UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 27 listopada 2014 r. /data wpływu/, skierowanym przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W., powodowie B. R. i I. R. (1) wnieśli o zasądzenie solidarnie na swoją rzecz kwoty 39.780 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu /k.2-19/.

Strona pozwana, w odpowiedzi na pozew, wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu /k.143-172/.

Wyrokiem z dnia 22 grudnia 2015 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa w Warszawie zasądził od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwotę 39.780 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 23.735 zł od dnia 27 listopada 2014 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 16.045 zł od dnia 20 lutego 2015 r. do dnia zapłaty.

W pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo.

Jednocześnie Sąd I instancji zasądził od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwotę 4.406 zł tytułem zwrotu kosztów procesu /k.656/.

Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego wydane zostało w oparciu o następujący stan faktyczny:

Na podstawie umowy generalnej ubezpieczenia kredytów hipotecznych z niskim udziałem własnym kredytobiorcy udzielnych przez pozwany Bank (...) S.A. nr (...) (...), zawartej pomiędzy pozwanym Bankiem, a (...) S.A. z siedzibą w W. w dniu 29 października 2004 r., pozwany Bank zobowiązany był do opłacenia składki ubezpieczeniowej od każdej umowy kredytu objętej ubezpieczeniem. Rzeczona umowa ubezpieczenia dotyczyła umów kredytu przyjętych do ubezpieczenia w okresie jej obowiązywania, dla których wskaźnik LTV (wyrażony w procentach stosunek kwoty kredytu do wartości nieruchomości na dzień dokonania analizy kredytowej, wyliczony zgodnie z procedurami bankowymi) znajduje się pomiędzy minimalnym i maksymalnym wskaźnikiem LTV. Ochronie ubezpieczeniowej podlegały kredyty udzielone w kwocie do 500.000 zł włącznie, przeznaczone na cele mieszkaniowe oraz powyżej 500.000 zł przeznaczone na cele mieszkaniowe, po uzyskaniu pisemnej zgody (...). Zgodnie z treścią § 5 umowy Bank zobowiązany był do opłacenia składki ubezpieczeniowej od każdej umowy kredytu objętej ubezpieczeniem a stawka składki ubezpieczeniowej wynosiła 2,4 % od podstawy naliczenia składki, za 36-miesięczny okres ubezpieczenia kredytu. Składka płatna była jednorazowo, za każdy 36-miesięczny okres ubezpieczenia. Podstawą wyliczenia składki w pierwszym 36-miesięcznym okresie ubezpieczenia była różnica pomiędzy kwotą udzielonego kredytu jednakże nie więcej niż wartość nieruchomości a iloczynem minimalnego wskaźnika LTV-u wartości nieruchomości zaakceptowanej przez Bank.

W § 7 ust. 10 umowy przyjęto, iż z dniem wypłaty odszkodowania przez (...) S.A. z siedzibą w W. roszczenie pozwanego Banku do kredytobiorców z tytułu umowy kredytu przechodzi na mocy prawa, tj. art. 828 k.c., na (...) S.A. z siedzibą w W. do wysokości wypłaconego odszkodowania.

(...) S.A. z siedzibą w W. została przekształcona w (...) S.A. z siedzibą w W., a następnie (...) Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. V. (...) wskutek połączenia przez przeniesienie całego majątku spółki (...)Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. V. (...) z siedzibą w W. na (...) Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. V. (...) w trybie art. 492 § 1 pkt. 1 k.s.h.

Wnioskiem z dnia 15 lipca 2008 r. (data wpływu do pozwanego Banku) o nr (...) w postaci wypełnionego gotowego formularzu sporządzonego przez Bank (...) S.A. z siedzibą w W. powodowie wnieśli o udzielenie im kredytu hipotecznego w łącznej kwocie 745.300 zł na zakup nieruchomości lokalowej, w tym 20.000 zł na refinansowanie wydatków poniesionych na cele mieszkaniowe. Powodowie złożyli oświadczenie, że posiadają oszczędności w kwocie 30.000 zł. W przedmiotowym wniosku, obok zgody na ubezpieczenie kredytu do czasu ustanowienia hipoteki, powodowie wnioskowali o objęcie umowy ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego oraz wyrazili zgodę na objęcie udzielonego przez pozwany Bank kredytu ubezpieczenia brakującego wkładu własnego w Towarzystwie Ubezpieczeń(...)S.A. z siedzibą w W. (rubryka „Oświadczenia wnioskodawców c.d.”) oraz zgodę na udostępnienie danych osobowych temu Ubezpieczycielowi w związku z objęciem umowy ubezpieczeniem niskiego wkładu i ubezpieczeniem do czasu ustanowienia hipoteki. Było to dodatkowe zabezpieczenie kredytu. Podpisanie tych oświadczeń nie podlegało negocjacjom.

Przedmiotowy wniosek został wypełniony i złożony za pośrednictwem doradcy finansowego (...) G. D., który udzielał powodom wszelkich informacji i wyjaśnień dotyczących kredytu hipotecznego oraz jego zabezpieczeń. Niemniej jednak pracownik ten nie posiadał żadnej wiedzy na temat treści umowy ubezpieczenia niskiego wkładu własnego zawartej pomiędzy pozwanym Bankiem, a Ubezpieczycielem, w tym nie miał dostępu do tej umowy. Nie miał świadomości odnośnie przysługującego ubezpieczycielowi wobec klientów Banku prawa regresu. Kredytobiorcy nie mieli realnej możliwości negocjowania warunków umowy ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, bowiem ustalona była ona w sposób odgórny w odrębnej umowie, której nie byli stroną. Nie mieli możliwości zapoznania się z treścią tej umowy ani ogólnymi warunkami ubezpieczenia.

Ponadto wnioskującym o kredyt hipoteczny powodom przedstawiono informację dla wnioskodawców ubiegających się o produkty hipoteczne indeksowane kursem waluty obcej, w tym kursem franka szwajcarskiego, oparte na zmiennej stopie procentowej sporządzoną przez Bank (...) S.A. z siedzibą w W. z dnia 14 lipca 2008 r. W dokumencie tym zawarto informację o tym, że na datę jego sporządzenia kredytobiorcy wybierający ofertę kredytu indeksowanego do waluty obcej korzystają z niższego, w porównaniu z kredytem w złotych, oprocentowania. Bank informował, że zaciągając zobowiązanie w walucie obcej kredytobiorcy narażeni są na ryzyko zmiany kursów walutowych. Występowanie tego ryzyka sprawia, że zarówno rata spłaty jak i wysokość zadłużenia tytułem zaciągniętego kredytu przeliczona na złote na dany dzień podlega ciągłym wahaniom, w zależności od aktualnego kursu waluty. Ponadto Bank informował o ryzyku zmian stóp procentowych w przypadku kredytów złotowych i walutowych. W dokumencie znajdowała się symulacja wysokości raty kapitałowo - odsetkowej przy założeniu, że kurs franka szwajcarskiego wzrośnie o wartość stanowiącą różnicę między maksymalnym i minimalnym kursem franka z okresu ostatnich 12 miesięcy.

Procedura zawarcia umowy o kredyt hipoteczny z powodami nie odbiegała od procedury powszechnie stosowanej w tamtym okresie przy zawieraniu podobnych umów z konsumentami przez pozwany Bank. Doradca finansowy przedstawił powodom kilka ofert różnych banków, z których zarekomendował powodom ofertę pozwanego jako najlepszą na rynku. Powodowie negocjowali z pozwanym umowę kredytu tylko w zakresie wysokości marży. Przy zawieraniu z powodami umowy o kredyt hipoteczny przedstawiciel banku nie poinformował o tym, kto jest jedynym beneficjentem przedmiotowego ubezpieczenia, a także o tym, że Towarzystwu Ubezpieczeń (...)S.A. z siedzibą w W. w ramach łączącej go umowy z pozwanym Bankiem przysługuje regres ubezpieczeniowy w stosunku do kredytobiorców (powodów) w pełnej kwocie wypłaconego odszkodowania. Pozwany Bank nie przedstawił kredytobiorcom warunków umowy ubezpieczenia zawartej z tym Ubezpieczycielem. Wysokość składki ubezpieczeniowej z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego powodów była ustalona w umowie zawartej pomiędzy pozwanym Bankiem, a Towarzystwem (...) S.A. z siedzibą w W.. Kredytobiorcy nie mieli realnej możliwości negocjowania wysokości ww. składki. Powodowie zostali poinformowani, że do zawarcia umowy o kredyt hipoteczny w opcji bez wkładu własnego, opłata z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego była obowiązkowa, albowiem odmowa jej opłacania skutkowała odmową zawarcia umowy kredytowej. Nie zostali poinformowani o innej możliwości zabezpieczenia kredytu zawieranego na 100 % wartości nieruchomości poza ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego. Powodowie byli przekonani, że umowa ubezpieczenia niskiego wkładu zabezpieczała ich interesy i spłatę 20 % kredytu przez ubezpieczyciela w razie niemożności spłacania rat kredytowych przez nich. Byli również przekonani, że z uwagi na spłacanie rat kredytowych i zmniejszanie salda kredytu w kolejnych okresach składka z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego będzie malała.

W dniu 07 sierpnia 2008 r. pomiędzy powodami I. R. (1) i B. R. (zwanymi dalej „Kredytobiorcami”) a Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. została zawarta umowa kredytu hipotecznego nr KH/ (...). Na podstawie tej umowy Bank udzielił Kredytobiorcom kredytu w kwocie 745.300 zł, która to kwota była indeksowana do franka szwajcarskiego, po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna franka szwajcarskiego według tabeli kursów walut obcych obowiązujących w Banku (...) S.A. z siedzibą w W. w dniu uruchomienia kredytu lub transzy. Celem przeznaczenia środków z kredytu był zakup nieruchomości w budowie od dewelopera oraz refinansowanie kosztów poniesionych na cele mieszkaniowe w kwocie 20.000 zł. Przedmiotem zabezpieczenia hipotecznego miała być nabywana nieruchomość. Zgodnie z § 9 umowy, zabezpieczeniem spłaty kredytu do czasu otrzymania przez Bank odpisu z księgi wieczystej nieruchomości z wpisaną hipoteką będzie stanowić ubezpieczenie kredytów zabezpieczonych hipotecznie na podstawie umowy zawartej przez Bank z Towarzystwem Ubezpieczeń (...) S.A. V. (...) z siedzibą w W.. Kredytobiorca był natomiast zobowiązany do zwrotu Bankowi kosztów składki ubezpieczeniowej wnoszonej w związku z ubezpieczeniem. Miesięczna kwota z tego tytułu wynosiła 1/12 z 0,81 % kwoty przyznanego kredytu (co stanowiło kwotę 527,00 zł) przy uwzględnieniu kursów waluty obcej, do jakiej kredyt jest indeksowany na pierwszy dzień miesiąca, w którym została sporządzona umowa. Ponadto zgodnie z ustępem 7 § 9 umowy, dodatkowym zabezpieczeniem kredytu do czasu, gdy saldo zadłużenia z tytułu udzielonego kredytu stanie się równe lub niższe niż 626 866,40 zł stanowiło ubezpieczenie kredytów hipotecznych z niskim udziałem własnym na podstawie umowy zawartej przez Bank (...) z Towarzystwem Ubezpieczeń (...) S.A. z siedzibą w W.. Kredytobiorcy byli zobowiązani do zwrotu Bankowi kosztów ubezpieczenia w kwocie 4.631 zł za pierwszy 36-miesięczny okres ubezpieczenia. Jeżeli w okresie 36 miesięcy ochrony ubezpieczeniowej saldo zadłużenia nie stanie się równe lub niższe niż 626.866,40 zł Kredytobiorcy zobowiązali się do zwrotu kosztów ubezpieczenia za kolejny 36-miesięczny okres udzielonej Bankowi przez Towarzystwo Ubezpieczeń (...) S.A. z siedzibą w W. ochrony ubezpieczeniowej, o czym Kredytobiorcy mieli zostać poinformowani przez Bank pisemnie. Jeżeli w okresie 36 miesięcy ochrony ubezpieczeniowej saldo zadłużenia z tytułu udzielonego kredytu stanie się równe lub niższe niż kwota 626.866 zł, Bank dokona zwrotu proporcjonalnej części składki na rachunek Kredytobiorcy.

Zgodnie z postanowieniami § 11 umowy, integralną częścią ww. umowy o kredyt hipoteczny były Regulamin, pełnomocnictwo do wykonywania czynności w imieniu kredytobiorców oraz cennik kredyt hipoteczny/pożyczka hipoteczna. Ponadto w § 11 umowy wskazane były przypadki, w których do zmian umowy nie był wymagany aneks do umowy pod rygorem nieważności, m.in. zmiana Regulaminu.

W § 12 umowy wskazano, że całkowity koszt kredytu na dzień zawarcia umowy wynosi 847.471,28 zł z uwzględnieniem składki na okres 3 pierwszych lat.

Zgodnie z § 7 Regulaminu Kredytowania Osób Fizycznych w Ramach Usług Bankowości Hipotecznej w Banku (...) S.A. z siedzibą w W. opłata dotycząca refinansowania kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego dla kredytów w walucie obcej wyliczana była w złotych polskich jako różnica wartości kredytu w walucie obcej wedle kursu kupna dewiz pomnożona przez kurs sprzedaży dewiz oraz 80 % wartości nieruchomości stanowiącej przedmiot zabezpieczenia kredytu. Kredytobiorcy złożyli oświadczenia o zapoznaniu się z cennikiem oraz regulaminem kredytowania.

Wraz z zawarciem umowy o kredyt hipoteczny nr KH/ (...) kredytobiorcy udzielili pozwanemu Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W. pełnomocnictwa, na mocy którego upoważnili ten Bank do dokonywania w ich imieniu szeregu czynności w okresie obowiązywania rzeczonej umowy o kredyt hipoteczny, w tym m.in. czynności pobierania z ich rachunku bankowego prowadzonego przez bank środków pieniężnych z zaliczeniem ich na spłatę ich wymagalnych zobowiązań z tytułu kredytu, odsetek, prowizji i innych opłat, w przypadku opóźnienia, względnie zwłoki ze spłatą tych zobowiązań w wysokości wynikającej z umowy o kredyt hipoteczny. Jednocześnie kredytobiorcy wyrazili zgodę na obciążenie ich rachunku bankowego bez uzyskania ich oddzielnej dyspozycji. Kredytobiorcy udzielili także pełnomocnictwa pozwanemu Bankowi do pobierania z ich rachunku bankowego prowadzonego przez ten bank opłat z tytułu refinansowania kosztów ubezpieczenia przez pozwany Bank niskiego wkładu własnego w Towarzystwie (...) S.A. z siedzibą w W. i pobierania składki za kolejne okresy ubezpieczenia wraz z okresem ubezpieczenia, w którym saldo zadłużenia z tytułu kredytu stanie się równe lub mniejsze kwocie 626.866,40 zł.

Kolejno, w dniu 29 września 2011 r. strony umowy o kredyt hipoteczny nr KH/ (...) zawarły aneks do tejże umowy. Aneksem tym zmieniono zapisy § 2 i 7 ust. 3 umowy kredytu. Nadto kredytobiorcy udzielili pozwanemu Bankowi pełnomocnictwa do pobierania w ich imieniu ze zmienionego rachunku bankowego przeznaczonego do spłaty kredytu, środków pieniężnych z zaliczeniem ich na spłatę wymagalnych zobowiązań kredytobiorców z tytułu zaciągniętego kredytu - bez oddzielnej ich dyspozycji.

Koszt ubezpieczenia niskiego wkładu własnego przy umowie o kredyt hipoteczny powodów za pierwszy 36-miesięczny okres ochrony ubezpieczeniowej został wskazany w § 9 ust. 8 umowy o kredyt i wynosił kwotę 4.631 zł. Kwota ta została uwzględniona w całkowitym koszcie kredytu (§ 12 umowy o kredyt) i została pobrana przez pozwany bank w dniu 27 sierpnia 2008 r. w oparciu o wzór przedstawiony w regulaminie.

Wobec nieosiągnięcia salda kredytu do dnia 30 sierpnia 2011 r. określonego w umowie, pozwany Bank w dniu 31 sierpnia 2011 r. obciążył rachunek bankowy powodów opłatą za kolejny 36-miesięczny okres ochrony ubezpieczeniowej w kwocie 19.104 zł. Kredytobiorcy zostali uprzedzeni o takiej możliwości przez pozwany Bank pismem z dnia 25 maja 2011 r. oraz pismem z dnia 09 sierpnia 2011 r., w których Bank proponował możliwość zmniejszenia obciążeń z tego tytułu poprzez ponowną wycenę wartości nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie kredytu, ustanowienie dodatkowego zabezpieczenia bądź wcześniejszą spłatę części kredytu.

Kolejno, wskutek tego, że według stanu na dzień 28 sierpnia 2014 r. saldo kredytu nie osiągnęło określonego w umowie o kredyt poziomu, pozwany Bank w dniu 29 sierpnia 2014 r. obciążył rachunek bankowy kredytobiorców (powodów) opłatą za kolejny 36-miesięczny okres ochrony ubezpieczeniowej w kwocie 16.045 zł. Powodowie zostali uprzedzeni o możliwości obciążenia przez pozwany Bank pismem z dnia 27 maja 2014 r.

Powodowie pismem z dnia 26 maja 2014 r. wezwali pozwanego do zwrotu pobranych do tego dnia składek w wysokości 23.735 złotych wraz z ustawowymi odsetkami oraz do odstąpienia od pobierania składki za kolejny okres 36 miesięcy powołując się na to, iż postanowienia umowy w tym zakresie stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c.

Następnie, powodowie składali pozwanemu reklamacje i prowadzili korespondencję w zakresie zwrotu pobranych składek jednak Bank nie uwzględnił reklamacji kredytobiorców.

Z tytułu objęcia kredytobiorców ubezpieczeniem ich kredytu hipotecznego z niskim udziałem własnym przez (...) S.A. z siedzibą w W. z ich rachunku bankowego prowadzonego przez pozwany Bank została pobrana jedna spośród trzech opłat z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, tj. wyłącznie składka pobrana w dniu 27 sierpnia 2008 r.

W dniu 31 sierpnia 2011 r. oraz w dniu 29 sierpnia 2014 r., tj. w datach pobrania od nich drugiej i trzeciej opłaty z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kredytobiorcy byli objęci ochroną ubezpieczeniową udzielaną przez Towarzystwo Ubezpieczeń (...) S.A. z siedzibą we W.. W międzyczasie bowiem, pomiędzy Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W., a Towarzystwem Ubezpieczeń (...)S.A. z siedzibą we W. została zawarta umowa ubezpieczenia niskiego wkładu portfela kredytów/pożyczek hipotecznych, w tym umowy o kredyt hipoteczny powodów o nr KH/ (...). Wysokość składki opłacanej przez Bank została przez strony ustalona na poziomie 1,7 % ubezpieczanej kwoty kredytu. Pozwany Bank pobierał opłatę, wynikającą z kosztu ubezpieczenia niskiego wkładu u tego ubezpieczyciela poprzez automatyczne obciążenie rachunku kredytobiorców. Pozwany i powodowie nie zawarli aneksu zmieniającego zapisy łączącej ich umowy kredytowej odnoszące się do wskazanego w niej Ubezpieczyciela. Bank nie poinformował powodów o przysługującym temu Ubezpieczycielowi regresie ubezpieczeniowym wyłącznie w stosunku do powodów, w razie wypłaty odszkodowania Bankowi.

Pozwany Bank uiścił wymaganą umową ubezpieczenia składkę na rzecz Ubezpieczyciela (...) TU S.A. V. (...) oraz TU(...)S.A. Składki, które uiścił Bank ubezpieczycielom były niższe niż opłaty z tytułu kosztów refinansowania kosztów tego ubezpieczenia pobrane od powodów. Kwota niskiego wkładu własnego wskazana (...) S.A. w 2008 r. w zestawieniu wynosiła 154.365,70 zł wskazana do TU(...)w okresie ubezpieczenia od 01 sierpnia 2011 r. do 31 lipca 2014 r. wynosiła 636.809,47 zł a w okresie ubezpieczenia od 01 sierpnia 2014 r. do 31 lipca 2017 r. wynosiła 534.839,41 zł.

W dniu 02 grudnia 2015 r. Towarzystwo Ubezpieczeń(...)S.A. z siedzibą we W. złożyło pozwanemu Bankowi oświadczenie, iż w stosunku do odszkodowań wypłaconych Bankowi po dniu 01 października 2015 r. rezygnuje z prawa do roszczenia regresowego przysługującego na podstawie art. 828 k.c. wobec klientów Banku, którzy zawarli umowę kredytu objętą ubezpieczeniem na podstawie UNWW portfela kredytów hipotecznych z dnia 19 lipca 2010 r. i w razie potrzeby zobowiązuje się dokonać wszelkich przewidzianych prawem i procedurą sądową czynności w celu odstąpienia od takiego dochodzenia.

Powodowie posiadają wyższe wykształcenie ekonomiczne. W okresie zawierania umowy kredytowej byli pracownikami banku jednakże ich praca nie wiązała się ze sprzedażą kredytów hipotecznych.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo w zasadzie w całości, oddalając je jedynie w części w zakresie żądania odsetek.

Sąd wskazał, że istota rozstrzygnięcia sprawy sprowadzała się do oceny postanowień umowy o kredyt hipoteczny z dnia 07 sierpnia 2008 r. i regulaminu tejże umowy jako wzorca umownego stosowanego przez pozwany Bank, na podstawie których ten potrącał kwoty dochodzone pozwem, przez pryzmat przepisów chroniących konsumentów a zakazujących stosowania tzw. klauzul abuzywnych we wzorcach umownych przez przedsiębiorców tj. art. 385¹ § 1 k.c. - art. 385³ k.c.

Bezsporne było, że umowa łącząca strony została zawarta z wykorzystaniem umownego wzorca wykreowanego przez pozwany Bank. Powodowie nie kwestionowali istnienia w umowie samego zabezpieczenia w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, lecz nałożenie wyłącznie na nich (jako kredytobiorców) obowiązku poniesienia kosztów tegoż ubezpieczenia. Powodowie występowali w umowie w charakterze konsumentów (art. 22¹ k.c.), zaś pozwany Bank - jako przedsiębiorca. Sąd Rejonowy ocenił jednocześnie, że wobec jednoznacznej definicji konsumenta nie ma podstaw do dywersyfikacji podmiotów występujących w stosunkach cywilnoprawnych ze względu na ich cechy indywidualne albowiem takiego rozróżnienia brak w przepisach ustawy. Wykształcenie powodów i ich doświadczenie zawodowe pozostaje bez wpływu na możliwość stosowania wobec nich przepisów dotyczących abuzywności postanowień umownych.

Sąd ustalił, że obowiązek zwrotu kosztu ubezpieczenia uzależniony był od istnienia umowy łączącej pozwany Bank z konkretnym ubezpieczycielem, tj. (...) S.A. z siedzibą w W.. W datach pobrania od powodów drugiej i trzeciej opłaty z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kredytobiorcy ci byli objęci ochrona ubezpieczeniową udzielaną przez Towarzystwo Ubezpieczeń (...)S.A. z siedzibą we W..

W ocenie Sądu Rejonowego treść umowy o kredyt hipoteczny z dnia 07 sierpnia 2008 r. uzależniała obowiązek zwrotu kosztu ubezpieczenia od istnienia umowy łączącej pozwany Bank z konkretnym ubezpieczycielem. W rezultacie poniesienie tej składki na rzecz innego podmiotu, na podstawie innej umowy niż łącząca pozwany Bank z (...) S.A. z siedzibą w W. uprawniała powodów do odmowy spełnienia tego świadczenia, albowiem zobowiązanie dotyczyło zwrotu poniesionych przez pozwany Bank kosztów ubezpieczenia na podstawie umowy łączącej go z tym konkretnym ubezpieczycielem.

Udzielenie ochrony przez inny podmiot niż wskazany w umowie nie stanowiło podstawy żądania refinansowania spłaty drugiej i trzeciej składki na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego. Taka zmiana, zgodnie z § 11 ust. 1 umowy z dnia 7 sierpnia 2008 r. wymagałaby dla swej ważności i skuteczności formy pisemnej - aneksu podpisanego przez obie strony kontraktu. W ocenie Sądu brak wymienienia firmy ubezpieczyciela w regulaminie nie może prowadzić do podważenia treści umowy i zastąpienia obowiązku zwrotu kosztów ubezpieczenia udzielanego przez konkretnego ubezpieczyciela ubezpieczeniem udzielanym przez dowolnego ubezpieczyciela.

Sąd powołał też treść pełnomocnictwa powodów, zgodnie z którym powodowie udzielili swojego pełnomocnictwa Bankowi do „pobrania z mojego/naszego rachunku bankowego prowadzonego w Banku opłaty z tytułu refinansowania kosztów ubezpieczenia przez Bank niskiego wkładu własnego w Towarzystwie Ubezpieczeń (...) S.A. z siedzibą w W. i pobierania składki za kolejne okresy ubezpieczenia wraz z okresem ubezpieczenia, w którym saldo zadłużenia z tytułu kredytu stanie się równe/mniejsze 626.866,40 PLN”. Zdaniem Sądu zastosowanie w ww. dokumencie spójnika „i” nakazuje twierdzić, iż pobieranie przez pozwany Bank składek za kolejne okresy ubezpieczenia mógł nastąpić w wypadku świadczenia ochrony ubezpieczeniowej jedynie przez TU (...) S.A. z siedzibą w W..

Sąd uznał, że druga oraz trzecia wpłata opłaty za ubezpieczenie niskiego wkładu własnego została zaliczona na konto umowy łączącej pozwany Bank z Towarzystwem Ubezpieczeń (...)S.A. z siedzibą we W. a więc innym ubezpieczycielem niż wymieniony w ww. dokumentach - (...) S.A. z siedzibą w W.. Tym samym uiszczenie na jego rzecz ww. składek i udzielenie ochrony ubezpieczeniowej przez tenże podmiot trzeci nie stanowi okoliczności, w związku z którą zgodnie z umową kredytu z dnia 07 sierpnia 2008 r. powstałby obowiązek zwrotu przez powodów kosztu tychże składek w łącznej wysokości 35.149 zł na rzecz pozwanego Banku.

W przedmiotowym zakresie doszło zatem do spełnienia świadczenia pomimo braku istnienia ważnego zobowiązania.

Jednocześnie Sąd Rejonowy, odnosząc się do treści art. 409 k.c., wskazał, że nie można uznać, że pozwany Bank nie jest już wzbogacony, bowiem w wyniku dokonania tego wydatku, w jego majątku pozostaje korzyść w postaci zwiększenia aktywów bądź zmniejszenia pasywów.

Sąd I instancji ustalił też, że pozwany tytułem składek uiszczał zdecydowanie niższe kwoty niż te pobierane od powodów. W konsekwencji, w ocenie Sądu Rejonowego, należało przyjąć, że brak jest podstaw do przyjęcia, iż wygasł obowiązek pozwanego Banku zwrotu powodom kwoty odpowiadającej całości dotychczasowego przysporzenia z tytułu zwrotu kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu kredytu z dnia 07 sierpnia 2008 r.

Sąd dokonał też oceny postanowień umowy o kredyt hipoteczny z dnia 07 sierpnia 2008 r. i regulaminu tejże umowy przez pryzmat przepisów chroniących konsumentów, a zakazujących stosowania tzw. klauzul abuzywnych we wzorcach umownych przez przedsiębiorców tj. art. 385¹ § 1 k.c. - art. 385³ k.c.

Zdaniem Sadu z tego punktu widzenia pozwany Bank nie był uprawniony do pobrania pierwszej opłaty z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego ale także dwóch pozostałych opłat - abstrahując od wyżej zaprezentowanych rozważań odnośnie braku podstawy ich pobrania na poczet składek uiszczanych na rzecz innego niż wskazany w umowie zakład ubezpieczeń.

W pierwszej kolejności Sąd wskazał, że na uwagę zasługuje fakt, że stroną przedmiotowej umowy ubezpieczenia był jedynie pozwany Bank i zakład ubezpieczeń. Rola powodów ograniczała się jedynie do ponoszenia kosztów objęcia ochroną ubezpieczeniową, którą objęty jest jedynie pozwany Bank, będący jednocześnie jedynym jej beneficjentem.

Sąd przyjął, że postanowienia umowy o kredyt hipoteczny z dnia 07 sierpnia 2008 r. w zakresie opłacania przez kredytobiorców (powodów) składki ubezpieczeniowej nie były w żaden sposób negocjowane. Ubezpieczenie brakującego wkładu własnego przy tym konkretnym kredycie hipotecznym było niejako obligatoryjną czynnością, której odmowa przez powodów skutkowałaby odmową przyznania im tegoż kredytu w wybranej przezeń opcji kredytowania wartości nieruchomości, którą w planach mieli nabyć powodowie. Spełniona została zatem pierwsza przesłanka wymieniona w art. 385¹ § 1 k.c., a mianowicie przedmiotowa klauzula nie była indywidualnie uzgadniana z konsumentem, a także nie podlegała jakimkolwiek negocjacjom.

W dalszej kolejności Sąd odniósł się do kwestii tego, czy kwestionowane postanowienie określało główne świadczenie stron umowy o kredyt hipoteczny z dnia 07 sierpnia 2008 r. Sąd uznał, że sporne postanowienia odnoszące się do ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, wbrew twierdzeniom pozwanego Banku, nie określały głównych świadczeń stron, w związku z czym mogą być one uznane za klauzule niedozwolone, tj. podlegają ocenie czy kształtują one prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.

W ocenie Sądu, dodatkowej formy zabezpieczenia spłaty kredytu w postaci zawarcia umowy ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, nie można uznać jako świadczenia główne stron umowy kredytowej zwłaszcza, iż pojęcie to winno być interpretowane w wąski sposób i dotyczy ono elementów istotnych umowy. Zdaniem Sądu, kwestionowana przez powodów klauzula nie reguluje głównych świadczeń stron. Świadczeniami tymi są bowiem po stronie pozwanego Banku (przedsiębiorcy) - udzielenie kredytu, zaś po stronie powodów (konsumentów) - dokonanie spłaty zaciągniętego kredytu oraz odsetek i opłacenie prowizji od udzielonego kredytu.

Sąd uznał, że kwestionowane przez powodów postanowienia mają charakter wyłącznie poboczny w stosunku do głównego obowiązku kredytobiorcy w postaci zwrotu kwoty kredytu. Przedmiotowe ubezpieczenie niskiego wkładu własnego jest jedynie dodatkowym zabezpieczeniem kredytu powodów (kredytobiorców).

Sąd Rejonowy wskazał, że skoro postanowienia dotyczące opłaty z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego nie określały głównych świadczeń stron umowy o kredyt hipoteczny z dnia 07 sierpnia 2008 r. to podlegają one ocenie, czy kształtują one prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy.

Sąd I instancji doszedł do przekonania, że kwestionowane przez powodów postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza jego interes. Zdaniem Sądu, pozwany Bank w sposób rażący naruszył dobre obyczaje, ponieważ nie wykazał się szeroko rozumianym szacunkiem dla drugiego człowieka, który w stosunkach z konsumentami powinien wyrażać się rzetelnym informowaniem ich o uprawnieniach wynikających z umowy, a także niewykorzystywaniem uprzywilejowanej pozycji profesjonalisty przy zawieraniu umowy i jej realizacji. Powodowie nie zostali poinformowani o warunkach ubezpieczenia, a w szczególności o wpływie zawarcia takiej umowy na ich sytuację, tj. że w momencie ziszczenia się zdarzenia ubezpieczeniowego i wypłacenia odszkodowania przez ubezpieczyciela na rzecz banku będą oni dalej zobowiązani do spłaty zaciągniętego kredytu, z tą różnicą, że na rzecz ubezpieczyciela do wysokości wypłaconego przez niego odszkodowania.

Zdaniem Sądu niewątpliwie zachodzi okoliczność nierównomiernego rozłożenia praw i obowiązków wynikających z umowy z pozwanym Bankiem a powodami - konsumentami. Zasadniczą kwestią, która - w ocenie Sądu - uzasadniała uznanie postanowienia umownego narzucającego na kredytobiorców obowiązek pokrycia kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego jest to, iż stronami tejże umowy ubezpieczenia był jedynie (z jednej strony) ubezpieczyciel, a z drugiej pozwany bank (a już nie powodowie). Sama zaś umowa zabezpieczała wyłącznie interes Banku, który przerzucał ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej na kredytobiorców. W chwili zajścia wypadku objętego ubezpieczeniem bank miał otrzymać spłatę kredytu, zaś sytuacja kredytobiorców, którzy finansują ubezpieczenie nie zmieniała się, bowiem nadal są oni obowiązani do spłaty całego kredytu, z tym, że na rzecz zakładu ubezpieczeń.

Sąd zaakcentował, że powodowie mieli ponosić obowiązek (ciężar) pokrycia kosztu ubezpieczenia, nic dzięki temu nie zyskując. „Zyskiem” konsumentów jest w tym wypadku sam fakt udzielenia kredytu. Taki sposób przedstawiania tejże sytuacji sugeruje, zdaniem Sądu, jakoby pozwany Bank udzielając kredytu nic nie zyskiwał, a przecież - mając na uwadze jego oprocentowanie (spłacane odsetki) - jest to oczywiście działalność czysto zarobkowa. Strona pozwana pobierając z rachunku bankowego swoich klientów środki finansowe obciążała ich odpowiedzialnością za realizację powziętych przez siebie zobowiązań, na kształt których nie mieli oni zresztą żądnego wpływu, a nawet nie znali ich treści.

Sąd ocenił, że nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy dokument złożony przez Bank, zgodnie z którym TU (...)oświadcza, że w stosunku do odszkodowań wypłaconych Bankowi po dniu 01 października 2015 r. rezygnuje z prawa do roszczenia regresowego przysługującego jej na podstawie art. 828 k.c.

W ocenie Sądu Rejonowego analiza zapisów umowy kredytowej wiążącej strony, dokonana w oparciu o całokształt przepisów w niej zawartych prowadzi też do wniosku, iż powodowie mogli mieć pewność, że ich obowiązkiem było refinansowanie wyłącznie składki ubezpieczeniowej uiszczanej przez Bank i tak przepisy tej umowy były rozumiane przez powodów.

Reasumując Sąd I instancji uznał, że wskutek zaistnienia niedozwolonego postanowienia umownego ma miejsce w rozpoznawanej sprawie częściowa bezskuteczność, polegająca na tym, że postanowienie umowne uznane za niedozwolone staje się bezskuteczne, natomiast w pozostałym zakresie umowa z dnia 07 sierpnia 2008 r. pozostaje wiążąca dla każdej ze stron. W rezultacie, pobranie przez pozwany Bank składek na ubezpieczenie z tytułu niskiego wkładu własnego w umowie o kredyt hipoteczny z dnia 07 sierpnia 2008 r., również tych, które Bank pobrał w oparciu o łączącą go z Towarzystwem Ubezpieczeń (...) S.A. z siedzibą we W. umową ubezpieczenia, nastąpiło bez podstawy prawnej, a zatem po stronie pozwanego Banku zaistniała sytuacja bezpodstawnego wzbogacenia kosztem powodów - art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 2 k.c. Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego Banku na rzecz powodów solidarnie pobraną przezeń łączną kwotę składek w wysokości 39.780 zł tytułem zwrotu nienależnie potrąconej na podstawie klauzuli abuzywnej opłaty za ubezpieczenie niskiego wkładu własnego.

Odnosząc się do podnoszonego przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczenia Sąd Rejonowy uznał go za niezasadny. Zdaniem Sądu nie ma wątpliwości, że żądanie pozwu w niniejszej sprawie nie stanowi roszczenia stricte wynikającego z umowy o kredyt, czy też roszczenia o zapłatę świadczenia okresowego, ma ono bowiem swoje źródło w bezpodstawnym wzbogaceniu się strony pozwanej względem zubożonych w tym stanie rzeczy powodów, na skutek nienależnie od nich potrąconych składek na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego, którą w konsekwencji dalszych rozważań Sądu należało uznać za świadczenie nienależne. Roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (nienależnego świadczenia), ulegają przedawnieniu z upływem 10 lat. W związku z tym termin przedawnienia roszczenia nie może być terminem trzyletnim.

W zakresie żądania odsetkowego Sąd oparł swe rozstrzygnięcie o treść art. 455 k.c., wskazując, że momentem powstania obowiązku zwrotu (wymagalności) jest moment potrącenia – pobrania kwot. Termin zwrotu bezpodstawnie potrąconego świadczenia wyznacza zaś termin określony w wezwaniu do zapłaty, względnie termin wyznaczony na podstawie okoliczności jako odpowiedni w razie braku określenia terminu w wezwaniu. Sąd wskazał, że pismem z dnia 26 maja 2014 r. powodowie wezwali pozwanego do zwrotu nienależnie pobranych opłat, w związku z tym Sąd uznał w oparciu o art. 481 k.c. za uzasadnione roszczenie powodów o zasądzenie odsetek od tej kwoty od dnia wniesienia pozwu, tj. 27 listopada 2014 r. - wobec braku podstaw do orzekania ponad żądanie. Odnośnie pozostałej części roszczenia, datą w której można mówić o powstaniu stanu opóźnienia w spełnieniu świadczenia jest data doręczenia odpisu pozwu pozwanemu, stąd Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na podstawie art. 481 k.c. odsetki ustawowe od tej daty, a w pozostałym zakresie roszczenie odsetkowe oddalił.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł w oparciu o przepis art. 98 § 1 k.p.c. i art. 100 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona pozwana, skarżąc go w części, tj. w zakresie punktu I. i III. wyroku /k.693-724/.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono:

1. naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia, tj. naruszenie art. 232 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. przez zaniechanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz dokonanie sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów, pozbawionej wszechstronnego i obiektywnego rozważenia całości materiału dowodowego i wyciągnięcie na tej wadliwej podstawie bezpodstawnych i niezgodnych z rzeczywistym stanem faktycznym wniosków leżących u podstaw wyroku, w szczególności przez:

a) bezpodstawne przyjęcie, że podpisanie oświadczeń składanych przez Powodów, w szczególności wniosku o ubezpieczenie niskiego wkładu własnego oraz oświadczenia o zgodzie na objęcie kredytu hipotecznego udzielonego Powodom ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego („UNWW") w Towarzystwie Ubezpieczeń (...) S.A. nie podlegało negocjacji i przyjęcie, że Powodowie nie mieli możliwości negocjacji zapisów umownych dot. ubezpieczenia niskiego wkładu własnego i indywidualnej stawki z tego tytułu i pominięcie w tym zakresie, że Powodowie sami wnioskowali o objęcie ich kredytu (...);

b) bezpodstawne przyjęcie, że i) G. D., za pośrednictwem którego Powodowie składali wniosek kredytowy zdaniem Sądu nie posiadał „wiedzy odnośnie szczegółów zawartej umowy z Bankiem jak również (...) możliwości wystąpienia z roszczeniem regresowym”, ii) pracownicy Banku, którzy obsługiwali proces zawarcie Umowy z Powodami nie znali treści umowy ubezpieczenia z towarzystwem ubezpieczeń, a także nie posiadali wiedzy na temat jej postanowień i przyjęcie, że powyższe ustalenia oraz ustalenie, że Powodowie nie byli stroną umowy UNWW oraz nie znali treści umowy UNWW przesądza, że Powodowie nie mieli możliwości negocjacji ich indywidualnych warunków umowy kredytu hipotecznego w zakresie dotyczącym opłat z tytułu UNWW, w tym wysokości stawki ubezpieczeniowej i bezpodstawne przyjęcie, że Powodowie nie byli poinformowani o warunkach ubezpieczenia UNWW;

c) bezpodstawne przyjęcie, że Powodowie udzielili Bankowi pełnomocnictwa do pobierania opłat z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego wyłącznie w Towarzystwie Ubezpieczeń (...) S.A.;

d) bezpodstawne przyjęcie, że Powodowie nie zostali rzetelnie poinformowani o warunkach ubezpieczenia UNWW, podczas gdy z zeznań świadka G. D. jednoznacznie wynika, że wyjaśniał on klientom, a więc i Powodom, na czym polega UNWW;

e) bezpodstawne przyjęcie, że treść Umowy uzależniała obowiązek zwrotu kosztów ubezpieczenia tylko co do jednego konkretnego ubezpieczyciela - TU (...) S.A.;

f) bezpodstawne przyjęcie, że dla rozstrzygnięcia sprawy nie miał znaczenia dokument TU (...) S.A. z dnia 02 grudnia 2015 r., podczas gdy z treści tego dokumentu wynika, że TU (...) S.A. podjęła decyzję o rezygnacji z roszczenia regresowego względem m.in. kredytu Powodów, co w świetle twierdzeń Powodów powinno doprowadzić do uznania, że w ramach stosunku zobowiązaniowego zachowana jest ekwiwalentność świadczeń, a same postanowienia są zgodne z dobrymi obyczajami;

g) nieuzasadnione, selektywne potraktowanie zeznań świadka I. R. (2), tj. wykorzystanie wyłącznie części zeznań ww. świadka, dokonanie ustaleń na podstawie zeznań świadka co do wiedzy pracowników Banku w zakresie umowy Banku z ubezpieczycielem UNWW nie znajdujących oparcia w treści tych zeznań, a w zakresie nieodpowiadającym twierdzeniom strony powodowej (np. co do informowania Klientów Banku co do warunków zabezpieczenia kredytu oraz negocjowania przez Klientów Banku warunków umów kredytu hipotecznego) bezpodstawne uznanie zeznań świadka I. R. (2) za niewiążące, gołosłowne i niewiarygodne;

h) bezkrytyczne danie wiarygodności całości wyjaśnień Powodów, pomimo, że jako powodowie byli oni zainteresowani konkretnym rozstrzygnięciem Sądu, co rzutowało na prezentowaną przez Powodów wersję wydarzeń oraz bezpodstawne przedłożenie wagi tych wyjaśnień nad wiarygodność zeznania świadka I. R. (2);

i) bezpodstawne zbiorcze potraktowanie wszystkich dowodów wskazanych na stronie nr 13 uzasadnienia Wyroku, w tym Opinii (...) oraz publikacji prasowych potwierdzających powszechność wiedzy dotyczącej ryzyka walutowego i zabezpieczeń niskiego wkładu własnego bez konkretnego sprecyzowania podstaw „nie poczynienia ustaleń faktycznych” w oparciu o te dowody oraz bez konkretnego wskazania, których dowodów dotyczy decyzja o nie włączeniu ich do podstawy ustaleń faktycznych Sądu;

j) dokonanie przez Sąd I instancji samodzielnych wyliczeń w zakresie rzekomej wysokości należnej na rzecz (...) S.A. lub TU (...) S.A. składki i oparcie rozstrzygnięcia na tych wyliczeniach, podczas gdy jak wprost wskazał Sąd I instancji dokonane obliczenia były „orientacyjne”;

2. naruszeniu przepisów prawa materialnego, a to:

a) art. 385 ¹ § 1 oraz § 3 k.c., art. 385 ² k.c. w zw. z art. 405 k.c., art. 410 § 2 k.c., art. 828 § 1 k.c. oraz art. 69 ust. 1 Prawa Bankowego, przez niewłaściwe zastosowanie ww. przepisów, w szczególności poprzez:

i. błędną wykładnię i w konsekwencji bezpodstawne przyjęcie, że kwestionowane w pozwie zapisy Umowy dotyczące UNWW nie określały głównych świadczeń stron i nie były sformułowane jednoznacznie;

ii. błędną wykładnię i nieuzasadnione stwierdzenie występowania w niniejszej sprawie przesłanki kształtowania praw i obowiązków Powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażącego naruszenia interesów konsumentów, co zdaniem Sądu I Instancji miało się przejawiać brakiem indywidualnego ustalenia z Powodami postanowień umownych oraz niedoinformowaniem i podejmowaniem działań zmierzających do dezorientacji Powodów oraz wykorzystaniem ich niewiedzy lub naiwności;

(...). błędną wykładnię i nieuzasadnione stwierdzenie występowania w niniejszej sprawie przesłanki ukształtowania praw i obowiązków Powodów w sposób rażąco naruszający ich interesy ekonomiczne, polegającą w szczególności na przyjęciu, że Powodowie mieli nie zostać poinformowani o warunkach ubezpieczenia, w szczególności zdaniem Sądu, że w przypadku ziszczenia się zdarzenia ubezpieczeniowego i wypłacenia odszkodowania Bankowi Powodowie będą dalej zobowiązani do spłaty zaciągniętego kredytu, tyle tylko że na rzecz ubezpieczyciela do wysokości wypłaconego odszkodowania, któremu przysługiwałoby względem Powodów roszczenie regresowe - unormowane w art. 828 § 1 k.c., a więc, że zdaniem Sądu w badanym zakresie Umowy nie zachodzi ekwiwalentność i proporcjonalność pomiędzy kosztem ponoszonym przez Powodów a celem opłacania tych kosztów;

iv. błędną wykładnię i uznanie, że „na abuzywność danej klauzuli nie mają wpływu inne okoliczności, na które powoływał się w swoich pismach przygotowawczych pozwany Bank, m.in. motywy, którymi kierowała się strona powołująca się na abuzywność danej klauzuli, jej świadomość wyboru opcji kredytu z dodatkowym ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego bądź atrakcyjne warunki kredytu indeksowanego w walucie franka szwajcarskiego”;

b) art. 405 k.c. i art. 410 § 2 k.c. przez ich niewłaściwe zastosowanie oraz art. 409 k.c. przez jego niezastosowanie i stwierdzenie, że Bank bezpodstawnie wzbogacił się kosztem Powodów oraz zasądzenie na rzecz Powodów zwrotu pobranych Opłat UNWW w całości, podczas gdy, nawet w razie najbardziej niekorzystnej dla Pozwanego interpretacji stanu prawnego i faktycznego niniejszej sprawy Powodowie nie mogliby żądać zwrotu kwoty przekazanej ubezpieczycielowi oraz kosztów ponoszonych przez Bank w związku z obsługą ubezpieczenia;

c) art. 65 § 1 i 2 k.c. przez jego niezastosowanie i bezpodstawne przyjęcie, że „treść umowy z dnia 04 września 2008 r. uzależniała obowiązek zwrotu kosztu ubezpieczenia od istnienia umowy łączącej pozwany Bank z konkretnym ubezpieczycielem, tj. (...) S.A. z siedzibą w W.”, oraz przyjęcie analogicznego założenia na podstawie lektury pełnomocnictwa udzielonego przez Powodów Bankowi oraz na podstawie wniosku kredytowego;

d) art. 118 k.c. w zw. z art. 120 k.c. i art. 405 k.c. poprzez jego wadliwą wykładnię i zastosowanie i błędne przyjęcie, że płacone przez Powodów co trzy lata na podstawie z góry ustalonych parametrów obliczenia świadczenie nie jest świadczeniem okresowym i podlega ono 10-letniemu terminowi przedawnienia, a nie terminowi co najwyżej 3 -letniemu jak to podnosił Pozwany zgłaszając zarzut przedawnienia w zakresie opłat pobranych w 2008 r. oraz w 2011 r.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonym zakresie i oddalenie powództwa wszystkich Powodów wobec Banku w całości;

2. ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu;

3. zasądzenie od każdego z powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o jej oddalenie i o zasądzenie kosztów procesu /k.734-745/.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelację uznać należy za zasadną jedynie w części, a podniesione w niej zarzuty mogły skutkować jedynie częściową zmianą zaskarżonego orzeczenia. Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne dokonane przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne, nie w pełni jednak zgadza się z prawną oceną tych ustaleń wskazaną w pisemnych motywach orzeczenia.

Sąd Rejonowy rozstrzygając niniejszą sprawę przeprowadził oddzielne rozważania odnośnie żądania zwrotu pierwszej składki oraz odnośnie łącznie składki drugiej i trzeciej.

Ocena ta zadanie została przeprowadzona przez pryzmat zapisu § 9 umowy o kredyt hipoteczny zawartej pomiędzy stronami w dniu 05 sierpnia 2008 r. W ustępie 7 wskazanego paragrafu postanowiono, że dodatkowe zabezpieczenie kredytu stanowi ubezpieczenie kredytów hipotecznych z niskim udziałem własnym kredytobiorcy na podstawie umowy zawartej przez Bank (...) S.A. z TU (...)S.A. W ustępie 8 wskazano, że kredytobiorca jest zobowiązany do zwrotu Bankowi kosztów ubezpieczenia w wysokości 4.631 zł za pierwszy 36-miesiączny okres trwania umowy ubezpieczeniowej.

Sąd Okręgowy – odnośnie składki drugiej i trzeciej - w pełni zgadza się z poglądem Sądu Rejonowego, że skoro składki te zostały, bezspornie, przekazane na rzecz innego ubezpieczyciela niż wskazany w umowie, to czynność taka nie może być skuteczna wobec powodów. Strony zawierając umowę jasno określiły jaki obowiązek w zakresie dodatkowego ubezpieczenia kredytu obciąża powodów. Sąd I instancji zasadnie wskazał, iż podmiot, któremu przekazano kolejne składki, czyli TU (...) - nie był to ubezpieczyciel, który wynikałby z umowy. Taki podmiot nie został uzgodniony przy zawieraniu umowy kredytu. Pamiętać przy tym należy, że to strona pozwana zdecydowała o takim a nie innym brzmieniu omawianego unormowania. To pozwany Bank dokonał wyboru ubezpieczyciela i wprost, literalnie wpisał jego nazwę do umowy. Tym samym przekazanie środków na rzecz innego podmiotu, poczynione zostało wbrew brzemieniu umowy. Nie doszło również do zmiany zapisów umowy w tym zakresie, poprzez zawarcie stosownego aneksu. A zatem składki – druga i trzecia pobrane zostały bez jakiejkolwiek podstawy umownej bądź ustawowej. Zatem Sąd I instancji słusznie przyjął, iż kwoty te zostały pobrane nienależnie i zasadnie zdecydował o obowiązku ich zwrotu na rzecz powodów. Sąd Okręgowy podziela jednocześnie w pełni rozważania Sądu odnośnie tego, iż podstawą zwrotu kwot winny być przepisy dotyczące bezpodstawnego wzbogacenia – art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c. Sąd II instancji akceptuje i przyjmuje za własne również rozważania Sądu I instancji odnośnie braku możliwości powołania się przez stronę pozwaną na treść art. 409 k.c., podnoszone z tym zakresie zarzuty należy uznać za chybione. Nie ulega również wątpliwości, iż słusznie Sąd Rejonowy wskazał, że do roszczeń dochodzonych w niniejszym postępowaniu znajduje zastosowanie 10-letnie termin przedawnienia, skoro mamy do czynienia z bezpodstawnym wzbogaceniem. Rozważania Sądu Rejonowego w powyższych kwestiach są wyczerpujące, prawidłowe i nie wymagają powtórzenia na obecnym etapie.

Sąd I instancji przeprowadził dalszy wywód odnośnie składki drugiej i trzeciej, badając omawiane zapisy z punktu widzenia ich abuzywności, nie mniej jednak zadaniem Sądu II instancji ocena ta nie była konieczna, w sytuacji, kiedy Sąd Rejonowy prawidłowo przyjął, że nie było żadnej podstawy, aby przy tak a nie inaczej skonstruowanym zapisie paragrafu 9 ust. 7 i 8 umowy kredytu pobierać składki za okres drugi i trzeci.

Przechodząc natomiast do analizy składki pierwszej, tej która została wprost określona w umowie kredytu z dnia 05 sierpnia 2008 r., wskazać należy, że Sąd Rejonowy naruszył w tym zakresie dyspozycję art. 385¹§ 1 k.c., w tej części w jakiej przyjął, że zapis umowy określający obowiązek zapłaty pierwszej składki kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Owej sprzeczności Sąd I instancji upatrywał przede wszystkim w fakcie nieekwiwalentności świadczeń oraz nie udzielenia powodom niezbędnych informacji odnośnie tego jak ubezpieczenie niskiego wkładu miało funkcjonować, a w szczególności jak miało wpływać na sytuację powodów w ramach zawartej umowy kredytu. W ocenie Sądu Okręgowego omawiany zapis jest jasny, klarowny, czytelny i wynika wprost z umowy. Konieczna do uiszczenia składka wynika kwotowo z umowy. Kwota ta została jasno sprecyzowana, nie opiera się o żadne przeliczniki, wskaźniki a jej ustalenie nie wymaga żadnej dodatkowej arytmetyki. Jest to jasna, konkretnie określona kwota – znana w chwili popisania umowy – kwota 4.631 zł. Na takie warunki strony się zgodziły i w ocenie Sądu Okręgowego, zapisy te nie godzą w stronę powodową. Sąd II instancji nie zgadza się również, aby doszło do naruszenia zasady ekwiwalentności świadczeń. Sąd Rejonowy uznał, że sam fakt otrzymania kredytu bez posiadania wymaganego wkładu własnego nie równoważy pozycji stron umowy w tym zakresie. Sąd Okręgowy nie zgadza się z tym poglądem, bowiem niewątpliwie korzyścią powodów było otrzymanie kredytu w wyżej wysokości, niż wynikałoby to wprost z ich zdolności kredytowej. Tak udzielony kredyt wymagał ubezpieczenia. Było to zabezpieczenie dodatkowe, jednocześnie obowiązujące jedynie do czasu spadku zadłużenia do poziomu poniżej braku wkładu własnego. To powodowie zdecydowali się na zaciągniecie kredytu w takiej a nie winnej wysokości. W zamian za to mieli zapłacić składkę w wysokości 4.631 zł. Jasno określoną w chwili zawarcia umowy.

Tym samym zdaniem Sądu Okręgowego zasada równości stron i ekwiwalentności świadczeń nie została naruszona, a zatem nie można uznać, aby analizowane zapisy miały charakter abuzywny. A jeśli tak to powodowie nie mogą aktualnie domagać się zwrotu pobranej od nich pierwszej składki z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu.

Na marginesie Sąd Okręgowy pragnie podkreślić, iż nawet gdyby założyć, że omawiane zapisy umowy naruszają interes powodów, to i tak nie można przyjąć, aby było to naruszenie rażące, a taka przesłanka również musiałaby zostać spełniona w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w części obejmujące składkę pierwszą, oddalając w tym zakresie powództwo jako bezzasadne. Dalej idąca apelacja została oddalona na podstawie art. 385 k.p.c.

Konsekwencją powyższego rozstrzygnięcia jest rozstrzygnięcie w zakresie kosztów procesu zarówno przed Sądem I jak i II instancji. Decyzja w tym zakresie wydana została w oparciu o treść art. 100 k.p.c., tj. zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów. Powodom należy się zwrot 88 % kosztów procesu, stronie pozwanej 12 %. Koszty te w zakresie kosztów przed Sądem I instancji szczegółowo wyliczone zostaną przez referendarza sądowego, zgodnie z treścią art. 108 § 1 k.p.c.

Na koszty postępowania apelacyjnego złożyła się uiszczona przez stronę pozwaną opłata sądowa od apelacji w kwocie 1.989 zł oraz wynagrodzenie zawodowych pełnomocników obu stron w kwotach po 2.400 zł obliczone na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800). Wartości te po przeliczeniu przez procent wygranej i po wzajemnym skompensowaniu należności dały kwotę 1.585,32 zł na rzecz powodów.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE