UZASADNIENIE

Powód (...) w P. domagał się zasądzenia od pozwanego B. F., kwoty 71 242,08 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 2 kwietnia 2013 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu, powód podał, iż pozwany zawarł z powodem umowę o przyłączenie do sieci, której przedmiotem było przyłączenie (...) zlokalizowanej w miejscowości P.. W aneksie nr (...) zawarto zapis, który umożliwiał powodowi odstąpienie od umowy w przypadku, gdyby pozwany do 31 lipca 2012 r. nie rozpocząłby produkcji elektrycznej zgodnie z § 6 ust. 2 w/w umowy. Ponadto powód zawarł z poprzednikiem prawnym pozwanego T. K. umowę o przyłączenie do sieci, której przedmiotem było przyłączenie instalacji związanej z obiektem (...). Z powyższej umowy oraz jej zmian wynikało, iż pozwany winien do 31 maja 2012 r. dostarczyć do powoda projekt dla realizacji zabudowy słupa rozgałęźnego w linii głównej 15 kv określonego w & 3 ust. 1 pkt 1.

Pozwany w zakreślonych terminach nie rozpoczął produkcji ani nie dostarczył do powoda projektu, wobec czego pismem z 20 listopada 2012 r. i z 16 listopada 2012 r powód rozwiązał umowy. Po rozwiązaniu umowy powód domagał się od pozwanego zwrotu poniesionych kosztów w związku z realizacją umów, po odliczeniu wpłaconych przez pozwanego zaliczek.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W ocenie pozwanego, powód w żaden sposób nie udowodnił roszczenia, co do zasady jak i co do wysokości. Za niezrozumiałe oraz nieodzwierciedlające rzeczywistych postanowień umowy uznał twierdzenie powoda, iż umowa nie przewidywała możliwości odstąpienia od umowy, jedynie możliwość jej rozwiązania. W ocenie pozwanego powód bezpodstawnie twierdził, że oświadczenia złożone w pismach z dnia 20 listopada 2012 r. oraz z dnia 16 listopada 2012 r. miały charakter oświadczeń w przedmiocie rozwiązania umowy z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Zdaniem pozwanego powód w żaden sposób nie udokumentował ani wydatków, ani zobowiązań, które miał ponieść w związku z realizacją umowy. Pozwany podkreślił, że brak jest w tym zakresie jakiegokolwiek dowodu dokumentującego wydatki czy też zaciągnięte zobowiązania przez powoda. Pozwany wskazał, że dołączone przez powoda dokumenty jego zdaniem nie stanowią dowodu poniesionych kosztów, bowiem przedłożone faktury nie dotyczą w żaden sposób realizacji przedmiotowych umów. Pozwany podniósł również, że strony w umowie z 5 lutego 2010 r. postanowiły, że szacunkowy koszt przyłączenia do sieci będzie wynosił 35 000,00 zł. Natomiast aktualnie powód twierdzi, że poniesione wydatki to 74 966,04 zł.

Pozwany podniósł również zarzut przedawnienia roszczeń. Ponadto podniósł, że pozwany posiada względem powoda dwie wymagalne wierzytelności. Podał, że dokonał nienależnych wpłat na rzecz (...) w rozumieniu art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c. na kwotę łączną około 30 000 zł Pozwany wskazał, że składa oświadczenie o potrąceniu w/w kwoty, która to wierzytelność została wskazana w piśmie do powoda z dnia 28 października 2014 r. a jednocześnie złożył zarzut potrącenia. Ponadto pozwany uznał, iż posiada względem powoda drugą wierzytelność na łączną kwotę 78 690,00 zł, w związku ze złożonym oświadczeniem o odstąpieniu od umów z 5 lutego i 23 lutego 2010 r. Powoływana wierzytelność wynikała z wpłaconych zaliczek i w tym zakresie pozwany również oświadczył, że potrąca tę kwotę od kwoty dochodzonej pozwem.

W piśmie procesowym z dnia 22 grudnia 2014 r. powód podniósł, iż zarzut przedawniania był chybiony bowiem termin przedawnienia do dnia złożenia pozwu jeszcze nie minął. Za bezzasadny powód uznał również zarzut potrącenia wierzytelności w kwocie 30 000,00 zł wskazując na niedookreślenie wierzytelności potrącanej jak również wskazał, że w przypadku drugiego z oświadczeń o potrąceniu powód dokonał już stosownego potrącenia. Powód podniósł, że strony błędnie instytucję rozwiązania umowy określiły jako „odstąpienie”.

W dalszych pismach przygotowawczych strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska.

Zarządzeniem z dnia 18.01.2017r. wezwano powoda do wskazania, jakie wydatki poniósł w związku z opracowaniem i projektem przyłącza i niezbędnych zmian w sieci dotyczących (...) i (...). W treści pisma z dnia 29 stycznia 2017 r. powód podniósł, że koszty te wyniosły 129.320 zł netto.

Wyrokiem z dnia 10 kwietnia 2017 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy powództwo oddalił, a także zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 4.617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu i nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 429,72 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sąd Rejonowy ustalił, następujący stan faktyczny sprawy.

Strony prowadzą działalność gospodarczą

W dniu 05.02.2010r. powód zawarł z pozwanym umowę nr (...) dotyczącą przyłączenia do sieci (...), położonej w miejscowości P..

W treści umowy strony ustaliły (§3), że w celu realizacji przyłączenia konieczne jest :

- wykonanie niezbędnych zmian w sieci (...) szczegółowo określonych w punkcie 1.

- wykonanie sieci odbiorczej klienta w zakresie określonym w punkcie 2.

- wykonanie projektu budowlano – wykonawczego przyłącza i niezbędnych zmian w sieci (...) (§ 3 pkt 3.)

- wykonanie projektu budowlano – wykonawczego instalacji odbiorczej Klienta (§ 3 pkt4)

- uzgodnienie projektów, o których mowa w punkcie 3. I 4 oraz uzyskanie odpowiednich decyzji administracyjnych (§ 3 pkt 5)

- wykonanie prób i odbiorów (§ 3 pkt 6)

- uzyskanie zgody właściciela nieruchomości w miejscowości M. , na której będzie zbudowany słup rozgałęźny na ustanowienie służebności gruntowej na rzecz (...) (§ 3 pkt 7)

W treści§ 4 umowy strony uzgodniły, że E. opracuje i uzgodni projekt przyłącza i niezbędnych zmian, o którym mowa w § 3 pkt 3 oraz uzyska decyzje, o których mowa w § 3 pkt 5, przy czym opracowanie projektu miało nastąpić w terminie 6 miesięcy od daty wpłaty przez klienta zaliczki określonej w umowie. Pozwany zaś miał opracować i uzgodnić z (...) projekt niezbędnych zmian w sieci dla zakresu związanego z zabudową słupa rozgałęźnego oraz dla należącej do niego instalacji odbiorczej oraz miał dostarczyć projekt powodowi. Zgodnie z treścią § 4 pkt 3 pozwany był też zobowiązany do wykonania i przygotowania instalacji odbiorczej. Stosownie do treści § 4 pkt 4 powód miał zrealizować przyłącze i niezbędne zmiany w sieci, o których mowa w § 3 pkt 1 w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zakończenia procedur wymaganych ustawą o zamówieniach publicznych pod warunkiem przygotowania instalacji odbiorczej przez pozwanego, dostarczenia dokumentacji dla potrzeb zabudowy słupa rozgałęźnego oraz uzyskania zgody właściciela nieruchomości w Miejscowości M., na której miał być zbudowany słup rozgałęźny na ustanowienie na rzecz powoda służebności gruntowej.

W treści § 5 umowy ustalono, że pozwany poniesie opłatę za przyłączenie. Uzgodniono przy tym, że szacunkowo opłata ta wyniesie 35.000 zł netto. Nadto w § 5 pkt 3 podano, że na poczet opłaty za przyłączenie pozwany wpłaci zaliczkę wynoszącą 17.500 zł wraz z należnym podatkiem VAT.

Zgodnie z treścią § 6 ust. 2 rozpoczęcie produkcji energii elektrycznej przez pozwanego i wprowadzenie jej do sieci powoda miało nastąpić po spełnieniu następujących wymagań:

- uzyskaniu przez powoda koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej,

- odbioru przez powoda z wynikiem pozytywnym urządzeń wybudowanych przez pozwanego zgodnie z treścią § 3 ,

- przedstawieniu przez pozwanego pozytywnych wyników pomiarów wymaganych przepisami parametrów generowanej energii elektrycznej elektrowni wiatrowej,

- zawarciu umowy z uprawnionym podmiotem związanej z zakupem wyprodukowanej energii,

- zawarciu umowy z powodem na świadczenie usług dystrybucyjnych

W § 8 pkt 1 umowy wskazano przesłanki upoważniające strony do odstąpienia od umowy. W punkcie 1.4. wymieniono m.in. niewykonanie przez Klienta instalacji odbiorczej określonej w § 3 pkt 2 w terminie umożliwiającym(...) wykonanie zobowiązań leżących po jej stronie.

W treści § 8 pkt 2 uzgodniono, że okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące.

W treści § 8 pkt 3 uzgodniono, że jeżeli przyłączenie nie dojdzie do skutku z przyczyn wymienionych w ustępie 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, albo z przyczyn leżących po stronie klienta, obowiązany jest on do pokrycia udokumentowanych wydatków poniesionych przez powoda i zobowiązań zaciągniętych przez powoda w związku z realizacją omawianej umowy.

W § 12 umowy zastrzeżono, że wszelkie zmiany albo odstąpienie od warunków wymagają pod rygorem nieważności formy pisemnej.

W dniu 23.12.2010 r. i 16.12.2011 r. strony podpisały dwa aneksy do umowy, których treść nie miała znaczenia dla niniejszej sprawy.

W dniu 31.01.2012 r. strony podpisały kolejny aneks, w którego treści dodano do § 8 ust. 1 pkt 7 dodatkową przesłankę odstąpienia od umowy dotyczącą niewykonania przez pozwanego obowiązków wynikających z § 6 ust. 2 w terminie do 31.07.2012 r. Nadto rozszerzono katalog przyczyn upoważniających do żądania zwrotu udokumentowanych wydatków, wymieniony w § 8 pkt 3 o przyczynę wynikającą z naruszenia obowiązków wynikających z § 8 pkt 1.7.

Pozwany nie przygotował i nie uzgodnił z (...) projektu niezbędnych zmian w sieci dla zakresu związanego z zabudową słupa rozgałęźnego oraz dla należącej do niego instalacji odbiorczej oraz nie dostarczył tego projektu powodowi. Nie wykonał też instalacji odbiorczej .

W dniu 20.11.2012r. powód skierował do pozwanego pismo, w którym oświadczył, że rozwiązuje umowę nr (...), dotyczącą (...). W treści pisma podano, że podstawą rozwiązania jest okoliczność, że dotąd nie nastąpiło rozpoczęcie produkcji elektrycznej i wprowadzenie jej do sieci (...)

W dniu 23.02.2010r. powód zawarł z T. K. umowę nr (...) dotyczącą przyłączenia do sieci (...), położonej w miejscowości Z..

W treści umowy strony ustaliły (§3), że w celu realizacji przyłączenia konieczne jest:

- wykonanie niezbędnych zmian w sieci (...) szczegółowo określonych w punkcie 1.

- wykonanie sieci odbiorczej klienta w zakresie określonym w punkcie 2.

- wykonanie projektu budowlano – wykonawczego przyłącza i niezbędnych zmian w się (...) (§ 3 pkt 3.)

- wykonanie projektu budowlano – wykonawczego instalacji odbiorczej Klienta (§ 3 pkt4)

- uzgodnienie projektów, o których mowa w punkcie 3. I 4 oraz uzyskanie odpowiednich decyzji administracyjnych (§ 3 pkt 5)

- wykonanie prób i odbiorów (§ 3 pkt 6)

- uzyskanie zgody właściciela nieruchomości w miejscowości Z., na której będzie zbudowany słup rozgałęźny na ustanowienie służebności przesyłu na rzecz (...) (§ 3 pkt7)

- przeprowadzenie badań i testów sprawdzających zgodnie z wymaganiami wskazanymi w punkcie 7.10 załącznika nr 3 do (...) (§ 3 pkt 8)

W treści § 4 umowy strony uzgodniły, że E. opracuje i uzgodni projekt przyłącza i niezbędnych zmian, o którym mowa w § 3 pkt 3 oraz uzyska decyzje, o których mowa w § 3 pkt 5, przy czym opracowanie projektu miało nastąpić w terminie 6 miesięcy od daty wpłaty przez klienta zaliczki określonej w umowie. Pozwany zaś miał opracować i uzgodnić z (...) projekt niezbędnych zmian w sieci dla zakresu związanego z zabudową słupa rozgałęźnego oraz dla należącej do niego instalacji odbiorczej oraz miał dostarczyć projekt powodowi. Zgodnie z treścią § 4 pkt 4 pozwany był też zobowiązany do wykonania i przygotowania instalacji odbiorczej. Stosownie do treści § 4 pkt 5 powód miał zrealizować przyłącze i niezbędne zmiany w sieci, o których mowa w § 3 pkt 1 w terminie 10 miesięcy od dnia otrzymania ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zakończenia procedur wymaganych ustawą o zamówieniach publicznych pod warunkiem przygotowania instalacji odbiorczej przez pozwanego, dostarczenia dokumentacji dla potrzeb zabudowy słupa rozgałęźnego oraz uzyskania zgody właściciela nieruchomości w miejscowości Z., na której miał być zbudowany słup rozgałęźny na ustanowienie na rzecz powoda służebności przesyłu.

W treści § 5 umowy ustalono, że pozwany poniesie opłatę za przyłączenie. Uzgodniono przy tym, że szacunkowo opłata ta wyniesie 117.500 zł netto. Nadto w § 5 pkt 3 podano, że na poczet opłaty za przyłączenie pozwany wpłaci zaliczkę wynoszącą 47.000 zł wraz z należnym podatkiem VAT.

Zgodnie z treścią § 6 ust. 2 rozpoczęcie produkcji energii elektrycznej przez pozwanego i wprowadzenie jej do sieci powoda miało nastąpić po spełnieniu następujących wymagań:

- uzyskaniu przez powoda koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej,

- odbioru przez powoda z wynikiem pozytywnym urządzeń wybudowanych przez pozwanego zgodnie z treścią § 3 ,

- przedstawieniu przez pozwanego pozytywnych wyników pomiarów wymaganych przepisami parametrów generowanej energii elektrycznej elektrowni wiatrowej,

W § 8 pkt 1 umowy wskazano przesłanki upoważniające strony do odstąpienia od umowy. W punkcie 1.4. wymieniono m.in. niewykonanie przez Klienta instalacji odbiorczej określonej w § 3 pkt 2 w terminie umożliwiającym (...) wykonanie zobowiązań leżących po jej stronie.

W treści § 8 pkt 2 uzgodniono, że okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące.

W treści § 8 pkt 3 uzgodniono, że jeżeli przyłączenie nie dojdzie do skutku z przyczyn wymienionych w ustępie 1.2,1.3, 1.4, 1.5, 1.6 albo z przyczyn leżących po stronie klienta, obowiązany jest on do pokrycia udokumentowanych wydatków poniesionych przez powoda i zobowiązań zaciągniętych przez powoda w związku z realizacją omawianej umowy.

W § 13 umowy zastrzeżono, że wszelkie zmiany albo odstąpienie od warunków wymagają pod rygorem nieważności formy pisemnej.

W dniu 14.04.2010 r. powód, (...) podpisały porozumienie trójstronne, zgodnie z którym T. K. przeniósł wszelkie prawa i obowiązki wynikające z umowy z dnia 23.02.2010r. na (...)

W dniu 16.03.2011 r. i 20.05.2011 r. powód (...) podpisały aneksy do umowy, które nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

W dniu 09.05.2012r. powód (...) oraz pozwany zawarli porozumienie trójstronne, zgodnie z którym (...) przeniosła na pozwanego wszelkie prawa wynikające z zawartej umowy. Dodatkowo w § 2 porozumienia ustalono, że pozwany opracuje i uzgodni z powodem projekt niezbędnych zmian w sieci związanych z budową słupa rozgałęźnego oraz dostarczy ten projekt powodowi do dnia 31.05.2012r. Nadto uzgodniono, że rozpoczęcie dostarczania i odbioru energii elektrycznej nastąpi w terminie nie późniejszym niż 31.12.2013r.

Pozwany nie przygotował i nie uzgodnił z (...) projektu niezbędnych zmian w sieci dla zakresu związanego z zabudową słupa rozgałęźnego oraz dla należącej do niego instalacji odbiorczej oraz nie dostarczył tego projektu powodowi. Nie wykonał też instalacji odbiorczej.

W dniu 16.11.2012r. powód skierował do pozwanego pismo, w którym oświadczył, że rozwiązuje umowę o przyłączenie do sieci nr (...). W jej treści wskazał, że podstawą rozwiązania umowy jest fakt, że pozwany nie dostarczył powodowi w terminie projektu technicznego związanego z budową słupa rozgałęźnego.

Powód ogłosił ofertę dotyczącą zamówienia, którego przedmiotem miało być przystosowanie pól SN, WN oraz układów (...) w stacji (...) K. do przyłączenia (...) – projekt techniczny i wykonawstwo. Warunki zamówienia opublikowano 21.09.2010 r.

W punkcie II warunków zamówienia wskazano, że należy przygotować dwa kosztorysy ofertowe. Pierwszy winien obejmować cały zakres prac, a drugi tylko elementy podkreślone w rozdziale II (k. 95v-96), tj. których wykonanie obciążało powoda.

(...) przedstawiła kosztorys ofertowy dotyczący pełnego zakresu prac na kwotę łączną 401.988,51 zł netto. Kosztorys został podzielony na dwie części. Pierwsza z nich dotyczyła wyposażenia pól nr 6 i 8 w aparaturę obwodów pierwotnych z oszynowaniem i odrutowaniem tych pól. Roboty te wyceniono w kosztorysie na kwotę 135.608,51 zł netto. Druga część kosztorysu dotyczyła prac projektowych – projektu obwodów wtórnych z telemechaniką, projektu obwodów pierwotnych, zabezpieczeń (...), telemechaniki E. z konfiguracją, edycją danych, uruchomieniem i połączeniem urządzeń, nastawy zabezpieczeń do zlecenia w (...) oraz kosztów pozostałych (prac montażowych, materiałów dodatkowych, kosztów delegacji, noclegów i przejazdów), koncepcji rozbudowy i modernizacji stacji wraz z analizą obciążeń, uruchomieniem zabezpieczeń, i powiązania z obwodami pierwotnymi, komplementacji i organizacji dostaw aparatury i nadzoru inżynierskiego. Roboty te wyceniono na kwotę 266.380 zł netto. W kosztorysie nie wyodrębniono wynagrodzenia za wykonanie prac projektowych w tym zwłaszcza prac projektowych związanych bezpośrednio z realizacją umów zawartych przez powoda i pozwanego.

(...) przedstawiła również kosztorys ofertowy uproszczony, który z założenia miał dotyczyć prac niezwiązanych bezpośrednio z realizacją umów, które zawarli powód i pozwany. Kosztorys opiewał na kwotę łączną 275.108,51 zł. Kosztorys został podzielony na dwie części. Pierwsza z nich dotyczyła wyposażenia pół nr 6 i 8 w aparaturę obwodów pierwotnych z oszynowaniem i odrutowaniem tych pól. Roboty te wyceniono w kosztorysie na kwotę 135.608,51 zł netto. Druga część kosztorysu dotyczyła prac projektowych – projektu obwodów wtórnych, projektu obwodów pierwotnych oraz kosztów pozostałych (prac montażowych, materiałów dodatkowych, kosztów delegacji, noclegów i przejazdów), koncepcji rozbudowy i modernizacji stacji wraz z analizą obciążeń, uruchomieniem zabezpieczeń, i powiązania z obwodami pierwotnymi, komplementacji i organizacji dostaw aparatury i nadzoru inżynierskiego. Roboty te wyceniono na kwotę 139.500 zł netto. W kosztorysie nie wyodrębniono wynagrodzenia za wykonanie prac projektowych.

W dniu 13.10.2010r. powód przeprowadził negocjacje cenowe z (...). W toku tych negocjacji ustalono, że w stosunku do złożonych ofert wynagrodzenie ulegnie obniżeniu o 4% i wyniesie łącznie 386.000 zł netto (470.920 zł brutto).

W dniu 29.10.2010 r. powód zawarł z (...) umowę, której przedmiotem było wykonanie zadania „Przystosowanie pól (...) oraz układów (...) w stacji (...) K. do przyłączenia (...) – projekt techniczny – wykonawstwo. W § 1 ustalono, że (...) opracuje dokumentację projektowo – kosztorysową wraz z wszelkimi niezbędnymi uzgodnieniami, pozwoleniem na budowę lub zgłoszeniem oraz zrealizuje prace budowlane zgodnie z opracowaną dokumentacją projektową. W § 2 wskazano, że dokumentacja projektowo – kosztorysowa obejmuje m.in. wykonanie projektu budowlanego, projektu budowlano – wykonawczego, a także wykonanie kosztorysu inwestorskiego, wykonanie dokumentacji powykonawczej oraz zmian w instrukcji eksploatacji stacji. W § 7 uzgodniono, że za wykonanie przedmiotu umowy (...) otrzyma łącznie 386.000 zł netto w tym za prace projektowe kwotę 106.000 zł netto (129.320 zł brutto) a za wykonawstwo inwestycji zgodnie z dokumentacją: 280.000 zł netto (341.600 zł brutto).

Nie ustalono, jaka część wynagrodzenia za prace projektowe dotyczy wynagrodzenia należnego za prace projektowe związane bezpośrednio z realizacją umów zawartych przez powoda i pozwanego.

W dniu 29.12.2010 r. dokonano częściowego odbioru prac objętych wyżej wymienioną umową. Odbiór dotyczył dokumentacji projektowo – kosztorysowej.

W dniu 31.12.2010 r. (...) wystawiła powodowi fakturę VAT nr (...) na kwotę 129.320 zł. W jej treści wskazano, że dotyczy ona przystosowania pól (...) w aparaturę pierwotną oraz układy (...) w stacji (...) K. do przyłączenia (...) – projektu technicznego.

W dniu 31.01.2011 r. dokonano częściowego odbioru prac objętych wyżej wymienioną umową. Odbiór dotyczył dalszego zakresu prac tj. przystosowania pól (...) w aparaturę pierwotną oraz układy (...) w stacji (...) K. do przyłączenia (...) – projektu technicznego i wykonawstwa. W treści protokołu wskazano, że prace zostały wykonane w 59%.

W dniu 31.01.2011 r. (...) wystawiła fakturę VAT nr (...) na kwotę 147.600 zł. W jej treści podano, że dotyczy ona przystosowania pól (...) w aparaturę pierwotną oraz układy (...) w stacji (...) K. do przyłączenia (...) – projektu technicznego i wykonawstwa.

W dniu 25.02.2011 r. dokonano końcowego odbioru prac objętych wyżej wymienioną umową. Odbiór dotyczył przystosowania pól (...) w aparaturę pierwotną oraz układy (...) w stacji (...) K. do przyłączenia (...). W treści protokołu podano, że obiekt nadaje się do użytku i jest gotowy do ruchu z dniem 25.02.2011r. W protokole nie wymieniono żadnych wad jakościowych wykonanych prac.

W dniu 28.02.2011 r. (...) wystawiła fakturę VAT nr (...) na kwotę 196.800 zł. W jej treści podano, że dotyczy ona przystosowania pól (...) w aparaturę pierwotną oraz układy (...) w stacji (...) K. do przyłączenia (...) – projektu technicznego i wykonawstwa.

Powód uregulował należności względem (...)

W dniu 13.03.2013r. powód skierował do pozwanego pismo, w którym poinformował, że łączny koszt robót inwestycyjnych związanych z przystosowaniem infrastruktury elektroenergetycznej (...) do współpracy z (...) wyniósł 60.948 zł netto. Po odliczeniu wpłaconej zaliczki do zapłaty pozostanie kwota 43.948 zł netto. Pismo to sprostowano z dniu 15.03.2013r., podając, że ostatecznie do zapłaty przez powoda pozostanie kwota 43.448,zł netto.

W dniu 19.03.2013r. powód wystawił pozwanemu fakturę nr (...) na kwotę 74.966, 04 zł. W jej treści powód podał, że dotyczy ona nakładów poniesionych przez powoda na przystosowanie infrastruktury elektroenergetycznej do współpracy z (...) wynikające z faktu, że doszło do rozwiązania umowy. Fakturę tę skorygowano o kwotę 21.350 zł (netto: 17.500), która odpowiadała zaliczce wpłaconej przez pozwanego.

W dniu 19.03.2013r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 53.616,04 zł tytułem zwrotu nakładów poniesionych przez powoda w celu przystosowania infrastruktury elektroenergetycznej do współpracy z (...)

W piśmie z dnia 01.08.2013r. pozwany wnosił o uwzględnienie przez pozwaną w rozliczeniu robót wysokości opłaty przyłączeniowej, która została określona w umowie.

W pismach z dnia 18.09.2013r. i 20.08.2013r. powód podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

W dniu 14.03.2013r. powód skierował do pozwanego pismo, w którym poinformował, że łączny koszt robót inwestycyjnych związanych z przystosowaniem infrastruktury elektroenergetycznej (...) do współpracy z (...) wyniósł 60.948 zł netto. Po odliczeniu wpłaconej zaliczki do zapłaty pozostanie kwota 13.948 zł netto.

W dniu 19.03.2013r. powód wystawił pozwanemu fakturę nr (...) na kwotę 74.966,04 zł. W jej treści powód podał, że dotyczy ona nakładów poniesionych przez powoda na przystosowanie infrastruktury elektroenergetycznej do współpracy z instalacją wiatrową (...), wynikające z faktu, że doszło do rozwiązania umowy. Fakturę tę skorygowano o kwotę 57.340 zł (netto: 47.000), która odpowiadała zaliczce wpłaconej przez pozwanego.

W dniu 19.03.2013r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 17.626,04 zł tytułem zwrotu nakładów poniesionych przez powoda w celu przystosowania infrastruktury elektroenergetycznej do współpracy z (...).

W piśmie z dnia 01.08.2013r. pozwany wnosił o uwzględnienie przez pozwaną w rozliczeniu robót wysokości opłaty przyłączeniowej, która została określona w umowie.

W pismach z dnia 18.09.2013r. i 20.08.2013r. powód podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

W dniach 02.05.2013r., 24.07.2013 r., 10.12.2013r. powód skierował do pozwanego wezwanie do zapłaty kwoty łącznej 71.242,08 zł, odpowiadającej kosztom poczynionych przez powoda nakładów (149.932,08 zł) pomniejszonych o wpłacone zaliczki (21.350+57.340).

W odpowiedzi na wezwanie do zapłaty z dnia 30.12.2013r. pozwany oświadczył, że odmawia zapłaty żądanej kwoty. W jego treści podał, że przy zawieraniu umowy uzgodnił z przedstawicielem powoda, że koszt przyłączenia do sieci wyniesie 35.000 zł. Wskazał też, że informował o wszystkich okolicznościach mających wpływ na terminowość wykonywania zobowiązań.

W późniejszym piśmie z 31.03.2014r. pozwany podkreślił, że powód nie udokumentował dotąd wydatków poniesionych na przystosowanie infrastruktury elektroenergetycznej do potrzeb współpracy z elektrowniami a nadto podkreślił, że w przy zawieraniu umowy dotyczącej (...), uzgadniano, że powód miał ograniczyć do minimum swoje działania celem obniżenia kosztów w przypadku rozwiązania umowy.

W późniejszym czasie strony prowadziły dalszą korespondencję, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowiska.

W dniu 14.10.2014 r. powód złożył pozwanemu oświadczenie, w którym dokonał potrącenia kwot 21.350 zł i 57.340 zł, podlegających zwrotowi pozwanemu w związku z rozwiązaniem umów dotyczących przyłączenia do sieci (...) z wierzytelnościami przysługującymi powodowi tytułem zwrotu udokumentowanych kosztów przyłączenia w wysokości po 74.266,04 zł w odniesieniu do każdej z wymienionych elektrowni. Oświadczenie doręczono pozwanemu dnia 20.10.2014 r.

Stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, których prawdziwość, autentyczność i moc dowodowa nie budziły jego wątpliwości ( umowa z dnia 05.02.2010r. k. 17-18v, aneks z dnia 23.12.2010 r. k. 18-18v, aneks z 16.12.2011 r. k. 30, aneks z dnia 31.01.2012 r. k. 32-32v, wniosek o wydanie decyzji o warunkach zabudowy k. 45, wyrok NSA z 11.04.2013r. k. 46, pismo z 20.11.2012r. k. 33, umowa k. 54-56, porozumienie trójstronne z dnia 14.04.2010r. k. 57, aneks do umowy z 16.03.2011 r. k. 59, aneks do umowy z 20.05.2011 r. k. 60-61, pismo powoda z 16.11.2012 r. w raz z dowodem doręczenia k. 64-65, warunki zamówienia k. 90- 9, protokół z negocjacji k. 98-98v, kosztorys główny k. 112-117, kosztorys ofertowy uproszczony k. 119-124, umowa k. 99-102, protokół odbioru technicznego k. 104-105, 108, 109-11, faktury VAT k. 106-107, 111, potwierdzenia przelewów k. 156-157, pismo z 13.03.2013r. k. 35, faktura VAT k. 36, faktura korygująca z 19.03.2013r. k. 37, pismo z dnia 15.03.2013r. k. 38, wezwanie do zapłaty 19.03.2013r. k. 39, pismo pozwanego z 01.08.2013r. k. 48, pismo powoda z 20.08.2013r. k. 50-50v, pismo powoda z 18.09.2013 r. k. 53, pismo powoda z 14.03.2013r. k. 66, faktura VAT k. 67 , faktura korygująca k. 68, pismo pozwanego z 19.03.2013 r. k. 70, wezwania do zapłaty wraz z dowodami ich doręczenia k. 71-78, pismo pozwanego z 30.12.2013 r. k. 79-80, pismo pozwanego z dnia 31.03.2014 r. k. 84-85, dalsza korespondencja stron k. 86-89, oświadczenie o potrąceniu wraz z dowodem jego doręczenia k. 130-131), a także na podstawie zeznań świadków : T. M. (k. 203-203v), M. K. (k. 204-204v), M. G. (k.204v-205), P. G. (k. 205-205v), i pozwanego (k.269-271). W ocenie Sądu, zeznania świadków i pozwanego – w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia - były rzeczowe, logiczne oraz korespondowały że sobą wzajemnie oraz z pozostałym materiałem dowodowym ujawnionym w sprawie. Sąd nie znalazł żadnych podstaw, aby kwestionować zeznania tych świadków i pozwanego.

Sąd podzielił również stanowisko wyrażone przez biegłego M. R. w treści jego opinii (k. 251-261, 313-315, 341-342). Biegły nie miał wprawdzie racji, iż ryczałtowe określenie wartości prac było niezgodne z obowiązującymi przepisami, gdyż oczywiście ustalenie z góry w umowie wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane było dopuszczalne, słusznie jednak wskazywał, że materiał dowodowy zebrany w tej sprawie nie pozwalała na dokładne ustalenie wysokości wydatków poniesionych przez powoda. Bezsporną w tej sprawie była okoliczność, na którą zresztą sam powód kilkukrotnie wskazywał, że (...) w ramach zlecenia otrzymanego przez powoda wykonywał jednocześnie prace, których realizacja obciążała zgodnie z umową powoda, jak i prace związane z realizacją zmian w sieci, które nie wynikały bezpośrednio z umowy przyłączeniowej i za które po rozwiązaniu umowy pozwany nie miał ponosić odpowiedzialności. Z tego względu (...) wykonał dwa kosztorysy – jeden dotyczący pełnego zakresu prac a drugi zakresu prac, które nie wynikały z zawartej przez strony umowy o przyłączenie do sieci. Zadaniem biegłego było ustalenie, jakie wydatki poniósł powód w związku z realizacją umowy zawartej z pozwanym. Powód wskazywał, że wydatki te są równe różnicy pomiędzy kosztorysem zwykłym a uproszczonym. Pozwany zakwestionował to twierdzenie i podniósł zarzut zawyżenia wysokości tych wydatków. W tej sytuacji zadaniem biegłego było ustalenie, jaka część wynagrodzenia wypłaconego (...) wynikała bezpośrednio z realizacji umowy zawartej przez strony. Celem dokonania tego ustalenia biegły musiał ustalić, jakie uzgodniono warunki przyłączenia, jaki dokładnie zakres prac obciążał powoda, w jakiej części został on zrealizowany oraz, jaki był ich dokładny koszt.

Biegły w treści opinii podstawowej wskazywał, jakie dokumenty są mu potrzebne, aby mógł wydać opinię. W późniejszym czasie powód przedłożył instrukcję ruchu i eksploatacji sieci dystrybucyjnej, warunki przyłączenia do sieci elektroenergetycznej wraz ze zmianami i dokumentację powykonawczą. Dokumenty te niewątpliwie pozwoliły biegłemu na ustalenie zakresu prac, jakie był obowiązany wykonać powód i – niezależnie od uwag formalnych biegłego dotyczących wiarygodności dokumentów – prace rzeczywiście wykonane. Żadną miarą jednak nie pozwalały one na ustalenie kosztów tych robót. Zgodzić się przy tym należy z biegłym, że odwołanie się w tym zakresie do kosztorysu ofertowego nie może okazać się przydatne, skoro opiewa on na inną kwotę niż ustalony w umowie ryczałt. Nadto zlecenie zostało udzielone w formule „zaprojektuj i wybuduj”. (...) miała zatem najpierw zaprojektować prace a następnie je wykonać. W przedłożonym przez siebie kosztorysie ofertowym, sporządzonym przed przygotowaniem koncepcji prac i przed ich zaprojektowaniem, nie można było zatem ująć dokładnej wartości prac, które w przyszłości zostaną wykonane, gdyż ich zakres miał dopiero wynikać z przedstawionego projektu. W konsekwencji rację ma biegły, że kosztorys ofertowy nie mógł odwoływać się szczegółowo do tych robót, które ostatecznie zostały wykonane. Został zresztą sporządzony w formie bardzo ogólnikowej. Ostatecznie zgodzić się zatem należy z biegłym, że ryczałtowe ustalenie wynagrodzenia uniemożliwia aktualnie odtworzenie wysokości kosztów poniesionych na realizację przez powoda umowy o przyłączenie do sieci. Ryczałt ten bowiem został ustalony w oparciu o kosztorys ofertowy, przy którego sporządzaniu nie znano jeszcze dokładnego zakresu i wartości robót.

W szczególności nie jest możliwe ustalenie wartości prac projektowych w zakresie projektów dotyczących realizacji umowy o przyłączenie do sieci. W kosztorysie ofertowym prace projektowe zostały ujęte w punkcie 2. Kosztorys dotyczący pełnego zakresu prac ujmował w tym punkcie łącznie prace projektowe – projekt obwodów wtórnych z telemechaniką, projekt obwodów pierwotnych, zabezpieczenia (...), telemechaniki E. z konfiguracją, edycję danych, uruchomienie i połączenie urządzeń, nastawę zabezpieczeń do zlecenia w (...) oraz koszty pozostałe ( prac montażowych, materiałów dodatkowych, kosztów delegacji, noclegów i przejazdów), koncepcję rozbudowy i modernizacji stacji wraz z analizą obciążeń, uruchomieniem zabezpieczeń, i powiązania z obwodami pierwotnymi, komplementację i organizację dostaw aparatury i nadzoru inżynierskiego. Kosztorys pełny opiewał w tym zakresie na kwotę 266.380 zł. Kosztorys uproszczony obejmował w punkcie 2. prace projektowe – projekt obwodów wtórnych, projekt obwodów pierwotnych oraz koszty pozostałe (prace montażowe, materiały dodatkowe, koszty delegacji, noclegów i przejazdów), koncepcję rozbudowy i modernizacji stacji wraz z analizą obciążeń, uruchomieniem zabezpieczeń, i powiązania z obwodami pierwotnymi, komplementację i organizację dostaw aparatury i nadzoru inżynierskiego. Roboty te wyceniono na kwotę 139.500 zł netto. Różnica w zakresie kosztów objętych punktem 2 kosztorysów wynosiła zatem 126.880 zł. Według powoda miała to być kwota, która obciąża pozwanego. Suma ta zawiera jednak równocześnie koszty projektu jak i koszty pozostałe wymienione w punkcie 2. Brak jest jakiejkolwiek możliwości ustalenia, jaka jest wartość wykonanych przez (...) prac projektowych związanych bezpośrednio z realizacją umów o przyłączenie do sieci. Na marginesie wskazać należy jedynie, że choć faktura znajdująca się na k. 105 dotyczy opracowania dokumentacji projektowo kosztorysowej (por. protokół odbioru technicznego k. 104), to jednak chodzi tu o dokumentację dotyczącą zakresu pełnego i nie jest wiadomym jaka część kwoty wskazanej w fakturze była objęta kosztorysem uproszczonym a w konsekwencji w jakiej części wskazane koszty dotyczą prac projektowych wynikających z umowy o przyłączenie do sieci.

W tej sytuacji sąd podzielił stanowisko wyrażone przez biegłego, iż aktualnie, wobec ryczałtowego określenia wysokości wynagrodzenia przez powoda w umowie z (...) nie ma możliwości ustalenia, jakie udokumentowane koszty poniósł powód w związku z realizacją umów zawartych z pozwanym.

Wobec faktu, że sąd uznał opinię biegłego za jasną, dokładną i rzeczową i w całości podzielił jej wnioski, nie zgadzając się jedynie ze stwierdzeniami dotyczącymi obowiązujących przepisów, nie było podstaw do dopuszczenia dowodu z opinii uzupełniającej.

Sąd Rejonowy przyjął w dalszej kolejności, że zawarte przez strony dwie umowy o przyłączenie do sieci, są umowami z zakresu umów o świadczenie usług, kompleksowo uregulowanymi w prawie energetycznym, do których nie znajdują zastosowania przepisy art. 734 i n. Kodeksu cywilnego.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1059) na przedsiębiorstwa energetyczne wymienione w tym przepisie nałożony został publicznoprawny obowiązek zawarcia umowy o przyłączenie. Obowiązek ten nie ma jednak charakteru bezwzględnego. Z treści art. 7 ust. 1 i 3 Prawa energetycznego wynika, że istnieje on wówczas, gdy zostaną spełnione łącznie warunki określone w tych przepisach. Ustawodawca zaliczył do nich: istnienie warunków technicznych i ekonomicznych przyłączenia do sieci i dostarczania paliw lub energii, spełnianie przez podmiot żądający zawarcia umowy warunków przyłączenia do sieci i odbioru, dysponowanie tytułem prawnym do korzystania z nieruchomości, obiektu lub lokalu, do których paliwa gazowe lub energia mają być dostarczane. Przepis art. 7 ust. 8 pkt 3 Prawa energetycznego upoważnia przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii do pobrania opłaty za przyłączenie źródeł współpracujących z siecią tego przedsiębiorstwa. Opłatę ustala się na podstawie rzeczywistych nakładów poniesionych na realizację przyłączenia z wyjątkiem przewidzianym dla opłaty za przyłączenie odnawialnych źródeł energii. W przypadku tych źródeł energii, przepis art. 7 ust. 8 pkt 3 Prawa energetycznego stanowi o opłacie za przyłączenie w wysokości połowy opłaty ustalonej na podstawie rzeczywistych nakładów. Przepis art. 7 ust. 8 pkt 3 Prawa energetycznego w całości dotyczy "opłaty za przyłączenie" wszystkich źródeł energii do sieci przedsiębiorstw energetycznych. Niezależnie od tego, czy przyłączenie dotyczy konwencjonalnego czy odnawialnego źródła energii, zakres "nakładów" wliczanych w podstawę ustalenia opłaty za przyłączenie powinien być taki sam. W przeciwnym razie pozbawione racjonalnego uzasadnienia byłoby przyznanie odnawialnym źródłom energii 50% bonifikaty z tytułu opłaty za przyłączenie.

Opłata za przyłączenie do sieci (art. 7 ust. 8 pkt 3 Prawa energetycznego) pobierana jest wówczas, gdy spełnione są warunki, o których mowa w art. 7 ust. 1 Prawa energetycznego. Jest to opłata za zespolenie (złączenie) instalacji nowego wytwórcy energii z siecią przedsiębiorstwa energetycznego. Opłata powinna obejmować tylko nakłady na wykonanie owego zespolenia, nie może natomiast obejmować nakładów na rozbudowę sieci przedsiębiorstwa energetycznego celem akomodacji nowych instalacji dostarczających energię. (por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie – VI Wydział Cywilny z dnia 7 września 2012 r., sygn. akt ACa 688/12)

Dwukrotne użycie w treści art. 7 ust. 8 pkt 3 Prawa energetycznego sformułowania „rzeczywiste nakłady” uzasadnia założenie, zgodnie z którym sformułowaniu temu należy nadać to samo znaczenie zarówno w odniesieniu do przyłączania źródeł niebędących odnawialnymi źródłami energii o mocy elektrycznej zainstalowanej nie wyższej niż 5 MW, jak i w odniesieniu do przyłączania źródeł będących odnawialnymi źródłami energii o mocy elektrycznej zainstalowanej nie wyższej niż 5 MW. Nieuprawnione jest natomiast założenie interpretacyjne, zgodnie z którym pojęcie „rzeczywistych nakładów” z drugiej części art. 7 ust. 8 pkt 3 Prawa energetycznego należy rozumieć szerzej od pojęcia „rzeczywistych nakładów poniesionych na realizację przyłączenia” z pierwszej części art. 7 ust. 8 pkt 3 Prawa energetycznego. Przepis art. 7 ust. 8 pkt 3 Prawa energetycznego w całości dotyczy „opłaty za przyłączenie” wszystkich źródeł energii do sieci przedsiębiorstw energetycznych. Niezależnie od tego, czy przyłączenie dotyczy konwencjonalnego czy odnawialnego źródła energii, zakres „nakładów” wliczanych w podstawę ustalenia opłaty za przyłączenie powinien być taki sam.

W rzeczywistych nakładach ponoszonych na realizację przyłączenia, o których mowa w art. 7 ust. 8 pkt 3 ustawy - Prawo energetyczne uwzględnia się jedynie nakłady ponoszone na budowę przyłącza (a także ewentualnie odcinka służącego połączeniu przyłącza z siecią), a nie na rozbudowę sieci elektroenergetycznej niezbędnej do przyłączenia.

Sąd Rejonowy wskazał, że z przytoczonych przepisów prawa energetycznego wynika jasno, że opłata za przyłączenie obejmuje jedynie koszty związane z wykonaniem samego przyłączenia. Tymczasem w treści obu umów zawartych przez strony wskazano, że umowy te wymagają m. in. zaprojektowania, uzgodnienia i wykonania przyłącza oraz niezbędnych zmian w sieci. Jedynie zatem zakres dotyczący przyłącza był objęty opłatą uregulowaną w prawie energetycznym. Szkoda, której dochodzi w tej sprawie powód nie może wykraczać poza koszty związane z zaprojektowaniem i realizacją przyłącza i nie obejmuje pozostałych zmian wykonanych w obrębie sieci. Stanowisko takie prezentował w tej sprawie sam powód, gdyż z zakresu kosztów robót wykonanych przez (...) wyłączył prace, które nie były związane z zaprojektowaniem i wykonaniem przyłącza.

W § 4 obu umów szczegółowo określono zakres prac, które ma wykonać każda ze stron. Ogólnie rzecz ujmując, powód był zobowiązany do opracowania i uzgodnienia projektu przyłącza i niezbędnych zmian w sieci z wyłączeniem zaprojektowania i wybudowania słupa rozgałęźnego. Powód miał też następnie wykonać przyłącze, niezbędne zmiany w sieci i słup rozgałęźny. Pozwany zaś miał przygotować projekt dotyczący słupa rozgałęźnego i dostarczyć go powodowi celem wykonania tego słupa (co należało do zakresu prac powoda) a także przygotować i uzgodnić projekt instalacji odbiorczej i wykonać tę instalację.

W § 8 pkt 3 obu umów uzgodniono, że jeżeli przyłączenie nie dojdzie do skutku z przyczyn wymienionych w ustępie 1.2,1.3, 1.4, 1.5, 1.6 albo z przyczyn leżących po stronie klienta, obowiązany jest on do pokrycia udokumentowanych wydatków poniesionych przez powoda i zobowiązań zaciągniętych przez powoda w związku z realizacją omawianej umowy.

Sąd Rejonowy wskazał w dalszej kolejności, iż bezspornym było, że pozwany nie wykonał w terminach określonych w umowach (tj. do 31.07.2012 r. i 31.05.2012r.) obowiązków z nich wynikających. W szczególności nie przygotował i nie dostarczył powodowi projektów słupa rozgałęźnego, nie zaprojektował i nie wykonał instalacji odbiorczej. W konsekwencji nie doprowadził do przyłączenia i nie rozpoczął produkcji energii elektrycznej. Wskazać przy tym należy, że pozwany nie wykazał w toku procesu, iżby nie ponosił odpowiedzialności za nienależyte wykonanie umowy. Podawane przez niego okoliczności, zwłaszcza dotyczące długotrwałości postepowań administracyjnych, nie przekonały sądu co do braku winy pozwanego w przekroczeniu ustalonych terminów. Sąd wskazał, że pozwany zawarł umowy z powodem na początku 2010r. i przez okres blisko trzech lat nie zdołał ich wykonać. Co więcej – pozwany uzgodnił termin wykonania obu umów w aneksach, które zostały podpisane 31.01.2012r. (K.) i 09.05.2012 r. (Z.) i zakładały realizację umowy w terminach odpowiednio: do 31.07.2012 r. i 31.05.2012r. Ustalone terminy były więc niezbyt odległe a pozwany wyrażając na nie zgodę musiał orientować się, jakie problemy może napotkać przy realizacji umów. Mało tego - powód ostatecznie odstąpił od umów z pozwanym blisko pół roku po upływie terminów oznaczonych w umowach, dając mu dodatkowy czas na wywiązanie się ze swoich zobowiązań. W tej sytuacji brak było zdaniem Sądu podstaw do przyjęcia, iżby pozwany nie wykonał zawartych umów bez swojej winy.

Wobec niewywiązania się przez pozwanego z obowiązków wynikających z umowy, niewątpliwym jest, iż powód był uprawniony do odstąpienia od umowy w oparciu o treść § 8 pkt 1.4, 1.5. a także na podstawie przepisów ogólnych kodeksu cywilnego taj. art. 491 § 1 k.c. Powód skorzystał z tego uprawnienia składając oświadczenia w dniu 16.11.2012r. i 20.11.2012r. Równocześnie wobec faktu, że umowa nie doszła do skutku z przyczyn, za które odpowiedzialność ponosi pozwany w oparciu o treść § 8 ust. 3 powód miał prawo domagać się od pozwanego zwrotu udokumentowanych wydatków poczynionych w związku z realizacją umowy.

W oparciu o treść § 8 ust. 3 obu umów powód zażądał zasądzenia na swoją rzecz kwoty łącznej 71.242,08 zł.

Przeciwko żądaniu powoda pozwany zasadniczo podniósł trzy argumenty. Po pierwsze wskazał, że roszczenie jest przedawnione. Po drugie podniósł, że potrąca z wierzytelnością powoda swoją wierzytelność z tytułu nadpłaty dokonanej w związku z zapłatą rachunków za elektryczność. Po trzecie wreszcie podniósł, że roszczenia powoda nie są udokumentowane a nadto wskazane przez niego koszty prac są zawyżone.

Sąd uznał za niezasadny podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia. Wierzytelność o zapłatę odszkodowania powstała w momencie złożenia przez powoda oświadczeń o odstąpieniu od umowy z 16.11.2012 r. i 20.11.2012r. Te daty wyznaczają zatem najwcześniejszy możliwy termin do wezwania pozwanego do zwrotu poniesionych przez powoda kosztów. Nawet gdyby przyjąć, że czas przeznaczony na korespondencję wynosił 3 dni a wyznaczony przez powoda termin spełnienia świadczenia również 3 dni, to roszczenia powoda uległyby przedawnieniu nie wcześniej niż 22.11.2015 r. i 26.11.2015r. Tymczasem powód wniósł pozew w dniu 15.10.2014r., przerywając w ten sposób bieg trzyletniego terminu przedawnienia z art. 118 k.c.

Odnosząc się do zarzutu potrącenia Sąd uznał, że powód nie udowodnił, iżby przysługiwało mu roszczenie o zwrot nadpłaconych powodowi kwot ani też nie wykazał wysokości tej nadpłaty. Nadto oświadczenie o potrąceniu powód (powinno być – pozwany) złożył w odpowiedzi na pozew, która nie została doręczona powodowi lecz jego pełnomocnikowi, który nie był upoważniony do przyjmowania od pozwanego oświadczeń o charakterze materialnoprawnym. Nadto zgodnie z treścią art. 498 § 1 k.c. oświadczenie o potrąceniu można złożyć jedynie wówczas, gdy obie potrącane wierzytelności są wymagalne. Wierzytelność pozwanego o zwrot nadpłaty, zgodnie z treścią art. 455 k.c. stałaby się wymagalna dopiero po wezwaniu powoda do zapłaty określonej kwoty. Tymczasem pozwany nie wezwał powoda do uregulowania należności przed złożeniem oświadczenia o potrąceniu. W związku z powyższym brak było podstaw do ustalenia, iżby pozwany dokonał skutecznego potrącenia, wpływającego na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy.

Sąd Rejonowy uznał natomiast za zasadny zarzut pozwanego, iż roszczenie jest zawyżone i nieudokumentowane.

W pierwszym rzędzie Sąd wskazał ponownie, iż wobec faktu, że umowa nie doszła do skutku z przyczyn, za które odpowiedzialność ponosi pozwany, powód miał prawo, w oparciu o treść § 8 ust. 3 obu umów, domagać się od pozwanego zwrotu udokumentowanych wydatków poczynionych w związku z realizacją umów. § 8 ust. 3 umowy w stosunku do wydatków, których zwrotu może żądać powód posługuje się dwoma istotnymi określeniami. Po pierwsze mają to być wydatki udokumentowane, tj. takie, które powód może wykazać przy pomocy nie budzących wątpliwości dokumentów. Nadto wydatki te miały być związane z realizacją umowy. To ostatnie określenie miało rozstrzygające znaczenie dla niniejszej sprawy.

Wskazać bowiem trzeba, że w treści § 4 obu umów strony dokładnie określiły harmonogram prac, które miały być wykonane w celu realizacji umowy. Z zapisów tych wynika, że w terminie 6 miesięcy od daty wpłaty przez klienta zaliczki określonej w umowie E. miała opracować i uzgodnić projekt przyłącza i niezbędnych zmian, o którym mowa w § 3 pkt 3. Następnie powód miał uzyskać decyzje, o których mowa w § 3 pkt 5. W tym czasie pozwany miał opracować i uzgodnić z (...) projekt niezbędnych zmian w sieci dla zakresu związanego z zabudową słupa rozgałęźnego oraz dla należącej do niego instalacji odbiorczej oraz miał dostarczyć projekt powodowi. Później pozwany miał wykonać instalację odbiorczą. Stosownie do treści § 4 pkt 5 powód miał zrealizować przyłącze i niezbędne zmiany w sieci, o których mowa w § 3 pkt 1 w terminie 10 miesięcy od dnia otrzymania ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zakończenia procedur wymaganych ustawą o zamówieniach publicznych pod warunkiem przygotowania instalacji odbiorczej przez pozwanego, dostarczenia dokumentacji dla potrzeb zabudowy słupa rozgałęźnego oraz uzyskania zgody właściciela nieruchomości w miejscowości Z. i M., na której miał być zbudowany słup rozgałęźny na ustanowienie na rzecz powoda służebności przesyłu. Z zapisów tych wynika jasno, że powód nie był upoważniony do rozpoczęcia wykonania zmian w sieci i realizacji przyłącza przed przygotowaniem przez pozwanego dokumentacji projektowej i wykonaniem przez niego instalacji odbiorczej. W żadnym zapisie umowy nie znalazło się upoważnienie dla powoda do odstąpienia od harmonogramu określonego w § 4. Zapis ten nie może też być traktowany jako zastrzeżony jedynie na korzyść powoda. Istotą i celem zapisu § 4 obu umów było bowiem zabezpieczenie obu stron przed poniesieniem nadmiernych kosztów w razie, gdyby umowa nie została ostatecznie zrealizowana. Z tego względu właśnie uzgodniono, że najpierw zostaną wykonane projekty a następnie powód będzie oczekiwał na całkowitą realizację umowy przez pozwanego i dopiero pod warunkiem wykonania instalacji odbiorczej mógł przystąpić do wykonania prac związanych z wprowadzeniem zmian w sieci i realizacją przyłącza. Strony uzgodniły przy tym, że każda zmiana umowy winna być dokonana na piśmie pod rygorem nieważności. Pomimo, iż zapis § 4 obu umów nie przewidywał odstępstw a strony nie dokonały jego zmiany powód, już w 2010 r. podjął się realizacji umowy w całości tj. zlecił (...) wykonanie projektów, dokonanie uzgodnień i przeprowadzenie prac w obrębie sieci i planowanego przyłącza. Powód nie poinformował przy tym pozwanego o rozpoczęciu wykonania prac a tym bardziej nie uzyskał zgody pozwanego na ich realizację w terminie niezgodnym z treścią § 4. Oznacza to, że powód naruszył zapis § 4 umowy, wykonując prace, pomimo, iż nie ziścił się warunek przygotowania instalacji odbiorczej przez klienta. Powód nienależycie wykonał zatem zawartą umowę i w związku z tym zdaniem sądu nie może domagać się od pozwanego zwrotu kosztów związanych z realizacją zmian w sieci i wykonaniem przyłącza. Z § 8 ust. 3 obu umów wynika bowiem, że powodowi będzie przysługiwało roszczenie o zwrot kosztów poniesionych w związku z realizacją umowy a nie w związku z jej nieprawidłowym wykonaniem. W tej sytuacji zdaniem sądu powód mógł w oparciu o treść § 8 ust. umów domagać się jedynie zwrotu wydatków poniesionych na opracowanie i uzgodnienie projektu przyłącza, gdyż w tym zakresie prace swoje powód miał wykonać niezależnie od aktywności pozwanego w terminie 6 miesięcy od daty uiszczenia zaliczki.

Kierując się tą argumentacją sąd oddalił żądanie powoda zasądzenia na jego rzecz zwrotu kosztów związanych z wykonaniem zmian w sieci i realizacją przyłącza. Koszty te pozwany (powinno być – powód) poniósł bowiem na własną odpowiedzialność, nieprawidłowo realizując zawartą umowę.

W odniesieniu do kosztów związanych z przygotowaniem projektu przyłącza sąd uznał, że roszczenie powoda jest uzasadnione treścią zawartej przez strony umowy. Nie zasługiwało ono jednak na uwzględnienie, gdyż nie zostało udowodnione co do wysokości. Podkreślić trzeba, że powód mógł zgodnie z treścią § 8 ust. 3 obu umów domagać się jedynie zwrotu udokumentowanych wydatków. Tymczasem powód nie wykazał wysokości tych wydatków. W tym zakresie sąd szeroko wypowiedział się przy omawianiu treści opinii biegłego. W tym miejscu wskazać jedynie należy, że bezsporną w tej sprawie była okoliczność, na którą zresztą sam powód kilkukrotnie wskazywał, że (...) w ramach zlecenia otrzymanego przez powoda projektował i wykonywał zarówno prace, których realizacja obciążała zgodnie z umową powoda, jak i prace związane z realizacją zmian w sieci, które nie wynikały bezpośrednio z umowy przyłączeniowej, za które po rozwiązaniu umowy pozwany nie miał ponosić odpowiedzialności. Z tego względu (...) wykonał dwa kosztorysy – jeden dotyczący pełnego zakresu prac a drugi zakresu prac, które nie wynikały z zawartej przez strony umowy o przyłączenie do sieci i obciążały wyłącznie powoda. To samo dotyczyło projektów, które miał wykonać (...) – część z nich dotyczyła zakresu prac, które wynikały bezpośrednio z umów o przyłączenie do sieci, część zaś prac, które nie wynikały wprost z tych umów i ich koszt obciążał jedynie powoda. Nadto zlecenie zostało udzielone w formule „zaprojektuj i wybuduj”. (...) miała zatem najpierw zaprojektować prace a następnie je wykonać. W przedłożonym przez siebie kosztorysie ofertowym, sporządzonym przed przygotowaniem koncepcji prac i przed ich zaprojektowaniem, (...) nie mógł zatem ująć dokładnej wartości prac, które w przyszłości zostaną wykonane, gdyż ich zakres miał dopiero wynikać z przedstawionego projektu. W kosztorysie ofertowym prace projektowe zostały ujęte w punkcie 2. Kosztorys dotyczący pełnego zakresu prac ujmował łącznie prace projektowe – projekt obwodów wtórnych z telemechaniką, projekt obwodów pierwotnych, zabezpieczenia (...), telemechaniki E. z konfiguracją, edycję danych, uruchomienie i połączenie urządzeń, nastawę zabezpieczeń do zlecenia w (...) oraz koszty pozostałe ( prac montażowych, materiałów dodatkowych, kosztów delegacji, noclegów i przejazdów), koncepcję rozbudowy i modernizacji stacji wraz z analizą obciążeń, uruchomieniem zabezpieczeń, i powiązania z obwodami pierwotnymi, komplementację i organizację dostaw aparatury i nadzoru inżynierskiego. Kosztorys pełny opiewał w tym zakresie na kwotę 266.380 zł. Kosztorys uproszczony obejmował w punkcie 2. prace projektowe – projekt obwodów wtórnych, projekt obwodów pierwotnych oraz koszty pozostałe (prace montażowe, materiały dodatkowe, koszty delegacji, noclegów i przejazdów), koncepcję rozbudowy i modernizacji stacji wraz z analizą obciążeń, uruchomieniem zabezpieczeń, i powiązania z obwodami pierwotnymi, komplementację i organizację dostaw aparatury i nadzór inżynierski. Roboty te wyceniono na kwotę 139.500 zł netto. Różnica w zakresie kosztów objętych punktem 2. kosztorysów wynosiła zatem 126.880 zł. Według powoda miała to być kwota, która obciąża pozwanego. Suma ta zawiera jednak równocześnie koszty projektu jak i koszty pozostałe wymienione w punktach 2. Brak jest przy tym jakiejkolwiek możliwości ustalenia, jaka jest wartość wykonanych przez (...) prac projektowych związanych bezpośrednio z realizacją umowy o przyłączenie do sieci zawartej przez strony. W treści kosztorysów nie przewidziano bowiem konkretnej stawki za prace projektowe. Na marginesie Sąd wskazał, że choć faktura znajdująca się na k. 105 dotyczy opracowania dokumentacji projektowo - kosztorysowej (por. protokół odbioru technicznego k. 104), to jednak chodzi tu o dokumentację dotyczącą zakresu pełnego i nie jest wiadomym jaka część kwoty wskazanej w fakturze była objęta kosztorysem uproszczonym a w konsekwencji - w jakiej części wskazane koszty wynikają z umowy o przyłączenie do sieci. W konsekwencji sąd, podzielając w tym zakresie opinię wydaną przez biegłego, ustalił, że nie ma możliwości ustalenia, jaki był koszt wykonania prac projektowych związanych bezpośrednio z realizacją umów zawartych przez strony.

Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił powództwo w całości.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 99 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. W związku z powyższym w wyroku zasądzono od powoda na rzecz pozwanego kwotę 4 617,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, na które składały się: kwota 17,00 zł stanowiąca opłatę skarbową od pełnomocnictwa, kwota 3 600,00 zł stanowiąca wynagrodzenie pełnomocnika ustalone na podstawie § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu oraz kwota 1000,00 złotych stanowiąca kwotę wykorzystanej zaliczki na poczet opinii biegłego.

Nadto na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 – tekst jedn. ze zm.) w punkcie III wyroku Sąd nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 429,72 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa związanych z wynagrodzeniem wypłaconym biegłemu.

Apelację od wyroku wniósł powód, który zaskarżył rozstrzygniecie w całości.

Skarżący zarzucił:

1) Naruszenie przepisów postępowania w postaci art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę dowodu z opinii biegłego sądowego M. R. z dnia 15 lipca 2016 r. i sformułowanie na tej podstawie konstatacji, iż nie ma możliwości ustalenia, jakie udokumentowane koszty poniósł Powód w związku z realizacją umów o przyłączenie zawartych z Pozwanym,

2) Naruszenie przepisów postępowania w postaci art. 233 § 1 kpc poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego: zeznań świadków, dowodu z dokumentów, opinii biegłego i wyprowadzenie niepoprawnego wniosku, iż:

-

roszczenie Powoda jest zawyżone i nieudokumentowane, a ogranicza się do „udokumentowanych wydatków poczynionych w związku z realizacją umów"

-

Powód domagał się zwrotu kosztów związanych z realizacją zmian w sieci,

3)  Naruszenie prawa procesowego w postaci art. 227 kpc w zw. z art. 217 kpc poprzez bezzasadne oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii (innego) biegłego z zakresu elektroenergetyki na okoliczność wydatków poniesionych przez Powoda w związku z realizacją umów o przyłączenie do sieci obiektów (...) i (...), skutkiem czego nie dokonano ustaleń okoliczności faktycznych stanowiących istotę sprawy (meritum żądania pozwu),

4)  Naruszenie prawa procesowego w postaci art. 286 kpc poprzez bezzasadne oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii (innego) biegłego z zakresu elektroenergetyki na okoliczność wydatków poniesionych przez Powoda w związku z realizacją umów o przyłączenie do sieci obiektów (...) i (...),

5)  Naruszenie prawa procesowego w postaci art. 328 kpc poprzez brak w uzasadnieniu wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda kosztów postępowania, w tym zastępstwa procesowego wg norm przepisanych za obie instancje. Względnie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Nadto, wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu elektroenergetyki na okoliczność poniesionych wydatków i za ciągniętych zobowiązań przez Powoda w związku z realizacją umów o przyłączenie do sieci obiektów (...) i (...).

Zdaniem Powoda Sąd Rejonowy w Bydgoszczy dokonał nieprawidłowej oceny zgromadzonych w prawie dowodów w oparciu o kryteria wynikające z art. 233 kpc. Zarzut ten odnosi się w zasadniczej mierze do dowodu z opinii biegłego sądowego M. R., który przyjął błędne założenie wstępne, doprowadzając do wadliwych konkluzji. Biegły sądowy za podstawę swoich wywodów przyjął wariant kosztorysowy rozliczenia inwestycji (prac projektowych i wykonawczych zleconych przez Powoda (...) w B.) jako jedynie słuszny, badając wyłącznie dokumentację kosztorysową zawartą w aktach postępowania. Jednocześnie biegły uznał wariant rozliczenia ryczałtowego jako niedopuszczalny, bo sprzeczny z obowiązującymi przepisami, z czym powód się nie zgodził. Przyjęty przez Powoda sposób rozliczenia jest często stosowany przez inwestorów i służy minimalizacji kosztów, a nadto nie obowiązują takie przepisy (na które powołuje się biegły), które zakazywałyby rozliczenia ryczałtowego czy też nakazywałyby stosowanie rozliczenia kosztorysowego. Na marginesie warto dodać, że znajdujące zastosowanie do umowy nr (...) (Powoda z (...) w B.) przepisy art. 628 kc i nast. wprost regulują zarówno kwestie wynagrodzenia kosztorysowego, jak i ryczałtowego. Zdaniem Powoda - biegły, idąc za sugestią (zawężającą) Sądu I instancji wyrażoną w tezie dowodowej, nie dokonał żadnej analizy poza kosztorysem (na oba zakresy) oraz warunkami przyłączenia. Nie zostały przez biegłego przeprowadzone ani oględziny, ani jakiekolwiek inne czynności mające na celu weryfikację zakresu i kosztu prac (projektowych i wykonawczych), jakie zostały wykonane przez Powoda w ramach realizacji obu umów przyłączeniowych. Skoro, jak przyznaje Sąd Rejonowy w Bydgoszczy, dokumenty przedłożone przez Powoda pozwoliły biegłemu na ustalenie zakresu rzeczywiście wykonanych prac, dlaczego zatem biegły choćby w minimalnym zakresie nie odwołał się np. do występujących na rynku usług stawek za tego rodzaju czynności (skoro zakwestionował wynagrodzenie ryczałtowe Wykonawcy jako czynnik miarodajny i wiarygodny), jakie zostały zrealizowane?

Konsekwencję błędnego uznania przez Sąd Rejonowy w Bydgoszczy opinii biegłego sądowego M. R. za spójną i wiarygodną stanowi bezzasadne oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii (innego) biegłego z zakresu elektroenergetyki na okoliczność wydatków poniesionych przez Powoda, co ostatecznie doprowadziło do takiego braku w ustaleniach stanu faktycznego, który wykluczył prawidłowe rozstrzygnięcie.

Po drugie, w ocenie Powoda Sąd Rejonowy w Bydgoszczy nie dokonał wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego przez pryzmat doświadczenia życiowego: zeznań świadków, dowodu z dokumentów, opinii biegłego, przez co wyprowadził niepoprawny wniosek, iż roszczenie Powoda jest zawyżone i nieudokumentowane, a ogranicza się do „udokumentowanych wydatków poczynionych w związku z realizacją umów". Sąd Rejonowy w Bydgoszczy co prawda trafnie ustalił, że Strony łączyły umowy o przyłączenie do sieci nr (...) z dnia 23.02.2010r. oraz nr (...) z dnia 05.02.2010r., w których określono wzajemne zobowiązania, oznaczając zakres świadczeń, jednakże w rozważaniach nt. kluczowego zapisu § 8 ust. 3 obu ww. umów pominął istotną część. Otóż, zgodnie z cyt. §8 ust. 3 Strony zgodnie postanowiły, że „jeżeli przyłączenie nie dojdzie do skutku z przyczyn wymienionych w ust.1.2., 1.3., 1.4., 1.5. lub 1.7. albo przyczyn leżących po stronie Klienta, obowiązany jest on do pokrycia (...) Operator udokumentowanych wydatków poniesionych przez (...) Operator i zobowiązań zaciągniętych przez (...) Operator w związku z realizacją niniejszej umowy."

Jak wskazuje treść uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia (str. 24/25) Sąd I instancji wywiódł z ww. zapisu dla Powoda jedynie roszczenie o zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych przez (...) Operator w związku z realizacją umowy o przyłączenie do sieci, nie zaś (jak uważa Powód) także roszczenie o zwrot zobowiązań zaciągniętych przez (...) Operator w związku z realizacją umowy o przyłączenie do sieci. Pamiętać należy, iż Powodowa Spółka zobligowała się do realizacji przyłączenia instalacji Pozwanego do sieci (...) (w postaci (...)), co wymagało niezbędnych zmian w sieci elektroenergetycznej Powoda jako operatora systemu dystrybucyjnego. Celem wykonania opisanego zobowiązania Powód przeprowadził postępowanie przetargowe w ramach zamówienia sektorowego dla zadania pn. „Przystosowanie pól (...) oraz układów (...) w stacji (...) K. do przyłączenia (...). Projekt techniczny. Wykonawstwo", zwieńczone zawarciem umowy (z (...) w B.) nr
(...), na mocy której Wykonawca miał otrzymać ryczałtowe wynagrodzenie w kwocie 386.000,00 zł (+ VAT), na które składała się kwota 106.000,00 zł (+ VAT) za przygotowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej oraz kwota 280.000,00 zł (+ VAT) za wykonawstwo inwestycji. Wykonawca obie części zadania objętego zamówieniem zrealizował (w zakresie dokumentacji do końca grudnia 2010r., a w zakresie wykonawstwa do 25 lutego 2011r.), a Powodowa Spółka zapłaciła mu umówione wynagrodzenie. Co wymaga specjalnego podkreślenia w kontekście żądania pozwu, szczegółowa kalkulacja poszczególnych części ww. zadania została dokonana w postaci kosztorysu ofertowego, tj. przygotowano dwa kosztorysy, na tzw. „zakres pełny" i „zakres ograniczony", dzięki czemu możliwe jest-wbrew wyjaśnieniom biegłego sądowego- ustalenie, jaką część całego zadania objętego zamówieniem stanowią wydatki i zobowiązania Powoda obciążające ostatecznie wyłącznie przyłączany do sieci podmiot czyli Pozwanego. Na rzeczone wydatki i zobowiązania Powoda składa się różnica pomiędzy wynagrodzeniem wynikającym z zakresu pełnego i zakresu ograniczonego (386.000,00 zł-264.104,00=121.896,00 zł + VAT), co dla przyłączenia każdej z elektrowni daje 60.948,00 zł + VAT (74.966,04 zł z VAT), którą to należność pokrył Powód. Ujmując powyższe wyliczenia w kontekście wynagrodzenia ryczałtowego z umowy nr (...) udział kosztów obciążających Pozwanego (zarówno w części obejmującej projektowanie, jak i wykonawstwo) w relacji do kosztów całości zadania stanowi 31,58% (121.896,00 zł odpowiada 31.58% z 386.000,00 zł). Jeśli więc przyjąć pogląd Sądu Rejonowego w Bydgoszczy o zasadności roszczenia Powoda co do kosztów związanych z przygotowaniem dokumentacji projektowej (choć z tak ograniczonym roszczeniem nie zgadza się Powód), żądanie pozwu winno zostać uwzględnione w części, tj. co do kwoty 40.839,26 zł (31.58% z kwoty 129.320,00 zł stanowiącej łączne wynagrodzenie ryczałtowe z umowy nr (...) za część projektową).

Błędnie Sąd Rejonowy w Bydgoszczy przyjął za biegłym sądowym M. R., że nie ma możliwości ustalenia kosztów wykonania prac projektowych związanych z przyłączeniem z uwagi m.in. na fakt, że Wykonawca w chwili składania kosztorysu ofertowego nie mógł ująć dokładnej wartości prac projektowych, które miał w przyszłości wykonać. Sąd I instancji nie uwzględnił przy tym istoty rozliczenia ryczałtowego, wedle której to Wykonawca na bazie posiadanej dokumentacji opisującej zakres rzeczowy zadania szacuje koszt prac, jakie będą konieczne do wykonania. Rozumowanie przeciwne, zdaniem Powoda, w każdej sytuacji prowadziłoby do konkluzji o niemożności ustalenia kosztów prac przy rozliczeniu ryczałtowym.

W ocenie Powoda, nie można interpretować § 4 obu cyt. umów o przyłączenie, jak to uczynił Sąd I instancji tj. w oderwaniu od rzeczywistej woli Stron oraz przyczyn zmian tych umów w formie kolejnych aneksów. Otóż, jeśli chodzi o umowę o przyłączenie do sieci nr (...) ((...)) zarówno fakt zawarcia aneksu nr (...), jak i aneksu nr (...) (odpowiednio dnia 23.12.10r. oraz 31.01.12r.) świadczy, iż Powód pozostawał za sprawą Pozwanego w uzasadnionym przekonaniu, że Pozwany zrealizuje swoje świadczenie, a zatem przygotuje jednostkę wytwórczą w postaci elektrowni wiatrowej do przyłączenia do sieci Powoda (mocą aneksu nr (...) Strony zmieniły §6 ust. 1 w ten sposób, iż zobowiązały się do rozpoczęcia dostarczania i odbioru energii elektrycznej w terminie nie późniejszym niż 31.07.2012 r., a zatem umówiły się, że ich instalacje będą nie później niż w zakreślonym terminie gotowe). Z tego też względu Powód rozpoczął proces inwestycyjny, a następnie go kontynuował licząc, że polegający na przyłączeniu instalacji Pozwanego cel objęty umową zostanie osiągnięty. Gdyby Powód zwlekał z zainicjowaniem inwestycji (a nie miał wiedzy dającej ku temu podstawy, np. informacje od Pozwanego), z pewnością nie dokonałby nawet czynności przygotowawczych. De facto, interpretując wyłącznie literalnie umowę o przyłączenie do sieci nr (...) mógłby teoretycznie doprowadzić do sytuacji, w której Pozwany po wykonaniu swojej części zobowiązania oczekiwałby na przyłączenie gotowej do pracy jednostki wytwórczej wartej kilka milionów złotych kilka a nawet kilkanaście miesięcy, co byłoby sprzeczne ze zgodną wolą Stron. Analogicznie sytuacja przedstawia się w przypadku umowy o przyłączenie do sieci nr (...) ((...)), ponieważ mocą porozumienia trójstronnego z dnia 09.05.12r. Pozwany wszedł w prawa i obowiązki dotychczasowej Strony umowy, tj. (...), a nadto Strony zmieniły §6 ust. 1 w ten sposób, iż zobowiązały się do rozpoczęcia dostarczania i odbioru energii elektrycznej w terminie nie późniejszym niż 31.12.2013 r., a zatem także i tu umówiły się, że ich instalacje będą gotowe nie później niż w zakreślonym terminie. Również i w tym przypadku możliwa do zaistnienia byłaby hipotetyczna sytuacja, w której Pozwany po wykonaniu swojej części zobowiązania oczekiwałby na przyłączenie gotowej do pracy jednostki wytwórczej kilka a nawet kilkanaście miesięcy.

Po wtóre, wbrew stanowisku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy, Powód domagał się wyłącznie zwrotu kosztów (w tym zaciągniętych zobowiązań) przyłączenia Pozwanego do sieci elektroenergetycznej (...), nie zaś także zwrotu kosztów związanych z realizacją zmian w sieci. Żądanie Powoda ograniczone było zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 10 kwietnia Prawo energetyczne do kosztów połączenia instalacji odbiorczej Pozwanego z siecią Powoda. Przeprowadzając proces inwestycyjny polegający na przyłączeniu Pozwanego (podział zadania na zakres pełny i ograniczony, o czym mowa powyżej) oraz dokonując rozliczenia rzeczywistych nakładów poniesionych na realizację przyłączenia w części przypadającej na Pozwanego jako Klienta Powód uwzględnił jedynie nakłady poniesione na dokonanie zespolenia (złączenia) instalacji Klienta ze swą siecią, a nie na rozbudowę sieci elektroenergetycznej niezbędnej do przyłączenia. Jeśli zaś Sąd I instancji wydał rozstrzygniecie w tym zakresie, to nie było ono przedmiotem żądania Powoda.

Powód na marginesie podniósł również, że brak jest w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Przesądza to o istotnej trudności w kontekście kontroli instancyjnej, jakiej podlega wyrok Sądu Rejonowego w Bydgoszczy. Z tej też przyczyny przepis art. 328 § 2 kpc, stanowiący o wymogach, jakim musi odpowiadać uzasadnienie wyroku, nakazuje wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku, czego zaskarżone orzeczenie nie zawiera.

W odpowiedzi na apelację, pozwany wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych w postępowaniu apelacyjnym.

Pozwany wskazał na kategoryczne wnioski opinii biegłego, który uznał, że przedłożone dokumenty nie mogą być podstawą do ustalenia jakichkolwiek kosztów związanych z wykonaniem umów objętych przedmiotem sprawy, nawet po nieuprawnionym umożliwieniu powodowi przez Sąd złożenia dodatkowych dokumentów już po wydaniu przez biegłego pierwszej pisemnej opinii.

Podał też, że wariant ryczałtowy rozliczenia inwestycji przyjęty przez powoda w rozliczeniu z podmiotem trzecim (...) nie może być podstawą do obciążenia tymi kosztami pozwanego. Powód nie przedłożył dokumentów świadczących o wydatkach ani zobowiązaniach, które by potwierdzały, że jakiekolwiek czynności faktyczne zostały przez niego podjęte i mają związek z realizacją przedmiotowych umów. Z ustawy prawo energetyczne wynika, że na każde prace powinna być faktura, z której jednoznacznie wynika co ile kosztuje. Natomiast ryczałt nie określa wartości poszczególnych prac. Skoro powód umówił się z wykonawcą M. na ryczałt za wykonane prace w polu 6, 7 i 8, gdzie zakres prac jest różny, to nie może oczekiwać rozliczenia części poniesionych kosztów przypisując je inwestorowi.

Ponadto pozwany wniósł na rozprawie apelacyjnej w dniu 27 października 2017 r. o oddalenie wniosku powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w całości podziela szczegółowe ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pierwszej instancji, tak w przedmiocie treści zawartych przez strony umów, jak i umowy zawartej przez powoda ze swoim wykonawcą (...) oraz wnioski wynikające z treści tych umów dla okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Dostarczony przez strony materiał dowodowy, w tym w szczególności dowody zaoferowane przez powoda, na którym spoczywał ciężar dowodu w zakresie wykazania poniesionych uzasadnionych wydatków został w prawidłowy sposób oceniony, jako nie pozwalający na określenie wydatków powoda poniesionych w związku z pracami objętymi przedmiotem umów z pozwanym. Powód nie był w stanie wyróżnić wydatków związanych z dwoma konkretnymi umowami, a co za tym idzie, tym bardziej z określonym zakresem prac objętych tymi umowami, tj. pracami projektowymi, których zasadność wykonania nie była przez Sąd Rejonowy kwestionowana.

Bezspornym było w sprawie, iż pozwany nie wywiązał się z obowiązków wynikających z umowy, a co za tym idzie powód był uprawniony do odstąpienia od umowy w oparciu o treść § 8 pkt 1.4, 1.5. a także na podstawie przepisów ogólnych kodeksu cywilnego taj. art. 491 § 1 k.c. Powód skorzystał z tego uprawnienia składając oświadczenia w dniu 16.11.2012r. i 20.11.2012r. Równocześnie wobec faktu, że umowa nie doszła do skutku z przyczyn, za które odpowiedzialność ponosił pozwany w oparciu o treść § 8 ust. 3, powód miał prawo domagać się od pozwanego zwrotu udokumentowanych wydatków poczynionych w związku z realizacją umowy.

Słusznie Sąd Rejonowy wskazał, że z przepisów prawa energetycznego, w szczególności art. 7, wynika, że opłata za przyłączenie obejmuje jedynie koszty związane z wykonaniem samego przyłączenia. Jest to opłata za zespolenie (złączenie) instalacji nowego wytwórcy energii z siecią przedsiębiorstwa energetycznego.

Postanowienia odpowiadające treści omówionych szeroko w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przepisów prawa energetycznego, zawarły strony w obu umowach będących przedmiotem niniejszej sprawy. Zarówno w umowie z 5.02.2010r. nr (...) dotyczącej przyłączenia do sieci (...), jak i w umowie z 23.02.2010r. nr (...) dotyczącej przyłączenia do sieci (...), strony zastrzegły w § 8 ust. 3, że jeżeli przyłączenie nie dojdzie do skutku z przyczyn wymienionych w ustępie 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, albo z przyczyn leżących po stronie klienta, obowiązany jest on do pokrycia (...) udokumentowanych wydatków poniesionych przez powoda i zobowiązań zaciągniętych przez powoda w związku z realizacją omawianej umowy (por. k. 18, 55v akt).

Zapisy te miały kluczowe znaczenie dla określenia obowiązku dowodowego powoda w niniejszym postępowaniu. Należało zważyć, iż treść omawianych postanowień nie była dla stron sporna, zatem ich wykładnia została dokonana wyłącznie w płaszczyźnie ustalenia literalnego brzmienia umowy. Nie było nawet potrzeby ustalania treści oświadczeń woli przy zastosowaniu reguł określonych w art. 65 § 1 k.c. oraz ustalenia sensu złożonych oświadczeń woli poprzez odwołanie się do zgodnego zamiaru stron i celu umowy. Nawet jednak uwzględnienie wymienionych reguł wykładni prowadziło do wniosku o prawidłowym odczytaniu zgodnego zamiaru stron i celu umowy, który nie mógł naruszać postanowień ustawy prawo energetyczne.

W treści obu umów zawartych przez strony wskazano, że umowy te wymagają m. in. zaprojektowania, uzgodnienia i wykonania przyłącza oraz niezbędnych zmian w sieci. Zgodnie z treścią przytoczonych przepisów prawa energetycznego jedynie zakres dotyczący przyłącza był objęty opłatą uregulowaną w prawie energetycznym. Szkoda, której naprawienia dochodził powód nie mogła wykraczać poza koszty związane z zaprojektowaniem i realizacją przyłącza. Nie obejmowała pozostałych zmian wykonanych w obrębie sieci.

Istotą sprawy była wobec powyższego ocena przez Sąd, czy powód należycie udokumentował poniesione wydatki i zobowiązania zaciągnięte w związku z realizacją omawianych umów, stosownie do art. 6 k.c.

Dla tej oceny nie miały żadnego znaczenia umowy zawarte przez powoda z jego wykonawcą - (...), w tym forma wynagrodzenia ryczałtowego uzgodniona z tym podmiotem. Wykonawca powoda był względem stron niniejszego sporu osobą trzecią i zawarcie z mim umowy, dowolnej treści - dopuszczalnej w ramach swobody zawierania umów z art. 353 ^{( 1)} k.c., nie mogło odnosić żadnego skutku w relacji powoda z pozwanym i warunków umów zawartych przez strony. Tym samym powód nie mógł powoływać się na ryczałtowe ustalenie wynagrodzenia z wykonawcą, jako wystarczające dla żądania zapłaty od pozwanego. Wymagane było tu bowiem udokumentowanie poniesionych wydatków i zaciągniętych zobowiązań, co wprost przewidywał § 8 ust. 3 obu umów.

Udokumentowanie jest synonimem wykazania w sposób nie budzący wątpliwości wiarygodnymi dowodami, zatem niewystarczające było przedłożenie kosztorysu ofertowego, sporządzonego przez (...) i porównanie jednej jego wersji z ostatecznie zapłaconym wynagrodzeniem ryczałtowym. Tak określone wynagrodzenie nie spełniało zastrzeżonego w umowach stron wymogu udokumentowania wydatków i zobowiązań.

Dla oceny spełnienia wymaganej przesłanki udokumentowania nie miały znaczenia dowody z zeznań przesłuchanych świadków, czy dowody zapłaty należności na rzecz (...) za wystawione faktury. Na podstawie wystawionych przez tę spółkę faktur Vat (k. 106-107, 111 akt) nie można ocenić, czy koszty tam ujęte były związane akurat z działkami dotyczącymi sprawy, w sytuacji, gdy umowa z (...) obejmowała szerszy zakres niż objęty umowami stron procesu.

Potwierdził te wątpliwości powołany przez Sąd Rejonowy biegły sądowy, który w swojej opinii zawarł konkluzję, iż przedłożone przez powoda dowody nie pozwalały w miarodajny sposób ocenić, jakie to były koszty.

Abstrahując od oceny, że Sąd Rejonowy w ogóle nie powinien powoływać w sprawie biegłego, skoro brak udokumentowania kosztów i zobowiązań powoda powinien skutkować oddaleniem powództwa, stwierdzić należy, iż Sąd Rejonowy wbrew zastrzeżeniu pozwanego dodatkowo umożliwił powodowi przedłożenie dokumentów. Zastrzeżenie pozwanego złożone w trybie art. 162 k.p.c. w przedmiocie dopuszczenia nowych dowodów było słuszne, kolejne dowody były bowiem spóźnione w świetle art. 207 § 6 k.p.c. Niezależnie od powyższego biegły ponownie stwierdził, że zgromadzony materiał dowodowy nie pozwala na ustalenie wydatków powoda.

W kontekście powyższych uwag, za niezasadny należało uznać zarzut skarżącego dotyczący oddalenia wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu elektroenergetyki na okoliczność wydatków poniesionych przez Powoda w związku z realizacją umów o przyłączenie do sieci obiektów (...) i (...), który dysponując tym materiałem dowodowym, nie mógł wyciągnąć z niego innych wniosków, niż biegły M. R..

Ponadto, co słusznie podniósł Sąd Rejonowy, posługując się postanowieniami zawartych przez strony umów, powód nie miał podstaw do domagania się zapłaty za inne wydatki, niż te, które zgodnie z umowami miał prawo wykonać w określonym czasie. Sąd prawidłowo wypunktował, że powód nie miał prawa domagać się odszkodowania za poniesione koszty realizacji umowy w całości tj. zlecone (...) wykonanie projektów, dokonanie uzgodnień i przeprowadzenie prac w obrębie sieci i planowanego przyłącza. W treści § 4 obu umów zawarto bowiem harmonogram prac, które miały być wykonane w celu realizacji umowy. W terminie 6 miesięcy od daty wpłaty przez klienta zaliczki określonej w umowie E. miała opracować i uzgodnić projekt przyłącza i niezbędnych zmian, o którym mowa w § 3 pkt 3. Stosownie do treści § 4 pkt 5 powód miał zrealizować przyłącze i niezbędne zmiany w sieci, o których mowa w § 3 pkt 1 w terminie 10 miesięcy od dnia otrzymania ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zakończenia procedur wymaganych ustawą o zamówieniach publicznych pod warunkiem przygotowania instalacji odbiorczej przez pozwanego, dostarczenia dokumentacji dla potrzeb zabudowy słupa rozgałęźnego oraz uzyskania zgody właściciela nieruchomości w miejscowości Z. i M., na której miał być zbudowany słup rozgałęźny na ustanowienie na rzecz powoda służebności przesyłu. Powód nie był upoważniony do wykonania zmian w sieci i realizacji przyłącza przed przygotowaniem przez pozwanego dokumentacji projektowej i wykonaniem przez niego instalacji odbiorczej. Istotą i celem tego zapisu § 4 obu umów było zabezpieczenie obu stron przed poniesieniem nadmiernych kosztów w razie, gdyby umowa nie została ostatecznie zrealizowana. Pomimo tego powód, już w 2010 r. podjął się realizacji umowy w całości tj. zlecił (...) wykonanie projektów, dokonanie uzgodnień i przeprowadzenie prac w obrębie sieci i planowanego przyłącza. Powód nie poinformował przy tym pozwanego o rozpoczęciu wykonania prac a tym bardziej nie uzyskał zgody pozwanego na ich realizację w terminie niezgodnym z treścią § 4. Oznacza to, że powód naruszył zapis § 4 umowy, wykonując prace, pomimo, iż nie ziścił się warunek przygotowania instalacji odbiorczej przez klienta.

Nienależyte wykonanie umów przez powoda powodowało brak podstaw do żądania od pozwanego zwrotu kosztów związanych z realizacją zmian w sieci i wykonaniem przyłącza. Powód mógł w oparciu o treść § 8 ust. umów domagać się jedynie zwrotu wydatków poniesionych na opracowanie i uzgodnienie projektu przyłącza, gdyż w tym zakresie prace swoje powód miał wykonać niezależnie od aktywności pozwanego w terminie 6 miesięcy od daty uiszczenia zaliczki. Pozostałe koszty powód poniósł na własną odpowiedzialność, nieprawidłowo realizując zawartą umowę.

W kontekście przyjętego rozstrzygnięcia, które zostało wnikliwie omówione z przytoczeniem przepisów obowiązującego prawa, jak i treści wiążących strony umów, zupełnie bezpodstawny był zarzut naruszenia art. 328 k.p.c. poprzez brak w uzasadnieniu wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Lektura uzasadnienia zaskarżonego wyroku prowadziła do wniosku, że oddalenie powództwa było wynikiem niesprostania przez powoda obowiązkowi wykazania faktów, z których wywodził swoje roszczenie, stosownie do art. 6 k.c. w związku z art. 7 i 8 prawa energetycznego oraz §§ 8 ust. 3 umów z 5.02.2010r. nr (...) (K.) i z 23.02.2010r. nr (...) (Z.).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Na kwotę zasądzoną od powoda na rzecz pozwanego w punkcie 2 wyroku składa się kwota 2.700 zł tytułem wynagrodzenia radcy prawnego w postępowaniu apelacyjnym w wysokości wynikającej z § 2 pkt 6 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokacki (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800) w brzmieniu zmienionym rozporządzeniem z 3 października 2016 r. (Dz. U. z 2016 r., poz. 1668).

Marek Tauer Artur Fornal Elżbieta Kala