UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 15 listopada 2013 r.

Decyzją z dnia 24 lipca 2013 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153,
poz. 1227 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił J. W. przyznania prawa do emerytury, ponieważ wnioskodawca nie osiągnął wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat i na dzień 1 stycznia 1999 r. nie wykazał ogólnego
25- letniego okresu ubezpieczenia oraz 15- letniego stażu pracy w szczególnych warunkach.

Decyzję tę zaskarżył J. W., domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołujący zakwestionował przyjęty przez organ rentowy wymiar zarówno ogólnego stażu pracy, jak i stażu pracy w szczególnych warunkach. Jak podał, wbrew twierdzeniom ZUS, legitymuje się on ogólnym stażem pracy w wymiarze 25 lat, 1 miesiąca i 23 dni i taki też okres został uwzględniony przez organ administracji, który przyznał mu prawo do świadczenia przedemerytalnego oraz stażem pracy
w szczególnych warunkach w wymiarze 10 lat, 10 lat i 9 dni, ponieważ pracę w (...) Sp. z o.o. świadczył od 23 stycznia 1990 r. do 30 listopada 2000 r. W dalszej kolejności odwołujący zaakcentował, że wydając zaskarżoną decyzję ZUS oparł się na treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS oraz
§ 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., pomijając zupełnie treść § 8 tego rozporządzenia. Reasumując, odwołujący wskazał, że spełnia przesłanki do przyznania mu prawa do emerytury w oparciu o ten przepis, ponieważ ukończył 55 lat, legitymuje się ponad 25- letnim stażem pracy i ponad 10- letnim stażem pracy w szczególnych warunkach- bezpośrednio przy produkcji azbestu (Dział IV, poz. 1 wykazu B, stanowiącego załącznik do rozporządzenia).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu podał, że osoba ubiegająca się o tzw. wcześniejszą emeryturę musi udowodnić, iż na dzień wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, tj. na dzień 1 stycznia 1999 r., legitymuje się co najmniej 25- letnim okresem składkowym
i nieskładkowym oraz okresem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 15 lat. Jak wskazał, odwołujący przesłanek tych nie spełnia, ponieważ na dzień 1 stycznia 1999 r. wykazał jedynie 23 lat, 2 miesiące i 25 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 8 lat, 8 miesięcy i 6 dni. Ponadto, nie ukończył 60 lat życia. Zdaniem ZUS, wnioskodawca nie spełnia też warunków do przyznania mu prawa do emerytury na podstawie § 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., ponieważ w (...) Sp. z o.o. pracował od 23 stycznia 1990 r., a zatem do dnia
1 stycznia 1999 r. nie wypracował 10- letniego stażu, jak tego wymaga powołany przepis.

Na rozprawie w dniu 15 listopada 2013 r. odwołujący oświadczył, że spełnia przesłanki do nabycia prawa do emerytury określone w art. 6 ustawy z dnia 19 czerwca
1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. z 2004 r. Nr 3,
poz. 20 ze zm.).

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący J. W. urodził się
(...). i na dzień złożenia wniosku o przyznanie mu prawa do tzw. wcześniejszej emerytury, tj. 2 lipca 2013 r., nie ukończył 60 lat życia, a jedynie 55 lat.

Przed organem rentowym wnioskodawca wykazał na dzień 1 stycznia 1999 r. okres ubezpieczenia w wymiarze 23 lat, 2 miesięcy i 25 dni okresów składkowych
i nieskładkowych oraz staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 8 lat, 8 miesięcy
i 6 dni z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w S., a następnie w (...) Sp. z o.o. w S. od 23 stycznia 1990 r. do 31 grudnia 1998 r. w charakterze pomocnika palacza i palacza kotłowego.

We wniosku z dnia 2 lipca 2013 r. ubezpieczony wniósł o przyznanie mu prawa do emerytury.

Zaskarżoną decyzją z dnia 24 lipca 2013 r. (...) Oddział w T. odmówił J. W. przyznania prawa do emerytury, ponieważ wnioskodawca nie osiągnął wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat i na dzień 1 stycznia 1999 r. nie wykazał ogólnego 25- letniego okresu ubezpieczenia oraz 15- letniego stażu pracy w szczególnych warunkach.

Odwołujący nie przystąpił do OFE.

(okoliczności bezsporne)

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

Odwołujący był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w S., a następnie w (...) Sp. z o.o. w S. od
23 stycznia 1990 r. do 30 listopada 2000 r. w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze pomocnika palacza i palacza kotłowego. Był to ostatni okres zatrudnienia wnioskodawcy wynoszący 10 lat, 10 miesięcy i 9 dni. W dniu 29 września 2000 r. pracodawca wystawił odwołującemu świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, kwalifikując wykonywaną przez niego pracę według Działu V (zatytułowanego: „W budownictwie
i przemyśle materiałów budowlanych”), poz. 12 (prace przy produkcji materiałów azbestowo- cementowych) pkt 9 (wszystkie pozostałe robotnicze i nierobotnicze stanowiska pracy
w zakładach przetwarzających azbest w Przedsiębiorstwie (...) w S.) wykazu A, stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia
Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r.
w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy podległym ministrowi budownictwa
i przemysłu materiałów budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę (Dz. Urz. M.B. i P.M.B. Nr 3, poz. 6)- co znajduje swój odpowiedni w Dziale V pkt 12 wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

dowód:

-: świadectwa pracy z dnia: 12.02.1992 r. i 29.09.2000 r.- cz. IV akt ZUS,
-: notatka w sprawie przebiegu zatrudnienia- cz. IV akt ZUS,
-: świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 29.09.2000 r.- cz. IV akt ZUS,

Odwołujący jest osobą uprawnioną do świadczenia przedemerytalnego od dnia
19 kwietnia 2001 r., przyznanego mu decyzją ostateczną Wojewody (...)
Nr (...) z dnia 11 czerwca 2002 r. w oparciu o przepis art. 6 ustawy
z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest
(Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20 ze zm.). Przyznając ubezpieczonemu prawo do tego świadczenia organ administracji uwzględnił wnioskodawcy ogólny staż pracy w wymiarze
25 lat, 1 miesiąc i 23 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz staż pracy
w szczególnych warunkach z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w S., a następnie (...) Sp. z o.o.
w S. w wymiarze 10 lat, 10 miesięcy i 9 dni.

dowód:

-: pismo PUP w D. z dnia 02.07.2002 r.- k. 3 cz. III akt ZUS,

-: wyrok NSA w W. z dnia 03.12.2001 r., sygn. akt II SA/Kr 2334/01, wraz z uzasadnieniem- cz. IV akt ZUS,
-: świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 29.09.2000 r.- k. 24 cz. III akt ZUS,

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie nie budziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności.

Sąd rozważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy odwołujący J. W. spełnia warunki do przyznania mu tzw. wcześniejszej emerytury w oparciu
o przepis 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Bezsporne w sprawie było, że na dzień złożenia wniosku o przyznanie prawa do emerytury (2 lipca 2013 r.), odwołujący ukończył jedynie 55 lat życia, a przed organem rentowym wykazał na dzień 1 stycznia 1999 r. łączny okres ubezpieczenia w wymiarze 23 lat, 2 miesięcy i 25 dni oraz staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 8 lat, 8 miesięcy
i 6 dni z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w S., a następnie w (...) Sp. z o.o. w S. od 23 stycznia 1990 r. do 31 grudnia 1998 r. w charakterze pomocnika palacza i palacza kotłowego.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje
art. 27 powołanej ustawy, w świetle którego wynosi on co najmniej 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn.

Przepis art. 32 ustawy statuuje natomiast, iż ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 1. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu- za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz
o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Stosownie do treści art. 32 ust. 4 ustawy, wiek emerytalny, o którym mowa
w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Mowa tu o rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Jak wynika z § 1 wskazanego rozporządzenia, stosuje się je do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

W myśl § 2 ust. 1, okresami uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2).

Zgodnie zaś z § 4 ust. 1, prawo do emerytury nabywa pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A rozporządzenia, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz legitymuje się wymaganym okresem zatrudnienia, w tym co najmniej okresem 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Stosownie do powołanych wyżej przepisów, osoba ubiegająca się o prawo do emerytury musi udowodnić 25- letni okres składkowy i nieskładkowy oraz staż pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w wymiarze 15 lat na dzień wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, tj. na dzień 1 stycznia 1999 r. Warunek ten nie dotyczy oczywiście przesłanki w postaci wieku emerytalnego, którą ubiegający się o świadczenie powinien (chociaż nie musi) spełnić w dacie składania wniosku o emeryturę.

Rację miał więc organ rentowy podnosząc, że wnioskodawca warunków tych nie spełnił. Nie ulega bowiem wątpliwości, że w dniu składania wniosku o emeryturę, tj. 2 lipca 2013 r., ukończył dopiero 55 lat, a na dzień 1 stycznia 1999 r. wykazał okres ubezpieczenia
w wymiarze 23 lat, 2 miesięcy i 25 dni oraz staż pracy w szczególnych warunkach
w wymiarze 8 lat, 8 miesięcy i 6 dni. Pomimo zatem, że odwołujący pozostawał
w zatrudnieniu w Przedsiębiorstwie (...) w S., a następnie w (...) Sp. z o.o. w S. do 30 listopada 2000 r.
(od 23 stycznia 1990 r.), do stażu pracy w szczególnych warunkach celem nabycia prawa do emerytury organ rentowy nie mógł mu doliczyć okresu przypadającego po dniu 1 stycznia 1999 r.

W toku postępowania odwołujący oświadczył, że spełnia przesłanki do nabycia prawa do emerytury określone w art. 6 ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20 ze zm.). Zgodnie z ust. 1 tego artykułu, osobom spełniającym warunki do uzyskania statusu bezrobotnego i prawa do zasiłku dla bezrobotnych, określone w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001), przysługuje świadczenie przedemerytalne, o którym mowa w art. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. Nr 120, poz. 1252), jeżeli posiadają okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat były zatrudnione w pełnym wymiarze czasu pracy w zakładach wymienionych
w załącznikach nr 2 i 3 do niniejszej ustawy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.

Przepis ten określa zatem przesłanki konieczne do uzyskania prawa do świadczenia przedemerytalnego (które zostało przyznane wnioskodawcy od 19 kwietnia 2001 r. decyzją Wojewody (...) Nr (...) z dnia 11 czerwca 2002 r.) dla osób legitymujących się 25- letnim okresem ubezpieczenia i 10- letnim stażem pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, nie zaś przesłanki nabycia prawa do emerytury, które regulują przepisy powołanej ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z FUS oraz przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze- w sposób odmienny niż przepis ustawy
art. 6 ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest.

Przede wszystkim przepis art. 6 powołanej ustawy nie zawiera ograniczenia, jak to czyni art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, że ogólny staż pracy i staż pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wnioskodawca musi wykazać na dzień 1 stycznia 1999 r. A zatem jeżeli ubiegający się
o prawo do świadczenia przedemerytalnego pracował po tej dacie (tj. po 1 stycznia 1999 r.), do jego stażu na potrzeby uzyskania prawa do świadczenia przedemerytalnego w oparciu
o przepis art. 6 ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest doliczony zostanie okres zatrudnienia po 1 stycznia 1999 r. i dotyczy to również okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Tak też było w przypadku odwołującego, któremu organ administracji uwzględnił ogólny staż pracy w wymiarze przekraczającym 25 lat okresów składkowych
i nieskładkowych oraz staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze powyżej 10 lat.

W oparciu o art. 6 ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest, wbrew twierdzeniom odwołującego, nie można więc ustalać uprawnień do emerytury. Z przepisów tej ustawy nie wynika tez żaden automatyzm przechodzenia na emeryturę.

Nie miał też racji wnioskodawca podnosząc, że spełnia warunki do przyznania mu emerytury w oparciu o § 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Zgodnie z powołanym przepisem, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale IV wykazu B, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 50 lat dla kobiet
i 55 lat dla mężczyzn, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 10 lat wykonywał prace wymienione w dziale IV wykazu B.

Przepisu tego nie można traktować w oderwaniu od przepisu art. 184 ust. 1 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, który wymaga wykazania 10- letniego stażu na dzień 1 stycznia 1999 r.

Nawet przy przyjęciu, że okres zatrudnienia odwołującego w Przedsiębiorstwie (...) w S., a następnie w (...) Sp. z o.o. w S. można by zakwalifikować według Działu IV, zatytułowanego: „Prace różne” pkt 1 (prace wykonywane bezpośrednio przy przetwórstwie azbestu), wnioskodawca i tak nie spełniałby warunków koniecznych do przyznania mu emerytury w oparciu o powołany wyżej § 8 rozporządzenia, ponieważ pomimo ukończenia
55 lat, nie legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 r. co najmniej 10- letnim stażem wykonywania prac wymienionych w Dziale IV wykazu B, stanowiącego załącznik do rozporządzenia. Staż taki na dzień wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z FUS wynosi bowiem w przypadku ubezpieczonego jedynie 8 lat, 8 miesięcy i 6 dni.

Uwzględniając powyższe okoliczności, stwierdzić należało, że decyzja organu rentowego była zasadna.

Mając to na uwadze, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

SSO Natalia Lipińska

(...)

-: (...)
-: (...)
-: (...)

(...)

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE