UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 9 grudnia 2013 roku

Decyzją z dnia 27 sierpnia 2013 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił Z. P. przyznania emerytury na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że ubezpieczony nie spełnia wymogów określonych w art. 184 powołanej ustawy, od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury. W szczególności nie udokumentował 15 lat stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Zakład nie zaliczył ubezpieczonemu jako takiej pracy okresu jego zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) w T. w okresie od 26.10.1982r. do 6.11.1991r. , albowiem za nie wiadomo w jakim zakresie w tym kresie pełnił funkcję kierownika zmiany a jakim pracował aj jako hutnik formowacz.

Od powyższej decyzji odwołał się Z. P., domagając się jej zmiany i przyznania emerytury. Odwołujący wskazał, że w spornym okresie cały czas wykonywał pracę hutnika formowacza szkła, a inne czynności administracyjne zajmowały mu nie więcej niż 30 minut dziennie .

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wskazując, że odwołujący posiada na dzień wejścia w życie ustawy łączny staż pracy przekraczający 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, lecz nie wykazał wymaganego 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął w dniu (...) 60 lat życia. Na dzień 1.01.1999 r. legitymuje się on ponad 25-letnim okresem zatrudnienia(okresy składkowe i nieskładkowe). Ubezpieczony nie pozostaje w zatrudnieniu. ZUS zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia w wymiarze 7 lat i 28 dni .

We wniosku z dnia 23.08.3013 r. ubezpieczony wniósł o przyznanie mu emerytury w obniżonym wieku emerytalnym .

Zaskarżoną decyzją organ emerytalny odmówił wnioskodawcy przyznania emerytury z uwagi na nieudowodnienie przez ubezpieczonego 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony od 26.10.1982r do 6.11.1991r. zatrudniony był w Spółdzielni Pracy (...) w T. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierownika zmiany i jednocześnie hutnika – formowacza szkła.

W tamtym okresie pracujący fizycznie hutnicy szkła osiągali stosunkowo duże zarobki , w szczególności znacznie wyższe niż pracownicy administracyjni. Wnioskodawca podjął zatrudnienie Spółdzielni Pracy (...) w T. , gdyż jako hutnik chciał uzyskać jak najwyższe zarobki. Dodatkowo zgodził się na pełnienie funkcji kierownika zmiany. Rozpoczynał pracę na ok. pół godziny przed rozpoczęciem jego zmiany w celu zapoznania się z planem produkcji , przygotowania produkcji i rozdzielenia zadań na poszczególne zespoły .

Hutnicy pracowali w stałych zespołach kilkuosobowych , których było kilka na jednej zmianie. Nieobecność jednego z członków zespołu uniemożliwiała jego sprawne funkcjonowanie . W skład jednego z takich zespołów na stałe wchodził wnioskodawca. Dla hutników szkła pełny wymiar czasu pracy wynosił 6 godzin. Wnioskodawca rozpoczynał wykonywanie czynności hutnika wraz ze swoim zespołem i przez całe 6 codziennie pracował fizycznie w tym zespole jako hutnik – formowacz. Później po zakończeniu pracy zespołu pozostawał jeszcze chwilę w pracy i wykonywał czynności związane z funkcją kierownika zmiany.

Na tej samej zmianie co powód pracowała J. Z. , która zajmowała się typową pracą administracyjno-biurową. W szczególności zajmowała się rozliczaniem produkcji , prowadzeniem ewidencji w tym list obecności i wykonywała inne prace biurowe .

dowód: - zeznania J. Z. 00:10:58- 00:18:25

- zeznania A. I. 00:20: 43 – 00:24:23

- zeznania E. K. 00:26:16 – 00:34:59

- przesłuchanie w odwołującego się 00:38:21 – 00:44:05

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, zalegające w aktach sprawy , których autentyczność oraz poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości. Treść, jak i forma dokumentów nie były także kwestionowane przez strony postępowania. Jako wiarygodne uznać też należało zeznania świadków oraz wnioskodawcy samego , gdyż były one spójne, wzajemnie ze sobą korespondowały, tworząc wspólnie jednolity, logiczny i zgodny z doświadczeniem życiowym obraz okoliczności faktycznych. Świadkowie w sposób jednoznaczny i stanowczy wskazali, że odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującego hutnika- formowacza szkła wykonywał taką pracę ,pracując w zespole z innymi hutnikami.

Sąd zważył, co następuje:

Przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie, czy ubezpieczonemu przysługuje emerytura z zastosowaniem obniżonego wieku emerytalnego, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.). Powołana ustawa w dziale X rozdział 2 zawiera szczególną regulację przejściową, dotyczącą niektórych ubezpieczonych, zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed dniem 01.01.1999 r.

W art. 184 ustawy zostało przewidziane prawo do wcześniejszej emerytury dla zamkniętego katalogu ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31.12.1948 r., którzy do końca 1998 r. spełnili ustawowo określone wymogi stażowe. Zróżnicowanie warunków przechodzenia na emeryturę ubezpieczonych, o których mowa w art. 184 ustawy w stosunku do innych ubezpieczonych dokonane zostało według kryterium urodzenia, ale także według kryterium posiadania na dzień 01.01.1999 r. wymaganego stażu zawodowego i ubezpieczeniowego.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy, ubezpieczonym, urodzonym po dniu 31.12.1948 r., przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 01.01.1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt. 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje art. 27 ustawy, w świetle którego okres ten wynosi co najmniej
20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Przepisy dotychczasowe w rozumieniu art. 184 powołanej ustawy, to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Z § 1 tego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników, wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Natomiast § 2 ust. 1 stanowi, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W myśl zaś § 4, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny, wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zatem praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 6 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (por. wyroki SN: z dnia 19.05.2011 r., III UK 174/10, LEX nr 901652; z dnia 08.06.2011 r., I UK 393/10, LEX nr 950426; z dnia 01.06.2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638; z dnia 14.09.2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008/21-22/325; z dnia 19.09.2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329; z dnia 06.12.2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22.01.2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009/5-6/75 i z dnia 24.03.2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152).

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat oraz posiadał na dzień 01.01.1999 r. wymagany 25 - letni okres ubezpieczenia oraz złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych OFE za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa.

Kwestią sporną pozostawała natomiast kwalifikacja jego pracy od 26.10.1982r do 6.11.1991r. w Spółdzielni Pracy (...) w T.

Co do zasady ,okresy pracy określone w ust. 1 § 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do rozporządzenia lub w świadectwie pracy. W przedmiotowej sprawie odwołujący się nie dysponował jednak przewidzianymi w wymienionych przepisach odpowiednimi świadectwami wykonywania pracy w szczególnych warunkach i nie miał możliwości ich uzyskania, bowiem zakład pracy został zlikwidowany. Brak takich dokumentów nie może jednak z góry przesądzać o odmowie uwzględnienia ubezpieczonemu spornego okresu zatrudnienia jako pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie bowiem z przekonywującym poglądem Sądu Najwyższego, wyrażonym w uzasadnieniu wyroku z dnia 08 kwietnia 1999 r. ( II UKN 619/98) w postępowaniu przed Sądem nie stosuje się ograniczeń dowodowych, jakie istnieją w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym. Zatem okoliczności wykonywania pracy w szczególnych warunkach mogą być dowodzone wszelkimi środkami dowodowymi, przy czym Sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym. Reasumując, w postępowaniu przed Sądem dopuszczalny jest dowód z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, jeżeli zainteresowany nie może przedstawić świadectwa zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z 17 czerwca 1987 r., IIIPZP 19/87 oraz uchwała SN z 27.05.1985 r. III UZP 5/85- niepublikowana , wyrok SA we Wrocławiu z dnia 14.02.2012 r., III AUa 1717/11, LEX nr 1129731; wyrok SA w Katowicach z dnia 04.11.2008 r., III AUa 3113/08, LEX nr 552003; wyrok SA w Białymstoku z dnia 24.09.2008 r., III AUa 795/08, OSAB 2008/4/60-68).

W związku z powyższym, Sąd oparł się na zeznaniach świadków, ustalając czy wnioskodawca wykonywał rzeczywiście pracę hutnika- formowacza szkła stale, i w pełnym wymiarze czasu pracy dla tego stanowiska tj przez. 6 godzin na dobę W świetle jednoznacznych ustaleń faktycznych Sądu, poczynionych w oparciu o te dowody, nie ulega wątpliwości, iż w całym spornym okresie wykonywał on w pełnym wymiarze czasu pracy pracę określoną w stanowiącym załącznik do powołanego powyżej rozporządzenia wykazie A dział XIII poz.3 tj. pracę przy formowaniu wyrobów szklanych.

Okoliczność, iż jako kierownika zmiany przed rozpoczęciem pracy w zespole hutników oraz po jej zakończeniu wykonywał pewne dodatkowe czynności jako kierownik zmiany związane z przygotowaniem i zabezpieczeniem prawidłowego toku produkcji , nie ma znaczenia i nie wymaga oceny w kontekście pracy wskazanej w poz. 24 Działu XIV załącznika do powołanego rozporządzenia , skoro jako hutnik – formowacz wykonywał pracę tak samo jak pozostali hutnicy z zespołu przez 6 godzin dziennie, a więc w wymiarze pełnego etatu przewidzianego dla stanowiska hutnika - formowacza. Zresztą inaczej tj. pracując w innym wymiarze czasu pracy nie mógłby świadczyć pracy w zespole. Spełniał zatem wymogi z §2 powołanego rozporządzenia z 1983r. .

W konsekwencji, biorąc pod uwagę powyższe ustalenia, Sąd uznał, iż ubezpieczony spełnia przesłanki, wynikające z art. 184 powołanej ustawy w zw. z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.) do nabycia prawa do emerytury. W szczególności osiągnął bowiem wiek 60 lat i posiada wymagany na dzień 1.01.1999 r. okres zatrudnienia (okres składkowy i nieskładkowy łącznie powyżej 25 lat), a także spełnia przesłankę w postaci co najmniej 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Przedmiotowa emerytura, zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 Nr 39 poz. 353 z późn. zm.) została przyznana od pierwszego dnia miesiąca, w którym został złożony wniosek o to świadczenie.

Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W tej mierze miał na uwadze przepis art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W myśl art. 118 ust. 1 tej ustawy organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, z uwzględnieniem tego, iż w razie ustalenia prawa doświadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (ust. 1a). W zdaniu drugim ust. 1a art. 118 ustawy dodano, że organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. W przedmiotowej sprawie wnioskodawca nie dysponował świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych i dopiero w postępowaniu sądowym, poprzez przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków oraz przez ocenę tych dowodów, możliwym było ustalenie czy w spornym okresie wnioskodawca wykonywał prace w warunkach szczególnych w rozumieniu powołanego rozporządzenia. Dlatego też Sąd nie przyjął odpowiedzialności organu rentowego za wydanie błędnej decyzji .

Mając powyższe na uwadze, Sąd działając na mocy wskazanych wyżej przepisów prawa materialnego oraz art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na zasadzie art. 98 k.p.c. w zw. z §11ust 2 rozporządzenia Ministra sprawiedliwości z dnia 28 września 2012r. sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu( t.j z 2013r. poz. 490)

SSO Dariusz Płaczek

(...)

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE