UZASADNIENIE

A. M. i P. M. zostali oskarżeni o to, że:

w dniu 19 czerwca 2015 roku około godziny 0.05 w O. na PL. (...), woj. (...) działając wspólnie i w porozumieniu dokonali pobicia A. C. narażając go na bezpośrednie niebezpieczeństwo ciężkiego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia w ten sposób, że wpierw szarpali go za ubranie, a kiedy pokrzywdzony przewrócił się na ziemię kopali go po całym ciele i głowie w wyniku czego A. C. doznał obrażeń ciała w postaci złamania kości nosa, złamania przedniej i bocznej ściany zatoki szczękowej lewej oraz złamania lewej kości jarzmowej, które to obrażenia naruszyły czynności narządów jego ciała na okres powyżej dni siedmiu i czynu tego dopuścili się bez jakiegokolwiek powodu okazując rażące lekceważenie porządku prawnego, przy czym P. M. czynu tego dopuścił się w ciągu pięciu lat od odbycia co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności będąc skazanym za umyślne przestępstwo podobne w dniu 22 czerwca 2015 roku wszczęto dochodzenie o czyn z art. 158§1 kk w zw. z art. 57a§1 kk w stosunku do A. M. i o czyn z art. 158§1 kk w zw. z art. 57§1 kk w zw. z art. 64§1 kk stosunku do P. M.,

Sąd Rejonowy w Opocznie II Wydział Karny wyrokiem z dnia 10 kwietnia 2017 roku wydanym w sprawie sygn. akt II K 81/16 oskarżonych A. M. i P. M. uznał za winnych tego, że w dniu 19 czerwca 2015 roku około godziny 00.05 w O. na Pl. (...), woj. (...) działając wspólnie i w porozumieniu dokonali pobicia A. C. narażając go na bezpośrednie niebezpieczeństwo ciężkiego uszkodzenia ciała w ten sposób, że szarpali go za ubranie, a kiedy pokrzywdzony na skutek tego upadł na ziemię kopali go po całym ciele i głowie w wyniku czego A. C. doznał obrażeń ciała w postaci złamania kości nosa, złamania przedniej i bocznej ściany zatoki szczękowej lewej oraz złamania lewej kości jarzmowej, które to obrażenia naruszyły czynności narządów jego ciała na czas trwający dłużej niż siedem dni i czynu tego dopuścili się bez powodu okazując rażące lekceważenie porządku prawnego, przy czym P. M. czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne,

to jest popełnienia o czynu z art. 158 §1 kk w zw. z art. 57a §1 kk w zw. z art. 4§1 kk przez oskarżonego A. M. i popełnienia czynu z art. 158 § 1 kk w zw. z art. 57 §1 kk w zw. z art. 64§1kk w zw. z art. 4§1kk przez oskarżonego P. M. i za tak przypisany czyn obu oskarżonych na mocy art.158§1 kk skazał na karę po 1 roku pozbawienia wolności;

- na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk oraz art. 70 § 1 pkt 1 kk warunkowo zawiesił oskarżonemu A. M. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres próby 2 lat;

- na podstawie art. 71§1kk wymierzył oskarżonemu A. M. 50 stawek dziennych grzywny przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej grzywny na kwotę 10 złotych;

- na podstawie art. 57a§2kk orzekł wobec obu oskarżonych nawiązkę w kwocie po 500 złotych na rzecz pokrzywdzonego A. C.;

- zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. M. K. z tytułu ustanowienia i udziału w sprawie obrońcy z urzędu kwotę 826,56 złotych;

- obciążył oskarżonych kosztami procesu w sprawie w kwocie po 263 złotych i opłatą sądową na rzecz Skarbu Państwa oskarżonego P. M. w kwocie 180 złotych i oskarżonego A. M. kwocie 230 złotych.

Apelację od wydanego wyroku w ustawowym terminie wniósł obrońca oskarżonego A. M..

Na podstawie art. 444§1 kpk, art. 425 §1,§2 i §3 kpk zaskarżył powyższy wyrok w całości odnośnie ww. oskarżonego.

Wyrokowi temu zarzucił:

- na podstawie art. 438 pkt 2 kpk obrazę przepisów postępowania, a mianowicie art. 7 kpk poprzez dokonaną w sposób dowolny ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w postaci wyjaśnień oskarżonego A. M. oraz zeznań świadków zdarzenia, polegającą na uznaniu, że oskarżony brał czynny udział w pobiciu pokrzywdzonego, w sytuacji gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie daje jednoznacznie podstaw do uznania jego sprawstwa w ramach zarzucanego mu czynu.

W konkluzji obrońca oskarżonego A. M. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja wniesiona przez obrońcę oskarżonego A. M. jest zasadna w takim stopniu, że na skutek jej wniesienia Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Opocznie. Wbrew zarzutom apelacyjnym Sąd I instancji w pisemnym uzasadnieniu do wydanego wyroku dokonał wnikliwej oceny zeznań świadków w szczególności B. C. i wyjaśnił dlaczego dał im wiarę, a odmówił wiary wyjaśnieniom oskarżonego A. M., w tej części, której nie przyznał się do dokonania zarzuconego mu czynu. Niezależnie zarzutów apelacyjnych podniesionych przez obrońcę oskarżonego A. M., Sąd Okręgowy mając na uwadze treść art. 433§1 kpk z urzędu dostrzegł, iż Sąd I instancji dopuścił się obrazy przepisów postępowania, które spowodowały wystąpienie w tej sprawie bezwzględnych przyczyn odwoławczych z art. 439§1 pkt 10 i 11 kpk. Sąd Rejonowy w Opocznie w sprawie tej uznał co do zasady obecność obu oskarżonych na rozprawie za obowiązkową. Na pierwszy termin rozprawy w dniu 14.03.2016 roku stawili się obaj oskarżeni, gdyż byli wezwani do osobistego stawiennictwa. Rozprawa w tym dniu została odroczona bez otwarcia przewodu sądowego (vide – k. 79-80). Do otwarcia przewodu sądowego doszło na rozprawie w dniu 17.06.2016 roku. Na tym terminie rozprawy nie był obecny oskarżony A. M., ale był prawidłowo powiadomiony o jej terminie i Sąd I instancji na podstawie art. 377§3 kpk postanowił prowadzić rozprawę podczas jego nieobecności. W tym dniu zostały ujawnione przez odczytanie wyjaśnienia złożone przez oskarżonego A. M. w postępowaniu przygotowawczym. Jednocześnie Sąd I instancji odraczając rozprawę na dzień 08.08.2016 roku na podstawie art. 377§3 kpk zarządził zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie oskarżonego A. M. na kolejny wyznaczony termin rozprawy ( vide – k. 99). W dniu 08.08.2016 roku oskarżony A. M. nie został doprowadzony przez funkcjonariuszy Policji na rozprawę do Sądu Rejonowego w Opocznie. Z informacji pisemnej udzielonej przez Kierownika O. Patrolowo - Interwencyjnego KPP w O. wynika, że nakaz doprowadzenia oskarżonego A. M. nie został zrealizowany, gdyż w miejscu jego zamieszkania nikt nie otwierał drzwi. Ponadto udano się do miejsca zamieszkania konkubiny oskarżonego, ale tam również nikt nie otwierał drzwi. O. ulice miasta, ale A. M. nie spotkano (vide – k. 108). Mając taką informację Sąd I instancji na podstawie art. 377 §3 kpk postanowił prowadzić rozprawę bez udziału oskarżonego A. M., który zdaniem Sądu Rejonowego w Opocznie uniemożliwił doprowadzenie go na rozprawę (vide- k. 110). Zdaniem Sądu II instancji w tym momencie doszło do obrazy przepisów postępowania poprzez błędne zastosowanie art. 377§3 kpk skutkujące prowadzeniem rozprawy w tym dniu podczas nieobecności oskarżonego A. M., którego obecność była obowiązkowa (art. 439 §1 pkt 11 kpk). Na podkreślenie zasługuje fakt, iż o terminie rozprawy odroczonej na dzień 08.08.2016 roku oskarżony A. M. nie wiedział. Sąd I instancji uznał jego obecność za obowiązkową na tym terminie rozprawy, skoro nakazał go zatrzymać i doprowadzić za pośrednictwem funkcjonariuszy Policji w tym dniu na rozprawę. Kluczowym zatem zagadnieniem jest ustalenie, czy w tym dniu oskarżony A. M. zachowaniem swoim uniemożliwił doprowadzenie go na rozprawę. Sąd Okręgowy podziela pogląd zaprezentowany w doktrynie, że ,,uniemożliwienie doprowadzenia” obejmuje różnorodne formy zachowania oskarżonego, które łączy wyrażana w sposób zdecydowany, nierzadko z fizycznym zaangażowaniem, wola oskarżonego, by nie uczestniczyć w rozprawie powiązana, z przeciwstawieniem się nakazowi sądowemu oraz poleceniom wykonujących ten nakaz funkcjonariuszy, np. zabarykadowanie się w mieszkaniu lub celi. Czynności i oświadczenia zmierzające do uniemożliwienia doprowadzenia musi podejmować i wysławiać oskarżony osobiście lub we współdziałaniu z innymi osobami, ale w żadnym wypadku nie jest wystarczające, gdy podejmują je inne osoby za oskarżonego (koledzy, rodzice, współmałżonek) bez jego bezpośredniego udziału. W kontekście realizacji omawianej przesłanki zastosowanie art. 377§3 kpk można rozpatrywać nieobecność oskarżonego w miejscu zamieszkania lub pobytu w sytuacjach, w których wiedział on o zarządzeniu jego przymusowego doprowadzenia na rozprawę. Zachowania oskarżonego, stanowiące uniemożliwienie doprowadzenia na rozprawę główną mogą znaleźć potwierdzenie w notatce urzędowej sporządzonej przez funkcjonariuszy odpowiedzialnych za doprowadzenie ( Legalis - art. 377 kpk. Kodeks postępowania karnego. Komentarz pod redakcją J. Skorupki, wyd. 26 /R. Ponikowski/J. Zagrodnik). W realiach przedmiotowej sprawy trudno uznać, że oskarżony działaniem swoim uniemożliwił doprowadzenie go na rozprawę dniu 08.08.017 roku, gdyż o tym terminie rozprawy nie wiedział i o wydanym nakazie doprowadzenia go na rozprawę także nie wiedział, a zatem sama jego nieobecność w miejscu zamieszkania w tym dniu nie może być potraktowana jako przesłanka z art. 377§3 kpk umożliwiająca Sądowi I instancji na prowadzenie rozprawy pomimo nieobecności oskarżonego A. M..

Do kolejnego naruszenia przepisów postępowania przez Sąd I instancji skutkujących wystąpieniem bezwzględniej przyczyny odwoławczej z art. 439§1 pkt 10 kpk doszło na rozprawie prowadzonej w dniu 18.11.2016 roku. W tym dniu stawił się na rozprawę oskarżony A. M. i wniósł o ustanowienie mu obrońcy z urzędu, gdyż leczy się u lekarza psychiatry dr. B.. Sąd I instancji na podstawie art.79§1 pkt 4 kpk wyznaczył dla oskarżonego obrońcę z urzędu. Jednocześnie Sąd I instancji po uzyskaniu zgody od A. M. na prowadzenie rozprawy w tym dniu bez udziału wyznaczonego obrońcy z urzędu, przeprowadził dalsze postępowanie dowodowe w tym dniu na rozprawie i przesłuchał świadków, którzy się stawili na rozprawę. Zdaniem Sądu II instancji wyznaczając obrońcę z urzędu dla oskarżonego z uwagi na zaistnienie przesłanek z art. 79§1 pkt 4 kpk Sąd I instancji na tym etapie postępowania stwierdził, że oskarżony musi mieć obrońcę ( art. 79 §1 kpk), a zatem nie mógł prowadzić rozprawy w tym dniu (nawet za zgodą oskarżonego) bez udziału wyznaczonego obrońcy z urzędu. Sąd I instancji w tym momencie bez opinii wydanej przez biegłych lekarzy psychiatrów nie mógł stwierdzić, czy stan zdrowia psychicznego A. M. pozwala mu przede wszystkim na prowadzenie obrony w sposób samodzielny i rozsądny. Dlatego przyjąć należy, że obrońca oskarżonego z urzędu nie brał udziału w rozprawie sądowej w dniu 18.11.2016 roku podczas przesłuchania świadków M. A. i Ł. N. w sytuacji, gdy jego udział podczas tych czynności był obowiązkowy.

Mając na uwadze treść art. 437§2 kpk Sąd II instancji uchylił zaskarżony wyrok w stosunku do A. M. i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu w Opocznie do ponownego rozpoznania.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy należy powtórzyć postępowanie dowodowe, przy czym Sąd powinien ustalić precyzyjnie jaka jest aktualna sytuacja procesowa w tej sprawie współoskarżonego P. M., który nie był obecny podczas rozprawy w dniu 10.04.2017 roku ( vide -k.177) i z akt sprawy nie wynika, aby po wydaniu wyroku w tym dniu został mu doręczony odpis wyroku z pouczeniem o sposobie i terminie jego zaskarżenia (akt oskarżenia w tej sprawie został wniesiony w dniu 27.01.2016 r.! vide- k. 61). Jest natomiast w aktach sprawy zarządzenie wykonania wyroku w stosunku do oskarżonego P. M. ze stwierdzeniem prawomocności wyroku (vide -k.196).