UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 kwietnia 2017r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu J. L. ( L. ) prawa
do emerytury na podstawie art.184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku
z §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, gdyż ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. nie udokumentował 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a jedynie 12 lat, 2 miesiące i 13 dni.

Organ rentowy dodał, iż do pracy w warunkach szczególnych nie zaliczył ubezpieczonemu okresu zatrudnienia od dnia 1 kwietnia 1981r. do dnia 31 stycznia 1988r. wobec braku świadectwa pracy w warunkach szczególnych sporządzonego przez zakład pracy.

Decyzją z dnia 25 maja 2017r. organ rentowy ponownie odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury na podstawie przepisów powołanych powyżej, gdyż ubezpieczony
na dzień 1 stycznia 1999r. nie udowodnił wymaganego 15 – letniego okresu pracy
w warunkach szczególnych, a jedynie 14 lat, 6 miesięcy i 13 dni.

Ubezpieczony w odwołaniach od decyzji domagał się ich zmiany przez przyznanie prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

W uzasadnieniu ubezpieczony wskazał, iż pracę w warunkach szczególnych wykonywał także podczas zatrudnienia w Kombinacie Państwowych Gospodarstw Rolnych Biegowo – Zakładzie Rolnym (...), kiedy to pracował jako kierowca ciągnika kołowego.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołania wniósł o ich oddalenie z przyczyn jak w skarżonych decyzjach. Organ rentowy wskazał, iż ostatecznie do pracy w warunkach szczególnych uwzględnił następujące okresy zatrudnienia ubezpieczonego:

- od dnia 13 grudnia 1979r. do dnia 31 marca 1981r. w Gminnej Spółdzielni
(...) w S.,

- od dnia 1 października 1985r. do dnia 31 stycznia 1988r. w Kombinacie Państwowych Gospodarstw Rolnych B. – Zakład Rolny (...),

- od dnia 1 lutego 1988r. do dnia 31 sierpnia 1996r. w Kombinacie Państwowych Gospodarstw Rolnych G., a następnie w P.W. (...) Sp. z o.o.,

- od dnia 2 września 1996r. do dnia 31 grudnia 1998r. w (...) S.A.

Sąd połączył sprawy do łącznego rozpoznania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony J. L. w dniu (...). ukończył wiek emerytalny 60 lat, legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999r. okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze co najmniej 25 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

W dniu 17 marca 2017r. złożył w organie rentowym wniosek o przyznanie prawa
do emerytury, w rozpoznaniu którego organ rentowy wydał skarżone decyzje.

Ubezpieczony w okresie od dnia 1 kwietnia 1981r. do dnia 31 stycznia 1988r. był zatrudniony w (...) B. – Zakład Rolny (...).

Z akt osobowych ubezpieczonego wynikają stanowiska ubezpieczonego: pracownik fizyczny - przeszeregowanie z dnia 11 maja 1981r., pracownik produkcji zwierzęcej - przeszeregowanie z dnia 1 lipca 1981r., pracownik chlewni – traktorzysta - angaż z dnia
1 października 1983r., od dnia 1 października 1985r. traktorzysta - angaż z dnia
30 września 1985r. Z notatki służbowej dnia 19 kwietnia 1984r. wynika, iż ubezpieczony pracuje jako traktorzysta dowożąc obsługę fermy trzody chlewnej do pracy.

Zakład jw. Zajmował się remontem i budową mieszkań PGR – owskich. Był też tam zakład rolny.

Praca ubezpieczonego jako pracownika chlewni – traktorzysty polegała na tym,
iż ubezpieczony prowadząc traktor, rano przewoził pracowników do fermy trzody chlewnej
w B.. Zakładał specjalną przyczepę i jechał z pracownikami około 3 km w jedną stronę. Następnie z B. przewoził do B. stróżów. Potem znowu wracał
do B., zapinał przyczepę i jechał w pole po tzw. „ zielonkę ”, to jest jechał za maszyną rolniczą, która ścinała lucernę i sypała ją bezpośrednio na przyczepę. Jak przyczepa została napełniona, to ubezpieczony wracał do B., gdzie pracownicy wyładowywali przyczepę. Gdy objechał wszystkie hale i „ zielonka ” została pobrana przez pracowników, to zaczynał wywozić obornik. O. wywoził w pole leżące w odległości 3 – 4 km od fermy, gdzie był składany na pryzmach. Następnie ubezpieczony wyjeżdżał do G. po paszę. W zależności od zapotrzebowania jeździł do G. dwa lub trzy razy dziennie. Była to odległość 20 km w jedną stronę. Potem przywoził pracowników z B. do B., a następnie zawoził stróżów na fermę. Po „ zielonkę ” ubezpieczony jeździł w okresie od kwietnia do listopada, a w pozostałych miesiącach zamiast po „ zielonkę ” jeździł do gorzelni po ziemniaki. Gorzelnia ta należała do Kombinatu. Transportując pracowników i materiały j.w. ubezpieczony traktorem jeździł po drogach publicznych.

Razem z ubezpieczonym pracowali w tym czasie K. A. i W. K..

Oddział Terenowy Agencji Nieruchomości Rolnych w S. Filia Archiwum Zakładowego w Ł. sporządziła dla ubezpieczonego w dniu 27 kwietnia 2017r. świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w którym zawarła adnotację,
iż ubezpieczony w okresie od dnia 1 października 1985r. do dnia 31 stycznia 1988r. stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy ciągnika kołowego wymienioną w wykazie A dziale VIII poz.3 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik
nr 1 do zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach.

Okres ten organ rentowy zaliczył do pracy w warunkach szczególnych.

Powyższe Sąd ustalił na podstawie dokumentacji akt organu rentowego, akt osobowych ubezpieczonego dotyczących spornego okresu jego zatrudnienia, akt osobowych świadków K. A. i W. K., zeznań w/w świadków oraz zeznań ubezpieczonego ( protokół elektroniczny z rozpraw z dnia: 10 sierpnia 2017r. czas 00:02:51 – 00:38:59, 13 września 2017r. czas 00:00:43 – 00:18:23 ).

Odnośnie rodzaju rzeczywiście wykonywanej pracy przez ubezpieczonego
na stanowisku pracownika chlewni - traktorzysty Sąd generalnie dał wiarę zeznaniom słuchanych w sprawie świadków oraz ubezpieczonego, gdyż były one rzeczowe, szczegółowe, logiczne, zasadniczo zgodne ze sobą. Świadkowie pracowali razem
z ubezpieczonym w spornym okresie jego zatrudnienia i stąd niewątpliwie posiadają szczegółową wiedzę na temat miejsca i charakteru wykonywanej przez ubezpieczonego pracy. Nadto zeznania te znajdują potwierdzenie w powołanej w sprawie dokumentacji zawartej w aktach osobowych.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego J. L. zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 w zw. z art. 32 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jednolity Dz. U. z 2016r., poz.887 ) zwanej dalej ustawą, prawo do emerytury przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948r., który:

-: ukończył 60 lat,
-: udokumentował do dnia 31 grudnia 1998r. 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym co najmniej 15 lat zatrudnienia przy pracach wymienionych w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz.43 ze zm.),
-: nie przystąpił do OFE albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych
na rachunku w OFE za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Po myśli § 2 ust. 1 i 2 w/w rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo
do świadczeń na zasadach określonych w tym akcie prawnym są okresy, w których praca
w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Niespornym było, iż ubezpieczony J. L. w dniu 11 marca 2017r. ukończył wiek emerytalny 60 lat, legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999r. wymaganym co najmniej
25 – letnim okresem składkowym i nieskładkowym oraz nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Okoliczność sporna w rozpoznawanej sprawie dotyczyła posiadania przez ubezpieczonego na dzień 1 stycznia 1999r. wymaganego 15 – letniego okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, a konkretnie możliwości zaliczenia do takiej pracy zatrudnienia ubezpieczonego w Kombinacie Państwowych Gospodarstw Rolnych B. – Zakład Rolny (...) od dnia 1 kwietnia 1981r. do dnia 30 września 1985r., gdyż dalszy okres pracy w tej firmie organ rentowy zaliczył już do pracy w warunkach szczególnych . Ubezpieczony domagał się uwzględnienia tego okresu podnosząc, iż pracował wówczas jako kierowca ciągnika kołowego.

W wykazie A dziale VIII zatytułowanym: „ W transporcie i łączności ” poz. 3 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze wymienione zostały: „ prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych ”.

W ostatnio ukształtowanym na tle tego przepisu orzecznictwie Sądu Najwyższego, które tut. Sąd w pełni podziela, wyrażono stanowisko, iż uwzględnienie w wykazie A, dziale VIII poz. 3 prac kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych nie oznacza, że należy uznać za pracę w szczególnych warunkach kierowanie tymi pojazdami przy jakichkolwiek innych zadaniach (rodzaju pracy) niż zadania transportowe. Prace uznane za wykonywane w warunkach szczególnych bez względu na miejsce ich wykonywania i rodzaj zostały wymienione w dziale XIV zatytułowanym „prace różne”. Tymczasem inne działy wykazu obejmują wymienione w nich prace w powiązaniu z rodzajami zakładów pracy lub ich częściami. Nie można uznać, że praca kierującego ciągnikiem jest zawsze pracą „w transporcie”, także wówczas, gdy kierujący niczego nie transportuje, lecz wykonuje przy pomocy ciągnika prace polowe np. sieje, orze, nawozi, spulchnia glebę itp. Takie stanowisko wypływa z faktu, że w świetle przepisów wykazu A wyodrębnienie prac ma charakter stanowiskowo – branżowy, gdy pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach tego wykazu wymieniono konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace
w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego. Taki sposób kwalifikacji prawnej tychże prac nie jest dziełem przypadku. Specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje charakter świadczonych w nich prac i warunki, w jakich są one wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie można zatem swobodnie czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym ( por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2016r. I UK 218/15, 3 grudnia 2013r. I UK 172/13, 13 sierpnia 2015r. II UK 298/14, 5 maja 2016r. III UK 121/15 ).

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, iż ubezpieczony
jako pracownik chlewni – traktorzysta, które to stanowisko zajmował od dnia 1 października 1983r., w miesiącach od kwietnia do listopada jeździł po tzw. „ zielonkę ”, to jest jechał za maszyną rolniczą, która ścinała lucernę i sypała ją na przyczepę. L. ubezpieczony następnie transportował do B.. Wykonywanie takich prac – polowych nie pozwala na zaliczenie tego okresu do pracy w warunkach szczególnych. Wprawdzie, dodatkowo ubezpieczony świadczył również traktorem usługi transportowe, w tym między innymi woził pracowników, paszę, lecz nie były one wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a więc codziennie przez pełną dniówkę roboczą obowiązującą pracownika.

Do pracy w warunkach szczególnych można natomiast uwzględnić okresy pracy ubezpieczonego przypadające od grudnia do marca poszczególnych lat, a mianowicie:
od grudnia 1983r. do marca 1984r. i od grudnia 1984r. do marca 1985r. ( łącznie 8 miesięcy ), kiedy to w sezonie zimowym ubezpieczony jako traktorzysta zajmował się transportem pracowników, paszy, obornika, a także ziemniaków do gorzelni, gdy jeździł wówczas ciągnikiem po drogach publicznych.

Po zaliczeniu powyższych okresów do pracy w warunkach szczególnych uznanej przez organ rentowy ubezpieczony legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999r. wymaganym 15- letnim okresem takiej pracy. A zatem spełnia wszystkie konieczne przesłanki do przyznania prawa do dochodzonego świadczenia.

Bez znaczenia dla rozpoznania sprawy pozostaje fakt, że ubezpieczony nie przedłożył w organie rentowym za te okresy sporne świadectwa pracy w szczególnych warunkach. Fakt wykonywania takiej pracy został wykazany w postępowaniu sądowym za pomocą innych dowodów. W postępowaniu odwoławczym przed Sądem nie obowiązują bowiem ograniczenia dowodowe jakie występują w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym, a Sąd może ustalić okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość jak: okresy zatrudnienia, w tym wykonywanie pracy w warunkach szczególnych, za pomocą wszelkich środków dowodowych, przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984r. III UZP 6/84, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984r. III UZP 48/84, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006r., I UK 179/06, LEX nr 342283).

Należy dodać, iż Sąd nie uwzględnił do pracy w warunkach szczególnych wcześniejszego okresu zatrudnienia ubezpieczonego w Kombinacie nie dając wiary zeznaniom ubezpieczonego, iż pracował również w tym czasie jako traktorzysta w sytuacji, gdy z akt osobowych wynikają stanowiska ubezpieczonego: pracownik fizyczny i pracownik produkcji zwierzęcej. Zdaniem Sądu nie bez przyczyny zakład pracy uwidocznił w tej dokumentacji takie właśnie stanowiska pracy, gdyby bowiem ubezpieczony rzeczywiście wykonywał pracę traktorzysty, to niewątpliwie stanowisko takie zostałoby wskazane przez pracodawcę, tym bardziej, że zostało ono uwidocznione w dokumentacji z późniejszego okresu.

W konsekwencji powyższego Sąd z mocy art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje organu rentowego w ten sposób, iż przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury poczynając od dnia (...) czyli od ukończenia wieku emerytalnego 60 lat, zgodnie z art.100 ust.1 ustawy.

(-) SSO Grażyna Łazowska

Przewodniczący:	SSO Grażyna Łazowska
Protokolant:	Kamila Niemczyk

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE