UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 21 sierpnia 2017 r.

Decyzją z dnia 8 marca 2017 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.),
po rozpatrzeniu wniosku z dnia 3 lutego 2017 r., przeliczył A. K. emeryturę od 1 lutego 2017 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. od 1957 r. do 1958
i od 1962 r. do 1979 r., ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru na poziomie
93,73%. Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową, tj. 1.977,20 zł, wyniosła 1.853,23 zł, a po waloryzacji
od 1 marca 2017 r.: 2.602,48 zł. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił ubezpieczonemu 23 lata, 8 miesięcy i 2 dni okresów składkowych oraz 1 rok i 6 miesięcy okresów uzupełniających. Wysokość emerytury wyniosła 1.074,79 zł, a po waloryzacji
od 1 marca 2017 r.: 1.439,13 zł. Wysokość świadczenia do wypłaty Zakład ustalił na kwotę 1.417,20 zł. W decyzji podano, że do emerytury przysługuje ubezpieczonemu dodatek pielęgnacyjny w kwocie: od 1 kwietnia 2016 r.: 208,67 zł, zaś od 1 marca 2017 r.: 209,59 zł.

Odwołanie od tej decyzji wniósł profesjonalny pełnomocnik A. K., domagając się jej zmiany i przeliczenia podstawy wymiaru należnej ubezpieczonemu emerytury z uwzględnieniem jego rzeczywistych zarobków za lata 1957-1966.
W uzasadnieniu pełnomocnik podał, że ubezpieczony zwracał się do pracodawców
o przedłożenie zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu na formularzu Rp-7.
W odpowiedzi, (...) S.A. poinformował, że w archiwum zakładowym pracodawcy brak jest dokumentacji płacowej z lat 1958-1966. Wskazał, że Zakłady (...) S.A. nie posiadają zaś żadnej dokumentacji płacowej do 1974 r. włącznie. Z tego zapewne powodu, przy obliczeniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury za lata
1957-1966 przyjęto błędne wartości, które nie odpowiadają rzeczywistym zarobkom otrzymywanym przez odwołującego w tym czasie, co skutkowało zaniżeniem podstawy wymiaru składek, a w konsekwencji zaniżeniem wysokości należnej ubezpieczonemu emerytury. Pełnomocnik podał, że odwołujący podejmował próby uzyskania dokumentacji płacowej za okres od 1957 r., ale z przyczyn od niego niezależnych, nie było to możliwe. Dokumentacja zalegająca u pracodawcy pochodzi bowiem dopiero z 1967 r., a odwołujący rozpoczął pracę jeszcze w latach 50- tych. Pełnomocnik wskazał, że ubezpieczony przedłożył w ZUS świadectwo pracy z dnia 5 lipca 1979 r. z okresu zatrudnienia w Fabryce (...) w T.. Z treści tego dokumentu wynika, że otrzymywał wynagrodzenie stałe według IX kategorii zaszeregowania ze stawką zasadniczą w kwocie
21 zł. W odwołaniu pełnomocnik wniósł o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków
i ubezpieczonego na okoliczność ustalenia wysokości zarobków A. K.,
w szczególności w latach 1957-1966.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu podał, że odwołujący udokumentował wysokość zarobków za lata 1967-1979 zaświadczeniem o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia
13 grudnia 2005 r. z Fabryki (...) S.A. i z okresu zatrudnienia
w Spółdzielni Pracy (...) w T. od 7 lipca 1979 r. do 30 kwietnia 1980 r. kartami wynagrodzeń. Za wcześniejszy okres zatrudnienia odwołującego w Fabryce (...) S.A.
w T. od 29 lipca 1958 r. do 31 grudnia 1966 r. i za okres zatrudnienia w Zakładach (...) S.A. w T. od 2 lipca 1956 r. do 31 maja 1958 r. brak jest dokumentów potwierdzających wysokość osiąganych zarobków. Za te okresy przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury przyjęto więc minimalne wynagrodzenie za pracę, zgodnie
z art. 15 ust. 2a ustawy emerytalno- rentowej. Zakład podkreślił, że wprawdzie w sądowym postępowaniu odwoławczym nie obowiązują ograniczenia dowodowe wynikające
z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października
2011 r., jednak ustalając podstawę wymiaru świadczenia uwzględnia się prawidłowo udowodnione wysokości dochodów osiąganych w pracy i nie ma możliwości stosowania domniemania co do wysokości wypłaconego pracownikowi wynagrodzenia. Podniósł też,
że przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi
i nie zawierają unormowań pozwalających na ustalenie wynagrodzenia w sposób przybliżony lub prawdopodobny.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Odwołujący A. K., urodzony w dniu (...), od 3 lipca 1956 r. do 31 maja 1958 r. był zatrudniony w Zakładach (...) S.A. w T. w charakterze pracownika fizycznego, zaś od 1 listopada 1957 r. na stanowisku młodszego technologa w (...). Na stanowisku młodszego technologa przysługiwało mu podstawowe uposażenie miesięczne w wysokości 1.400 zł. Od 29 lipca 1958 r. do 5 lipca 1979 r. pracował w Fabryce (...) w T. na stanowiskach ślusarza i szlifierza, zaś ostatnio na stanowisku kontrolera jakości produkcji. Od 7 lipca 1979 r. do 30 kwietnia 1980 r. był natomiast zatrudniony w Spółdzielni Pracy (...) w T.
na stanowisku ślusarza.

dowód:

-: świadectwo pracy (duplikat) z dnia 21.07.2006 r.- k. 17 cz. II akt ZUS,
-: angaże z dnia: 19.11.1956 r. i 28.10.1957 r.- akta osobowe,
-: świadectwo pracy z dnia 05.07.1979 r.- k. 23 cz. II akt ZUS,
-: świadectwo pracy z dnia 05.05.1980 r.- cz. II akt ZUS,
-: zaświadczenie Związku (...) w K. z dnia 04.09.1996 r.- k. 4 cz. I akt ZUS,

W Fabryce (...) w T. odwołujący rozpoczął pracę w dniu 30 lipca 1958 r. Najpierw zajmował stanowisko ślusarza. W piśmie z dnia 8 listopada 1958 r. zwrócił się do pracodawcy z prośbą o przeniesienie z (...)na (...) na stanowisko szlifierza. Od dnia 10 listopada 1958 r. przesunięty został
na stanowisko szlifierza, zaś z dniem 4 lutego 1961 r. na stanowisko brakarza. Od dnia
4 kwietnia 1961 r. przyznano ubezpieczonemu VII grupę uposażenia dla pracowników fizycznych. Stanowisko kontrolera jakości produkcji odlewniczej powierzono odwołującemu z dniem 1 lutego 1973 r. i przyznano mu VIII kategorię zaszeregowania osobistego ze stawką godzinową w kwocie 15 zł. W piśmie z dnia 25 lutego 1973 r. skierowanym do pracodawcy odwołujący podał, że pismem z dnia 12 lutego 1973 r. obniżono mu osobiste zaszeregowanie z grupy IX do VIII przy zmianie angażu z brakarza na kontrolera jakości produkcji odlewniczej. Wskazał, że obniżenie grupy osobistego zaszeregowania po 15 latach pracy uważa za wysoko krzywdzące i nieuzasadnione, ponieważ posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe i wykształcenie średnie techniczne, wnosząc o utrzymanie mu grupy IX.
Na piśmie tym pracodawca uczynił adnotację, że z uwagi na wysoki wzrost wynagrodzenia, prośba została załatwiona odmownie. W piśmie z dnia 2 marca 1973 r., w odpowiedzi
na prośbę odwołującego dotyczącą zmiany grupy osobistego zaszeregowania, pracodawca poinformował, że z uwagi na wysoki wzrost wynagrodzenia przy przejściu na nowe warunki płacowe, sprawę załatwiono odmownie. Z dniem 1 stycznia 1974 r. odwołujący otrzymał
na stanowisku kontrolera jakości produkcji odlewów wynagrodzenie netto według IX grupy zaszeregowania osobistego ze stawką godzinową 17 zł w systemie dniówkowym. Z dniem
1 maja 1975 r. przyznano mu na tym samym stanowisku wynagrodzenie netto według
IX grupy zaszeregowania osobistego ze stawką godzinową 19 zł w systemie dniówkowym, zaś z dniem 1 sierpnia 1976 r. stawkę godzinową 21 zł w tej samej grupie zaszeregowania.
Z dniem 1 czerwca 1979 r. potwierdzono, że odwołującemu przysługuje płaca według dotychczasowej kategorii i stawki godzinowej wynoszącej 21 zł w systemie dniówkowym.

dowód:

-: świadectwo pracy z dnia 05.07.1979 r.- k. 23 cz. II akt ZUS, akta osobowe,
-: karta przyjęcia do pracy- akta osobowe,
-: pismo odwołującego z dnia 08.11.1958 r.- akta osobowe,
-: angaże z dnia: 26.04.1961 r., 12.02.1973 r., 08.03.1974 r., 19.05.1975 r., 16.07.1976 r. i 30.05.1979 r.- akta osobowe,
-: karty obiegowe zmiany z dnia: 10.11.1958 r. i 02.02.1961 r.- akta osobowe,
-: pismo odwołującego z dnia 25.02.1973 r.- akta osobowe,
-: pismo pracodawcy z dnia 02.03.1973 r.- akta osobowe,
-: częściowo zeznania odwołującego A. K.- 00:48:53, 01:04:49,

(...) oddziału kontroli jakości kierowano do pracy na różnych wydziałach Fabryki (...). Każdemu pracownikowi fizycznemu przysługiwało wynagrodzenie uzależnione od grupy zaszeregowania, które kształtowały się od 3 do 9 grupy. Im niższa grupa, tym niższe przysługiwało wynagrodzenie za pracę. Również wynagrodzenie kontrolerów jakości uzależnione było od stawki związanej z grupą. Odwołujący pracował w systemie dwuzmianowym. Jeżeli była taka potrzeba, świadczył pracę według poleceń kierownictwa. Kontrolował jakość wyrobów na różnych wydziałach produkcyjnych. Pracował też w odlewni, w narzędziowni i w wydziale izby pomiarów. Jako kontroler jakości produkcji swoje obowiązki wykonywał na tym wydziale, do którego skierował go kierownik. Na odlewni panowały warunki szkodliwe dla zdrowia i w tym wydziale przysługiwały wyższe stawki wynagrodzenia za pracę. Kiedy odwołujący wykonywał obowiązki kontrolera jakości na innych wydziałach, to należała mu się stawka
w kwocie 18 zł na godzinę. Odwołujący świadczył pracę od poniedziałku do piątku
po 8 godzin dziennie, a w soboty po 6 godzin.

dowód:

-: częściowo zeznania świadka R. W.- 00:31:09, 00:33:40, 00:35:34, 00:37:48,
-: częściowo zeznania odwołującego A. K.- 00:44:24-01:10:01,

Od 1 lipca 2006 r. odwołujący pobiera emeryturę, która była mu wypłacana w kwocie najniższego świadczenia. Decyzją z dnia 9 sierpnia 2012 r. (...) Oddział w T.
z urzędu przyznał odwołującemu dodatek pielęgnacyjny na stałe w związku z ukończeniem 75 lat życia.

dowód:

-: decyzje ZUS z dnia: 29.08.2006 r., 10.10.2006 r.- k. 65, 87 cz. II akt ZUS,
-: decyzja ZUS z dnia 09.08.2012 r.- k. 125 cz. II akt ZUS,

W dniu 3 lutego 2017 r. wpłynął do (...) Oddział w T. wniosek odwołującego z dnia 1 lutego 2017 r. o przeliczenie świadczenia.

dowód:

-: wniosek z dnia 03.02.2017 r.- cz. II akt ZUS,

Decyzją z dnia 8 marca 2017 r. (...) Oddział w T., po rozpatrzeniu wniosku
z dnia 3 lutego 2017 r., przeliczył odwołującemu emeryturę od 1 lutego 2017 r.,
tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. od 1957 r. do 1958 i od 1962 r. do 1979 r., ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru na poziomie 93,73%. Za 1957 r. ZUS uwzględnił zarobki- dochód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w łącznej kwocie 7.800 zł, zaś za 1958 r. zarobki- dochód w łącznej kwocie
9.549 zł. Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową, tj. 1.977,20 zł, wyniosła 1.853,23 zł, a po waloryzacji
od 1 marca 2017 r.: 2.602,48 zł. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił ubezpieczonemu 23 lata, 8 miesięcy i 2 dni okresów składkowych oraz 1 rok i 6 miesięcy okresów uzupełniających. Wysokość emerytury wyniosła 1.074,79 zł, a po waloryzacji
od 1 marca 2017 r.: 1.439,13 zł. Wysokość świadczenia do wypłaty Zakład ustalił na kwotę 1.417,20 zł. W decyzji podano, że do emerytury przysługuje ubezpieczonemu dodatek pielęgnacyjny w kwocie: od 1 kwietnia 2016 r.: 208,67 zł, zaś od 1 marca 2017 r.: 209,59 zł. W postępowaniu przed ZUS ubezpieczony udokumentował wysokość zarobków z okresu zatrudnienia w Fabryce (...) w T. w latach 1967-1979 zaświadczeniem o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druk Rp-7) z dnia 13 grudnia 2005 r.,
zaś z okresu zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) w T. od 7 lipca 1979 r. do 30 kwietnia 1980 r. kartami wynagrodzeń. Za okresy zatrudnienia odwołującego w Zakładach (...) S.A. od 3 lipca 1956 r. do 31 maja 1958 r. i w Fabryce (...) S.A. od 29 lipca 1958 r. do 31 grudnia 1966 r. Zakład przyjął minimalne wynagrodzenie za pracę.

dowód:

-: decyzja ZUS z dnia 08.03.2017 r.- cz. II akt ZUS,
-: zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 13.12.2005 r.- k. 45 cz. II akt ZUS,
-: karty wynagrodzeń- k. 48 cz. II akt ZUS,
-: tabela obrazująca wyliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury odwołującego- akta ZUS,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów oraz częściowo zeznania świadka i odwołującego.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Zeznania świadka R. W. Sąd uznał za wiarygodne częściowo.
Nie zasługiwały bowiem na wiarę twierdzenia świadka, że ubezpieczony przez cały okres zatrudnienia w Fabryce (...) w T. był kontrolerem jakości. Wynika to wprost z treści dokumentacji pracowniczej i świadectwa pracy odwołującego z dnia 5 lipca 1979 r., w którym podano, że w tym okresie zatrudnienia ubezpieczony zajmował stanowiska ślusarza, szlifierza i kontrolera jakości produkcji.
W pozostałej części zeznania świadka Sąd uznał za wiarygodne, gdyż były logiczne
i przekonujące w świetle zasad doświadczenia życiowego.

Świadek T. B. nie posiadał informacji istotnych z punktu widzenia rozstrzygnięcia. Przyznał, że nie pracował z odwołującym i nie pamięta, w jakim wydziale świadczył pracę ubezpieczony. Jak podał, znał odwołującego „z widzenia”. Nie posiada natomiast wiadomości na temat wysokości wynagrodzenia, jakie otrzymywał ubezpieczony. Podkreślił też, że w żadnym okresie zatrudnienia w Fabryce (...) w T. nie miał służbowego kontaktu w odwołującym.

Zeznaniom słuchanego w charakterze strony odwołującego A. K.
Sąd przyznał walor wiarygodności częściowo. Nie zasługiwały bowiem na wiarę twierdzenia ubezpieczonego, że na stanowisku szlifierza w Fabryce (...)
w T. pracował niecały rok i nigdy nie był ślusarzem, przysługiwało mu od razu wynagrodzenie w VIII grupie zaszeregowania, zaś po roku pracy został zatrudniony w dziale kontroli technicznej, gdzie pracował do końca zatrudnienia na stanowisku kontrolera jakości. W tej części zeznania ubezpieczonego pozostają w sprzeczności z treścią dokumentacji pracowniczej, a w szczególności z treścią angaży, kart obiegowych zmian i świadectwa pracy z dnia 5 lipca 1979 r. Jak wynika z tych dokumentów, ubezpieczony pracował w Fabryce (...) w T. od 30 lipca 1958 r. na stanowisku ślusarza.
W piśmie z dnia 8 listopada 1958 r. zwrócił się do pracodawcy z prośbą o przeniesienie
z (...) na (...) na stanowisko szlifierza. Od dnia
10 listopada 1958 r. przesunięty został na stanowisko szlifierza, zaś z dniem 4 lutego 1961 r. na stanowisko brakarza. Od dnia 4 kwietnia 1961 r. przyznano mu VII grupę uposażenia
dla pracowników fizycznych. Dopiero z dniem 1 lutego 1973 r. powierzono ubezpieczonemu stanowisko kontrolera jakości produkcji odlewniczej i przyznano VIII kategorię zaszeregowania osobistego ze stawką godzinową w kwocie 15 zł. Dopiero z dniem 1 stycznia 1974 r. odwołujący otrzymał wynagrodzenie według IX grupy zaszeregowania osobistego
ze stawką godzinową 17 zł. W dniu 1 maja 1975 r. w tej samej grupie zaszeregowania przyznano mu stawkę godzinową 19 zł, zaś z dniem 1 sierpnia 1976 r. stawkę godzinową
w kwocie 21 zł. W pozostałym zakresie zeznania odwołującego Sąd uznał za wiarygodne, ponieważ były spójne i znalazły potwierdzenie w treści dokumentów, które posłużyły
do ustalenia stanu faktycznego sprawy.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Odwołanie od zaskarżonej decyzji (...) Oddział w T. z dnia 8 marca 2017 r. nie zasługiwało na uwzględnienie.

W tej sprawie, kwestionując zaskarżoną decyzję, pełnomocnik odwołującego A. K. domagał się przeliczenia podstawy wymiaru emerytury
z uwzględnieniem rzeczywistych zarobków ubezpieczonego za lata 1957-1966.

Obecnie środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty, zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia
11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe
(Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1412), są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Jak wynika
z § 22 ust. 1 tego rozporządzenia, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów
lub inny dokument, w tym w szczególności: 1) legitymacja ubezpieczeniowa; 2) legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia. Według wcześniejszej regulacji zawartej w § 20 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 r. Nr 10, poz. 49 ze zm.), środkiem dowodowym mogły
być wyłącznie zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych dochodów. Nie budzi zatem wątpliwości, że po zmianie tego rozporządzenia zakres kompetencji organu rentowego
w zakresie środków dowodowych został poszerzony o „inny dokument, na podstawie, którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia”. Takim innym dokumentem w rozumieniu rozporządzenia są niewątpliwie dokumenty pracownicze zawarte w aktach osobowych, np. umowy o pracę, czy angaże ustalające wysokość wynagrodzenia,
w tym godzinową stawkę tego wynagrodzenia.

Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki
na ubezpieczenie społeczne, to fakt mający istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy
(art. 227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem udowadniany może być wszelkimi środkami wynikającymi z przepisów Działu III rozdziału 2 kodeksu postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami. Nie mają więc zastosowania w postępowaniu sądowym, opartym na zasadzie swobodnej oceny dowodów (por. wyroki SN: z dnia 7 grudnia 2006 r., I UK 179/06, LEX nr 342283, z dnia 14 czerwca 2006 r., I UK 115/06, OSNP 2007/17-18/257, z dnia 25 lipca 1997 r., II UKN 186/97, OSNP 1998/11/342 i z dnia 2 lutego 1996 r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239).

W przypadku braku dokumentacji płacowej istnieje możliwość ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dokumentację zastępczą znajdującą się w aktach osobowych, taką jak umowy o pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim jednak wypadku uwzględnić można tylko takie składniki, które
są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości. Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można zatem ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego (por. wyrok SA w Poznaniu z dnia
3 czerwca 2015 r., IIII AUa 535/14, LEX nr 1781979, wyrok SA we Wrocławiu z dnia
18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

W uzasadnieniu wyroku z dnia 14 czerwca 2006 r., I UK 115/06 (OSNP 2007/17-18/257) Sąd Najwyższy stwierdził, że stawka godzinowa jest elementem podstawowym
i wyjściowym przy obliczeniu wynagrodzenia za pracę. Skoro znany jest wymiar czasu pracy ubezpieczonego, potwierdzony świadectwem pracy, możliwe jest obliczenie liczby godzin pracy wynikającej z tego wymiaru w każdym kolejnym tygodniu, miesiącu i roku w spornym okresie. Z kolei brak prawa do wynagrodzenia wynikać musiałby z przerw w jej świadczeniu, a informacje o tym powinny znajdować się w świadectwie pracy. Brak jakiejkolwiek adnotacji o przerwach w zatrudnieniu (np. urlopach bezpłatnych) wskazywałby na ciągłość zatrudnienia rozumianego, jako świadczenie pracy, za którą przysługiwało wynagrodzenie. Kwestia braku „angażu” za określony rok czy lata, nie przekreśla takiej metody,
gdyż w obliczeniach uwzględniać przecież należy stawkę godzinową wynikającą
z poprzedniego „angażu” aż do momentu „angażu” wprowadzającego stawkę wyższą.

W niniejszej sprawie sporne były dwa okresy. Pierwszy dotyczył zatrudnienia odwołującego w Zakładach (...) S.A. w T. od 2 lipca 1956 r.
do 31 maja 1958 r. Odnośnie tego okresu zatrudnienia pełnomocnik odwołującego domagał się uwzględnienia w miejsce minimalnego wynagrodzenia za pracę przyjętego przez
ZUS przy obliczaniu wysokości należnej ubezpieczonemu emerytury jego wynagrodzenia osiąganego na stanowisku młodszego technologa, a zatem uposażenia w kwocie 1.400,00 zł.

W aktach ZUS i w aktach osobowych znajduje się angaż z dnia 28 października
1957 r., powierzający ubezpieczonemu od 1 listopada 1957 r. stanowisko młodszego technologa w (...) z równoczesnym przyznaniem mu podstawowego uposażenia miesięcznego w wysokości 1.400 zł. Angaż ten jest wiążący do końca zatrudnienia ubezpieczonego w Zakładach (...) S.A. w T., ponieważ brak jest jakiegokolwiek innego angażu oznaczonego późniejszą datą.

Jak wynika z tabeli obrazującej wyliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury, znajdującej się w aktach organu rentowego, za 1957 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął zarobki- dochód stanowiący podstawę wymiaru składek
na ubezpieczenie społeczne w łącznej kwocie 7.800 zł. Za listopad i grudzień uwzględnił wynagrodzenie w kwocie 1.400 zł wynikające z angażu z dnia 28 października 1957 r.,
tj. kwotę 2.800 zł, zaś za okres od stycznia do października słusznie przyjął wynagrodzenie minimalne, które wynosiło 500 zł, a zatem kwotę 5.000 zł. Łącznie daje to 7.800 zł.
Za 1958 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jak wynika z akt sprawy, w tym tabeli obrazującej wyliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury, przyjął zarobki- dochód w łącznej kwocie 9.549 zł. Na kwotę tę składa się wynagrodzenie rzeczywiście osiągane przez odwołującego w wysokości 1.400 zł, wynikające z angażu z dnia
28 października 1957 r., za okres pięciu miesięcy od stycznia do maja, tj. 7.000 zł.
Od 29 lipca 1958 r. odwołujący pracował już w Fabryce (...)
w T.. Za okres od sierpnia do grudnia ZUS przyjął w tabeli kwotę 2.549 zł, a zatem minimalne wynagrodzenie za pracę, ponieważ nie dysponował żadną dokumentacją pracowniczą za ten okres.

Jeżeli więc chodzi o okres obejmujący lata 1957-1958, odwołanie okazało się nieuzasadnione, ponieważ ZUS począwszy od 1 listopada 1957 r. uwzględnił przy wyliczaniu wysokości należnej odwołującemu emerytury wynagrodzenie w kwocie 1.400 zł, wynikające z angażu z dnia 28 października 1957 r. Za pozostały okres od 29 lipca 1958 r. do 31 grudnia 1966 r. nie dysponował natomiast żadną dokumentacją, a zatem słusznie przyjął w tym czasie minimalne wynagrodzenie za pracę. Stosownie bowiem do treści art. 15 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.), jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek
w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Drugie żądanie dotyczyło przeliczenia świadczenia z uwzględnieniem stawki 21 zł
za godzinę na ostatnio zajmowanym przez odwołującego stanowisku kontrolera jakości produkcji w Fabryce (...) w T.. Żądanie to było jednak nieuzasadnione.

Jak ustalił Sąd, od 29 lipca 1958 r. do 5 lipca 1979 r. odwołujący pracował w Fabryce (...) w T. na stanowiskach ślusarza, szlifierza i kontrolera jakości produkcji. Na ostatnio zajmowanym stanowisku, jak wynika z treści świadectwa pracy z dnia 5 lipca 1979 r., przysługiwało ubezpieczonemu wynagrodzenie w kwocie 21 zł.
W aktach sprawy znajduje się zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia
13 grudnia 2005 r. za lata 1967-1979, w którym pracodawca potwierdził wysokość rzeczywiście osiąganych przez odwołującego zarobków w tym czasie. Dokument ten został wystawiony na podstawie kart zarobkowych i kart zasiłkowych, gdyż zachowały się one
za powyższy okres. Za okres od sierpnia 1958 r. do końca 1966 r. brak było natomiast jakiejkolwiek dokumentacji. Przesłuchiwany w charakterze strony odwołujący stwierdził,
że tylko w początkowym okresie zatrudnienia w Fabryce (...)
w T. był szlifierzem, w ogóle nie był ślusarzem i przez cały czas od momentu,
w którym został skierowany do pracy kontrolera jakości na odlewni zarabiał 21 zł na godzinę. Twierdzenia te jednak nie znalazły potwierdzenia w treści znajdującej się w aktach osobowych dokumentacji pracowniczej. Zeznania świadków w zasadzie nie wniosły
do sprawy żadnych konkretnych informacji. Świadek T. B. nie pracował wspólnie z odwołującym i nie posiadał informacji dotyczących jego wynagrodzenia. Informacji takich nie miał również drugi ze świadków R. W.. W oparciu o zeznania świadków
nie można było zatem ustalić wysokości należnego odwołującemu wynagrodzenia za pracę
w okresie zatrudnienia w Fabryce (...) w T.. Dokumenty zgromadzone w aktach osobowych pozwalają natomiast na ustalenie, kiedy odwołujący został przyjęty do pracy, jakie powierzano mu stanowiska i jakie przysługiwały mu stawki wynagrodzenia z tym, że jeżeli chodzi o angaże, to dotyczą one tylko części spornego okresu
i nie obejmują początku zatrudnienia. Odwołujący został przyjęty do pracy w Fabryce (...) w T. na stanowisko ślusarza. Pracę rozpoczął
w dniu 30 lipca 1958 r. W piśmie z dnia 8 listopada 1958 r. zwrócił się do pracodawcy
z prośbą o przeniesienie z (...) na (...)na stanowisko szlifierza. Od dnia 10 listopada 1958 r. przesunięty został na stanowisko szlifierza do tego działu, zaś z dniem 4 lutego 1961 r. na stanowisko brakarza, co potwierdzają karty obiegowe z dnia: 10 listopada 1958 r. i 4 lutego 1961 r. Dopiero od 1 lutego 1973 r. powierzono odwołującemu stanowisko kontrolera jakości produkcji. Od tego momentu, jak wynika
z analizy dokumentacji pracowniczej, zachowały się angaże ze stawkami przyznawanego ubezpieczonemu wynagrodzenia za pracę na zajmowanym stanowisku. Z dniem 1 lutego 1973 r. przyznano odwołującemu na stanowisku kontrolera jakości produkcji odlewniczej VIII kategorię zaszeregowania osobistego ze stawką godzinową w kwocie 15 zł. Z dniem
1 stycznia 1974 r. ubezpieczony otrzymał na tym stanowisku wynagrodzenie według
IX grupy zaszeregowania osobistego ze stawką godzinową 17 zł, z dniem 1 maja 1975 r. stawkę 19 zł, zaś z dniem 1 sierpnia 1976 r. stawkę 21 zł. W aktach osobowych znajduje się prośba odwołującego o przeniesienie z (...) do (...)
na stanowisko szlifierza z dnia 8 listopada 1958 r. Dokumenty te nie potwierdzają zatem tego, co wynika z zeznań odwołującego. Korespondują one natomiast z treścią świadectwa pracy
z dnia 5 lipca 1979 r. odnośnie powierzanych ubezpieczonemu stanowisk pracy i stawki wynagrodzenia przysługującego mu na stanowisku kontrolera jakości produkcji. Od 1 lutego 1973 r. powierzono odwołującemu stanowisko kontrolera jakości produkcji odlewniczej. Pismem z dnia 12 lutego 1973 r. obniżono mu stawkę osobistego zaszeregowania z grupy
IX do VIII przy zmianie angażu z brakarza na kontrolera jakości produkcji. W aktach osobowych zachowało się pismo odwołującego z dnia 25 lutego 1973 r., w którym
po otrzymaniu awansu na stanowisko kontrolera jakości produkcji, zakwestionował obniżenie mu stawki wynagrodzenia, prosząc o zachowanie stawki wyższej. Z treści tego pisma wynika, kiedy ubezpieczony przeniesiony został na stanowisko kontrolera jakości produkcji
ze stanowiska brakarza. Prośba powyższa załatwiona została odmownie, ponieważ wynagrodzenie odwołującego przy przejściu na nowe warunki płacowe znacznie wzrosło,
co potwierdza częściowo treść jego zeznań, że na stanowisku kontrolera jakości produkcji lepiej zarabiał. Pomimo bowiem, że obniżono mu stawkę, to kwotowo jego wynagrodzenie było wyższe. Treść dokumentów pracowniczych wzajemnie ze sobą koresponduje.
W dokumentach tych wskazano na stanowiska wymienione w świadectwie pracy z dnia
5 lipca 1979 r. W oparciu o te dokumenty nie można przyjąć, jak się tego domagał odwołujący, że w okresie poprzedzającym dzień 1 lutego 1973 r. przysługiwała mu już stawka w kwocie 21 zł na godzinę. Stawkę taką przyznano mu bowiem dopiero na stanowisku kontrolera jakości produkcji z dniem 1 sierpnia 1976 r. Wcześniej, stawki te były odpowiednio niższe i wynosiły 19 zł na godzinę, 17 zł na godzinę i 15 zł na godzinę.

Z okresu zatrudnienia w Fabryce (...) w T. Zakład Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił odwołującemu przy wyliczeniu wysokości należnej
mu emerytury rzeczywiście osiągane dochody. Za okres od 1967 r. do 1979 r. pracodawca wystawił zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druk Rp-7) w oparciu o karty zarobkowe i karty zasiłkowe. Dokument ten znajduje się w aktach ZUS i był brany
pod uwagę przy ustalaniu wysokości należnej odwołującemu emerytury. Dlatego też, również w tej części odwołanie od zaskarżonej decyzji nie mogło zostać uwzględnione.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów prawa oraz
art. 477¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd oddalił odwołanie od zaskarżonej decyzji (...) Oddział w T.
z dnia 8 marca 2017 r.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE