UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 8 listopada 2013 r.

Decyzją z dnia 10.05.2013 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. , na podstawie przepisów ustawy z dnia 17.12.1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153,
poz. 1227 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił W. G. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów, określonych w art. 184 powołanej ustawy, od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury, ponieważ nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, a jedynie 3 lata i 5 miesięcy takiej pracy. Do stażu tego organ rentowy nie doliczył wnioskodawcy okresów zatrudnienia w Kombinacie Budowlanym
w T. od 01.08.1980 r. do 30.06.1982 r., od 01.02.1985 r. do 30.06.1986 r., od 01.05.1987 r. do 30.06.1989 r. i od 01.08.1989 r. do 30.06.1991 r. na stanowisku kierowcy, ponieważ z dokumentacji pracowniczej nie wynika, aby w tym czasie pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Od decyzji tej odwołał się W. G. , domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że pracował w szczególnych warunkach w Kombinacie Budowlanym w T. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony typu S. (...) i K. oraz w Hucie (...) w D. w charakterze topiarza szkła.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Podniósł też, że za sporne okresy odwołujący nie przedłożył świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że W. G., w dniu (...) ukończył 60 lat życia. Na dzień 01.01.1999 r. odwołujący udowodnił 27 lat, 3 miesiące
i 19 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 3 lat i 5 miesięcy z tytułu zatrudnienia w Kombinacie Budowlanym w T. od 01.07.1982 r. do 30.09.1982 r., od 01.11.1982 r. do 31.01.1985 r., od 01.07.1986 r. do 30.04.1987 r. i od 01.07.1989 r. do 31.07.1989 r. w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony typu K..

We wniosku z dnia 10.04.2013 r. ubezpieczony wniósł o przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury.

Zaskarżoną decyzją z dnia 10.05.2013 r. ZUS Oddział w T. odmówił W. G. przyznania prawa do emerytury, ponieważ wnioskodawca nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Odwołujący nie przystąpił do OFE.

(okoliczności bezsporne)

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

Od 01.08.1980 r. do 30.06.1982 r., od 01.02.1985 r. do 30.06.1986 r., od 01.05.1987 r. do 30.06.1989 r. i od 01.08.1989 r. do 30.06.1991 r. odwołujący W. G. pracował
w Kombinacie Budowlanym w T. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony typu S., K. i K.. Samochodami tymi woził cegłę, piasek, żwir
i ziemię. Obowiązki kierowcy samochodu ciężarowego wnioskodawca wykonywał w pełnym wymiarze godzin i nie był kierowany do jakiejkolwiek innej pracy. W szczególności nie był mechanikiem i nie zajmował się naprawami samochodów, co leżało w gestii mechaników.

dowód:

-: świadectwo pracy z dnia 27.06.1991 r.- k. 9 cz. III akt ZUS,
-: zeznania świadka S. D.- 00:09:40- 00:12:30,
-: zeznania świadka F. M.- 00:15:32-00:16:31,

Od 08.07.1991 r. do 07.06.1999 r. odwołujący pracował w Hucie (...) w D. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako topiarz szkła. Jego praca polegała na topieniu szkła, tj. zasypie surowca w postaci zestawu szklarskiego do pieca, a następnie pilnowaniu tego pieca i całego reżimu technologicznego topienia szkła.

dowód:

-: świadectwo pracy z dnia 30.06.1999 r.- k. 12 cz. III akt ZUS,

-: zeznania świadka K. S.- 00:02:38-00:07:28,

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów
i zeznania świadków.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków K. S., S. D. i F. M., którzy złożyli depozycje odnośnie rodzaju czynności wykonywanych przez odwołującego w spornych okresach zatrudnienia
w Kombinacie Budowlanym w T. i w Hucie (...)
w D.. Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż były wewnętrznie spójne, logiczne i przekonujące w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Z zeznań świadków S. D. i F. M. w sposób wyraźny wynika, że w okresie zatrudnienia w Kombinacie Budowlanym w T. wnioskodawca stale
i w pełnym wymiarze godzin pracował w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Na podstawie zeznań świadka K. S. można zaś stwierdzić, że w szczególnych warunkach odwołujący pracował również w Hucie (...) w D. w charakterze topiarza szkła. Okoliczność ta znalazła potwierdzenie w zalegającym w aktach organu rentowego świadectwie pracy z dnia 30.06.1999 r.

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie nie budziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności.

Sąd rozważył, co następuje:

Przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie, czy odwołującemu W. G. przysługuje tzw. wcześniejsza emerytura z zastosowaniem obniżonego wieku emerytalnego, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Powołana ustawa w dziale X rozdział 2 zawiera szczególną regulację przejściową, dotyczącą niektórych ubezpieczonych, zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed dniem 01.01.1999 r.

W art. 184 ustawy zostało przewidziane prawo do wcześniejszej emerytury dla zamkniętego katalogu ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31.12.1948 r., którzy do końca 1998 r. spełnili ustawowo określone wymogi stażowe. Zróżnicowanie warunków przechodzenia na emeryturę ubezpieczonych, o których mowa w art. 184 ustawy w stosunku do innych ubezpieczonych dokonane zostało według kryterium urodzenia, ale także według kryterium posiadania na dzień 01.01.1999 r. wymaganego stażu zawodowego i ubezpieczeniowego.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy, ubezpieczonym, urodzonym po dniu 31.12.1948 r., przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 01.01.1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt. 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje art. 27 ustawy, w świetle którego okres ten wynosi co najmniej
20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Przepisy dotychczasowe w rozumieniu art. 184 powołanej ustawy, to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Z § 1 tego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników, wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Natomiast § 2 ust. 1 stanowi, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl zaś § 4, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny, wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat oraz posiadał na dzień 01.01.1999 r. wymagany 25- letni okres ubezpieczenia i nie przystąpił do OFE.

Kwestią sporną pozostawała natomiast kwalifikacja jego pracy od 01.08.1980 r. do 30.06.1982 r., od 01.02.1985 r. do 30.06.1986 r., od 01.05.1987 r. do 30.06.1989 r. i od 01.08.1989 r. do 30.06.1991 r. w Kombinacie Budowlanym w T. oraz od 08.07.1991 r. do 07.06.1999 r. w Hucie (...) w D..

Odmawiając zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach tych okresów zatrudnienia organ rentowy podniósł, że wnioskodawca za okresy te nie przedłożył świadectw wykonywania pracy w takim charakterze.

Brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie świadczy o tym, że ubezpieczony faktycznie pracy takiej nie realizował. W postępowaniu przed sądem nie stosuje się bowiem ograniczeń dowodowych, jakie istnieją w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym. Zatem okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach może być dowodzona wszelkimi środkami dowodowymi, przy czym sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym. Reasumując, w postępowaniu przed Sądem dopuszczalne jest dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w sytuacji, gdy wnioskodawca nie jest w stanie wykazać tej okoliczności
w oparciu o dokumenty (por. uchwały SN: z dnia 17.06.1987 r., III PZP 19/87, OSNC 88/10/132 i z dnia 27.05.1985 r. III UZP 5/85, LEX nr 14635).

W związku z powyższym, Sąd oparł się na zeznaniach świadków celem ustalenia okoliczności związanych z charakterem pracy i zakresem obowiązków wnioskodawcy
w spornych okresach.

Jednocześnie Sąd miał na uwadze, że dla oceny, czy pracownik pracował
w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. (por. wyroki SN: z dnia 19.05.2011 r., III UK 174/10, LEX nr 901652; z dnia 08.06.2011 r., I UK 393/10, LEX nr 950426; z dnia 01.06.2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638; z dnia 14.09.2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008/21-22/325; z dnia 19.09.2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329; z dnia 06.12.2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22.01.2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009/5-6/75 i z dnia 24.03.2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152).

Na podstawie jednoznacznych ustaleń faktycznych, poczynionych w oparciu o te dowody, Sąd uznał, że w spornych okresach odwołujący pracował w szczególnych warunkach.

Jak bowiem wynika z ustaleń Sądu, od 01.08.1980 r. do 30.06.1982 r., od
01.02.1985 r. do 30.06.1986 r., od 01.05.1987 r. do 30.06.1989 r., pracując w Kombinacie Budowlanym w T. wnioskodawca w pełnym wymiarze godzin był kierowcą samochodu ciężarowego typu S., K. i K.. Oprócz czynności kierowcy nie wykonywał żadnych innych prac. W szczególności nie był mechanikiem i nie zajmował się naprawami samochodów.

Realizowana przez ubezpieczonego w tym czasie praca wymieniona została
w dziale VIII, zatytułowanym: „W transporcie i łączności” pkt 2 (prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

W oparciu o zeznania świadka K. S. Sąd uznał, że również
w okresie zatrudnienia w Hucie (...) w D. od 08.07.1991 r. do 07.06.1999 r. ubezpieczony pracował w szczególnych warunkach. W tym czasie bowiem w pełnym wymiarze godzin pracy był topiarzem szkła, a jego praca polegała na topieniu szkła, tj. zasypie surowca w postaci zestawu szklarskiego do pieca, a następnie pilnowaniu tego pieca i całego reżimu technologicznego topienia szkła. Okoliczność zatrudnienia wnioskodawcy w tym okresie w pełnym wymiarze czasu pracy na takim stanowisku i w takim charakterze potwierdza treść świadectwa pracy z dnia 30.06.1999 r.

Wykonywana przez odwołującego w Hucie (...) w D. praca wymieniona została w dziale XIII pkt 7 „ topienie szkła „) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

W konsekwencji Sąd uznał, że odwołujący legitymuje się 15- letnim stażem pracy
w szczególnych warunkach, co uprawnia go do tzw. wcześniejszej emerytury.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego, w tym art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS oraz
art. 477¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (pkt 2 wyroku). W tej mierze miał na uwadze przepis art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Dopiero bowiem postępowanie sądowe, a w szczególności przeprowadzone w tym postępowaniu dowody z zeznań świadków pozwoliły na ustalenie istotnych, a nie znanych wcześniej organowi rentowemu okoliczności i przesądziły ostatecznie o zasadności wniosku
o emeryturę.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE