UZASADNIENIE

Powód T. Ł. wniósł w dniu 31.08.2015r. przeciwko (...) Bankowi (...) w K. pozew o uznanie za bezskuteczną w stosunku do niego zawartej w dniu 31.08.2010r. pomiędzy (...) z .o.o. (dalej spółka (...)) a pozwanym (...) Bankiem (...) w K. umowy sprzedaży prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej – działki nr (...) położonej w C. objętej KW (...) ( (...)), a to w zakresie kwoty 216 617 zł stanowiącej wierzytelność powoda względem spółki (...), stwierdzonej tytułem wykonawczym z 18.05.2015r. wydanym przez Sąd Okręgowy w Krakowie pod sygn. akt I Nc 197/15, opatrzonym klauzulą wykonalności 25.08.2015 roku.

Uzasadniając powództwo wskazał, że umowa sprzedaży z dnia 31.08.2010r. prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej położnej w C. za cenę 4 400 000 zł została zawarta z uwagi na złą sytuację majątkową spółki (...), będącej dłużnikiem Banku - w ramach wykonania ugody z dnia 31.08.2010r. zawartej w celu zrestrukturyzowania zadłużenia (...) i na skutek tych czynności należności przysługujące pozwanemu względem (...) zostały potrącone. Dodał, że zgodnie z opinią rzeczoznawcy wartość nieruchomości ustalono na kwotę wyższą tj. 4 766 000 złotych.

Powód wskazał, że uzyskał wydany w dniu 18.05.2015r. i opatrzony klauzulą wykonalności 25.08.2015r. nakaz zapłaty przeciwko swojemu dłużnikowi (...), przez Sąd Okręgowy w Krakowie, na kwotę 208 000 zł z ustawowymi odsetkami od 21.04.2015roku oraz kosztami procesu w kwocie 2 600 złotych. Wyjaśnił, że na dzień złożenia pozwu – 31.08.2015r. – odsetki wynoszą 6 017 zł, stąd wartość przedmiotu sporu 216 617 złotych. Podniósł, że złożył wniosek o egzekucję, a nadto, iż przeprowadzenie egzekucji z majątku spółki (...) na dzień złożenia pozwu nie jest możliwe, ponieważ spółka poprzez sprzedaż nieruchomości na rzecz pozwanego wyzbyła się najistotniejszego składnika majątkowego. Dodał, że bilans spółki z 2010 r. wykazuje stratę, wobec czego sytuacja majątkowa dłużnika pozwala stwierdzić, że pomimo skierowanej egzekucji powód nie uzyska zaspokojenia.

Powód podniósł, że zachodzą przesłanki z art. 526 i n. k.c. w zw. z art. 530 k.c., gdyż:

- nastąpiło uzyskanie przez pozwany Bank korzyści majątkowej i to za zaniżoną cenę,

- dłużnik spółka (...) działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli – gdyż po podpisaniu umowy z Bankiem spółka dalej prowadziła swoją działalność i liczyła się z tym, że może mieć lub będzie mieć kolejnych wierzycieli,

- pozwany Bank miał świadomość działania dłużnika na szkodę wierzycieli, gdyż miał wiedzę o prowadzonym postępowaniu restrukturyzacyjnym spółki (...),

- poprzez kwestionowaną czynność sprzedaży dłużnik wyzbył się majątku umożliwiającego zaspokojenie się wierzycieli.

W odpowiedzi na pozew pozwany Bank Spółdzielczy wniósł o oddalenie powództwa w całości jako bezzasadnego.

Pozwany podniósł, iż powód nie wykazał, aby był wierzycielem spółki (...) na dzień 31.08.2010 roku, skoro z pozwu wynika, że ewentualna wierzytelność względem tej spółki stała się wymagalna 20.04.2015r., ani nie wykazał że w sierpniu 2010r. pozwany wiedział o zamiarze spółki (...) pokrzywdzenia swych przyszłych wierzycieli. Pozwany dodał, że klauzula wykonalności na nakaz została nadana z powodu przysługującej mu natychmiastowej wykonalności, a nie uprawomocnienia się nakazu i brak jakiegokolwiek potwierdzenia, że ta wierzytelność rzeczywiście przysługuje powodowi. Wskazał, że w pozwie brak konkretnego uzasadnienia na niewypłacalność dłużnika i potwierdzenia niemożliwości przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego.

Pozwany wyjaśnił, że umowa sprzedaży z 31.08.2010 r. nie miała na celu spowodowania pokrzywdzenia wierzycieli spółki (...). Zaznaczył, że nieruchomość będąca przedmiotem zaskarżonej umowy była obciążona hipotekami na zabezpieczenie kredytów udzielonych spółce przez pozwanego, zatem przysługiwało mu pierwszeństwo przed innymi wierzycielami spółki, zarówno ówczesnymi jak i przyszłymi. Dodał, że z ugody z 31.08.2010r. wynika, że już tylko wartość należności głównych zabezpieczonych hipotekami, bez odsetek, była wyższa niż wartość nieruchomości. Zaprzeczył jakoby miał świadomość zamiaru spółki pokrzywdzenia jakiegokolwiek wierzyciela.

