UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440 j.t.), odmówił przyznania ubezpieczonej A. D. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od dnia 1.11.2015 r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 5.01.2015 r. nie stwierdziła niezdolności ubezpieczonej do pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła ubezpieczona, która wniosła o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona wskazała, iż jej stan zdrowia nie rokuje odzyskania zdolności do pracy i jest nadal osobą niezdolną do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie ubezpieczonego organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczona A. D., z zawodu fryzjer, charakteryzator, perukarz, była uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w okresie do dnia 29.09.2015 r. W wyniku rozpoznania wniosku ubezpieczonej z dnia 20.09. 2015 r. o rentę z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres Komisja lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 5.01.2016 stwierdziła, że ubezpieczony nie jest niezdolna do pracy.

- okoliczności bezsporne

W celu zweryfikowania ustaleń dokonanych przez organ rentowy Sąd przeprowadził dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych: psychiatry i neurologa.

Biegli po zapoznaniu z dokumentacją medyczną, zebraniu wywiadu i przeprowadzeniu badania rozpoznali u ubezpieczonego następujące schorzenia:

1. Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne

2. Uzależnienie mieszane

3. Padaczkę

Na podstawie przeprowadzonych badań sądowo-lekarskich oraz po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną znajdującą się w aktach sprawy biegli stwierdzili, że ubezpieczona utraciła w znacznym stopniu zdolność do wykonywania zatrudnienia zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji i jest nadal częściowo niezdolna do pracy - okresowo do 31.01.2018 roku .

Biegli wskazali, że u ubezpieczonej występują zaburzenia wymienione w rozpoznaniu. Przebieg zaburzeń u badanej ma charakter przewlekły, w czasie ulegało natomiast zmianie nasilenie poszczególnych objawów. Biorąc pod uwagę obraz kliniczny zaburzeń u badanej - nasilenie i częstość objawów, dotychczasowy przebieg choroby, obecny stan zdrowia - biegli stwierdzili, że pomimo systematycznego leczenia nie osiągnięto stabilnej poprawy funkcjonowania.

Stan psychiczny ubezpieczonej nie uległ poprawie. Występują u niej nadal objawy zaburzeń lękowych oraz zaburzenia nastroju, których obraz kliniczny komplikuje uzależnienie od benzodiazepin oraz opiatów. Ubezpieczona reguluje w/w objawy poprzez nadużywanie leków, ponieważ nie odczuwa ulgi po oddziaływaniach psychoterapeutycznych. Potwierdza to ostatnia hospitalizacja szpitalna w dniach 09 - 10.2016r. Dodatkowym czynnikiem zakłócającym funkcjonowanie psychiczne ubezpieczonej są zaburzenia na podłożu organicznym, wynikające zarówno z rozpoznania padaczki, jak i stanowiące skutek nadużywania leków przeciwlękowych i przeciwbólowych.

Opisane zaburzenia wiąże zjawisko „błędnego koła", jako jeden z mechanizmów uzależnienia. Badana odczuwa silny „łęk przed lękiem", który antycypuje po odstawieniu leków od których się uzależniła, a przyjmując je doświadcza efektów ubocznych, pod postacią wzrostu napięcia, lęku, rozdrażnienia i wahań nastroju. Do opisanego mechanizmu dołączyły się jeszcze zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, stanowiące splot patologicznych mechanizmów obronnych, pozornie chroniących ją przed dyskomfortem psychicznym, a jednocześnie oddalających ją od rozwiązania własnych problemów psychicznych. Nasilenie i charakter zaburzeń w istotny sposób upośledzają zdolność ubezpieczonej do pracy. Ubezpieczona podejmuje działania mające na celu przezwyciężenie opisywanych zaburzeń ale dają one tylko przejściową i krótkotrwałą poprawę objawowa.

Zdaniem biegłych problemy natury psychicznej u ubezpieczonej stanowią przyczynę ograniczeń w zakresie
zatrudnienia związanego z wysokimi wymaganiami dotyczącymi tempa pracy,
ciągłej dyspozycyjności, bieżącej, systematycznej oceny.

Padaczka stanowi przeciwwskazanie do pracy: na wysokości, przy obsłudze maszyn niebezpiecznych, zmianowej, przy źródłach ciepła.

Możliwość przekwalifikowania zawodowego (nabywania nowych umiejętności) - z uwagi na stan psychiczny – jest, w przypadku ubezpieczonej, znacznie ograniczona.

Badana wymaga dalszego leczenia w celu zapewnienia efektywnej długotrwałej poprawy.

Uwzględniając potencjalne możliwości kompensacyjne biegli uznali, że ubezpieczona nie jest zdolna do regularnego wykonywania zatrudnienia w celu osiągnięcia wynagrodzenia.

- dowód: opinia biegłych z dnia 3.02.2017 r. (k. 22-23 akt sądowych).

Po zapoznaniu się z opinią wydaną przez biegłych, organ rentowy wniósł zastrzeżenia do w/w opinii. Organ rentowy podniósł, że Przewodniczący Komisji Lekarskich ZUS nie podziela opinii o częściowej niezdolności do pracy ubezpieczonej.

Ocena stanu psychicznego badanej przez biegłych pozostaje w sprzeczności z oceną stanu psychicznego dokonanego przez komisję oraz specjalistę psychiatrę- konsultanta ZUS, którzy nie stwierdzili długotrwałej niezdolności do pracy.

Głównym rozpoznaniem psychiatrycznym były zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne o bardzo łagodnym przebiegu, bez opisów nasilonych natręctw w dostępnej dokumentacji ( wypisy szpitalne oraz historia choroby z gabinetu psychiatrycznego). W stanie psychicznym stwierdzono : skargi na obniżony nastrój, zmęczenie, zaburzenia snu. Nie stwierdzono ostrej psychopatologii w czasie badania przez komisję ZUS. Zdaniem komisji istniejące natręctwa o łagodnym przebiegu, bez ostrej psychopatologii, obniżony krytycyzm w zakresie uzależnienia, nie uzasadniały orzeczenia długotrwałej niezdolności do pracy.

Także napady padaczkowe nieudokumentowane w kartotece psychiatrycznej, nie leczone w poradni neurologicznej, w większości bez utraty przytomności- zdaniem komisji nie powodowały długotrwałej niezdolności do pracy.

Wobec powyższego pozwany wniósł o powołanie dowodu z opinii II zespołu biegłych, a w przypadku nie uwzględnienia powyższego organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

W opinii uzupełniającej z dnia 30.06.2017 r. biegli podtrzymali swoje orzeczenie i ponownie stwierdzili, że biorąc pod uwagę obraz kliniczny zaburzeń u badanej - nasilenie i częstość objawów, dotychczasowy przebieg choroby, obecny stan zdrowia, pomimo systematycznego leczenia nie osiągnięto stabilnej poprawy funkcjonowania.

- dowód: opinia uzupełniająca biegłych z dnia 30.06.2017 r. (k. 34 akt sądowych).

Po zapoznaniu się z wydaną przez biegłych opinią uzupełniającą, pozwany organ rentowy zgłosił do niej dalsze zastrzeżenia, stwierdzając, ze opinia uzupełniająca nie wyjaśnia wszystkich zarzutów organu rentowego i wniósł o powołanie w sprawie II zespołu biegłych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W przedmiotowej sprawie spór dotyczył tego, czy ubezpieczony spełnia przesłankę dalszego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zgodnie z art. 57 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013r. poz. 1440 j.t.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy,

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3) niezdolność do pracy powstała w okresach wskazanych w ustawie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Przepisu ust. 1 pkt. 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący, co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy. Przy czym w myśl art. 12 wspomnianej wyżej ustawy – niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w myśl art. 57 ust. 1 pkt. 2 uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie między innymi pięć lat, jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. Pięcioletni okres winien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy, do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej (art. 58 ust. 1 i 2 w/w ustawy).

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 w/w ustawy). Oceniając stopień niezdolności do pracy należy, w myśl art. 13 wymienianej ustawy, uwzględnić stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

W rozpoznawanej sprawie Sąd podzielił stanowisko biegłych sądowych co do dalszej częściowej niezdolności do pracy ubezpieczonej, zaprezentowane w opinii wydanej w niniejszej sprawie oraz opinii uzpełniajacej. Sąd uznał powyższą opinię wraz z opinią uzupełniającą za wyczerpującą, poddającą wszechstronnej analizie stan zdrowia ubezpieczonej w odniesieniu do jej możliwości zawodowych i braku poprawy w stanie zdrowia. Opinia biegłych w sposób jasny i stanowczy odnosi się do stanu zdrowia ubezpieczonej i wyjaśnia na czym polegają ograniczenia w możliwości wykonywania pracy. Powyższa opinia została szczegółowo uzasadniona, a ponadto wnioski w niej zawarte nie nasuwały wątpliwości co do jej trafności, zatem brak było podstaw do dalszego prowadzenia postępowania dowodowego. Biegli są doświadczonymi specjalistami z tych dziedzin medycyny, które odpowiadały schorzeniom ubezpieczonego. Opinię wydali po zapoznaniu się z wszystkimi dokumentami leczenia przedłożonymi przez ubezpieczoną. Stanowisko swoje fachowo, logicznie i wyczerpująco uzasadnili. Kolejne zastrzeżenia organu rentowego sprowadzały się do polemiki z wnioskami opinii biegłych, bez argumentów merytorycznych, wobec czego Sąd uznał opinię biegłych sądowych za miarodajną dla oceny aktualnego stanu zdrowia ubezpieczonego.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter kontrolny, służy badaniu prawidłowości decyzji organu rentowego i nie może polegać na zastępowaniu tego organu w wydawaniu decyzji ustalających świadczenie z ubezpieczeń społecznych. Postępowanie dowodowe przed sądem jest postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2007 r., I UZP 1/07, OSNP 2007 nr 21-22, poz. 323).

W niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało w sposób nie budzący wątpliwości, że u ubezpieczonej występuje nadal niezdolność do pracy w stopniu uzasadniającym przyznanie renty na dalszy okres.

Mając na względzie powyższą argumentację Sąd uznał, iż ubezpieczona spełnia wszystkie warunki dla przyznania prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy począwszy od dnia 1.11.2015 r. do dnia 31.01. 2018r.

Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

W punkcie 2 wyroku Sąd zgodnie z treścią przepisu art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS z urzędu orzekł w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Zdaniem Sądu Okręgowego, w okolicznościach przedmiotowej sprawy wystąpiły podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego, bowiem dowody zaprezentowane w trakcie postępowania sądowego były tożsame z dowodami, którymi dysponował pozwany organ rentowy w trakcie prowadzonego postępowania orzeczniczego. Oznacza to, że przyczyną, dla której ubezpieczony uzyskał prawo do żądanego świadczenia dopiero w następstwie postępowania sądowego nie były dowody, do których organ rentowy nie mógłby się wcześniej ustosunkować a jedynie sama odmienna ocena stanu jego zdrowia dokonana przez biegłych sądowych, wobec czego wystąpiły podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

SSO Ewa Milczarek

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE