UZASADNIENIE

wyroku z dnia 14 listopada 2017r.

Decyzją z dnia 22.03.2017r. (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. stwierdził, że A. S., jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o. o. w R. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 01.10.2016r. Na uzasadnienie organ rentowy wskazał, że stosunek prawny jaki nawiązał się miedzy A. S. a spółką KANCELARIA (...) Sp. z o. o. w R. nie spowodował nawiązania stosunku pracy, gdyż nie posiada cechy kluczowej dla stosunku pracy tj. elementu podporządkowania pracodawcy. Nie można bowiem w sposób jednoznaczny ustalić kto miałby być przełożonym A. S. w spółce KANCELARIA (...) Sp. z o. o. w R. gdyż w/w jest Prezesem jednoosobowego Zarządu spółki. Zdaniem ZUS nadzór nad pracą odwołującej nie mógł być również dokonywany ze strony zgromadzenia wspólników spółki, gdyż A. S. jest bowiem jednym ze wspólników w spółce posiadającym 50 udziałów o łącznej wartości 2 500,00 zł. Drugim wspólnikiem spółki jest jej mąż R. S. posiadający 50 udziałów o łącznej wartości 2 500,00 zł. Stąd też Zakład wywiódł, iż w spółce nie ma wspólnika, który miałby większą ilość udziałów od A. S., co mogłoby uzasadniać istnienie stosunku podległości. Silna więź rodzinna łącząca A. S. z R. S. wyklucza efektywną kontrolę i kierownictwo w ramach podporzadkowania pracowniczego.

Od powyższej decyzji odwołała się A. S. wnosząc o jej zmianę i uznanie, iż podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 01.10.2016r. W uzasadnieniu skarżąca podnosiła, że zawarła zgodnie z art. 210 K.S.H. umowę o pracę z KANCELARIĄ (...) Sp. z o. o. w R., za którą działał ustanowiony w tym celu pełnomocnik K. D.. Na postawie tej umowy odwołująca jako pracownik jest podporządkowana aktom spółki tj. uchwałom walnego zgromadzenia wspólników. Spełniona zostaje, wiec przesłanka autonomicznego podporzadkowania pracownika, będącego członkiem zarządu i wspólnikiem spółki. Zdaniem odwołującej granica autonomicznego podporzadkowania pracowniczego nie została przekroczona z uwagi na fakt, iż posiada ona 50% udziału w spółce co nie pozwala jej na samodzielne podejmowanie decyzji o istotnych sprawach spółki.

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

KANCELARIA (...) Sp. z o. o. z siedzibą w R. została założona w 2010r. Jej kapitał zakładowy to 5.000 zł. Spółka posiada jednoosobowy zarząd. Do reprezentowania spółki upoważniony jest członek zarządu działający jednoosobowo lub prokurent jednoosobowo. W skład zarządu wchodzi A. S., jako Prezes zarządu. Jej mąż R. S. reprezentuje spółkę jako prokurent ( prokura samoistna). Wspólnikami w spółce są A. S. oraz jej mąż R. S.. Od 23 marca 2015r. R. S. posiadał 50 udziałów po 50 zł każdy, o łącznej wartości 2 500 zł, podobnie A. S. posiadała 50 udziałów po 50 zł każdy, o łącznej wartości 2 500 zł. Spółka zajmuje się głównie świadczeniem usług księgowych. W spółce nie ma rady nadzorczej.

(dowód: dokumentacja w aktach ZUS)

W dniu 30.09.2016r. spółka KANCELARIA (...) Sp. z o. o. z siedzibą w R. podpisała z A. S. umowę o pracę na czas określony ( na okres kadencji Zarządu) z wynagrodzeniem zasadniczym 7.000 zł brutto płatnym miesięcznie. Za spółkę przy podpisaniu przedmiotowych umów działała K. D. umocowana jako pełnomocnik uchwałą zgromadzenia wspólników z dnia 30.09.2016r. Umowa przewidywała zatrudnienie A. S. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku Prezesa Zarządu. Przy zatrudnieniu, przedstawiła zaświadczenie o ukończeniu szkolenia okresowego w dziedzinie bhp dla pracodawców i innych osób kierujących pracownikami.

(dowód: zaświadczenie z dnia 31 października 2014r. w aktach ZUS)

Do zadań A. S. w ramach podpisanej umowy o pracę miło należeć w szczególności opracowywanie strategii rozwoju spółki w tym w szczególności przygotowywanie planów finansowych na kolejne lata obrotowe i przedstawianie ich Zgromadzeniu Wspólników, przygotowywanie i realizacja odpowiedniej polityki marketingowej, zapewnianie odpowiednich do założonej strategii rozwoju zasobów ludzkich, opracowywanie i realizacja motywacyjnych systemów wynagradzania pracowników spółki.

A. S. wykonywała swoje obowiązki samodzielnie, nikt nie kontrolował wykonywania przez nią obowiązków na powierzonym stanowisku, nie miała też bezpośredniego zwierzchnika, zakres czynności i obowiązków wyznaczała sobie sama, a także ich późniejszy sposób realizacji. Co do zasady obowiązki A. S. z okresu przed podpisaniem umowy o pracę i po tym zdarzeniu nie uległy zasadniczej zmianie, jedynie ich ilość znacznie wzrosła. Ilość obowiązków odwołującej uległa zwiększeniu z uwagi na dynamiczny rozwój spółki w 2016r. Podczas nieobecności A. S. związanej z czasową niezdolnością do pracy jej obowiązki przejmowała K. D.. Decyzję o zatrudnieniu pracowników czy inwestycjach w spółce podejmowała A. S. wspólnie z mężem R. S.. W okresie od 15 listopada 2016r. do 17 grudnia 2016 r. KANCELARIA (...) Sp. z o. o. z siedzibą w R. wypłaciła A. S. wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy przypadającej w okresie ciąży. Przedłożono też do ZUS stosowna dokumentacje celem wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego od 18 grudnia 2016 r.

(dowód: dokumentacja w aktach ZUS, zeznania A. S., R. S. oraz świadka K. D.)

Sąd Okręgowy dokonał powyższych ustaleń faktycznych na podstawie wskazanych dowodów. Sąd obdarzył walorem wiarygodności dowody z dokumentów zgromadzone w sprawie, albowiem ich autentyczność i treść nie budziły wątpliwości Sądu.

Sąd obdarzył również walorem wiarygodności zeznania stron oraz świadka K. D., gdyż korespondują one z dokumentacją zgromadzoną w trakcie postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie kwestią sporną było czy miedzy spółką KANCELARIA (...) Sp. z o. o. z siedzibą w R. a A. S. został nawiązany stosunek pracy, gdyż relacje wiążące odwołującą z w/w spółką nie mają cech immanentnych dla tego stosunku.

Na wstępie należy wskazać , iż zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 oraz art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.), obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym podlegają osoby będące pracownikami, od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Tytułem ubezpieczeń społecznych tych osób jest, zatem, jak wyraźnie wskazał ustawodawca, stosunek pracy.

Zgodnie z art. 2 k.p. pracownikiem jest każda osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Zgodnie natomiast z art. 22 § 1 KP przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Z mocy § 1¹ tego przepisu zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Zaistnieć muszą, zatem cechy kreujące stosunek pracy i wyróżniające go od innych stosunków prawnych. Na pewno taką cechą odróżniającą, będącą elementem niezbędnym stosunku pracy, jest pracownicze podporządkowanie pracownika pracodawcy, co może budzić wątpliwości w przypadku osoby zarządzającej zakładem pracy w imieniu pracodawcy. W celu stwierdzenia, że występuje ona w treści stosunku prawnego, z reguły wskazuje się na takie elementy, jak: określony czas pracy i miejsce wykonywania czynności, podpisywanie listy obecności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa, co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania pracy oraz obowiązek przestrzegania norm pracy, obowiązek wykonywania poleceń przełożonych, wykonywanie pracy zmianowej i stała dyspozycyjność, dokładne określenie miejsca i czasu realizacji powierzonego zadania oraz ich wykonywanie pod nadzorem kierownika. Z kolei osoba zarządzająca zakładem pracy w imieniu pracodawcy może być zatrudniona na podstawie stosunku pracy, w którym wykonywanie pracy podporządkowanej ma cechy specyficzne, odmienne od „zwykłego” stosunku pracy. Pojawia się nowe podporządkowanie autonomiczne, polegające na wyznaczeniu pracownikowi przez pracodawcę zadań bez ingerowania w sposób ich wykonania. W tymże systemie podporządkowania pracodawca określa godziny czasu pracy i wyznacza zadania, natomiast sposób realizacji tych zadań pozostawiony jest pracownikowi (zob. wyroki SN: z 7.9.1999 r., I PKN 277/99). Przy takim ujęciu podporządkowania pracowniczego osoby zarządzającej zakładem pracy nie można jednak tracić z pola widzenia tego, że może ono istnieć jedynie w przypadku rozdzielenia osoby pracodawcy i pracownika. Inaczej rzecz ujmując, podporządkowanie pracownicze nie występuje wtedy, kiedy jedna i ta sama osoba wyznacza zadania pracownicze, a następnie sama je wykonuje (por. wyrok SN z dnia 12.05.2011r., sygn. II UK 20/11).

Wymaga podkreślenia, że w wyniku powołania pomiędzy członkiem zarządu a spółką kapitałową powstaje zawsze stosunek prawny o charakterze organizacyjnym, który jest wystarczający do pełnienia przez niego funkcji. Członek zarządu może, ale nie musi zawierać dodatkowej umowy dotyczącej wykonywania przez niego uprawnień i obowiązków, w tym umowy o pracę, czy umowy zlecenia lub kontraktu menedżerskiego. Jeżeli jednak dochodzi do takiej więzi to winna ona odpowiadać rygorom wynikającym z kodeksu pracy i każdorazowo w ramach dokonywania kwalifikacji pojęcia „pracownik” należy oprzeć się na obiektywnych kryteriach i dokonać całościowej oceny wszystkich okoliczności rozpatrywanej sprawy, w szczególności w zakresie nawiązania, trwania i rozwiązania stosunku pracy. ( wyr SA w R. z dnia 18 maja 2016 r. sygn. akt III AUa 44/16) Szczególna – należy dodać - sytuacja dotyczy członka zarządu, który dysponuje udziałem kapitałowym, a w szczególności, gdy ten udział – tak jak w niniejszej sprawie (50 %) – jest znaczny. Każdorazowo należy badać, w jakiej mierze członek zarządu mający jednocześnie w niej znaczny udział kapitałowy może wpływać na wolę organu tej spółki. W takim wypadku należy ustalić, kto i jaki organ był właściwy do udzielania mu poleceń i kontrolowania ich wykonywania. W razie gdyby okazało się, że możliwość wywierania wpływu przez takiego członka zarządu na organ nie była nieistotna, należy stwierdzić brak stosunku pracy ( tak między innymi Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku H. E. i in., C-47/14, pkt 47).

Przedkładając powyższe w realia niniejszej sprawy, Sąd uznał decyzję organu rentowego za uzasadnioną, ponieważ A. S. nie podlegała ubezpieczeniom społecznym, jako pracownik. Na podstawie wszechstronnej analizy materiału dowodowego, Sąd uznał bowiem, że jej zatrudnienie nie nosiło cech stosunku pracy, gdyż brak było w nim przede wszystkim elementu podporządkowania pracodawcy. Cechą konstytutywną stosunku pracy jest wykonywanie jej pod kierownictwem pracodawcy i w warunkach podporządkowania (por. wyrok SN z dnia 25 listopada 2005 r., sygn. I UK 68/05). Intensywność tej cechy stosunku pracy w sposób oczywisty będzie różna w zależności od pełnionej funkcji czy zajmowanego stanowiska, jednakże nie może ona zaniknąć w stosunku prawnym opartym na podstawie umowy o pracę. W przypadku osób zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych i zarządczych pracodawca ma prawo oczekiwać ich aktywności w zakresie sposobu pełnienia pracy oraz poddać ocenie pracę wykonywaną przez osoby zarządzające, co nie może jednakże wyłączyć całkowicie podporządkowania pracodawcy. W ocenie Sądu Okręgowego w okolicznościach niniejszej sprawy nie mięliśmy do czynienia z podporządkowaniem pracowniczym, nawet tzw. „autonomicznym”, które jest charakterystyczne dla stanowisk kierowniczych. Nie można, bowiem w sposób jednoznaczny ustalić, kto byłby przełożonym A. S., tym bardziej w nawiązaniu do złożonych przez nią oraz przez jej męża zeznań o braku podporządkowania i kierownictwa.

Podkreślić należy, że zarząd spółki KANCELARIA (...) Sp. z o. o. z siedzibą w R. jest jednoosobowy a jego Prezesem jest A. S. stąd też oczywistym jest, że zarząd nie nadzorował jej pracy. Nadzór nad pracą A. S. nie mógł być również dokonywany ze strony zgromadzenia wspólników spółki, jest ona, bowiem jednym z dwojga wspólników i posiada 50 udziałów w spółce, a drugi ze wspólników posiada również 50 udziałów – co wyklucza efektywną kontrolę i kierownictwo w ramach podporządkowania pracowniczego. Taki wniosek wypływa też ze złożonych przez strony zeznań, w tym szczególnie męża odwołującej R. S., który w odpowiedzi na pytanie dotyczące sprawowania kontroli nad pracą żony A. S., przyznał, że odwołująca „w swojej działalności podlegała samej sobie …”, stąd też taka kontrola nie była sprawowana. Tym samym nie można uznać, że istniał stosunek zależności pomiędzy A. S., jako pracownikiem a zainteresowaną spółką. Wykluczone jest, zatem uznanie, że strony realizowały stosunek pracy, co uniemożliwia objęcie odwołującej obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Orzeczenie o kosztach w punkcie II sentencji wyroku, znajduje postawę w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zgodnie, z którymi strona przegrywająca sprawę zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). W przedmiotowej sprawie kosztami poniesionymi przez ZUS Oddział w R. były koszty wynagrodzenia reprezentującego go w sprawie profesjonalnego pełnomocnika, które zgodnie z § 9 ust 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804), w brzmieniu obowiązującym po 27.10.2016 r., wynoszą 180 zł.

Przewodniczący:	SSO Jolanta Krzywonos
Protokolant:	st. sekr. sądowy Maria Misiuda

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE