawierały liczne dodatkowe twierdzenia pozwanej w sprawie,
- § 77 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych poprzez jego niezastosowanie i doręczenie stronie powodowej pism pozwanej z 17.02.2017 r. i 20.02.2017 r. w przesyłce pocztowej dostarczonej stronie powodowej w dniu 07.03.2017 r. zamiast na rozprawie, co uniemożliwiło powodowi odniesienie się do ww. pism pozwanej,
- art. 233 § 1 k.p.c, poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie dowolnej, sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oraz wybiórczej oceny materiału dowodowego, w której to ocenie Sąd l instancji pominął część materiału dowodowego, która nie pasowała do przyjętej przez Sąd l instancji koncepcji stanu faktycznego w sprawie, tj. poprzez:
a)
pominięcie faktu, iż w pismach (...) sp. z o.o. z: 28.10.2016 r., 23.11.2016 r. i 24.02.2017 r, spółka ta wprost wskazała, że M. K. utworzyła w systemie (...).eu konto podmiotu H. M. K. - zarejestrowała je i zawarła w dniu
25.11.2013 r. umowę z (...) sp. z o.o., na podstawie której korzystała z systemu (...).eu,
b) stwierdzenie przez Sąd l instancji, że pobieżne porównanie podpisów na kopii umowy z dnia 25.11.2013 r. i na sprzeciwie od nakazu zapłaty zdaje się potwierdzać, że widniejący na umowie podpis nie pochodzi od pozwanej,
c)
stwierdzenie, że z umowy karty kredytowej i potwierdzeń przelewów dokonanych na rachunek o numerze (...) wynika, iż przedmiotowy rachunek bankowy był kontem osobistym K. K. (2) i że pieniądze nie trafiały do pozwanej, ale jedynie do niego, podczas gdy z treści umowy nie wynika, że K. K. (2) był
właścicielem rachunku, ani tym bardziej wyłącznym jego właścicielem, została złożona jedynie jedna z czterech stron dokumentu ww. umowy i podczas gdy w tytułach przelewów na ww.konto widnieje nazwa H. M. K.,
d) uznanie zeznań pozwanej za wiarygodne w całości, a w szczególności w zakresie, w jakim pozwana zeznała, że:
nie założyła konta w systemie (...).eu i nie podpisała umowy z dnia 25.11.2013 r. z (...) sp. z o.o. - podczas gdy okoliczności te wynikały wprost z treści pism (...) sp. z o.o. z: 28.10.2016 r., 23.11.2016 r. i 24.02.2017 r, umowy z dnia 25.11.2013 r. i wydruków z systemu (...).eu dotyczących konta pozwanej, a także, pomimo, że pozwana na rozprawie w dniu 07.03.2017 r. zeznała, że miała miejsce jej rozmowa telefoniczna z
pracownikiem (...) sp. z o.o. odnośnie rejestracji konta jej firmy w systemie (...).eu,
K. K. (2) miałby bez jej wiedzy i zgody założyć konto pochodne nr (...)-2 w systemie przy koncie pierwotnej pozwanej, oraz, że bez jej wiedzy i zgody miałby w jej imieniu działać, zawierać umowy przewozu, wystawiać faktury, przyjmować wpłaty i odbierać faktury od przewoźników, a także, że przedsiębiorstwo pozwanej bazowało wyłącznie na działalności
gastronomicznej, podczas gdy sąd sam ustalił, że K. K. (2) działając w imieniu pozwanej wystawił na giełdzie transportowej (...).eu 2095 ofert i zawarł 181 umów przewozu, a z materiału dowodowego wynika, że zawierał w imieniu pozwanej umowy przewozu przez 2 lata oraz pomimo że pozwana sama dopisała w rejestrze (...) swojej działalności gospodarczej numery (...) obejmujące sprzedaż hurtową paliw i produktów
pochodnych,
wystawiona przez pozwanego faktura VAT nr (...) nigdy nie została doręczona pozwanej i pozwana otrzymała ją dopiero wraz z pozwem, pomimo że powód przedłożył dowody potwierdzenia nadania i doręczenia tej faktury na adres pozwanej,
faktura VAT nr (...) nie została przez pozwaną rozliczona w ramach prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, pomimo że pozwana nie przedłożyła wyciągu z rejestru zakupów VAT i nie został przeprowadzony dowód z tego dokumentu na okoliczność zaksięgowania ww. faktury,
pieniądze z zawieranych przez K. K. (2) w imieniu pozwanej transakcji nigdy nie wpływały na konto pozwanej i pozwana nigdy z nich nie skorzystała, gdyż wpływały jedynie na konto osobiste K. K. (2), o czym pozwana miała dowiedzieć się dopiero po jego śmierci - co stoi w sprzeczności z zasadami doświadczenia życiowego i co nie znajduje oparcia w innych dowodach - m.in. umowy karty kredytowej,
po śmierci K. K. (2) miałoby toczyć się postępowanie karne z udziałem Policji i że przy pomocy Policji pozwana odzyskała komputer K. K. (2) i że dopiero z tego komputera uzyskała informacje o prowadzonych przez K. K. (2) w jej imieniu działalności - podczas gdy pozwana nie przedstawiła jakichkolwiek dowodów świadczących o tym, że takie postępowanie karne miałoby miejsce,
nie zatrudniała takich osób jak M. M. (2) i A. D. - podczas gdy nie doszło do przesłuchania tych osób, jako świadków,
e) uznanie przez Sąd l instancji w uzasadnieniu wyroku, że pozwana wykazała, że nie założyła konta w systemie (...).eu, a umowa z dnia 25.11.2013 r. nie została przez nią podpisana - co stoi w oczywistej sprzeczności z dowodem z umowy z dnia 25.11.2013 r, na której widnieje podpis pozwanej i w sprzeczności z dowodami z wydruku z internetowego komunikatora rozmowy stron z dnia 06.03.2015 r. i z wydruków z systemu (...).eu dotyczących konta pozwanej,
f) uznanie zeznań świadka J. N. za wiarygodne w całości,
g) uznanie zeznań powoda za niewiarygodne w części, która nie pasowała do przyjętej przez sąd wersji wydarzeń - tj. w części, w której powód zeznał, że K. K. (2) wykonywał działalność gospodarczą w imieniu M. K. - podczas gdy wynika to wprost z treści zlecenia transportu nr (...), wydruku wiadomości mailowej z dnia 06.03.2015 r. zawierającej zlecenie, wydruku z internetowego komunikatora rozmowy stron z dnia 06.03.2015 r, wydruków z systemu (...).eu dotyczących konta pozwanej oraz pomimo poczynienia przez sam sąd ustalenia, że K. K. (2) działając w imieniu pozwanej wystawił na giełdzie transportowej (...).eu 2095 ofert i zawarł 181 umów przewozu,
- art. 254 § 1
1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie przez Sąd l instancji oceny prawdziwości podpisu pozwanej na umowie z dnia 25.11.2013 r. samodzielnie, bez przeprowadzania dowodu z opinii biegłego, podczas gdy okoliczność stwierdzenia fałszu nie była oczywista, nasuwała wątpliwości i wymagała wiadomości specjalnych, a tym samym stwierdzenie sfałszowania podpisu było możliwe jedynie poprzez przeprowadzenie dowodu z
opinii biegłego,
- art. 232 k.p.c. w zw. z 6 k.c. poprzez błędne uznanie, że strona powodowa nie wywiązała się z ciążącego na niej obowiązku udowodnienia, iż pozwana posiada legitymację bierną w niniejszej sprawie, podczas gdy powód tą okoliczność wykazał, przedkładając szereg dowodów z dokumentów w postaci: zlecenia transportu nr (...), wydruku wiadomości mailowej z dnia 06.03.2015 r. zawierającej zlecenie, wydruku z internetowego komunikatora rozmowy stron z dnia 06.03.2015 r., kwit kontrolny nr (...), fakturę VAT nr (...) wraz z potwierdzeniem nadania i doręczenia pozwanej, przedsądowe wezwanie do zapłaty wraz ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru, notę księgową nr (...) wraz z potwierdzeniem nadania i odbioru, Regulaminu świadczenia usług i bezpieczeństwa Systemu (...).eu oraz Załącznika 1 do Regulaminu - Z. korzystania z komunikatora (...), wydruków z systemu (...).eu dotyczących konta pozwanej oraz pomimo, że do akt sprawy zostały złożone zawnioskowane przez powoda, jako dowody: umowa z dnia 25.11.2013 r. o świadczenie usług drogą elektroniczną, pismo L. z 28.10.2016 r., pismo L. z 23.11.2016 r, pismo L. z 24.02.2017 r., a także pomimo złożenia przez powoda wniosku o zobowiązanie (...) sp. z o.o. do złożenia nagrania rozmowy telefonicznej pracownika tej spółki z pozwaną z dnia 25.11.2013 r, ewentualnie o przesłuchanie M. R. w charakterze świadka,
- art. 328 k.p.c. § 2 kpc poprzez wadliwe sporządzenie uzasadnienia wyroku w ten sposób, że Sąd oparł stan faktyczny na rozważaniach dotyczących życia prywatnego pozwanej i jej zmarłego męża, co nie było przedmiotem niniejszej sprawy, która dotyczy zapłaty należności z tytułu umowy przewozu.
2) naruszenie przepisów prawa materialnego tj:
- art. 97 k.c. - poprzez nieprawidłowe uznanie, że K. K. (2) nie był co najmniej pełnomocnikiem domniemanym w rozumieniu art. 97 k.c., a tym samym, że nie był umocowany do działania w imieniu pozwanej, pomimo ze K. K. (2) miał dostęp do pieczęci i dokumentów pozwanej i posługiwał się nimi, a także papierem firmowym, wzorami zleceń, faktur, logiem firmy (...), szczegółowymi danymi pozwanej (adres prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, numer NIP, numer telefonu), adresem mailowym, kontem firmy (...) w systemie (...).eu założonym zgodnie z obowiązującą w systemie (...).eu procedurą i pomimo ustalenia przez Sąd, że K. K. (2) działając w imieniu pozwanej wystawił na giełdzie transportowej (...).eu 2095 ofert i zawarł 181 umów przewozu oraz pomimo treści Regulaminu świadczenia usług i bezpieczeństwa Systemu (...).eu oraz Załącznika 1 do Regulaminu - Z. korzystania z komunikatora (...), z których wynika, że osoba posiadająca konto pochodne jest uprawniona do działania w imieniu użytkownika pierwotnego w systemie (...).eu; a nadto pomimo, że sąd sam ustalił, że pozwana sama dopisała w rejestrze (...) swojej działalności gospodarczej dodatkowe numery (...) i że K. K. (2) pracował na komputerze w piwnicy siedziby działalności gospodarczej pozwanej,
- art. 36 § 3 k.r.o. poprzez jego niewłaściwą wykładnię i w konsekwencji błędne uznanie, że zawarcie umowy pomiędzy przedsiębiorstwem pozwanej, a powodem wykraczało poza zakres działalności przedsiębiorstwa pozwanej, podczas gdy w rejestrze (...) przy koncie pozwanej figurowały numery (...) obejmujące sprzedaż hurtową paliw i produktów pochodnych, a K. K. (2) działał w imieniu pozwanej,
- art. 41 §1 k.r.o. poprzez jego błędną wykładnię i w konsekwencji błędne uznanie, że K. K. (2) zawierając umowę z powodem nie działał za zgodą pozwanej, co stoi w oczywistej sprzeczności z ustaleniami poczynionymi przez Sąd l instancji, tj. z faktem zawarcia przez K. K. (2) 181 umów na giełdzie transportowej w imieniu pozwanej - co poskutkowało pozbawieniem powoda prawa żądania zaspokojenia z majątku wspólnego pozwanej i jej małżonka.
W ocenie apelującego powyższe uchybienia Sadu I instancji doprowadziły do nierozpoznania istoty sprawy.
W konkluzji skarżący wniósł o:
- zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 2302,28 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 27.04.2015 r. do dnia zapłaty,
- ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd l instancji z uwagi na nierozpoznanie istoty sprawy,
oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych,
- przeprowadzenie rozprawy także pod nieobecność powoda i/lub pełnomocnika powoda,
A także na podstawie art. 380 k.p.c. wniósł o dokonanie przez Sąd II instancji kontroli postanowienia Sądu I instancji oddalającego wniosek dowodowy powoda o zobowiązanie spółki (...) sp. z o.o. do przedłożenia tut. Sądowi nagrania rozmowy telefonicznej pracownika (...) sp. z o.o. M.
R. z pozwaną, jaka odbyła się dnia 25.11.2013 r. i przeprowadzenie dowodu z tego nagrania, ewentualnie o przesłuchanie w charakterze świadka M. R. (zawezwanie na adres pracodawcy (...) sp. z o.o. - ul. (...), (...)-(...) W.) - na okoliczność
przeprowadzenia z pozwaną w dniu 25.11.2013 r. rozmowy telefonicznej, treści tej rozmowy i potwierdzenia przez pozwaną założenia konta podmiotu H. M. K. {T.: (...)) oraz wskazania przez pozwaną numeru telefonu męża (tj. K. K. (2)) jako numeru
kontaktowego do jej firmy w sprawie konta w systemie (...), a tym samym na okoliczność, że pozwana potwierdziła upoważnienie K. K. (2) do jej reprezentowania i działania w jej imieniu oraz że wyraziła na to zgodę i miała o tym wiedzę; jednocześnie wnoszę o zmianę przedmiotowego postanowienia oraz o uwzględnienie przedmiotowych wniosków dowodowych,
- przeprowadzenie dowodu z protokołu przesłuchania w dniu 10.04.2017 r. charakterze świadka W. W. (w aktach sprawy rozpoznawanej przed Sądem Rejonowym w Gdyni sprawie toczącej się przeciwko pozwanej pod sygn. akt: VI GC 652/16) - na okoliczność składania przez pozwaną deklaracji spłaty zadłużenia powstałego w wyniku zawarcia umów przewozu, które K.
K. zawierał w imieniu pozwanej, a tym samym na okoliczność potwierdzenia przez pozwaną, iż K. K. (2) był upoważniony do działania w jej imieniu, w tym do zawierania w jej imieniu umów przewozu. Wcześniejsze powołanie przedmiotowego dowodu nie było możliwe z uwagi na datę
przesłuchania - tj. 10.04.2017 r,
- przeprowadzenie dowodu ze znajdujących się w aktach rozpatrywanej przeciwko pozwanej przed Sądem Rejonowym w Gdyni pod sygn. akt: VI GC 940/16 sprawy dokumentów w postaci: zlecenia transportu nr (...) wraz z wydrukiem wiadomości mailowej z dnia 20.04.2015 r., faktury VAT nr
(...) wraz z potwierdzeniem nadania i doręczenia oraz potwierdzeń przelewów z dni: 18.09.2015 r, 06.10.2015 r. i 14.10.2015 r. - na okoliczność, że pozwana dokonywała w dniach 18.09.2015 r, 06.10.2015 r. i 14.10.2015 r. (a więc po śmierci K. K. (2)) wpłat na poczet zadłużenia powstałego w wyniku zawarcia umowy przewozu, którą K. K. (2) zawarł w imieniu pozwanej wystawiając zlecenie transportu nr (...), a tym samym na okoliczność potwierdzenia przez pozwaną, iż K. K. (2) był upoważniony do działania w jej imieniu, w tym do zawierania w jej imieniu umów przewozu.
W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie, wskazując, iż ustalenia Sądu Rejonowego w zakresie działania K. K. (2) bez jej umocowania i zgody są prawidłowe. Jednocześnie pozwana wniosła o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu
Sąd Okręgowy zważył, co następuje :
Apelacja jest uzasadniona a wyroku podlega uchyleniu.
Zarzuty podniesione przez powoda dotyczyły naruszenia przez Sąd Rejonowy zarówno przepisów prawa procesowego, tj. w szczególności art. 253 k.p.c., 233 k.p.c., 227 k.p.c., 207 § 2 i 6 k.p.c., 217 § 2 i 3 k.p.c., 254 1 k.p.c. w zw. z art. 278 §1 k.p.c., 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c., § 77 regulaminu urzędowania sądów powszechnych, art. 328 § 2 k.p.c. jak i prawa materialnego tj. art. 97 kc, art.36 § 3 kro, art. 41 § 1 k.r.o.
W ocenie Sądu Okręgowego kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszego sporu miała kwestia istnienia bądź nieistnienia po stronie K. K. (2) uprawnień do zlecenia spornego przewozu w imieniu i z upoważnienia pozwanej M. K.. Istotne było, zatem ustalenie, czy pozwana zawarła w dniu 25 listopada 2013 r. umowę z z (...) sp. z o.o. dotyczącą założenia konta dla podmiotu H. M. K. {T.: (...)), której integralną część stanowiły załączniki w postaci Regulaminu świadczenia usług i bezpieczeństwa Systemu (...).eu oraz Z. korzystania z komunikatora (...). Analiza powyższych dokumentów prowadziła, bowiem do wniosku, że osoba posiadająca konto pochodne ( według dokumentów K. K. (2))posiada uprawnienia do działania w imieniu użytkownika pierwotnego w systemie (...).eu.
Zdaniem Sądu Odwoławczego, poczynione przez Sąd I instancji ustalenia w tej kwestii były błędne a podjęte w toku postępowania czynności dotknięte licznymi błędami proceduralnymi.
W pierwszej kolejności wskazać należy, że Sąd I instancji bezzasadnie przyjął, iż wobec zaprzeczenia pozwanej, co do podpisania umowy z dnia 25 listopada 2013 r., powód winien był udowodnić, że umowa ta została w istocie przez nią podpisana. Wniosek taki stoi w oczywistej sprzeczności z treścią przepisu art. 253 k.p.c. - stosownie bowiem do jego treści, to na stronie, która dokument prywatny podpisała, spoczywa obowiązek obalenia domniemania ( wynikającego z treści przepisu art. 245 k.c.), że zawarte w tym dokumencie oświadczenie od niej pochodzi. Obowiązek wykazania, że dokument umowy nie jest prawdziwy i że nie został podpisany przez M. K., obciążał, zatem, wbrew stanowisku Sądu Rejonowego, stronę pozwaną. Przyjęta przez Sąd I instancji konkluzja, że pozwana nie zawierała umowy z (...) sp. z o.o., ponieważ powód okoliczności sfałszowania podpisu nie wykazał była, tym samym, oczywiście nieuzasadniona. Za skarżącym podkreślić należy, że takie stanowisko Sądu I instancji stało także w sprzeczności z treścią przepisu art. 232 k.p.c. – brak zaoferowania dowodów na podnoszoną okoliczność sfałszowania podpisu, w tym także dowodu z opinii biegłego sądowego do spraw pisma ręcznego powinien obciążać pozwaną. Nie do przyjęcia jest, przy tym, dokonana przez Sąd Rejonowy samodzielna ocena prawdziwości podpisu pozwanej na umowie z dnia 25.11.2013 r. poprzez porównanie tego podpisu z podpisem złożonym na sprzeciwie. Abstrahując już od faktu, że kwestionowana umowa zawiera jedynie parafę pod pieczęcią pozwanej, sprzeciw zaś podpisany został pełnym imieniem i nazwiskiem M. K., wskazać należy, iż Sąd nie dysponował oryginałem spornego dokumentu a jedynie jego kopią nadesłaną przez firmę (...). Nie sposób, przy tym, nie podzielić stanowiska apelującego, że okoliczność fałszu nie była oczywista, nasuwała wątpliwości, a zatem wymagała wiadomości specjalnych.
Powyższe uchybienia Sądu Rejonowego niewątpliwie miały wpływ na wynik przedmiotowej sprawy, co zdaniem Sądu Odwoławczego, w sposób wystarczający dyskwalifikuje przedmiotowe orzeczenie i czyni koniecznym jego uchylenie i ponowne rozpoznanie sprawy.
Warto jednak wskazać, że Sąd Odwoławczy podziela w większości pozostałe zarzuty apelacji. I tak zasadnie wskazuje powód, że oddalenie jego wniosków dowodowych zawartych, w piśmie z 28 lutego 2017r. (o zobowiązanie (...) sp. z o.o. do złożenia nagrania rozmowy telefonicznej pracownika tej spółki z pozwaną z dnia 25 listopada 2013 r, ewentualnie o przesłuchanie M. R. w charakterze świadka) nastąpiło z uchybieniem art. 207 § 3 k.p.c. Po pierwsze wskazać należy, że zarzuty pozwanej sformułowane w sprzeciwie od nakazu zapłaty były ogólnikowe i sprowadzały się do wskazania, że pozwana nigdy nie zamawiała u powoda żadnej usługi oraz, że K. K. (2) nie był umocowany do działania w jej imieniu. Kwestia braku zawarcia umowy z L. nie była przez pozwaną w ogóle podnoszona, nawet po złożeniu przez powoda twierdzeń w zakresie założenia przez pozwaną konta pierwotnego na (...).eu i przedstawieniu dowodów w postaci Regulaminu świadczenia usług i bezpieczeństwa Systemu (...).eu oraz Z. korzystania z komunikatora (...), z treści których wynikało, że osoba posiadająca konto pochodne posiada uprawnienia do działania w imieniu użytkownika pierwotnego w systemie (...).eu. M. K. wskazała jedynie, że konto nie było autoryzowane, a na rozprawie w dniu 15 listopada 2016r. podała, że nie pamięta rozmowy z L. T., pamięta jedynie, że K. K. (2) polecił jej wyrażenie zgody na program komputerowy i że chyba ją wyraziła. Co do zasady zaprzeczenie okoliczności zawarcia umowy miało miejsce dopiero na rozprawie w dniu 7 marca 2017r. Dopiero wówczas pozwana zaprzeczyła faktowi złożenia podpisu pod pisemną umową. Wskazać, przy tym należy, że pismo ze spółki (...) informujące o tym, że pozwana w rozmowie telefonicznej z pracownikiem M. R. potwierdziła rejestrację konta firmy i podała wszystkie niezbędne dane sporządzone zostało dopiero w dniu 24 lutego 2017r. Oczywistym jest, że pełnomocnik mógł zwrócić się o stosowną informację dużo wcześniej, ale biorąc pod uwagę bierną postawę pozwanej, która nie składała żadnych stanowczych twierdzeń, co do braku zawierania umowy z L., a wręcz potwierdziła okoliczność wyrażenia bliżej nieokreślonej zgody, wniosków dowodowych zmierzających do ustalenia treści przeprowadzonej rozmowy nie można było uznać za spóźnione. Marginalnie warto także wskazać, że chociaż Sąd Rejonowy wydał postanowienie w przedmiocie dopuszczenia dowodu z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, to pisma L. z 24 lutego 2017r. nie przywołał w ustaleniach stanu faktycznego (a jedynie inne pisma tejże firmy) ani też nie uczynił go przedmiotem swoich rozważań.
Co do podniesionych zarzutów naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 233 k.p.c. w zakresie przyznania waloru wiarygodności zeznaniom świadka (...) i zeznaniom pozwanej oraz odmowie przyznania tego waloru części relacji powoda wskazać należy, że stanowcze stwierdzenia Sądu I instancji w tym zakresie wydają się przedwczesne. Wobec niepełnego materiału dowodowego, braku możliwości porównania go z relacjami wskazanych powyżej osób, przy niewłaściwym rozkładzie ciężaru dowodu, jakakolwiek ocena dowodów osobowych wydaje się niemożliwa podobnie jak kontrola prawidłowości tejże oceny.
Za przedwczesne należało także uznać ustalenie przez Sąd I instancji, że strona powodowa nie wywiązała się z ciążącego na niej obowiązku udowodnienia, iż pozwana posiada legitymację bierną w niniejszej sprawie (art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c.).
Co do naruszenia przepisu art. 233 k.p.c. poprzez stwierdzenie, że z umowy karty kredytowej i potwierdzeń przelewów dokonanych na rachunek o numerze (...) wynika, iż przedmiotowy rachunek bankowy był kontem osobistym K. K. (2) i że pieniądze nie trafiały do pozwanej, ale jedynie do niego, to wskazać należy, że istotnie wniosku takiego nie da się wyprowadzić ze złożonej przez pozwaną pojedynczej strony umowy, ale okoliczność ta, co do zasady pozostaje bez wpływu na treść rozstrzygnięcia. Dla oceny zasadności powództwa bez znaczenia, bowiem pozostaje fakt, na jaki rachunek wpływały kwoty z innych, niż sporna transakcji. Warto, przy tym dodatkowo wskazać, że od października 2014 r. aż do momentu swojej śmierci K. K. (2) pozostawał małżonkiem pozwanej a do akt sprawy nie złożono umowy o rozdzielności majątkowej małżonków K.. Wpłacane kwoty wchodziły, zatem do majątku wspólnego pozwanej i K. K. (2).
Za nieuzasadnione natomiast Sąd Okręgowy uznał zarzuty naruszenia art. 207 § 2 k.p.c. i art. 217 § 2 k.p.c. i art. 227 k.p.c. poprzez brak pominięcia, podniesionego na posiedzeniu zamykającym rozprawę twierdzenia pozwanej jakoby miała nie podpisać umowy z (...) sp. z o.o. z dnia 25.11.2013 r. oraz poprzez przeprowadzenie spóźnionego i zbędnego dla rozstrzygnięcia sprawy dowodu z zeznań świadka (...) a także zarzut naruszenia art. 207 § 3 kpc - poprzez jego niezastosowanie wobec pism pozwanej z: 17.11.2016 r., 05.02.2017 r., 06.02.2017 r., 17.02.2017 r. i 20.02.2017 r., pomimo że pisma te nie obejmowały wyłącznie wniosków o przeprowadzenie dowodu, ale zawierały liczne dodatkowe twierdzenia pozwanej w sprawie.
W ocenie Sądu Odwoławczego powyższe zarzuty nie mogły odnieść zamierzonego skutku w kierunku postulowanym w apelacji.
Przede wszystkim godzi się podkreślić, że przepis art. 207 § 6 c.. ( podobnie analogicznie przepis art. 217 § 2 k.p.c.) nakazuje sądowi pominąć zgłoszone przez stronę spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w pozwie, odpowiedzi na pozew lub dalszym piśmie przygotowawczym bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności. Pamiętać przy tym należy, iż przepisy o prekluzji dowodowej mają służyć porządkowaniu przebiegu procesu dla zapobieżeniu jego przewłoce, nie mogą jednak być stosowane w sposób formalistyczny kosztem możliwości merytorycznego rozpoznania sprawy. Przy wykładni przepisów o prekluzji nie można pominąć, że wszelkie ograniczenia praw procesowych strony, rzutujące na możliwość udowodnienia przez nią dochodzonego roszczenia czy też udowodnienia podnoszonych zarzutów, a w konsekwencji uzyskania wyroku sądowego realizującego jej prawa podmiotowe, powinny być wykładane ściśle, jako wyjątki od ogólnej zasady wyrażonej w art. 217 § 1 k.p.c., zezwalającej na przedstawianie twierdzeń i dowodów aż do zamknięcia rozprawy. Wskazać także należy, że apelujący nie podnosił, aby dopuszczenie omawianych twierdzeń i dowodów spowodowało zwłokę w postępowaniu. Pisma procesowe pozwanej wskazane w zarzutach nie zawierały, co do zasady nowych twierdzeń – pozwana konsekwentnie wskazywała w nich, że K. K. (2) działał bez jej zgody i wiedzy, przywołując na te okoliczności nowe dowody z dokumentów i ewentualnie odnosząc się do dowodów zaoferowanych przez stronę przeciwną. Co więcej dowody oferowane przez pozwaną stanowiły dokumenty, których przeprowadzenie, siłą rzeczy, zwłoki nie powodowało – powód mógł bowiem ustosunkować się do ich treści. Brak było zatem podstaw do stosowania wobec pozwanej negatywnych konsekwencji wynikających z przepisu art. 207 § 3 k.p.c. Co do dowodu z zeznań świadka (...) to istotnie wniosek ten był spóźniony, co zresztą przyznał w uzasadnieniu Sąd I instancji. Jego przeprowadzenie było jednak dopuszczalne, skoro świadek ten stawił się bez wezwania w terminie rozprawy a jego przesłuchanie nie spowodowało żadnych opóźnień w prowadzonym postępowaniu. Nie sposób także w przeprowadzeniu dowodu z zeznań wskazanego świadka dopatrzeć się naruszenia przepisu art. 227 k.p.c. Przywołana norma odnosi się bowiem do ogólnej zasady, jakie fakty mogą być przedmiotem dowodu, nie nakłada na Sąd żadnych obowiązków i nie przyznaje mu żadnych uprawnień. Generalnie, zatem naruszenie przez Sąd przepisu art. 227 kpc nie może mieć miejsca ( tak też SN w wyroku z dnia 15 maja 2014r, sygn. akt IV CSK 503/13, LEX nr 1467131).
Za nieuzasadniony Sąd Okręgowy uznał także zarzut naruszenia przepisu § 77 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych, polegający, w ocenie powoda, na doręczeniu mu pism procesowych pozwanej pocztą a nie w terminie rozprawy. Przedmiotowe pisma z 17.02.2017 r. i 20.02.2017 r. doręczono pełnomocnikowi powoda niewątpliwie przez wyznaczonym na 10 marca 2017r. terminem posiedzenia, w dacie 7 marzec 2017r. Data wydania stosownych zarządzeń, biorąc pod uwagę dotychczasowy obrót korespondencji między stronami pozwalała, przy tym na uznanie, ( co zresztą miało miejsce), że przesyłka dotrze do pełnomocnika przed rozprawą.
Sąd Okręgowy nie podzielił także poglądów skarżącego, co do wadliwego sporządzenia uzasadnienia wyroku. Zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., jak zgodnie przyjmuje się w judykaturze Sądu Najwyższego, może okazać się uzasadniony tylko w wyjątkowej sytuacji, w której zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia wywody uniemożliwiają przeprowadzenie kontroli instancyjnej. W ocenie Sądu Odwoławczego przedmiotowe uzasadnienie nie ma takich wad - zostało sformułowane w sposób umożliwiający kontrolę rozumowania Sądu, które legło u podstaw wydanego rozstrzygnięcia.
Konkludując poczynione rozważania, przyjąć należało, że chociaż nie wszystkie zarzuty apelacji znajdowały potwierdzenie, to w niniejszej sprawie Sąd I instancji dopuścił się szeregu naruszeń przepisów prawa procesowego, które miały wpływ na wynik sprawy. Owe uchybienia przepisom postępowania zwalniały Sąd rozpoznający apelację od oceny prawidłowości zgłoszonych przez powoda zarzutów błędnego zastosowania i wykładni przepisów prawa materialnego. Ta ostatnia możliwa była, bowiem, jedynie w oparciu o prawidłowe ustalenia faktyczne.
Biorąc pod uwagę powyższe, mając na względzie przyjęty w postępowaniu uproszczonym model działania Sądu II instancji, jako Sądu przede wszystkim kontrolnego i kasatoryjnego oraz przepis art. 505 11 k.p.c. uprawniający Sąd Odwoławczy w tym postępowaniu do przeprowadzenia jedynie dowodu z dokumentu, na podstawie art. 505 12 § 1 k.p.c. w związku z art. 386 § 4 k.p.c. należało uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy winien w pierwszej kolejności dokonać ustaleń w zakresie zawarcia bądź nie zawarcia przez pozwaną umowy z 25 listopada 2013r. ze spółką (...) z zastosowaniem stosownego rozkładu ciężaru dowodu, przy uwzględnieniu domniemania z art. 245 k.p.c i zasady wynikającej z treści przepisu art. 253 k.p.c., a w przypadku ustalenia, że pozwana umowę taką zawarła, zbadania jakie niesie to konsekwencje w świetle brzmienia Regulaminu świadczenia usług i bezpieczeństwa Systemu (...).eu oraz Z. korzystania z komunikatora (...) oraz w kontekście ujawnionych przez powoda zapisów rozmów powoda z K. K. (2) przeprowadzanych za pośrednictwem systemu trans. Rzeczą Sądu winno być także zbadanie, jak przebiegała telefoniczna rozmowa z przedstawicielem spółki (...) w zakresie potwierdzenia rejestracji konta, w szczególności, na jakie czynności pozwana wyrażała zgodę i co podlegało jej akceptacji, rozważy także konieczność przesłuchania świadka M. R.. O ile w ocenie Sądu do powyższych ustaleń niezbędne będzie również przeprowadzenie dowodów zaoferowanych przez powoda w apelacji – dowody te dopuści i przeprowadzi. Dopiero po dokonaniu prawidłowych ustaleń stanu faktycznego Sąd Rejonowy wskaże, na podstawie jakich dowodów ustaleń tych dokonał, szczegółowo oceniając ich wiarygodność i moc dowodową a następnie dokona subsumcji ustaleń pod stosowne normy prawa materialnego.