UZASADNIENIE

D. S. w dniu 2 czerwca 2016 r. wniósł pozew domagając się zasądzenia na jego rzecz alimentów w kwocie 600 zł miesięcznie od A. S. i M. C., poczynając od dnia wniesienia pozwu.

W uzasadnieniu pozwu powód podał m.in., że od dnia ślubu w 2005 r. łożył na M. S., a od dnia narodzin w 2007 r. również na A. S., ponieważ pozwana twierdziła, że nie ma pieniędzy. Powód wskazał, że doprowadziło go to do ubóstwa, wykluczenia społecznego, kalectwa, utraty zdrowia fizycznego i psychicznego, dlatego też żąda zasądzenia alimentów od swojej córki A. S., która ma obowiązek mu pomóc oraz od M. C., która ma obowiązek pomóc A. S.. Powód podał, że A. S. posiada dochód w łącznej kwocie(...) zł netto miesięcznie, na który składa się zasiłek rodzinny (...)zł miesięcznie oraz od 1 kwietnia.2016 r. 500 zł z programu „Rodzina 500+”, M. C. posiada zaś dochód w kwocie (...)zł netto miesięcznie.

Pismem z dnia 24 stycznia 2017 r. pełnomocnika powoda sprecyzował żądanie pozwu i wniósł o zasądzenie od M. C. (jako jedynej pozwanej w sprawie) alimentów w kwocie po (...)zł miesięcznie wskazując, że taka kwota jest uzasadniona z uwagi na stan zdrowia powoda, konieczność leczenia, wykupienia leków, brak możliwości podjęcia zatrudnienia, całkowitą niezdolność do zarobkowania i samodzielnego utrzymywania się. Powód na chwilę obecną nie ma własnych źródeł utrzymania. Pozostaje w niedostatku, utrzymuje go rodzina.

Pozwana M. C. w odpowiedzi na pozew wniesionej w dniu 3 marca 2017 r. wniosła o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu pozwana wskazała, że wyrokiem z dnia 15 czerwca 2011 r. rozwiązaniu uległo małżeństwo M. C. i D. S.. Pozwana obecnie zamieszkuje z matką oraz córką, na której utrzymanie musi łożyć sama, bowiem nie ma żadnej pomocy ze strony powoda – nie pomaga w opiece ani nie płaci alimentów na rzecz swojej córki. Minimalne wydatki na zaspokojenie podstawowych, usprawiedliwionych potrzeb córki wynoszą ok.(...) zł miesięcznie. Na kwotę tę składają się m.in. 1/3 opłat za prąd, mieszkanie i media (ok. 300 zł), wyżywienie (ok. 600 zł), wydatki szkolne (100 zł), ubrania, lekarstwa i kosmetyki oraz inne wydatki, np. wycieczki szkolne. Małoletnia jest ponadto pod opieką kardiologa. Wynagrodzenie pozwanej wynosi ok.(...) zł miesięcznie. Czasami nie starcza ono na pokrycie nawet podstawowych wydatków. Pozwana podała, że powód jest z zawodu (...) i nie ma żadnych przeciwwskazań do podjęcia przez niego pracy. M. C. podkreśliła również, że od czasu orzeczenia rozwodu między stronami minęło ponad 5 lat, a rozwód nie został orzeczony z jej winy, a więc nie jest zasadnym żądanie od niej alimentów. Dodatkowo w jej ocenie powód symuluje, iż jego stan zdrowia nie pozwala mu wykonywać pracy zarobkowej.

Sąd ustalił, co następuje:

D. S. i M. C. zawarli związek małżeński w dniu 22 października 2005 r. Ze związku tego strony mają jedną córkę, A. S., ur. (...)

/okoliczność bezsporna, a ponadto dowód:

odpis zupełny aktu małżeństwa – k. 10 akt (...) SO w. T.,

odpis zupełny aktu urodzenia – k. 11 akt (...) SO w. T./

Wyrokiem z dnia 15 czerwca 2011 r. w sprawie (...) Sąd Okręgowy w. T. rozwiązał związek małżeński powoda D. S. i pozwanej M. S. bez orzekania o winie. W wyroku tym Sąd utrzymał obowiązek alimentacyjny powoda względem małol. A. S. w kwocie po 250 zł miesięcznie, ustalony wcześniej ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w. T..

Wyrok rozwodowy uprawomocnił się z dniem 6 lipca 2011 r.

/okoliczność bezsporna, a ponadto dowód:

wyrok z dn. 15.06.2011 r. – k. 118 akt (...) SO w. T./

W czasie orzekania rozwodu powód D. S. miał(...) lata. Zamieszkiwał sam.

Do dnia 28 lutego 2011 r. był zatrudniony w Aeroklubie (...) jako (...)na umowę o pracę na czas nieokreślony, która została rozwiązana za porozumieniem stron. W chwili rozwodu był zarejestrowany w Urzędzie Pracy jako bezrobotny. Decyzją z dnia 31 maja 2011 r. przyznano mu prawdo do zasiłku dla bezrobotnych w kwocie (...) zł miesięcznie przez pierwsze trzy miesiące oraz w kwocie(...)zł miesięcznie przez kolejne trzy miesiące.

D. S. od stycznia 2011 r. leczył się w poradni ortopedycznej. Przechodził rehabilitację z uwagi na zwyrodnienie stawów kolanowych i skrzywienie kręgosłupa. Nie wykupował przepisanych leków z powodu braku środków finansowych, miał również nieopłacone rachunku za prąd oraz zadłużenie z tytułu opłat za mieszkanie. Pomagała mu finansowo rodzina.

Pozwana M. C. miała wówczas(...) lata. Zamieszkiwała wraz z córką i swoją matką, która pomagała jej w opiece nad małoletnią. Pracowała w firmie (...) jako (...), fizycznie, zarabiała(...) zł netto miesięcznie. Przekazywała matce kwotę 400 zł miesięcznie na poczet udziału w kosztach utrzymania mieszkania.

/dowód:

pismo dot. rozwiązania umowy – k. 34 akt (...)SO w. T.,

świadectwo pracy – k. 40 akt (...) SO w. T.,

historia choroby – k. 53-57 akt (...) SO w. T.,

protokół rozprawy – k. 116-117 akt (...) SO w. T.,

decyzja – k. 126, 127 akt (...) SO w. T.,

zaświadczenie – k. 138 akt (...) SO w. T./

W dniu 7 listopada 2011 r. D. S. złożył w tut. Sądzie pozew o obniżenie kwoty alimentów ustalonych na rzecz małol. A. S. w kwocie po 250 zł miesięcznie do kwoty po 200 zł miesięcznie. W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, iż jest w trudnej sytuacji finansowej i zdrowotnej. Nadal był zarejestrowany w PUP jako osoba bezrobotna. Podawał wówczas, że ma skrzywienie kręgosłupa, zwyrodnienie stawu biodrowego i kolanowego. Chodził na bezpłatną rehabilitację i był pod opieką ortopedy. Nie miał orzeczonego stopnia niepełnosprawności. Utrzymywał się z pomocy Gminnego Ośrodka Pomocy (...) w Z. (...)

Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt (...)

Postanowieniem z dnia 26 stycznia 2012 r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego lekarza ortopedy na okoliczność aktualnego stanu zdrowia D. S., czy od 2010 r. nastąpiło pogorszenie stanu jego zdrowia, czy obecnie może on wykonywać pracę zarobkową, jeżeli tak, to w jakim charakterze, czy są jakieś ograniczenia ze względu na jego problemy zdrowotne. W opinii biegły stwierdził, że D. S. ma znacznego stopnia prawostronne skrzywienie kręgosłupa lędźwiowego z przewlekłym zespołem bólowym. Rozpoznał również początkowe zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych bez istotnego upośledzenia funkcji. Biegły stwierdził, że schorzenia układu kostno – stawowego w postaci znacznego skrzywienia kręgosłupa lędźwiowego ogranicza zdolność do wykonywania prac fizycznych, połączonych zwłaszcza z dźwiganiem ciężkich przedmiotów i z przebywaniem w pozycji pochylonej. Opiniowany zachował jednak zdolność do prac lekkich oraz do wszelkich prac wykonywanych w pozycji siedzącej.

Wyrokiem z dnia 14 czerwca 2012 r. Sąd Rejonowy w. T. oddalił powództwo D. S. o obniżenie alimentów.

/dowód:

pozew – k. 2 akt (...) SR w. T.,

opinia biegłego – k. 74-75 akt (...) SR w. T.,

protokół rozprawy – k. 108-110 akt (...) SR w. T.,

wyrok – k. 124 akt (...) SR w. T./

W dniu 21 listopada 2012 r. D. S. ponownie wniósł do tutejszego Sądu pozew o obniżenie alimentów na rzecz małoletniej A. S., domagając się obniżenia alimentów z kwoty po 250 zł miesięcznie do kwoty po 50 zł, poczynając od 15 listopada 2012 r.

Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt (...)

W toku postępowania powód zmienił swoje żądanie i wniósł o ustalenie, że jego obowiązek alimentacyjny względem małoletniej A. S. wygasł z dniem 1 stycznia 2013 r. W uzasadnieniu stanowiska wskazał, iż od stycznia 2013 r. nie będzie w stanie płacić nawet zaproponowanej w pozwie kwoty 50 zł tytułem alimentów z uwagi na zbyt niskie dochody, konieczność wznowienia leczenia oraz na spłatę wcześniejszych zadłużeń w opłatach czynszu i energii elektrycznej.

Wyrokiem z dnia 28 lutego 2013 r. Sąd Rejonowy w. T. oddalił powództwo D. S. o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego. Sąd Okręgowy w. T. wyrokiem z dnia 5 czerwca 2013 r. oddalił apelację D. S..

M. C. miała wówczas (...)lat. W listopadzie 2012 r. i w grudniu 2012 r. otrzymała od powoda na rzecz córki alimenty w kwocie po 50 zł miesięcznie. Od stycznia 2013 r. w ogóle nie dostawała alimentów. Matka dziecka zamierzała złożyć wniosek u komornika o egzekucję alimentów.

D. S. miał wówczas (...) lat. Mieszkał nadal w miejscowości C. w lokalu socjalnym, za które opłata miesięczna wynosiła 17 zł. Od początku 2013 r. przestał płacić alimenty, zaczął zbierać pieniądze na swoje leczenie. Nie miał orzeczonego stopnia niepełnosprawności. Nadal chorował.

/dowód:

pozew – k. 2-6 akt (...) SR w. T.,

protokoły rozpraw – k. 58, 76-78 akt (...) SR w. T.,

wyrok Sądu Rejonowego w. T. – k. 80 akt (...) SR w Toruniu,

wyrok Sądu Okręgowego w. T. – k. 131 akt (...) SR w Toruniu/

W dniu 8 czerwca 2015 r. D. S. ponownie złożył w tut. Sądzie pozew o ustalenie wygaśnięcia jego obowiązku alimentacyjnego względem małol. A. S. począwszy od dnia 2 września 2009 r., a ponadto domagał się zwrotu wszystkich zapłaconych alimentów w kwotach 200 zł, 350 zł, 250 zł i 50 zł z ustawowymi odsetkami.

Sprawę zarejestrowano pod sygn. akt (...)

W dniu 22 października 2015 r. Prokurator Prokuratury Rejonowej Toruń -Wschód w T. działając na rzecz małol. A. S. wniósł pozew przeciwko D. S. domagając się podwyższenia alimentów z kwoty po 250 zł miesięcznie do kwoty 500 zł miesięcznie na rzecz małoletniej.

Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt (...)

Zarządzeniem z dnia 23 października 2015 r. zarządzono połączyć sprawę o sygn. akt (...) ze sprawą o sygn. akt (...) celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygn. akt (...)

Postanowieniem z dnia 10 września 2015 r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego lekarza ortopedy na okoliczność aktualnego stanu zdrowia D. S., czy od 2012 r. nastąpiło pogorszenie stanu jego zdrowia, czy obecnie może on wykonywać pracę zarobkową, jeżeli tak, to w jakim charakterze, czy są jakieś ograniczenia ze względu na jego problemy zdrowotne. W opinii biegły stwierdził, że D. S. ma skrzywienie kręgosłupa piersiowo-lędźwiowego i chorobę zwyrodnieniową stawów kolanowych – postać początkową. Biegły stwierdził, że schorzenia te ograniczają zdolność do pracy fizycznej wymagającej długotrwałego przebywania w pozycji stojącej, dźwigania i pochylania się, nie stanowią jednak przeciwwskazań do wykonywania prac lekkich oraz wszelkich prac wykonywanych w pozycji siedzącej. Biegły nie stwierdził istotnego pogorszenia stanu zdrowia od 2012 r. Zasugerował również przeprowadzenie badania psychiatrycznego opiniowanego z uwagi na olbrzymią demonstrację upośledzenia sprawności nie znajdującą potwierdzenia w obiektywnie stwierdzonych odchyleniach od stanu prawidłowego.

Wyrokiem z dnia 6 czerwca 2016 r. Sąd Rejonowy w. T. oddalił powództwa D. S. o wygaśnięcie jego obowiązku alimentacyjnego względem małol. A. S. oraz podwyższył rentę alimentacyjną od D. S. na rzecz małol. A. S. z kwoty po 250 zł miesięcznie do kwoty po 350 zł miesięcznie. Sąd Okręgowy w. T. wyrokiem z dnia 28 września 2016 r. oddalił apelację D. S..

D. S. miał wówczas(...) lat. Mieszkał nadal w mieszkaniu socjalnym w C.. Otrzymywał doraźną pomoc z (...) oraz od rodziny.

Od grudnia 2012 r. do grudnia 2015 r. D. S. miał ustalony umiarkowany stopień niepełnosprawności. Otrzymywał wówczas zasiłek stały z (...) w kwocie (...) zł miesięcznie. W styczniu 2016 r. ponownie stanął przed komisją ds. orzekania o niepełnosprawności w T.. Orzeczeniem z dnia 19 stycznia 2016 r. zmieniono mu stopień niepełnosprawności z umiarkowanego na lekki - do 31 stycznia 2018 r.

D. S. nadal nie płacił alimentów na rzecz małol. A. S..

M. C. miała wówczas (...) lat, pracowała jako pracownik fizyczny w firmie (...) z wynagrodzeniem (...) zł netto miesięcznie. Nadal mieszkała wraz z córką u swojej matki, której przekazywała kwotę 400 zł miesięcznie na poczet kosztów utrzymania mieszkania.

/dowód:

pozew o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego – k. 3-6 akt (...) SR w. T.,

pozew o podwyższenie alimentów – k. 3-6 akt (...)SR w. T.,

zarządzenie – k. 15 akt (...) SR w. T.,

protokoły rozpraw – k. 41-43, 112-113 akt (...) SR w. T.,

opinia biegłego – k. 53-55 akt (...) SR w. T.,

wyrok Sądu Rejonowego w. T. – k. 117 akt (...) SR w Toruniu,

wyrok Sądu Okręgowego w. T. – k. 201 akt (...) SR w Toruniu/

Obecnie D. S. ma (...) lat. Z zawodu jest (...)

Mieszka w C. w mieszkaniu socjalnym bez bieżącej wody i kanalizacji. Lokal wymaga gruntownego remontu. Koszty utrzymania mieszkania wynoszą: czynsz 81,70 zł, opłata za wywóz śmieci 14 zł, prąd ok. 30 zł co 2 miesiące.

Powód nadal ma orzeczony lekki stopień niepełnosprawności. Może podejmować odpowiednie zatrudnienie na otwartym rynku pracy. W związku z tym utracił zasiłek stały z pomocy społecznej oraz przestał podlegać ubezpieczeniu zdrowotnemu. Został poinformowany przez (...), że winien zgłosić się do Urzędu Pracy celem nabycia prawa do ubezpieczenia zdrowotnego.

D. S. nie zarejestrował się jako bezrobotny w Urzędzie Pracy, bo nie chciał podpisać oświadczenia, że jest gotów podjąć każdą pracę.

Nadal cierpi na problemy z kręgosłupem i stawami kolanowymi. Nie leczy się, bo nie jest ubezpieczony.

/dowód:

zaświadczenie z Powiatowego Urzędu Pracy w T. - k. 5, 122-123 akt,

pismo z (...) w Z. (...) – k. 6 akt,

potwierdzenia przelewów - k. 118-119 akt,

rachunki – k. 119-121 akt,

orzeczenie o stopniu niepełnosprawności - k. 76 akt,

przesłuchanie D. S. - e-protokół z dn. 6.06.2017 r., 25min.57sek. i nast./

Powodowi pomaga rodzina – babcia, brat, wujek. Babcia robi mu zakupy, kupuje leki, czasem przekazuje mu też pieniądze.

Powód nie ma żadnego majątku.

/dowód:

zeznania świadka T. W. - e-protokół z dn. 17.05.2017 r. 5min.30sek. i nast.,

zeznania świadka S. W. - e-protokół z dn. 17.05.2017 r. 16min.33sek. i nast.,

zeznania świadka W. S. - e-protokół z dn. 17.05.2017 r. 29min.30sek. i nast.,

przesłuchanie D. S. - e-protokół z dn. 6.06.2017 r. 25min.57sek. i nast./

Obecnie pozwana M. C. ma (...) lat. Nadal (od 1.02.2006 r.) pracuje w firmie (...) jako pracownik pomocniczy na czas nieokreślony. Jej wynagrodzenie wynosi średnio ok. (...)zł netto miesięcznie, a w przypadku nadgodzin ok(...) zł. Pracuje na trzy zmiany.

/dowód:

przesłuchanie M. C. - e-protokół z dn. 6.06.2017 r., 1godz.07min.18sek. i nast.,

zeznania świadka H. W. - e-protokół z dn. 6.06.2017 r. 2min.26sek. i nast.,

zaświadczenie o zarobkach - k. 169-170 akt/

Pozwana mieszka wraz z matką i córką w mieszkaniu stanowiącym własność jej matki. Wspólnie prowadzą gospodarstwo domowe. Mieszkanie składa się z dwóch pokoi. Matka pozwanej otrzymuje rentę rodzinną po zmarłym mężu w wysokości 1.400 zł netto miesięcznie.

Czynsz za mieszkanie wynosi ok. 550 zł i opłaca go matka pozwanej. Pozwana opłaca rachunek za multimedia w kwocie 132 zł miesięcznie oraz rachunki za prąd, które wynoszą ok. 120 zł co dwa miesiące. Dodatkowo M. C. przekazuje matce co miesiąc kwotę 400 zł na pokrycie kosztów utrzymania.

/dowód:

przesłuchanie M. C. - e-protokół z dn. 6.06.2017 r. 1godz.07min.18sek. i nast.,

zeznania świadka H. W. - e-protokół z dn. 6.06.2017 r. 2min.26sek. i nast.,

zeznania świadka M. W. - e-protokół z dn. 17.05.2017 r. 39min.17sek. i nast.,

rachunek za prąd – k.115 akt/

Pozwana zakupiła na raty pralkę do domu oraz meble do pokoju córki, które spłaca w ratach po ok. 100 zł miesięcznie.

/dowód:

przesłuchanie M. C. - e-protokół z dn. 6.06.2017 r., 1godz.07min.18sek. i nast.,

zeznania świadka M. O. - e-protokół z dn. 17.05.2017 r. 52min.58sek. i nast.,

zeznania świadka M. W. - e-protokół z dn. 17.05.2017 r. 39min.17sek. i nast./

Pozwana pozostaje od 5 lat w związku nieformalnym z M. W.. Nie mieszkają razem, partner pozwanej mieszka z rodzicami, którymi się opiekuje. Nie wspiera pozwanej finansowo.

/dowód

przesłuchanie M. C. - e-protokół z dn. 6.06.2017 r., 1godz.07min.18sek. i nast.,

zeznania świadka M. W. - e-protokół z dn. 17.05.2017 r. 39min.17sek. i nast.,

zeznania świadka H. W. - e-protokół z dn. 6.06.2017 r. 2min.26sek. i nast./

Pozwana ma nerwicę oraz problemy z tarczycą. Nie zażywa leków, bo jej nie stać na ich wykupienie. Leczy się w ramach NFZ.

/dowód:

przesłuchanie M. C. - e-protokół z dn. 6.06.2017 r., 1godz.07min.18sek. i nast.,

zeznania świadka M. W. - e-protokół z dn. 17.05.2017 r. 39min.17sek. i nast.,

zeznania świadka M. O. - e-protokół z dn. 17.05.2017 r. 52min.58sek. i nast.,

zeznania świadka H. W. - e-protokół z dn. 6.06.2017 r. 2min.26sek. i nast./

Pozwanej i jej matce pomaga rodzina. Ciotka czasem kupi im leki, żywność, bieliznę. M. C. nie kupuje sobie odzieży, głównie dostaje ją od rodziny.

/dowód:

przesłuchanie M. C. - e-protokół z dn. 6.06.2017 r., 1godz.07min.18sek. i nast.,

zeznania świadka H. W. - e-protokół z dn. 6.06.2017 r. 2min.26sek. i nast./

Powód przekazywał alimenty na córkę do 2012 r. Obecnie ich nie płaci, egzekucja komornicza jest bezskuteczna.

Pozwana obecnie nie otrzymuje na córkę alimentów z Funduszu Alimentacyjnego ani wsparcia finansowego z programu „Rodzina 500+” z uwagi na minimalne przekroczenie progu dochodowego.

/dowód:

przesłuchanie M. C. - e-protokół z dn. 6.06.2017 r., 1godz.07min.18sek. i nast.,

zeznania świadka M. O. - e-protokół z dn. 17.05.2017 r. 52min.58sek. i nast.,

zeznania świadka M. W. - e-protokół z dn. 17.05.2017 r. 39min.17sek. i nast.,

zaświadczenie – k. 90 akt,

zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji - k. 91 akt/

Pozwana nie jest właścicielką żadnej nieruchomości. Nie ma oszczędności. Gdy uda jej się odłożyć 50-60 zł, to w kolejnym miesiącu wydaje te pieniądze na potrzeby córki.

/dowód:

przesłuchanie M. C. - e-protokół z dn. 6.06.2017 r. 1godz.07min.18sek. i nast./

Małoletnia A. S. ma obecnie (...)lat. Uczy się w szkole publicznej, nie je w szkole obiadów. Nie chodzi na dodatkowe odpłatne zajęcia. Co miesiąc musi uiszczać opłatę w wysokości 20 zł na wyjścia klasowe.

/dowód:

p rzesłuchanie M. C. - e-protokół z dn. 6.06.2017 r. 1godz.07min.18sek. i nast./

Małoletnia ma problemy z sercem, leczy się w ramach NFZ u kardiologa. Kolejna wizyta ma się odbyć w styczniu 2018 r.

/dowód:

przesłuchanie M. C. - e-protokół z dn. 6.06.2017 r., 1godz.07min.18sek. i nast.,

zeznania świadka H. W. - e-protokół z dn. 6.06.2017 r. 2min.26sek. i nast.,

dokumentacja medyczna małol. A. - k. 96-103, 106 akt/

Pozwany nie interesuje się małoletnią, nie pomaga w opiece nad nią.

/dowód:

zeznania świadka M. O. - e-protokół z dn. 17.05.2017 r. 52min.58sek. i nast.,

zeznania świadka M. W. - e-protokół z dn. 17.05.2017 r. 39min.17sek. i nast./

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach sprawy (...) Sądu Okręgowego w. T. i spraw (...), (...), (...) Sądu Rejonowego w. T., a ponadto na podstawie zeznań świadków oraz przesłuchania stron.

Sąd przyjął za wiarygodne dowody w postaci dokumentów złożonych przez strony do akt sprawy, albowiem nie było podstaw do ich podważenia. W szczególności jednak żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności. Powód powoływał się wprawdzie na swój ciężki stan zdrowia uniemożliwiający mu – jego zdaniem – podjęcie jakiejkolwiek pracy, w żaden sposób nie podważył jednak aktualnego orzeczenia o stopniu jego niepełnosprawności.

Zgodnie z art. 230 kpc uznano za bezsporne okoliczności faktyczne zawarte w pozwie, pismach procesowych złożonych w sprawie, którym strona przeciwna nie zaprzeczyła, gdyż nie budziły wątpliwości co do zgodności z prawdziwym stanem rzeczy i znalazły, w odpowiednim zakresie, potwierdzenie w pozostałym materiale procesowym.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków M. W., M. O., H. W., T. W., S. W. i W. S. w zakresie, w jakim znalazły potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym. Sąd miał na uwadze, że każdy ze świadków jest związany z jedną ze stron procesu i z jej perspektywy postrzega stan faktyczny, tak więc przy ocenie ich zeznań Sąd wziął pod uwagę ich subiektywny charakter. Drobne nieścisłości i rozbieżności w zeznaniach świadków wynikały natomiast niewątpliwie z ich niedokładnej wiedzy o szczegółach stanu faktycznego.

Sąd co do zasady uznał za wiarygodne również zeznania stron w zakresie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Były one bowiem rzeczowe, dokładne i logiczne. Znalazły także potwierdzenie w stosownych dokumentach urzędowych i prywatnych. Sąd miał jednak na uwadze, że każda ze stron oceniała poszczególne zdarzenia w sposób subiektywny i starała się przedstawić swoją sytuację w sposób jak najbardziej korzystny w kontekście toczącego się procesu. W szczególności w ocenie Sądu w materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie nie znalazło potwierdzenia subiektywne stanowisko powoda, że nie może on podjąć pracy, gdyż jego stan zdrowia jest bardzo ciężki.

Przechodząc do rozważań prawnych należy wskazać, że zgodnie z art. 60 § 1 kro małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Przesłanki tego obowiązku polegają na kumulatywnym wystąpieniu niedostatku oraz braku wyłącznej winy rozkładu pożycia po stronie małżonka uprawnionego, podczas gdy zobowiązany musi mieć możliwości zarobkowe i majątkowe do świadczenia w odpowiednim zakresie. Gdy zaistnieją łącznie te trzy przesłanki, sąd zobowiązany jest orzec alimenty na podstawie art. 60 § 1 kro. Zakres świadczeń jest „odpowiedni" do potrzeb uprawnionego i możliwości zobowiązanego [S. T., Komentarz do art.60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w: A. M., D. H., H. J., L.-R. A., O. A., S. T., S. A., Z. A., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Opublikowano: LEX, 2013, Stan prawny: 2013.06.30].

Wedle poglądów doktryny i orzecznictwa, stan niedostatku jest to brak własnych środków utrzymania (zarobków lub dochodów) oraz możliwości pełnego zaspokojenia potrzeb uprawnionego, które należy uznać za uzasadnione w jego konkretnej, rozpatrywanej indywidualnie sytuacji życiowej (społecznej, zdrowotnej, wiekowej). Nie jest natomiast w niedostatku ten, kto: 1) jest zdolny do pracy, a jednak nie chce pracować, 2) ten, kto uzyskuje dochody wystarczające na koszty utrzymania, choć nie pochodzą one z pracy, 3) ani również osoba niezdolna do pracy i niemająca dochodów wystarczających na pokrycie kosztów utrzymania, jeśli jest właścicielem przedmiotów majątkowych, których zbycie jest możliwe i dostarczyłoby funduszy wystarczających na koszty utrzymania, np. przychody z ulokowanych w banku dużych oszczędności [por. wyroki SN: z dnia 5 czerwca 1962 r., I CR 444/61, OSNCP 1962, nr 10, poz. 227, z dnia 19 maja 1975 r., III CRN 55/75, OSNC 1976, nr 6, poz. 133, z dnia 5 lipca 2000 r., I CKN 226/00, LEX nr 51343; orzeczenie SN z dnia 28 września 1958 r., II CR 817/57, OSPiKA 1959, poz. 294 oraz S. T., Komentarz do art.60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w: A. M., D. H., H. J., L.-R. A., O. A., S. T., S. A., Z. A., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Opublikowano: LEX, 2013, Stan prawny: 2013.06.30].

Jak trafnie wskazał Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 10 lutego 2004 r., I ACa 1422/2003, Wokanda 2005, nr 2, s. 46: „Niedostatek stanowiący podstawę zasądzenia alimentów na rzecz rozwiedzionego małżonka (art. 60 § 1 kro) ma charakter względny, stąd małżonek domagający się alimentów winien w pełni wykorzystać wszystkie możliwości w celu uzyskania dochodów niezbędnych do zaspokojenia usprawiedliwionych własnych potrzeb".

Zakres świadczenia alimentacyjnego zależy od „usprawiedliwionych potrzeb" uprawnionego, przy uwzględnieniu „możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego”. Usprawiedliwione potrzeby uprawnionego obejmują przede wszystkim wydatki związane z utrzymaniem na poziomie minimum socjalnego m.in. na zakup wyżywienia, ubioru, leków, podstawowych środków higienicznych do życia. Z kolei zakres możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego jest rozumiany w doktrynie i orzecznictwie szeroko. Zasadne bowiem jest oparcie się na możliwościach zarobkowych pozwanego, a nie tylko na jego aktualnych zarobkach. Zakres obowiązku alimentacyjnego może i powinien być większy od wynikającego z faktycznych zarobków i dochodów zobowiązanego, jeśli przy pełnym i właściwym wykorzystaniu jego sił i umiejętności zarobki i dochody byłyby większe, a istniejące warunki społeczno-gospodarcze i ważne przyczyny takiemu wykorzystaniu nie stoją na przeszkodzie [tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 maja 1975 r. III CRN 48/75 Lex nr 7702].

Z kolei, zgodnie z przepisem art. 60 § 3 kro, czas trwania obowiązku alimentacyjnego w odniesieniu do małżonka nie uznanego za winnego rozkładu pożycia (art. 60 § 1 kro), jest z góry ograniczony terminem. Jego obowiązek wygasa po pięciu latach od orzeczenia rozwodu.

Przepis art. 60 § 3 kro przewiduje jednak, że z uwagi na szczególne okoliczności, istnieje możliwość przedłużenia tego terminu przez sąd na żądanie uprawnionego. Do wyjątkowych okoliczności uzasadniających przedłużenie obowiązku alimentacyjnego, o którym mowa w art. 60 § 3 in fine kro, orzecznictwo SN zalicza m.in.: kalectwo, chorobę psychiczną, długotrwałość pożycia małżonków, znaczne dysproporcje w ich statusie materialnym po rozwodzie, obiektywne przyczyny uniemożliwiające lub ograniczające zarobkowanie, a także możliwość pomocy ze strony innych członków rodziny (por. uchwała SN z dnia 31 października 1973 r., III CZP 58/73, OSNCP 1974, nr 5, poz. 85; uchwała SN z dnia 16 kwietnia 1975 r., III CZP 22/75, OSNCP 1976, nr 3, poz. 36; wyrok SN z dnia 12 września 2001 r., V CKN 445/00, LEX nr 52490). Wyjątkowymi okolicznościami, o których mowa, są nie tylko nagłe zdarzenia – wypadki powodujące kalectwo, ale również niektóre choroby, wywołujące silny rozstrój zdrowia, np. prowadzące do poważnych operacji (por. wyrok SN, 1998-09-03, I CKN 1029/97, LEX nr 1215906). Nie są jednak wyjątkowymi okolicznościami w rozumieniu art. 60 kro stopniowy ubytek sił, dolegliwości i schorzenia byłego małżonka, występującego z żądaniem przedłużenia terminu pięcioletniego, dotykające go w miarę upływu życia.

Sąd Najwyższy przyjmuje, że przedłużenie pięcioletniego terminu przewidzianego w art. 60 § 3 kro może nastąpić tylko wtedy, gdy wyjątkowe okoliczności, wymienione w tym przepisie, powstały przed upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu (wyrok SN z dnia 28 stycznia 1999 r., III CKN 1041/98, LEX nr 36457).

W orzecznictwie podkreślono, że obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi małżonkami stanowi kontynuację obowiązku alimentacyjnego istniejącego w czasie trwania małżeństwa (z art. 27 kro), to jego przedłużenie polega na przekształceniu obowiązku małżonka niewinnego na obowiązek alimentacyjny oparty na zasadach ogólnych (uchwała SN z dnia 26 lutego 1970 r., III CZP 109/69, OSNCP 1970, nr 10, poz. 181).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że bezspornym w sprawie jest, iż wyrokiem z dnia 15 czerwca 2011 r. małżeństwo powoda i pozwanej zostało rozwiązane przez rozwód bez orzekania o winie. Wyrok ten uprawomocnił się z dniem 6 lipca 2011 r., a zatem ponad 5 lat temu.

W ocenie Sądu po stronie powoda nie zachodzi niedostatek w rozumieniu art. 60 § 1 kro, jak również powód nie udowodnił, by jego przypadek należało traktować jako wypadek szczególny uzasadniający przedłużenie obowiązku alimentacyjnego poza okres 5-letni od chwili uprawomocnienia się wyroku rozwodowego stron.

W przedmiotowej sprawie nie ulega wątpliwości, iż powód nie ma obecnie środków finansowych, które pozwoliłyby mu na zaspokojenie swoich usprawiedliwionych potrzeb. W ocenie Sądu powód jednak sam doprowadził do tej sytuacji. Przy dołożeniu minimum należytej staranności powód byłby bowiem w stanie podjąć pracę i zapewnić sobie środki finansowe na zaspokojenie swoich potrzeb, w tym także na leczenie.

Z opinii biegłego sądowego sporządzonej w sprawie (...) w październiku 2015 r. wynika, iż powód ma wprawdzie skrzywienie kręgosłupa piersiowo-lędźwiowego i chorobę zwyrodnieniową stawów kolanowych – postać początkową, może jednak podejmować prace lekkie oraz wszelkie prace wykonywane w pozycji siedzącej. Schorzenia te ograniczają jedynie zdolność do pracy fizycznej wymagającej długotrwałego przebywania w pozycji stojącej, dźwigania i pochylania się.

Podkreślić jednak należy, że opinia ta została sporządzona w okresie, kiedy powód miał jeszcze orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności. Takim orzeczeniem legitymował się on bowiem od grudnia 2012 r. do grudnia 2015 r. Otrzymywał wówczas zasiłek stały z (...) w kwocie (...)zł miesięcznie.

Decyzją z dnia 19 stycznia 2016 r. powód uzyskał natomiast jedynie orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności – do 31 stycznia 2018 r. Lekarz orzecznik stwierdził, że obecnie może on podejmować odpowiednie zatrudnienie na otwartym rynku pracy. W związku z tym utracił zasiłek stały z pomocy społecznej oraz przestał podlegać ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Nie może również umknąć uwadze, że D. S. został poinformowany przez (...), że winien zgłosić się do Urzędu Pracy celem nabycia prawa do ubezpieczenia zdrowotnego. Nie zarejestrował się on jednak w Powiatowym Urzędzie Pracy, aby nadal móc nadal korzystać z opieki medycznej w ramach NFZ. W toku procesu podnosił, że nie zrobił tego, ponieważ wymagano od niego oświadczenia, że jest gotów podjąć każdą pracę, a tego - z uwagi na swój stan zdrowia - nie mógł uczynić. Jest to jednak subiektywna ocena powoda. Lekarz orzecznik stwierdził bowiem, że jest on obecnie osobą niepełnosprawną tylko w stopniu lekkim i może podejmować odpowiednie zatrudnienie na otwartym rynku pracy.

Powód z zawodu jest (...) Winien zatem w pełni wykorzystać wszystkie możliwości w celu uzyskania dochodów niezbędnych do zaspokojenia własnych usprawiedliwionych potrzeb. W ocenie Sądu, przy dołożeniu należytej staranności, byłby on zatem w stanie zaspokoić swoje usprawiedliwione potrzeby. Może on bowiem podjąć pracę, chociaż w nieco ograniczonym zakresie. W efekcie Sąd uznał, że powód ma możliwość samodzielnego utrzymania się na skromnym i oszczędnym, ale godnym poziomie życia. Zauważyć trzeba przy tym, że nie ma on żadnych nadzwyczajnych wydatków, które dodatkowo obciążałyby jego budżet. Ponosi on zwykłe koszty utrzymania dorosłej osoby. Koszt utrzymania mieszkania gminnego, które zajmuje, nie jest wysoki. Mógłby również korzystać z publicznej służby zdrowia i refundowanych leków, gdyby podjął zatrudnienie lub zarejestrował się jako osoba bezrobotna. Dlatego zdaniem Sądu nie można więc mówić o tym, aby powód pozostawał w niedostatku.

W ocenie Sądu powód nie udowodnił również, by jego przypadek należało traktować jako wypadek szczególny uzasadniający przedłużenie obowiązku alimentacyjnego poza okres 5-letni od chwili uprawomocnienia się wyroku rozwodowego stron.

Sąd nie przeoczył faktu, że powód ma problemy zdrowotne, lecz w ocenie Sądu z przyczyn wskazanych wcześniej, nie są to okoliczności, które zasługują na miano wyjątkowych określonych w art. 60 § 3 kro. Nadal cierpi on na problemy z kręgosłupem i stawami kolanowymi. Nie leczy się, bo nie jest ubezpieczony, co z kolei jest wynikiem jego nieracjonalnych decyzji, tj. braku rejestracji jako osoba bezrobotna. W ocenie Sądu oczywistym jest bowiem, że nikt nie wymagałby od powoda podjęcia każdego zatrudnienia, w tym nieodpowiadającego jego możliwościom zdrowotnym.

Z orzeczeń lekarzy orzekających w komisji ds. niepełnosprawności wydawanych na przestrzeni lat wynika, że stan zdrowia powoda się stopniowo poprawia, skoro w styczniu 2016 r. stopień jego niepełnosprawności został zmieniony z umiarkowanego na lekki. Ponadto z orzeczeń tych, jak również z opinii biegłych sporządzających opinie w poprzednich sprawach sądowych wynika, że stan zdrowia powoda nie jest aż tak ciężki, jak próbuje on okazać. Powód nie przestawił również żadnego dokumentu stwierdzającego jego całkowitą niezdolność do wykonywania pracy. Co za tym idzie, powód – wbrew temu, co twierdzi – nie wykazał, że jest osobą niezdolną do pracy.

Stan zdrowia powoda podyktowany jest z pewnością częściowo jego nieracjonalnymi decyzjami, wskutek których nie jest on objęty bezpłatną opieką zdrowotną i obecnie nie leczy się, przez co pozbawia się możliwości poprawy swojego funkcjonowania, również na polu zawodowym. Ponadto na jego stan zdrowia ma również niewątpliwie wpływ upływający czas i jego wiek. Nie są natomiast wyjątkowymi okolicznościami w rozumieniu art. 60 kro stopniowy ubytek sił, dolegliwości i schorzenia byłego małżonka, występującego z żądaniem przedłużenia terminu pięcioletniego, dotykające go w miarę upływu życia.

Wskazać należy, iż sprawą drugorzędną w tym momencie – wobec ustalenia, że powód nie znajduje się w niedostatku w rozumieniu art. 60 § 1 kro ani że nie zachodzą wyjątkowe okoliczności, o których mowa w art. 60 § 3 kro - stają się rozważania odnośnie możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanej. Zaznaczenia jednak mimo wszystko wymaga, że pozwana ze swojej pracy zarobkowej osiąga dochód w wysokości średnio 1.700 zł netto miesięcznie. Pracuje ona w systemie trzyzmianowym, nie ma więc możliwości podjęcia dodatkowego zatrudnienia. Nie sposób więc przyjąć, by jej możliwości zarobkowe pozwalały na płacenie alimentów na rzecz byłego męża w jakiejkolwiek kwocie.

Ponadto pozwana sama wychowuje i utrzymuje małoletnią córkę stron. Pozwany od 2012 r. w żaden sposób nie przyczynia się do partycypowania w kosztach utrzymania małoletniej, nie pomaga w opiece nad nią, od 2009 r. nie widział się w ogóle z córką. Pozwana musi w tej sytuacji ze swojej pensji utrzymać nie tylko siebie, ale też w całości córkę, jak również ponosić samodzielnie trudy jej wychowania. W ocenie Sądu w sytuacji, gdy powód nie łoży w żaden sposób na swoją małoletnią córkę, zasądzenie na jego rzecz alimentów od matki dziecka byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że w okolicznościach sprawy brak jest podstaw do uwzględnienia powództwa o zasądzenie od pozwanej M. C. alimentów na rzecz D. S. i dlatego w punkcie I sentencji wyroku powództwo w całości oddalił.

W punkcie II sentencji wyroku Sąd przyznał adwokatowi S. P. ze Skarbu Państwa kwotę 120 zł powiększoną o podatek od towarów i usług tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu na podstawie § 2 pkt 1, § 4, § 10 ust. 1 pkt 9 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U.2015.1801).

W punkcie III sentencji sąd przyznał adwokatowi A. P. ze Skarbu Państwa kwotę 120 zł powiększoną o podatek od towarów i usług tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu na podstawie § 2 pkt 1, § 4, § 10 ust. 1 pkt 9 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U.2015.1801).

Brak było podstaw do ustalenia kosztów należnych pełnomocnikom od wartości przedmiotu sporu, albowiem obowiązek zwrotu kosztów nie obciążał zobowiązanej, która wygrała sprawę w całości.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE