UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 marca 2016 roku, znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił A. B. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że wnioskodawca nie udowodnił wymaganego 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych. Zakład nie uwzględnił jako pracy w szczególnych warunkach okresu od dnia 9 lutego 1976 roku do dnia 20 marca 1998 roku na stanowisku ładowacza, ponieważ zajmowane przez wnioskodawcę stanowisko oraz przedłożone dokumenty nie pozwalają w ocenie ZUS na ustalenie charakteru wykonywanej pracy, a tym samym jednoznaczne stwierdzenie, że wnioskodawca wykonywał prace wymienione w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

W odwołaniu z dnia 7 kwietnia 2016 roku A. B. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury poprzez zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu od dnia 9 lutego 1976 roku do dnia 20 marca 1998 roku, kiedy to był zatrudniony na stanowisku ładowacza w Zakładach (...) w R..

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. ZUS zaznaczył, że w wystawionym wnioskodawcy świadectwie pracy jego pracodawca nie podał, aby skarżący wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

A. B., urodzony w dniu (...), złożył w dniu (...) 2016 roku wniosek o przyznanie prawa do emerytury. We wniosku wskazał, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę, k. 1 – 3 akt emerytalnych)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca legitymuje się co najmniej stażem ubezpieczeniowym w wymiarze 28 lat, 9 miesięcy i 24 dni, w tym 27 lat, 10 miesięcy i 25 dni okresów składkowych oraz 10 miesięcy i 29 dni okresów nieskładkowych. Do stażu pracy w warunkach szczególnych wnioskodawcy organ rentowy nie zaliczył żadnych okresów.

(dowód: decyzja z dnia 7 marca 2016 roku, k. 40 akt emerytalnych)

W okresie od dnia 9 lutego 1976 roku do dnia 20 marca 1998 roku A. B. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...) w R.. Początkowo wnioskodawca wykonywał obowiązki ładowacza w Wydziale (...). Z dniem 12 czerwca 1996 roku ubezpieczony został oddelegowany na stanowisko ładowacza do magazynu materiałów podstawowych

(dowód: świadectwo pracy z dnia 20 marca 1998 roku, k. 7 , umowa o pracę z dnia 9 lutego 1976 roku, k. 19, angaż z dnia 2 maja 1979 roku, k. 22, angaż z dnia 1 grudnia 1979 roku, k. 23, angaż z dnia 2 stycznia 1980 roku, k. 24, angaż z dnia 22 września 1980 roku, k. 25, angaż z dnia 28 maja 1981 roku, k. 26, angaż z dnia 2 maja 1982 roku, k. 27, angaż z dnia 1 lipca 1982 roku, k. 28, angaż z dnia 5 listopada 1984 roku, k. 29, angaż z dnia 30 grudnia 1986 roku, k. 30, angaż z dnia 2 maja 1988 roku, k. 31, angaż z dnia 25 sierpnia 1989 roku, k. 32, angaż z dnia 1 maja 1993 roku, k. 33, angaż z dnia 27 stycznia 1993 roku, k. 34, angaż z dnia 11 czerwca 1996 roku, k. 35, angaż z dnia 11 września 1996 roku, k. 36, angaż z dnia 23 czerwca 1007 roku, k. 37 akt emerytalnych)

W okresach: od dnia 17 września 1979 roku do dnia 20 września 1979 roku, od dnia 3 października 1980 roku do dnia 6 października 1980 roku, od dnia 8 czerwca 1981 roku do dnia 12 czerwca 1981 roku, od dnia 23 lipca 1981 roku do dnia 25 lipca 1981 roku, od dnia 7 września 1981 roku do dnia 11 września 1981 roku, od dnia 22 września 1981 roku do dnia 26 września 1981 roku, od dnia 23 lipca 1982 roku do dnia 27 lipca 1982 roku, od dnia 2 sierpnia 1982 roku do dnia 7 sierpnia 1982 roku, od dnia 11 sierpnia 1982 roku do dnia 13 sierpnia 1982 roku, od dnia 15 września 1982 roku do dnia 22 września 1982 roku, od dnia 27 września 1982 roku do dnia 1 października 1982 roku, od dnia 6 października 1982 roku do dnia 15 października 1982 roku, od dnia 14 lipca 1983 roku do dnia 15 lipca 1983 roku, od dnia 13 września 1983 roku do dnia 23 września 1983 roku, od dnia 24 października 1983 roku do dnia 29 października 1983 roku, od dnia 6 sierpnia 1984 roku do dnia 9 września 1984 roku, od dnia 26 lipca 1985 roku do dnia 27 lipca 1985 roku, od dnia 2 października 1985 roku do dnia 4 października 1985 roku wnioskodawca przebywał na urlopach bezpłatnych.

(dowód: wykaz urlopów bezpłatnych, k. 21 akt emerytalnych)

Wydział (...) zajmował się przeładunkiem towarów z wagonów kolejowych na rampę magazynu lub na pojazd dostawczy. Były to ciężkie prace załadunkowe surowców oraz substancji służących do pokrywania powierzchni. Wszystkie przenoszone przez wnioskodawcę towary charakteryzowały się znacznymi gabarytami i dużym ciężarem. Ubezpieczony musiał też znosić odór przenoszonych farb, lakierów i rozpuszczalników.

W okresie pracy w Wydziale (...), to jest od dnia 9 lutego 1976 roku do dnia 11 czerwca 1996 roku do obowiązków ubezpieczonego należało:

- rozwiązywanie i wyładowywanie tarcicy, to jest desek drewnianych pakowanych na stopkach o wadze ponad 100 kilogramów z wagonów na rampę magazynu,

- wyładowywanie łat drewnianych o wadze co najmniej 30 kilogramów z wagonów na pojazdy dostawcze,

- przerzucanie węgla łopatami z węglarek na taśmociąg, a następnie hałdę,

- umieszczanie drewnianych kloców w basenach wodnych,

- wyładowywanie i przenoszenie z wagonów na rampę do magazynu puszek lakierów, rozpuszczalników i farb o ciężarze nawet do 200 kilogramów,

- wyładowanie impregnatu do barwienia drewna w workach o wadze od 50 do 100 kilogramów.

Ww. obowiązki wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie dźwigał towarów o ciężarze mniejszym niż 15 kilogramów.

(dowód: zeznania świadka M. W., nagranie od minuty 1:54 do minuty 18:19, protokół z rozprawy z dnia 30 listopada 2017 roku, k. 24-24v akt sprawy, zeznania wnioskodawcy, nagranie od minuty 2:21 do minuty 12:14, protokół z rozprawy z dnia 28 czerwca 2017 roku, k. 20-20v w związku z nagraniem od minuty 18:24 do minuty 21:41, protokół z rozprawy z dnia 30 listopada 2017 roku, k. 24v – 25 akt sprawy)

Zaliczenie wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 9 lutego 1976 roku do dnia 11 czerwca 1996 roku, z wyłączeniem okresów urlopów bezpłatnych powoduje, że wnioskodawca legitymuje się wymaganym, 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczność niesporna)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlega uwzględnieniu.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2. ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami początkowo było to, czy wnioskodawca legitymuje się 15 – letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem OFE.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, to jest ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Natomiast brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Okoliczność niedysponowania przez skarżącego świadectwem pracy w szczególnych warunkach nie przesądza więc, że wnioskodawca pracy w szczególnych warunkach nie wykonywał.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawca domagał się przyznania prawa do emerytury poprzez zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 9 lutego 1976 roku do dnia 20 marca 1998 roku, kiedy to wykonywał obowiązki ładowacza w Zakładach (...) w R.. Ubezpieczony twierdził, że charakter jego pracy odpowiada wymienionym w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku, Dział VIII „Transport”, poz. 1 ciężkim pracom załadunkowym i wyładunkowym w transporcie.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy ww. Przedsiębiorstwie był niesporny między stronami w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach ubezpieczeniowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę, to jest czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. W wystawionym zwykłym świadectwie pracy pracodawca ubezpieczonego podał jedynie, że wnioskodawca wykonywał obowiązki ładowacza, nie wskazując, aby praca ta była wykonywana w warunkach szczególnych.

Zgromadzona w sprawie dokumentacja pracownicza wykazała, że wnioskodawca pracował w Wydziale (...) w okresie od dnia 9 lutego 1976 roku do dnia 11 czerwca 1996 roku. Natomiast z dniem 12 czerwca 1996 roku został przeszeregowany do wykonywania prac w magazynie. Tym samym zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych mogło podlegać wyłącznie wykonywanie prac przez skarżącego w okresie od dnia 9 lutego 1976 roku do dnia 11 czerwca 1996 roku. Tylko wtedy bowiem ubezpieczony świadczył prace załadunkowe i wyładunkowe w transporcie.

Charakter czynności wykonywanych przez skarżącego Sąd ustalił na podstawie zeznań świadka M. W.. Dowód ze źródła osobowego Sąd poddał weryfikacji w myśl art. 233 § 1 k.p.c. i uznał, że zeznania te są przekonujące, logiczne i w sposób wiarygodny odzwierciedlają rodzaj obowiązków wykonywanych przez ubezpieczonego. Z zeznań powyższych wynika, że w okresie zatrudnienia w Wydziale (...) wnioskodawca świadczył prace wyładunkowe i przeładunkowe surowców w postaci drewna i węgla oraz substancji służących do pokrywania powierzchni, takich jak farby, lakiery, bejce, rozpuszczalniki, impregnaty. Wyładowywane towary charakteryzowały się znacznymi gabarytami i dużym ciężarem. Wykonywanie obowiązków dodatkowo utrudniał swąd przeładowywanych substancji chemicznych. Nie zdarzało się, aby przenoszone przez ubezpieczonego towary ważyły mniej niż 15 kilogramów, a niektóre beczki lakierów i rozpuszczalników miały ciężar wynoszący nawet do 200 kilogramów. Ww. towary wnioskodawca umieszczał na rampie magazynu, na pace pojazdu dostawczego lub w basenie wodnym celem rozmiękczenia. Obowiązki te wnioskodawca świadczył stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W wykazie A dział VIII poz. 1 wskazano jako prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego „ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie”. Przyjąć należy, że ustawodawca wyodrębnił jako rodzaj pracy w szczególnych warunkach ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe, bez względu na to, co jest przedmiotem załadunku i wyładunku, o ile prace te są „ciężkie”, co należałoby rozumieć jako załadunek i wyładunek rzeczy o znacznej wadze, w uciążliwych dla zdrowia warunkach (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2016, sygn. akt I UK 137/15). Oznacza to, że dla zaliczenia wykonywanych przez wnioskodawcę obowiązków do stażu pracy w warunkach szczególnych nie było koniecznym, aby wyładowywał on materiały sypkie, pyliste, toksyczne, żrące lub parzące. Wystarczającym było uznanie wykonywanych przez ubezpieczonego prac za „ciężkie”.

Transponując powyższe na grunt przedmiotowej sprawy, wskazać należy, że pace wyładunkowe (przeładunkowe) wykonywane przez ubezpieczonego można uznać za prace o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości, gdyż były one ciężkie. Wszak wnioskodawca nie przeładowywał towarów, których waga była mniejsza niż 15 kilogramów. Co do zasady zaś waga przenoszonych surowców i substancji znacznie przekraczała wskazany ciężar. Zdarzały się beczki z lakierami i rozpuszczalnikami ważące nawet 200 kilogramów. Przenoszone zaś zimą deski były tak ciężkie, że podnosiło je kilku pracowników.

Reasumując, z materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że wnioskodawca w okresie od dnia 9 lutego 1976 roku do dnia 11 czerwca 1996 roku, z wyłączeniem urlopów bezpłatnych wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe w transporcie. Uwzględnienie ww. okresu implikuje zaś dla ubezpieczonego korzystny skutek procesowy w postaci przyznania prawa do emerytury. Organ rentowy w toku postępowania nie przedstawił jednocześnie jakiegokolwiek dowodu podważającego dowody zgłoszone przez wnioskodawcę i nie zakwestionował wskazanych w dowodach okoliczności faktycznych.

Biorąc zatem pod uwagę, iż wnioskodawca spełnił wszystkie wymagane przepisami rozporządzenia warunki do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury, to jest ukończył 60 lat, jego łączny okres zatrudnienia składkowy i nieskładkowy wyniósł ponad 25 lat, ma ponad 15 letni staż pracy w szczególnych warunkach, należy uznać, że odwołanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477¹⁴§ 2 k.p.c. przyznał wnioskodawcy A. B. prawo do emerytury, poczynając od dnia (...) (...), to jest od dnia złożenia wniosku o emeryturę.

WYROK

UZASADNIENIE