UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 października 2013 roku wydanym w sprawie III RC 174/13 z powództwa małoletniego W. P. przeciwko P. P. o podwyższenie alimentów, Sąd Rejonowy w Ł. podwyższył alimenty zasądzone od P. P. na rzecz małoletniego syna W. P. ustalone wyrokiem Sądu Rejonowego w Ł.z dnia 1 czerwca 2009 roku w sprawie (...) z kwoty po 400 zł do kwoty po 700 zł miesięcznie, płatne do dnia 15 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat do rąk matki dziecka M. K., poczynając od dnia 23 sierpnia 2013 roku.

Sąd Rejonowy nie obciążył pozwanego kosztami postępowania i nadał wyrokowi w punkcie pierwszym podwyższającym alimenty rygor natychmiastowej wykonalności.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

Małoletni W. P. jest synem M. K. i P. P..

W 2009 roku w momencie zasądzania alimentów przez Sąd Rejonowy małoletni powód miał osiem miesięcy, a obecnie skończył pięć lat i jest uczniem tzw. klasy „ 0” szkoły podstawowej.

Miesięczny koszt utrzymania małoletniego matka powoda określiła na 1.540 zł, w tym 780 zł- wyżywienie, 150 zł- obiady w szkole, 200 zł- ubrania, 184 zł - zabawki, prasa, książki i kino, 120 zł - leczenie, 50 zł- wydatki szkolne i 40 - zł środki higieniczne.

M. K. w 2011 roku osiągnęła dochód w wysokości 1.680 zł, a w 2012 roku – 5.532 zł. Obecnie jako pracownik agencji pracy tymczasowej otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 1.100 zł netto miesięcznie. Matka małoletniego mieszka z synem u rodziców, którzy pokrywają koszty utrzymania domu.

Pozwany jest z zawodu piekarzem, ale utrzymuje się z wykonywania prac ogólnobudowlanych. W 2011 roku pozwany uzyskał dochód w wysokości 12.083 zł, a w 2012 roku – 1.846 zł. Działalność gospodarcza prowadzona przez pozwanego w kraju nie przynosiła spodziewanego dochodu i dlatego też pozwany w sierpniu 2013 roku zarejestrował firmę w Danii. W związku z tym ponosi koszty zamieszkania i utrzymania w tym kraju, które wynoszą ponad 4.000 zł miesięcznie.

Pozwany ze związku nieformalnego ma syna w wieku dwóch lat. Partnerka pozwanego ma jeszcze sześcioletnią córkę, na którą otrzymuje alimenty w wysokości 400 zł miesięcznie. Konkubina pozwanego nie pracuje zawodowo, zajmuje się wychowaniem dzieci. Pozwany ponosi koszty utrzymania domu należącego do konkubiny wraz z kosztami utrzymania rodziny, które łącznie wynoszą ponad 2.000 zł miesięcznie.

Pozwany nie utrzymuje kontaktów z małoletnim powodem. Ostatnio widział syna, gdy ten miał trzy miesiące. Od tej pory nie interesuje się jego losem i nie uczestniczy w opiece nad małoletnim.

Powołując się na powyższe ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jest uzasadnione w całości.Jako podstawę dochłodzonego roszczenia Sąd I instancji wskazał przepis art.138 krio, zgodnie z którym w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Sąd Rejonowy powołał się również w swoich rozważaniach na przepis art.135 krio normujący zakres obowiązku alimentacyjnego oraz art.96 krio regulujący zakres potrzeb dziecka, których zaspokojenie jest obowiązkiem rodziców.

Mając na uwadze powyższe przepisy, Sąd orzekający doszedł do wniosku, że zasadnym jest podwyższenie alimentów na rzecz powoda z kwoty po 400 zł do kwoty po 700 zł miesięcznie, bowiem z biegiem lat wraz z dorastaniem wzrosły potrzeby małoletniego, który ma obecnie pięć lat i rozpoczął edukację szkolną.

Sad Rejonowy zakwestionował w części koszty utrzymania syna oszacowane przez matkę powoda na 1.540 zł miesięcznie, uznając je za trochę zawyżone w odniesieniu do kosztów wyżywienia w kwocie 780 zł, kosztów zakupu ubrań w kwocie 200 zł i wydatków na zabawki, prasę, książki, kino w kwocie 204 zł miesięcznie i przyjmując, że koszty utrzymania małoletniego wynoszą 1.200 zł miesięcznie.

Z uwagi na to, że pozwany nie uczestniczy w wychowaniu syna, a matka małoletniego stosownie do art.135 § 2 krio spełnia swój obowiązek alimentacyjny wobec syna także poprzez osobiste starania o dziecko, wobec tego świadczenie alimentacyjne ze strony pozwanego powinno być wyrażone w określonej kwocie pieniężnej, która powinna być wyższa od kwoty świadczonej przez przedstawicielkę ustawową.

Zdaniem Sądu Rejonowego udział ojca w kosztach utrzymania syna powinien wynosić 60%, a zatem zasadne jest podwyższenie alimentów do kwoty 700 zł miesięcznie, gdyż 60% z kwoty 1.200 zł daje w przybliżeniu kwotę 700 zł. W pozostałym zakresie koszty utrzymania małoletniego powinna ponosić matka dziecka zgodnie z zasadą, że obowiązek alimentacyjny względem dziecka obciąża oboje rodziców.

Podwyższając alimenty na rzecz powoda, Sąd wziął pod uwagę przede wszystkim potencjalne możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego, to jest dochody i majątek, jakie zobowiązany mógłby osiągnąć przy pełnym wykorzystaniu swoich kwalifikacji zawodowych, wykształcenia, doświadczenia zawodowego, uwzględniając stan zdrowia i wiek zobowiązanego ( uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 roku, III CZP 91/86, OSNCP 1988, nr 4, poz.42).

Sąd I instancji miał również na względzie to, że zakres obowiązku alimentacyjnego może i powinien być większy od wynikającego z faktycznych dochodów zobowiązanego, jeżeli przy pełnym i właściwym wykorzystaniu jego sił i umiejętności jego zarobki i dochody byłyby większe, a istniejące warunki społeczno – gospodarcze i ważne przyczyny takiemu wykorzystaniu nie stoją na przeszkodzie ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1959 roku , sygn. III CR 212/58, OSPiKA 1960, nr 2, poz.41).

W ocenie Sądu Rejonowego możliwości majątkowe i zarobkowe pozwanego znacznie wzrosły, na co wskazują między innymi miesięczne wydatki pozwanego na utrzymanie w kraju i w Danii wynoszące około 7.000 zł miesięcznie. Sąd podkreślił również iż na pozwanym nie ciąży obowiązek alimentacyjny wobec partnerki życiowej i jej córki.

Alimenty od pozwanego na rzecz syna zostały podwyższone od dnia 23 sierpnia 2013 roku, czyli od doręczenia pozwanemu odpisu pozwu.

Na podstawie art.333 § 1 pkt 1 kpc Sąd nadał wyrokowi w punkcie 1 podwyższającym alimenty rygor natychmiastowej wykonalności w zakresie rat alimentacyjnych płatnych po dniu wniesienia powództwa.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 23 października 2013 roku złożył pozwany, który na podstawie art.367 § 1 kpc zaskarżył wyrok w części co do punktu 1.

Zaskarżonemu wyrokowi pozwany zarzucił :

- sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że matka małoletniego powoda przeznacza na jego utrzymanie kwotę 1.200 zł miesięcznie w sytuacji, gdy okoliczność ta nie została udowodniona, co miało wpływ na treść wydanego orzeczenia,

- sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego materiału polegającą na przyjęciu iż małoletni powód często choruje w sytuacji, gdy ta okoliczność nie została udowodniona, co miało wpływ na treść wydanego orzeczenia,

- niedostateczne wyjaśnienie całości okoliczności sprawy poprzez uznanie iż pozwany nie interesuje się dzieckiem z własnej woli, co miało wpływ na wymiar obowiązku alimentacyjnego pozwanego,

- niedostateczne wyjaśnienie całości okoliczności sprawy poprzez uznanie iż pozwany osiąga dochody przekraczające kwotę 7.000 zł w sytuacji, gdy ta okoliczność nie została wykazana, co miało wpływ na treść rozstrzygnięcia.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części co do punktu 1 poprzez zasądzenie od pozwanego P. P. na rzecz syna W. P. kwoty po 500 zł miesięcznie tytułem alimentów, płatnej z góry do dnia 15 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat do rak matki dziecka M. K. ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania – przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

Przedstawicielka ustawowa małoletniego powoda w odpowiedzi na apelację pozwanego wniosła o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego. Do odpowiedzi na apelację matka małoletniego powoda załączyła zaświadczenie z Powiatowego Urzędu Pracy w Ł. z dnia 4 lutego 2014 roku, z którego wynika, że M. K. jest zarejestrowana jako bezrobotna od dnia 22 stycznia 2014 roku bez prawa do zasiłku.

Sąd Okręgowy, rozpoznając apelację pozwanego dodatkowo ustalił, że pozwany P. P. zawarł w dniu 8 marca 2014 roku związek w małżeński z D. W. ( odpis skrócony aktu małżeństwa pozwanego).

Z dniem 28 lutego 2014 roku pozwany i jego wspólnik R. M. rozwiązali umowę spółki cywilnej ( umowa z dnia 28.02.2014 roku – k 105).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego w znacznej części jako uzasadniona zasługuje na uwzględnienie.

Należy się zgodzić ze skarżącym iż Sąd Rejonowy ustalając koszty utrzymania małoletniego powoda na kwotę 1.200 zł miesięcznie dopuścił się sprzeczności istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, bowiem przedstawicielka ustawowa nie wykazała, że koszty wyżywienia syna wynoszą 780 zł plus 150 zł tytułem opłaty za obiady w szkole, czyli łącznie 930 zł miesięcznie oraz, że na ubrania dla syna wydaje 200 zł miesięcznie, a na zakup zabawek, prasy, książek oraz na kino 204 zł miesięcznie. Wprawdzie Sąd I instancji podniósł iż wydatki na wyżywienie, ubrania oraz zabawki, książki, prasę i kino są trochę zawyżone, ale jednocześnie nie wskazał o ile te wydatki w odniesieniu do poszczególnych, objętych tymi kwotami potrzeb małoletniego są zawyżone. Z wyliczenia matematycznego wynika, że wydatki te w sumie zostały zawyżone o 340 zł miesięcznie (1540 zł – 1200 zł).

Biorąc pod uwagę zasady doświadczenia życiowego należy uznać, że koszty wyżywienia małoletniego poza wydatkami na obiady w szkole powinny się zamknąć kwotą wynoszącą około 400 zł miesięcznie, a wydatki na zabawki, prasę, książki i kino kwotą wynoszącą około 100 zł miesięcznie. Również wydatki miesięczne na zakup niezbędnej odzieży dla małoletniego nie powinny przekraczać kwoty wynoszącej około 100 - 150 zł miesięcznie.

Podobnie za zawyżone należy uznać przyjęte przez Sąd Rejonowy wydatki matki dziecka na zakup leków w kwocie 120 zł miesięcznie.

Z materiału zgromadzonego w aktach sprawy, w tym z pisma procesowego przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda z dnia 10 września 2013 roku wynika, że małoletni jest dzieckiem chorowitym, ale choruje w zasadzie od października do kwietnia, kiedy to bardzo często zapada na zapalenie górnych dróg oddechowych i wymaga w tym okresie przyjmowania leków. W związku z tym, jeżeli małoletni wymaga leczenia i przyjmowania leków przez siedem miesięcy w roku, a wydatki na leki wynoszą 120 zł miesięcznie to ogólny koszt zakupu leków w ciągu roku stanowi kwotę 840zł, co oznacza, że wydatek miesięczny na ten cel zamyka się kwotą 70 zł.

Reasumując usprawiedliwione potrzeby małoletniego powoda wyrażone w pieniądzu oscylują w granicach 1.000 zł miesięcznie bez kosztów utrzymania mieszkania, których matka dziecka de facto nie ponosi. Stąd udział ojca w tych kosztach powinien wynosić co najmniej 500 zł miesięcznie. Biorąc jednak pod uwagę fakt, że pozwany nie partycypuje w inny sposób w kosztach utrzymania syna, jego udział wyrażony w pieniądzu – jak słusznie podniósł to Sąd Rejonowy – powinien być nieco większy. A zatem zasadnym okazało się podwyższenie alimentów na rzecz powoda do kwoty po 550 zł miesięcznie, co też Sąd Okręgowy uczynił, orzekając jak w punkcie 1 wyroku.

Określając wysokość alimentów należało mieć także na względzie, że pozwany ma obecnie na utrzymaniu drugie dziecko w wieku dwóch lat, a także niepracującą żonę.

Nie można natomiast zgodzić się ze skarżącym, że fakt iż pozwany nie uczestniczy w życiu dziecka nie powinien mieć wpływu na wysokość zasądzonych alimentów, gdyż stosownie do art.135 § 2 krio obowiązek alimentacyjny wobec dziecka może być spełniany także poprzez osobiste starania o jego utrzymanie i wychowanie, których małoletni niewątpliwie wymaga, a czego pozwany w ogóle nie czyni.

Kwestia ewentualnego utrudniania pozwanemu kontaktów z synem nie może być przedmiotem rozpoznania niniejszej sprawy, jak również podnoszonego przez skarżącego zarzutu apelacyjnego. Rodzice mają prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem, a jeżeli nie istnieje pomiędzy nimi w tym względzie porozumienie to mogą wystąpić do właściwego sądu o uregulowanie kontaktów z dzieckiem.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art.386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w ten tylko sposób, że w miejsce kwoty po 700 zł miesięcznie, podwyższył alimenty do kwoty po 550 zł miesięcznie, pozostawiając sposób i termin ich płatności bez zmian.

W pozostałej części Sąd oddalił apelację pozwanego na podstawie art.385 kpc jako niezasadną .

Jednocześnie Sąd Okręgowy nakazał zwrócić pozwanemu P. P. ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Łowiczu kwotę 60 zł tytułem nadpłaconej opłaty sądowej od apelacji na podstawie art.80 ust.1 w związku z art.13 ust.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sadowych w sprawach cywilnych ( tekst jedn. Dz . U. z 2010 roku Nr 90, poz.594 ze zm.) oraz na podstawie art.108 § 1 kpc i art.22 kpc, ponieważ wartość przedmiotu zaskarżenia wyniosła 2.400 zł ( 12 x 200 zł), a zatem opłata od apelacji wynosi 120 zł ( 2.400 x 5 %) zamiast mylnie przyjętej przez Sad Rejonowy kwoty 180 złotych.

.