Pozwany zauważył, że istnieje powiązanie pomiędzy zainicjowanym przez (...) Bank (...) procesem w wyniku którego uznano za bezskuteczną wobec Banku – jako wierzyciela spółki (...) – umowę sprzedaży nieruchomości rodzinnej P. M., położonej w K. przy ul. (...), a niniejszą sprawą przeciwko Bankowi. Wskazał, że spółka (...) – należąca prawdopodobnie do matki powoda J. Ł. – była winna bankowi kwotę ponad 6 mln złotych. Zaznaczył, że jakikolwiek sposób egzekucji należności banku z wierzytelności, czy to poprzez egzekucję komorniczą czy sprzedaż przez syndyka masy upadłości, prowadziłaby do zaspokojenia tylko banku jako wierzyciela mającego pierwszeństwo. Nie ma zatem mowy o pokrzywdzeniu powoda T. Ł. poprzez sprzedaż tejże nieruchomości, gdyż i tak nie uzyskałby on zaspokojenia ewentualnej wierzytelności z tej nieruchomości.

Powód wyjaśnił (k.154), że J. Ł. była właścicielem udziału spółki (...) od 25 marca 2008 r. i sprzedała udziały 1 września 2010 r. R. M., a fakt posiadania przez nią udziałów w 2010 r. nie miał wpływu na okoliczność, że w czasie kiedy R. M. był prezesem i właścicielem spółki (...) wystawiło weksel na rzecz T. Ł., gdyż weksel został wystawiony przez (...) tytułem zabezpieczenia spłaty wierzytelności przez (...) w stosunku do Towarzystwa (...) S.A. ( dalej (...) S.A), a T. Ł. był poręczycielem spłaty przez spółkę (...), dokonywał spłaty należności na rzecz (...) S.A. ze swoich własnych środków i po wypełnieniu weksla zażądał zapłaty od (...), który ręczył za wypełnienie zobowiązań przez (...) Spółkę z o.o.

Sąd ustalił stan faktyczny:

(...) z .o.o. (dalej spółka (...)) zaciągnęła kredyty u pozwanego. Od 2010 roku na skutek problemów finansowych spółka zaczęła mieć trudności w spłacaniu kredytów, które były zabezpieczone hipotekami na nieruchomości położonej w C., przy ulicy (...), gdzie spółka prowadziła działalność.

Spółka była użytkownikiem wieczystym nieruchomości gruntowej, a także właścicielem stanowiących odrębną własność budynków i urządzeń znajdujących się na tej nieruchomości. W dziale IV księgi wieczystej wymienionej nieruchomości wpisane były na rzecz pozwanego hipoteki: umowna zwykła w kwocie 2 700 000 zł celem zabezpieczenia kredytu z umowy kredytu (...), umowna kaucyjna do kwoty 2 700 000 zł celem zabezpieczenia odsetek i kosztów egzekucji z umowy (...), umowna kaucyjna do kwoty 840 000 zł celem zabezpieczenia kredytu, odsetek i kosztów z umowy (...), umowna kaucyjna do kwoty 719 417,30 zł celem zabezpieczenia kredytu nr (...), umowna kaucyjna do kwoty 1 000 000 zł celem zabezpieczenia kredytu z umowy (...).

Bank i spółka prowadziły rozmowy, szukając sposobu na rozwiązanie problemów z niemożnością spłacania kredytów. Bank chciał uniknąć konieczności egzekwowania długu. Uznano, że spółka jest rozwojowa i że problemy finansowe mają charakter przejściowy oraz że zwolnienie spółki z kredytu pozwoli się jej zrestrukturyzować. Spółka miała plany rozszerzenia działalności o budowy hal, a także o budowy domów. Bank spodziewał się, że sytuacja spółki ulegnie poprawie, pozwalając jej na odkupienie nieruchomości, gdzie nadal miała mieć swoją siedzibę. Zgodnie z operatem szacunkowym sporządzonym na potrzeby umowy kredytu w czerwcu 2009 r. wartość nieruchomości wynosiła 4 167 900 złotych.

Na rzeczonej nieruchomości swoje biura i magazyny miały – oprócz spółki (...) – także inne spółki wzajemnie ze sobą powiązane: (...) Spółka z o.o. z siedzibą w K., (...) Spółka z o.o. z siedzibą w S..

Udziały w spółce (...) posiadał P. M., nadto do 24.01.2007 r. pełnił funkcję członka zarządu tej spółki, a od 22.12.2008 r. do 23.07. 2009r. był prokurentem w tej spółce. W 2010 r. był prezesem zarządu spółki (...).

W. M. jako prezes zarządu spółki (...) udzielił P. M. pełnomocnictwa do prowadzenia rozmów z bankiem odnośnie nieruchomości w C. przy ul. (...) oraz do zawarcia umów cesji wierzytelności wynikających z umów pomiędzy (...) a (...). Spółki te współpracowały ze sobą (...) świadczyła usługi rachunkowo księgowe na rzecz spółki (...), przy realizacji kontraktów spółka (...) była podwykonawcą (...), spółki zawierały umowy ramowe, na podnajem pracowników i dostaw towarów.

(...) sp. z o. o. zaciągnęła 28.09.2010 r. pożyczkę u (...) S.A. w W.. Powód T. Ł. był poręczycielem weksla wystawionego przez (...) sp. z o. o. na zabezpieczenie spłaty tej pożyczki. Pozwany bank był kredytodawcą także (...) sp. z o. o. Od maja 2010 r. bank monitorował spłatę kredytów udzielonych tej spółce. W lipcu 2010 r. bank podjął próbę ustanowienia zabezpieczenia poprzez wpis hipoteki w księdze wieczystej nieruchomości położonej w K. przy ulicy (...), której udziałowcem był T. Ł., a który nie wyraził zgody na wpis hipoteki.

W rozmowach z pozwanym bankiem dotyczących restrukturyzacji spółki (...) brali udział W. M. jako prezes jednoosobowego zarządu (...) oraz P. M.. Negocjacje doprowadziły do zawarcia w dniu 31.08.2010 r. umów pomiędzy bankiem a spółką.

Przed zawarciem umów ponownie sprawdzono wartość nieruchomości; operat szacunkowy z 28.08.2010 roku wskazywał na wartość 4 766 000 złotych.

Dnia 31.08.2010r. (...) z .o.o. z siedzibą w C., przy ul. (...), reprezentowana przez W. M. jako Prezesa jednoosobowego Zarządu spółki - oraz pozwany Bank zawarli umowę sprzedaży prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej – działki nr (...) położonej w C. objętej KW (...) ( (...)). W treści aktu notarialnego wskazano widniejące w dziale IV hipoteki na rzecz banku. Hipotek na rzecz innych podmiotów nie było. Zapisano, że nieruchomość jest wolna od obciążeń, praw i roszczeń osób trzecich nieujawnionych w księdze wieczystej , że zawarcie i wykonanie umowy nie prowadzi do pokrzywdzenia jakichkolwiek wierzycieli, nie uniemożliwia całkowicie lub częściowo zadośćuczynienia roszczeniom osób trzecich oraz że spółka nie zalega z opłatami publicznoprawnymi i podatkami od nieruchomości, nie ma zaległości podatkowych ani z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, fundusz pracy. Do umowy przedłożono stosowne zaświadczenia o braku tych zaległości. Cenę sprzedaży ustalono na 4 400 000 złotych brutto. Strony umowy ustalił, że część ceny - kwota 3 954 649,21 zł zostanie uiszczona w drodze potracenia wzajemnych zobowiązań stron na warunkach określonych w oddzielnym porozumienie. Ciężary i korzyści związane z nabywaną nieruchomością przeszły na kupującego. W § 7 umowy zapisano, że mając na uwadze fakt, iż celem zawarcia umowy jest realizacja przez sprzedającego własnego programu restrukturyzacyjnego , co jest możliwe dzięki pomocy strony kupującej, strony umowy zgodnie ustalają że umowa zostaje zawarta z zastrzeżeniem – do 31.12.2012r – prawa pierwokupy dla sprzedającego oraz prawa odkupu za cenę nie wyższą niż cenę sprzedaży powiększoną:

- o 2 % za każdy pełny rok ,

- o ewentualne roszczenia osób trzecich, o ile zostałyby skierowane wobec kupującego, pod warunkiem , że roszczenia te będą tożsame z roszczeniami osób trzecich wobec sprzedającego jakie zostaną przeniesione na kupującego w wyniku powództwa o uznanie za bezskuteczną wobec osoby trzeciej niniejszej umowy sprzedaży ze względu na pokrzywdzenie wierzyciela.

Bank i spółka sporządzili w dniu 31.08.2010r. oświadczanie o dokonaniu potrącenia, potwierdzając iż spółce przysługuje od banku wierzytelności z tytułu zawartej umowy sprzedaży w kwocie 4 400 000 zł, natomiast Bankowi wierzytelności do spółki wynikające z pięciu umów kredytów, wynoszące łącznie 6 669 233,05 złotych. Strony zgodnie postanowiły dokonać potrącenia wzajemnych wierzytelności w ten sposób, że część wierzytelność spółki podlega potrąceniu z należnościami banku w kwocie 3 954 649,21 zł, przy czym szczegółowe rozliczenie kredytów umorzonych w drodze potrącenia miało odbyć się na zasadach określonych w ugodzie, którą strony zawarły w dniu 31 sierpnia 2010 roku. W ugodzie określony termin i warunki zapłaty pozostałej części wierzytelności banku wobec (...) z tytułu umów kredytowych.

Bank i spółka zawarli umowę dzierżawy, aby spółka dalej mogła mieć siedzibę i prowadzić działalność na nieruchomości będącej przedmiotem sprzedaży.

( dowód: kopia aktu notarialnego z dnia 31.08.2010r. (k. 19-32), dokumenty k. 33-65 akt i 93-128 , zeznania świadków M. F., K. Ś., W. M. – protokół z rozprawy w dniu 11.02.2016roku - k. 166-170; wyciąg z operatu szacunkowego z dnia 22.06.2009 r. - k. 191-199, umowa dzierżawy z dnia 31.08.2010r. k. 202-205, wyciąg z protokołów spotkań z dnia 24.08.2010r., 27.08.2010r., 30.08.2010r. k. 206-213 dokumenty znajdujące się w aktach Sądu Okręgowego w Katowicach pod sygnaturą I C 642/11)

Wartość odtworzeniowa nieruchomości gruntowej, stanowiącej przedmiot wieczystego użytkowania, składającej się z działki o numerze (...), mapa 46, położonej w C., o powierzchni 0,5163 ha, wraz z budynkami i urządzeniami posadowionymi na nieruchomości według stanu i cen na dzień 31 sierpnia 2010r. wynosiła 3 752 425 złote .

( dowód: opinia biegłego sądowego rzeczoznawcy k. 249-394, opinia uzupełniająca z dnia 10 stycznia 2017 roku – k. 434-462)

Do odkupu nieruchomości nie doszło. Spółka (...) przeniosła swoją siedzibę i działalność w inne miejsce. Bank próbował bezskutecznie sprzedać prawo użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej położonej w C.. W dniu 20.06.2011r. złożył ofertę (...) S.A. w C. dzierżawy, a następnie nabycia nieruchomości za 3 500 000 zł netto. Nieruchomość pozwany bank wynajmuje obecnie innej firmie.

( dowód: oferta zbycia nieruchomości sporządzona przez pozwanego z dnia 20.06.2011 - r. k. 200 ).

W 2010 r. J. Ł. sprzedała udziały w spółce (...), której prezesem był wówczas W. M., R. M.. W. M. zaczął pełnić funkcję prokurenta w spółce. J. Ł. jest matką powoda. J. Ł. jest także siostrą K. M. (1) – żony W. M.. K. M. (1) zamieszkuje przy ul. (...) w K.. Była właścicielem tej nieruchomości.

R. M. zeznając w dniu 19.03. 2013 r. przed Sądem Rejonowym Katowice-Zachód w Katowicach wskazał, że figuruje jako członek zarządu spółki (...) z siedzibą w K.. Zeznał, że jest przyjacielem W. M., że zgodził się zostać prezesem zarządu spółki na 2-3 miesiące i że chodziło o to, aby W. M. zdążył zaciągnąć kredyty obrotowe pod nieruchomość. Podał, że faktycznie nie uczestniczył w działalności spółki.

( dowód: zeznania świadków K. M. (1) i W. M.: kopia protokołu z dn. 19 marca 2013 r. k. 201).

Powód T. Ł. był w posiadaniu weksla in blanco wystawionego przez spółkę (...), który to weksel wypełnił w dniu 1.04. 2015 roku na kwotę 208 000 złotych.

Z deklaracji wekslowej datowanej na 10.01.2011 roku zawartej pomiędzy T. Ł. jako odbiorcą, a spółką (...) jako wystawcą weksla, reprezentowaną przez W. P., wynika, że weksel został wręczony z tytułu umowy poręczenia zawartej 10.01.2011 r. pomiędzy T. Ł. a spółką (...) z siedzibą w C.. Na mocy Umowy Poręczenia Zleceniodawca zobowiązał się do przekazania Wykonawcy jednego weksla in blanco z wystawienia (...). Spółka (...) udzieliła T. Ł. poręczenia z tytułu spłaty umowy pożyczki zawartej 28.09. 2010 r. przez spółkę (...) jako pożyczkobiorcę z (...) S.A., a którą to pożyczkę poręczył T. Ł..

Dnia 11.12.2013 r. zostało zawarte „Porozumienie do umowy pożyczki nr (...) z dnia 28.09.2010”, pomiędzy (...) S.A. w W. jako pożyczkodawcą, a T. Ł. jako dłużnikiem. W treści porozumienia T. Ł. oświadczył, że jest poręczycielem wekslowym weksla wystawionego przez (...) sp. z o. o. na zabezpieczenie spłaty pożyczki wynikającej z umowy z dnia 28.09.2010 r. zawartej pomiędzy (...) sp. z o. o., a pożyczkodawcą. Wskazano, że dług wynosi 192 000 zł, a pożyczkobiorca nie dokonuje spłat. T. Ł. uznał całość długu i zobowiązał się do spłaty w sposób wskazany w harmonogramie.

Pismem datowanym na 1.042015 roku wezwał spółkę (...) do wykupu weksla do dnia 23.04.2015roku. Wykup nie nastąpił. Powód złożył do Sądu Okręgowego w Krakowie pozew o wydanie nakazu zapłaty. W dniu 18.05.2015r. Sąd Okręgowy w Krakowie nakazał spółce (...) z siedzibą w P., aby zapłaciła na rzecz powoda kwotę 208 000 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od 21.04.2015 roku oraz kwotę 2 600 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (sygn. I Nc 197/15).

Na podstawie nakazu, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności jako natychmiast wykonalny, powód złożył dnia 27.08.2015 r. wniosek do Komornika Sądowego w P. o egzekucję. Cztery dni później złożył pozew w niniejszej sprawie, uzasadniając powództwo m.in. tym, że prowadzenie egzekucji z majątku spółki (...) na dzień złożenia pozwu nie jest możliwe. Pierwsze czynności w sprawie wniosku egzekucji Komornik podjął 3.09.2015 r. W piśmie z dnia 27.11.2015 r. Komornik poinformował T. Ł., że nie widzi celu przesłuchiwania go jako świadka w sprawie toczącej się przed Sądem Okręgowym w Gliwicach, zauważył, że składając wniosek egzekucyjny nie wskazał żadnego majątku dłużnika, ograniczając wniosek wyłącznie do wskazania siedziby dłużnika – P. ul. (...), która miała być miejscem prowadzenia działalności gospodarczej, a z przeprowadzonych czynności wynika, że dłużnik nie prowadził działalności w P. i nie posiada żadnego majątku w P.. Dodał, że majątek firmy (pojazdy) może się znajdować w C. przy ul. (...), gdyż pod wymienionym adresem spółka (...) jest zgłoszona w Urzędzie Skarbowym. Poinformował wierzyciela, że egzekucja pod adresem: P. ul. (...) jest całkowicie bezskuteczna. Także czynności egzekucyjne pod adresem (...) w C. nie przyniosły żadnego skutku. Postanowieniem z dn. 10.10.2016 r. Komornik umorzył postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 984/15 wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. Tytuł wykonawczy zwrócono wierzycielowi.

Nakaz zapłaty z dn. 18.05.2015 r. w sprawie I Nc 197/15 został wysłany spółce (...) wraz z odpisem pozwu oraz pouczeniem o zarzutach w dniu 22.05.2015 r. na adres ul. (...) P.. Przesyłka została dwukrotnie awizowana i zwrócona jako nie podjęta przez adresata, podobnie jak przesyłka sądowa zawierająca postanowienie w przedmiocie sprostowania nakazu zapłaty.

( dowód: orzeczenie Sądu Okręgowego w Krakowie w sprawie pod sygnaturą I Nc 197/15; dokumenty znajdujących się w aktach postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Pile pod sygnaturą KM 984/15; dowód: przesłuchanie przedstawiciela pozwanego D. W. – protokół z rozprawy w dniu 21 czerwca 2017roku - k. 509-510, 512)

W sierpniu 2011 r. (...) Bank (...) w K. wytoczył przed Sądem Okręgowym w Katowicach sprawę przeciwko (...) sp. z . o. o. w S. o uznanie za bezskuteczną w stosunku do Banku czynności prawnej – tj. umowy sprzedaży nieruchomości położonej przy ulicy (...) w K. jaką spółka ta zawarła w dniu 29.12.2010 r. z (...) sp. z o. o. z siedzibą w K.. Wyrokiem z dnia 12 listopada 2013 r. Sąd uwzględnił powództwo.

( dowód: orzeczenia znajdujące się w aktach Sądu Okręgowego w Katowicach pod sygnaturą akt I C 642/11, przesłuchanie przedstawiciela pozwanego D. W. – protokół z rozprawy w dniu 21 czerwca 2017roku - k. 509-510, 512)

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie ww. dowodów z dokumentów, których prawdziwość nie była podważana. Zeznania świadków oraz stron (pozwanego) uzupełniały pozostały materiał dowodowy zgromadzony w sprawie.

Sąd pominąć dowód z przesłuchania świadka W. A. wobec niewykonania przez pozwanego zobowiązania do wskazania adresu świadka.

Świadek J. Ł. - matka powoda skorzystała z prawa odmowy składania zeznań. Zeznania świadka K. M. (1) – siostry matki powoda - nie wniosły nic do sprawy. Świadek wskazała, że nie wie nic o postępowaniu w taj sprawie ani o przeniesieniu własności nieruchomości na rzecz banku, nie pamiętam czy była wspólnikiem (...). Podała, że od dawna nie utrzymuje kontaktów z powodem z uwagi na nieporozumienia między nim a matką.

Sąd pominął dowód z przesłuchania świadka P. M. wobec cofnięcia tego wniosku (k. 228 i k. 510)

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu finansów – opinii biegłego rewidenta na okoliczność, czy sytuacja majątkowa dłużnika pozwala na zapłatę na rzecz powoda kwoty 216 617 zł oraz czy sprzedaż nieruchomości przez dłużnika na rzecz banku uniemożliwiła zaspokojenie roszczeń powoda. Sąd uznał dowód za bezprzedmiotowy wobec tego, iż nie zostało zaprzeczone, że nieruchomości w C. były jedynym, realnym majątkiem spółki (...). W ocenie Sądu dowód na powyższą okoliczność nie miał zatem znaczenia dla merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy i spowodował by zbędną zwłokę w postępowaniu. Zła sytuacja finansowa spółki w okresie zawierania umowy z bankiem nie była kwestionowana, a wręcz stała się przyczyną zawarcia umowy mającej pomóc w restrukturyzacji spółki. Natomiast niewypłacalność dłużnika została potwierdzona w sprawie bezskutecznością egzekucji komorniczej. Kwestia, czy sprzedaż nieruchomości uniemożliwiła zaspokojenie powoda jako wierzyciela miałaby znaczenie przy wykazaniu pozostałych przesłanek skargi pauliańskiej, tj. że spółka sprzedała nieruchomość z zamiarem pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli, oraz że pozwany bank o tym wiedział. Ponadto, bank jako wierzyciel, którego wierzytelności były zabezpieczone hipotekami na tej nieruchomości, miałby i tak pierwszeństwo w zaspokojeniu z nieruchomości.

Powód wniósł o dowód z opinii innego biegłego rzeczoznawcy majątkowego, podnosząc że jego ocenie nieruchomość na tamten czas była warta ok 5-6 mln złotych. Pozwany wniósł o oddalenie wniosku wskazując, iż to że strona nie zgadza się z opinią nie jest wystarczającym argumentem do powołania innego biegłego.

Sąd oddalił wniosek powoda o sporządzenie opinii przez innego biegłego rzeczoznawcę majątkowego, albowiem sporządzona w sprawie opinia biegłego sądowego K. M. (2) jest rzetelna, logiczna i wyczerpująca, w związku z tym stanowi wystarczającą podstawę ustaleń faktycznych co do wartości nieruchomości w świetle koniczności oceny przesłanek z art. 530 k.c. Podnoszone przez stronę powodową zarzuty co do tej opinii nie wpływają na jej przydatność w niniejszej sprawie, która nie jest sprawą budowlaną. Zlecenie opinii kolejnemu biegłym tej samej specjalizacji prowadziłoby do zbędnej zwłoki w postępowaniu. Ewentualne wątpliwości odnośnie do opinii głównej zostały wyjaśnione przez biegłego w opinii uzupełniającej. W ocenie Sądu sporządzona w sprawie opinia nie zawiera wewnętrznych sprzeczności, jest spójna, zupełna i jednoznaczna. Nie zaistniała zatem potrzeba dalszego opiniowania.

Z analogicznych względów Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka L. H. (wniosek k. 478), albowiem okoliczności, na jakie dowód ten został zawnioskowany, nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia i nie ma potrzeby ich dowodzenia.

Sąd zważył :

Powód swoje roszczenie opiera na treści art. 527 k.c., zgodnie z którym gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności (§ 2).

Artykuł 530 stanowi, że przepisy artykułów poprzedzających stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dłużnik działał w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. Jeżeli jednak osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową odpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną tylko wtedy, gdy osoba trzecia o zamiarze dłużnika wiedziała.

Artykuł 6 k.c. stanowi, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie , która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Potrzeba ochrony wierzycieli przyszłych uzasadniona jest w zasadzie tylko wtedy, gdy ich wierzytelność przeciwko konkretnemu dłużnikowi powstaje niezależnie od ich woli, w szczególności z tytułu czynów niedozwolonych. W innych przypadkach potencjalny wierzyciel powinien sam dbać o swoje interesy i na przykład nie dokonywać transakcji z niewypłacalnym dłużnikiem lub przynajmniej nie ryzykować udzielania mu kredytu (tak: M. Pyziak-Szafnicka (w:) System prawa prywatnego, t. 6, s. 1262). Judykatura zajmuje stanowisko, że przyszły wierzyciel może uzyskać ochronę pauliańską jedynie w razie takiego działania dłużnika, które jest rozmyślnym dążeniem do uwolnienia się od spełnienia zobowiązania, którego powstanie w przyszłości jest realne (por. wyrok SN z dnia 6 marca 2009 r., II CSK 592/08, LEX nr 494007; uzasadnienie wyroku SN z dnia 9 listopada 2011 r., II CSK 64/11, LEX nr 112093).

Konieczną przesłanką zaskarżenia przez wierzyciela czynności prawnej dłużnika dokonanej przed powstaniem jego wierzytelności jest to, by dłużnik przy jej dokonywaniu działał w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. Ustawodawca zaostrzył wymagania co do subiektywnej przesłanki skargi pauliańskiej, jaką jest stan świadomości dłużnika dokonującego czynności prawnej krzywdzącej wierzycieli. Nie jest wystarczające, by dłużnik miał świadomość pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. Wymagane jest, by dłużnik miał „zamiar pokrzywdzenia”, a więc by działał kierunkowo, umyślnie, świadomie i celowo dążył do pokrzywdzenia wierzycieli.

Przepis zaostrza przesłanki skargi pauliańskiej również w odniesieniu do stanu świadomości osoby trzeciej. Przewiduje on mianowicie, że jeżeli osoba taka uzyskała korzyść majątkową odpłatnie, to wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną tylko wtedy, gdy osoba ta o zamiarze dłużnika wiedziała. Ciężar dowodu, że osoba trzecia odpłatnie uzyskała korzyść majątkową, spoczywa na tej osobie. Jeżeli wykaże ona odpłatny charakter czynności dokonanej przez dłużnika, wówczas warunkiem uwzględnienia roszczenia pauliańskiego będzie udowodnienie przez wierzyciela, że osoba trzecia wiedziała o zamiarze dłużnika pokrzywdzenia wierzycieli.

Przesłankami zasadności roszczenia, jakie zgodnie z ciężarem dowodów wykazać winien powód, było to:

- że pozwany jako osoba trzecia uzyskał odpłatnie korzyść majątkową wskutek czynności prawnej zawartej z dłużnikiem powoda ,

- że dłużnik – spółka (...) działał w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli ,

- że pozwany o tym zamiarze dłużnika wiedział ,

- że wskutek czynności prawnej dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

Czynność miała charakter odpłatny. Wartość nieruchomości nie została zaniżona przy umowie sprzedaży, a wręcz z opinii biegłego wynika, iż została ustalona na nieco wyższą niż jej rzeczywista wartość odtworzeniowa. W okolicznościach niniejszej sprawy nie sposób przyjąć, że pozwany uzyskał korzyść majątkową bezpłatnie. Cena sprzedaży została pomiędzy stronami ustalona na 4 400 000 brutto i strony umówiły się, że część ceny – kwota 3 945 649,21 zł zostanie uiszczona w drodze potrącenia wzajemnych zobowiązań na warunkach określonych w oddzielnym porozumieniu. W oświadczeniu o dokonaniu potrącenia potwierdzono, iż spółce przysługuje od banku wierzytelność z tytułu zawartej umowy o sprzedaży w kwocie 4 400 000 zł, natomiast Bankowi wierzytelności do spółki wynikające z pięciu umów kredytów, wynoszące łącznie 6 669 233,05 zł.

Pozwany nie uzyskał nieodpłatnie korzyści majątkowej. Cena sprzedaży użytkowania wieczystego ustalona została pomiędzy stronami umowy kupna sprzedaży na 4 400 000 złotych brutto, gdyż zgodnie z prywatnym operatem szacunkowym sporządzonym przed zawarciem umowy na zlecenie spółki (...) wartość rynkowa nieruchomości wynosiłam wówczas 4 766 000 złotych. Po zweryfikowaniu przez biegłego sądowego ustalono, że ówczesna wartość nieruchomości była nawet niższa, tj. 3 752 425 złote. Cena sprzedaży nie została zatem zaniżona, a pozwany nie uzyskał korzyści majątkowej. Celem zawartej przez bank umowy kupna nie było przejęcie użytkowania wieczystego właśnie tej konkretnej nieruchomości, lecz miało na celu umożliwienie potrącenia części wierzytelności przysługujących bankowi względem spółki, której przysługiwało prawo użytkowania wieczystego i własności budynków na nieruchomości obciążonej hipotekami zabezpieczającymi kredyty pozwanego, z powstałą na skutek umowy sprzedaży wierzytelnością spółki wobec banku o zapłatę ceny. Wygaśnięcie wierzytelności względem banku miało na celu umożliwienie spółce restrukturyzacji, a w dalszej kolejności odkupienie nieruchomości. Bank nie zawierał umowy sprzedaży mając świadomość, że spółka działa z zamiarem pokrzywdzeniem przyszłych wierzycieli. Bank miał oczywiście świadomość złej kondycji finansowej spółki, gdyż właśnie to stało się przyczyną działań restrukturyzacyjnych, ale nie miał świadomości jakoby spółka działała w celu pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli, gdyż nic na to wówczas nie wskazywało.

Zamiar dłużnika należy w tym przypadku rozumieć jako świadome dążenie do pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. Na powodzie spoczywał ciężar udowodnienia, że spółka (...) działała w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. Powyższe nie zostało wykazane. W ocenie Sądu klauzule zawarte w akcie notarialnym sprzedaży nie świadczą o zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli i świadomości Banku o tym. Wręcz przeciwnie wzajemne osobowo - rodzinne powiązania (sióstr J. Ł. – matki powoda i K. M. (1) – żony W. M. czyli przedstawiciela dłużnika), a także gospodarczo-finansowe relacje powoda z właścicielami, prokurentami lub członkami zarządu spółki (...) czy powiązanych spółek ( (...) Polska, (...)), wykluczają okoliczność, iż dłużna spółka (reprezentowana przez swojego przedstawiciela W. M., której udziałowcem na datę sprzedaży nieruchomości była J. Ł. k. 154) miała zamiar pokrzywdzenia powiązanego z nim przyszłego wierzyciela. Wzajemna sieć powiązań ujawniona w oparciu dokumenty z akt sprawy I C 642/11 Sądu Okręgowego w Katowicach naprowadza na wspólne działania powoda - T. Ł. i dłużnika - Spółki (...) podejmowane w opozycji do Banku (...).

Ostatecznie pozwany Bank udzielił dłużnikowi (...) wielomilionowego kredytu i podjął działania, które w 2010r. umożliwiały dłużnikowi dalsze prowadzenie działalności i mogły pozwolić na spłatę jego długów wobec banku. Bank nie miał świadomości jak zachowa się dłużnik, a przede wszystkim nie przystąpiłby do umowy sprzedaży gdyby wiedział, że dłużna spółka nie zamierza realizować programu restrukturyzacji i skierowałby egzekucję.

Zgodnie z art. 65 § 1 i 2 k.c. oświadczenia woli należy tłumaczyć tak, jak tego wymagając ze względu na okoliczności, w których zostało złożone, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje; w umowach należy badać jaki był zgodny zamiar stron oraz cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Patrząc całościowo na okoliczności zawarcia oraz treść umowy zawartej przez Bank ze spółką (...) nie sposób uznać, że zawarte w niej klauzule o ewentualnych wierzycielach ze skargi pauliańskiej świadczyły o zamiarze spółki działania w celu ich pokrzywdzenia. Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że umowa zawarta z pozwanym miała na celu restrukturyzację spółki – umożliwienie jej dalszego działania i poprawy sytuacji finansowej , a tym samym stanie się dłużnikiem wypłacanym.

Nawet jeśli spółka (...) zawierając umowę działała z zamiarem pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli, np. przewidując, że jednak restrukturyzacja się nie powiedzie się, albo w ogóle nie zamierzając de facto podejmować dalszych czynności restrukturyzacyjnych, a wyzbycie się nieruchomości spowoduje niewypłacalność, to Bank nie wiedział o takim zamiarze spółki. Z rozmów negocjacyjnych prowadzonych przez bank ze spółką przed zawarciem umowy nie wynikało, aby spółka świadomie dążyła do pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. Tematem rozmów był sposób na restrukturyzację spółki a w konsekwencji polepszenie jej sytuacji oraz uniknięcie upadłości spółki i konieczności egzekwowania wierzytelności przez bank.

Powód nie udowodnił swojego twierdzenia, jakoby pozwany bank wiedział, że dłużnik działa z zamiarem pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli, co było przesłanką warunkującą uznanie czynności za bezskuteczną

Wobec niewykazania przez powoda, że pozwany bank wiedział, że spółka działała w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli, powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie z uwag na brak spełniania przesłanek z art. 530 k.c.

O kosztach postępowania orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. Sąd zasądził od powoda jako strony przegrywającej na rzez pozwanego kwotę 7 200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Powód uiścił opłatę stosunkową od pozwu oraz zaliczkę na wynagrodzenie biegłego za opinie w kwocie 3000 zł. Wynagrodzenia przyznane biegłemu wyniosły łącznie 12 453,97 zł. Tytułem nieuiszczonych wcześniej kosztów sądowych Sąd nakazał zatem pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 9 453,97 zł.

Przewodniczący:	SSR del. Katarzyna Sztymelska
Protokolant:		Sandra Bień

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE