UZASADNIENIE

Powód (...) Bank S.A. z siedzibą w W. w pozwie z 30 września 2015 r. skierowanym przeciwko pozwanemu J. W. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwot:

-60.820,88 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od 1 października 2015 r. do dnia zapłaty jako kwoty kapitału,

-8.040,20 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty jako odsetek umownych za okres korzystania z kapitału,

-7.265,71 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem odsetek karnych oraz 85 zł tytułem opłat i prowizji.

Powód w uzasadnieniu podniósł, że zawarł z pozwanym 11 marca 2010 r. umowę kredytu nr (...) \ (...) z której to umowy strona pozwana się nie wywiązała, nie dokonując spłat w wysokościach wskazanych w zawartej umowie. Podnoszona data wymagalności (21 stycznia 2013 r.) jest tożsama z dopuszczeniem się przez stronę pozwaną pierwszej zaległości w spłacie wymagalnych rat. Skutkiem powstania zaległości było wypowiedzenie umowy kredytowej, stawiając całą należność w stan wymagalności. Jak zaznaczył powód, strona pozwany nie spłaciła wymaganej wierzytelności do dnia sporządzenia pozwu ( pozew, k. 3v – 4v).

Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie w sprawie o sygn. akt VI Nc-e 1911234/15 wydał 3 listopada 2015 r. nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, uwzględniając żądanie w całości ( nakaz zapłaty, k. 5v).

Od powyższego nakazu zapłaty pozwany złożył skuteczny sprzeciw, co skutkowało przekazaniem sprawy do rozpoznania sądowi właściwości ogólnej pozwanego ( sprzeciw od nakazu zapłaty, k. 7 -8v, postanowienie, k. 13). Pismem procesowym z 22 maja 2017 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, podnosząc między innymi że powód nie wykazał istnienia długu pozwanego względem powoda, nie została wykazana okoliczność wypłaty kredytu, nie wykazano okresu na który kredyt został ustalony oraz wysokości poszczególnych rat, nie wykazano skutecznego wypowiedzenia umowy kredytu nr (...) \ (...) z 11 marca 2010 r., co wskazuje na brak wymagalności całej należności. Ponadto pozwany podniósł okoliczność niewykazania umocowania do działania w imieniu powoda osób zawierających i wypowiadających umowę kredytową, a przez co brak jest skuteczności zawarcia i wypowiedzenia umowy kredytowej. Niezgodne z prawem było również w ocenie pozwanego naliczanie opłat i prowizji z uwagi na żądanie ich na podstawie klauzul niedozwolonych ( pismo procesowe, k. 90 – 91).

Sąd ustalił, co następuje:

J. W. zawarł, 11 marca 2010 roku, umowę kredytu gotówkowego (...) \ (...) z poprzednikiem prawnym powoda, tj. (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.. Zgodnie z treścią § 1 ust. 4 umowy, wysokość kredytu gotówkowego ustalono na kwotę 87.000,00 zł. W ust. 5 umowy wskazano, że kredyt gotówkowy udzielany jest na okres wskazany w Harmonogramie spłat rat stanowiących załącznik do przedmiotowej umowy.

Zgodnie z § 3 umowy kredyt gotówkowy oprocentowany był według zmiennej stopy procentowej, która w dniu podpisania umowy wynosiła 10,90 % w skali roku.

W § 4 ust. 1 umowy wskazano, że całkowity koszt kredytu gotówkowego wynosi 54.808,55 zł.

Zgodnie z § 10 ust. 1 umowy Bank uprawniony był do wypowiedzenia umowy jeżeli kredytobiorca nie zapłacił w terminach określonych w umowie pełnych rat kapitałowo-odsetkowych kredytu gotówkowego za co najmniej dwa okresy płatności. W ust. 2 wskazano nadto, że Bank może wypowiedzieć umowę w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę innych warunków udzielenia kredytu gotówkowego aniżeli wymienione w ust. 1 lub utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej ( umowa o kredyt, k. 35 – 37).

Pozwany utracił pracę na przełomie 2012/2013 roku. Pracował w Pogotowiu (...). W skutek problemów zdrowotnych pozwany nie został dopuszczony do pracy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał natomiast pozwanemu rentę, której zasadność została następnie potwierdzona przed sądem. Ustalona renta wynosi (...) zł. Pozwany o powyższych okolicznościach zawiadomił bank, podnosząc jednocześnie chęć oraz możliwość regulowania zobowiązań w odpowiednim do możliwości finansowych zakresie ( wyjaśnienia pozwanego, protokół rozprawy z 8 lutego 2017 r., k. 51 – 52, dowód wypłaty świadczenia przez ZUS, k. 67).

Pismem z 4 lutego 2014 r. powód dokonał wypowiedzenia umowy kredytowej (...). Bank wskazał na możliwość rozważenia cofnięcia wypowiedzenia w przypadku uregulowania w okresie wypowiedzenia całości zaległych należności obejmujących kwoty: 12.321,23 zł tytułem należności kapitałowej, 6.888,89 zł tytułem odsetek umownych, 1.099,20 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie oraz 55 zł tytułem kosztów za czynności Banku ( wypowiedzenie umowy, k. 38).

Wypowiedzenie umowy (...) doręczono pozwanemu 11 lutego 2014 roku ( dowód doręczenia, k. 39).

(...) Bank S.A. w W. (nr wyciągu (...) z 30 września 2015 r. stwierdzał, że w księgach bankowych figuruje wymagalne zadłużenie dłużnika J. W. z tytułu zawartej umowy kredytu – umowa (...) \ (...) z 11 marca 2010 r. Na wymagalne zadłużenie składały się następujące kwoty: 60.820,88 zł należności głównej, 8040,20 zł tytułem odsetek umownych za okres korzystania z kapitału w wysokości 12,40 % od dnia 21 stycznia 2013 r. do dnia 1 kwietnia 2014 r., 7265,71 zł, tytułem odsetek za opóźnienie naliczone od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości 10 % od dnia 21 stycznia 2013 r. do dnia 30 września 2015 r. oraz 85 zł tytułem opłat ( wyciąg z ksiąg, k. 21).

Pozwany w miarę możliwości finansowych dokonywał wpłat na rzecz banku w latach 2015 – 2017. Zgodnie z dowodami wpłat, pozwany przekazywał kwotę 500 zł w okresie od kwietnia 2016 r. do marca 2017 r. ( wyjaśnienia pozwanego, protokół rozprawy z 8 lutego 2017 r., k. 51 – 52, dowód wpłaty z 19 stycznia 2017 r., k. 70, k. 78 - 88).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił przede wszystkim w oparciu o załączone do akt dokumenty. W ocenie Sądu treść dokumentów nie budziła wątpliwości a co więcej nie była kontestowana przez strony, wobec czego nie było podstaw do ich kwestionowania.

Sąd pominął wnioski dowodowe strony powodowej złożone wraz z pismem z 18 października 2017 r., oceniając je jako sprekludowane. Zgodnie z dyspozycją art. 217 § 2 k.p.c. sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich we właściwym czasie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności. Zgłoszenie kolejnych twierdzeń i wniosków dowodowych (nawet w odpowiedzi na pismo strony pozwanej) ponad dwa lata po wystąpieniu z powództwem nie jest czasem właściwym w sytuacji, gdy stanowisko strony przeciwnej było powodowi znane w okresie ostatnich kilku miesięcy (stanowisko pozwanego wyrażone w piśmie procesowym strona powodowa otrzymała 28 lipca 2017 roku) i pozostało do zamknięcia rozprawy niezmienione. Strona powodowa nie uprawdopodobniła braku możliwości zgłoszenia tych dowodów we wcześniejszej dacie, zwłaszcza iż nie były to okoliczności nowe a powód był w posiadaniu dowodów na ich poparcie już wcześniej. Powód nie wskazał również aby wystąpiły inne, istotne okoliczności, podnosząc jedynie konieczność ochrony swoich praw jako podstawę zgłoszenia nowych dowodów. W tym zakresie brak było przesłanek do uwzględnienia wniosków powoda.

Sąd zważył, co następuje:

Podnoszona przez pełnomocnika pozwanego argumentacja co do niewykazania wypłaty kredytu czy innych okoliczności dotyczących zawarcia i istnienia umowy o kredyt pomiędzy stronami była chybiona i stanowiła jedynie polemikę procesową. Mając na względzie, że sam pozwany przyznał fakt zawarcia umowy kredytowej z poprzednikiem prawnym powoda, istnienie zobowiązania pomiędzy stronami oraz treść stosunku łączącego strony były okolicznościami wręcz niespornymi. Pozwany nie kwestionował również wysokości zobowiązania wynikającego z powyższej umowy kredytowej ani faktu wypłaty. Pozwany również nie kwestionował faktu dokonywania spłat powyższego kredytu, na okoliczność czego załączył do pism stosowne dowody. W tym zakresie argumentacja pełnomocnika pozwanego o możliwości braku wypłaty kredytu jest zupełnie niezrozumiała. Sąd nie miał wątpliwości, że pomiędzy stronami istniało zobowiązanie wynikające z umowy o kredyt z 11 marca 2010 roku, oznaczonej pod nr (...) \ (...). Sporna była natomiast okoliczność złożenia skutecznego oświadczenia woli przez powoda o wypowiedzeniu powyższej umowy. W świetle materiału dowodowego zebranego w niniejszym postępowaniu Sąd uznał, że wypowiedzenie umowy kredytu dokonane przez stronę powodową pismem z 4 lutego 2014 roku było nieskuteczne. Zgodnie z zasadami rozkładu ciężaru dowodu z art. 6 k.c. kwestia wykazania skuteczności wypowiedzenia umowy o kredyt (...) \ (...) spoczywała na powodzie, wywodzącym z powyższej czynności skutki prawne. Ciężar udowodnienia faktu rozumieć należy z jednej strony jako obarczenie strony procesu obowiązkiem przekonania sądu dowodami o słuszności swoich twierdzeń, a z drugiej konsekwencjami poniechania realizacji tego obowiązku lub jego nieskuteczności. Tą konsekwencją jest zazwyczaj niekorzystny dla strony wynik procesu (por.: wyrok Sądu Najwyższego z 7 listopada 2007 r., sygn. akt II CSK 293/07, LEX nr 487510). W tym przedmiocie należało ocenić, że strona powodowa obowiązkom swym nie podołała. Pozwany istotnie otrzymał oświadczenie woli banku o wypowiedzeniu umowy kredytowej. Jednakże z samego wypowiedzenia umowy o kredyt wynika, że dotyczy ona umowy (...) , podczas gdy powód swoje żądanie opiera na wypowiedzeniu umowy nr (...)\ (...). Powód w odpowiedzi na wezwanie do uzupełnienia braków formalnych z 15 lutego 2016 r. (data stempla) informował, że dla powyższej umowy kredytowej prowadzony jest oznaczony rachunek, zaś sama umowa w systemie bankowym jest ewidencjonowana pod numerem (...). Okoliczność ta nie została jednakże wykazana w żaden sposób, w szczególności nie wynika ona ani z załączonych do akt dowodów, takich jak umowa o kredyt czy wyciąg z ksiąg (...) Bank S.A ani z innych dokumentów. Ponadto powód nie wykazał aby sam pozwany był świadomy w trakcie doręczenia mu wypowiedzenia okoliczności, iż obydwa oznaczenia dotyczą treści tożsamej czynności prawnej.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 61 § 1 k.c. oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. W świetle powołanego przepisu zdarzeniem istotnym dla skuteczności oświadczenia woli jest jego dojście do adresata w taki sposób, aby mógł on zapoznać się z jego treścią. Przedmiotowo istotna jest zatem nie tylko okoliczność doręczenia, ale i treść oświadczenia woli wysłanego do pozwanego. Z treści § 11 ust. 5 umowy o kredyt z 11 marca 2010 r. wynika, że bank zawiadamia kredytobiorcę o wypowiedzeniu umowy w formie pisemnej, listem poleconym. Składając oświadczenie woli o wypowiedzeniu powód winien był wskazać elementy identyfikujące treść łączącego strony stosunku prawnego, a w szczególności oznaczenie (sygnaturę) umowy o kredyt, datę jej zawarcia, podstawy prawne wypowiedzenia, tj. postanowienia wynikające z treści umowy i regulaminu udzielania kredytów obowiązującego w banku, a także przepisy ogólne uprawniające do wypowiedzenia umowy oraz inne elementy umożliwiające osobie, której doręczane jest oświadczenie woli poprawne zidentyfikowanie stosunku prawnego i uchybień których miała się dopuścić, a które uprawniały bank do wypowiedzenia umowy. Jeżeli nawet umowa o kredyt oznaczona była w systemie elektronicznym powoda pod inną sygnaturą (G/10/0505234) to konieczne było wskazanie tej okoliczności w treści wypowiedzenia, wraz z oznaczeniem pierwotnym oraz datą zawarcia umowy. Z analizy wypowiedzenia umowy z 4 lutego 2014 roku wynika, że takich elementów oświadczenie woli powoda jest pozbawione, czyniąc je w tym zakresie bezskutecznym. Nadto z żadnego z dokumentów przedstawionych przez powoda nie sposób ustalić, co do których dwóch lub więcej rat (tj. konkretnych rat płatnych w danym miesiącu) pozwany popadł w opóźnienia w zapłacie. Wskazania tych rat nie zawiera ani oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, ani nawet nie wskazała ich strona powodowa w pozwie, poprzestając jedynie na oznaczeniu daty wymagalności i wyjaśnieniu, iż data ta jest tożsama z dopuszczeniem się przez stronę pozwaną pierwszej zaległości w spłacie wymagalnych rat.
W tym znaczeniu brak było podstaw do uznania, że czynność w postaci oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy kredytu (...)\ (...) doprowadziła do jej skutecznego wypowiedzenia przez powoda.

Sąd rozważył ponadto drugi z podnoszonych przez pozwanego zarzutów, dotyczący niewykazania umocowania do działania w imieniu powoda osoby wypowiadającej umowę kredytową. W ocenie Sądu zarzut ten należało ocenić jako zasadny. Zgodnie z podpisem i pieczęcią widniejącą pod wypowiedzeniem umowy z 4 lutego 2014 r., wypowiedzenia w imieniu banku dokonała A. L. będąca (...) Zespołu Windykacji (...). Brak jednakże w treści oświadczenia woli wskazania z czyjego upoważnienia działała osoba podpisująca wypowiedzenie umowy. Nie wskazywała również strona powodowa aby osobnym dokumentem załączonym do wypowiedzenia wykazano pełnomocnictwo A. L. do dokonania czynności w imieniu banku. Jak wynika z przedłożonego do akt odpisu pełnego z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, dotyczącego (...) Bank S.A. z siedzibą w W., sposób reprezentacji podmiotu możliwy jest poprzez dwóch członków zarządu działających łącznie lub prokurenta. Udzielenie pełnomocnictwa do podjęcia czynności w imieniu banku przez A. L. musiałoby nastąpić w zgodzie z powyższymi zasadami. Powód w toku postępowania nie wykazał zatem, aby A. L. była umocowana do występowania w imieniu (...) Bank S.A. do złożenia oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy o kredyt, a co za tym idzie, że umowa została skutecznie wypowiedziana i kwota całego zobowiązania kredytowego stała się wymagalna.

Skutkiem uznania bezskuteczności wypowiedzenia, jest również przyjęcie iż brak było podstaw do naliczania odsetek karnych, opłat i prowizji od całości kwoty.

Pozwany nie kwestionował, ze nie reguluje rat kredytowych w całości, zgodnie z harmonogramem spłat, ale powód nie dał Sądowi żadnych podstaw do ustalenia jaka kwota roszczenia jest wymagalna jako zaległe raty kredytu na datę orzekania.

Pomimo powyższych przesłanek oddalenia powództwa sąd przeanalizował pozostałą argumentację pozwanego, w ocenie Sądu argumentacja ta pozbawiona była podstaw i uzasadnienia. Pozwany ponad powyższe zarzuty, podniósł również zarzut niezgodnego z prawem naliczania opłat i prowizji z uwagi na żądanie ich na podstawie klauzul abuzywnych. Z treści § 3 ust. 4 umowy o kredyt (...)\ (...) wynika wprost, że za czynności związane z obsługą kredytu gotówkowego bank pobiera opłaty i prowizje zgodnie z obowiązującą w banku „tabelą oprocentowania, opłat i prowizji dla kredytów detalicznych udzielanych klientom indywidualnym - (...). Zgodnie z § 16 umowy kredytobiorca został przez bank poinformowany, ze w przypadku niewykonania zobowiązań wynikających z umowy kredytobiorca może zostać obciążony kosztami wezwań do zapłaty w wysokości określonej w (...), a także kosztami związanymi z sądowym dochodzeniem przez bank należności oraz ich egzekucją.

Z art. 385¹ § 1 k.c. wynika z kolei, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są klauzule umowne, które spełniają łącznie trzy przesłanki pozytywne, tj.: zawarte zostały w umowach z konsumentami, kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają jego interesy. Kontrola abuzywności postanowień umowy wyłączona jest zaś jedynie w przypadku spełnienia jednej z dwóch przesłanek negatywnych, tj.: gdy postanowienie umowne zostało indywidualnie uzgodnione z konsumentem oraz postanowienie umowne określa główne świadczenia stron i jest sformułowane w sposób jednoznaczny.

W tym zakresie to na pozwanym spoczywał ciężar udowodnienia okoliczności na którą się powoływał, w ocenie Sądu pozwany nie wykazał dostatecznej aktywności procesowej, bowiem pozwany winien był wskazać i wykazać na czym polegała niezgodność z prawem naliczania opłat i prowizji, a przede wszystkim które z klauzul umownych uznał za abuzywne i czy spełnione są przesłanki abuzywności z art. 385¹ § 1 k.c. Brak jakiegokolwiek odniesienia się do tej kwestii poza ogólnikowym zarzutem sprawia, że brak jest podstaw do jego uwzględnienia.

Tożsamo ocenił Sąd pozostałe zarzuty podniesione z tzw. ostrożności procesowej. Zarzuty dotyczące przedawnienia długu oraz niewykazania prawidłowości naliczania odsetek umownych oraz odsetek za opóźnienie są bezpodstawne, bowiem wobec rozważań powyższych dotyczących bezskuteczności wypowiedzenia umowy o kredyt z 11 marca 2010 r. i konsekwentnego ustalenia, że całość zobowiązania kredytowego nie stała się wymagalna, nie ma podstaw do przyjęcia aby niewymagalny jeszcze dług uległ przedawnieniu.

Z kolei zarzut dotyczący naruszenia zasad współżycia społecznego przez powoda polegający na nieskorzystaniu z zabezpieczenia i nie wystąpieniu do Towarzystwa (...) S.A. o wypłatę ubezpieczenia nie znajduje oparcia w treści łączącego strony stosunku prawnego. Zgodnie z § 6 ust. 1 pkt 1 jednym z zabezpieczeń była cesja wierzytelności należnych pozwanemu z tytułu umowy ubezpieczenia na życie, ze wskazaniem banku jako uposażonego w 100 %. Podstawą do wypłaty kwoty ubezpieczenia było by zdarzenie polegające na śmierci ubezpieczonego, którym jest pozwany. Zważywszy, że zdarzenie takie nie miało miejsca a pozwany jest aktywnym uczestnikiem postępowania, podnoszenie tego rodzaju zarzutu jest zupełnie niezrozumiałe.

Zgodnie z § 6 ust. 1 pkt 2 drugim zabezpieczeniem była cesja wierzytelności należnych pozwanemu z tytułu umowy ubezpieczenia od ryzyka utraty pracy. By móc wystąpić o wypłatę kwoty ubezpieczenia konieczne jest zaistnienie określonych w umowie ubezpieczenia przesłanek i kryteriów. Przy czym ciężar udowodnienia powyższych okoliczności spoczywał na pozwanym, odmienny pogląd sprowadzałby się bowiem do przyjęcia że powód winien był wykazywać fakt negatywny, tj. wykazać że dane zdarzenie uprawniające do wystąpienia o wypłatę kwoty ubezpieczenia nie zaistniało.

Ponadto pozwany nie wskazał które zasady współżycia społecznego powód naruszył swoim zaniechaniem. Zgodnie z treścią art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

W orzecznictwie przyjmuje się, że przez zasady współżycia społecznego, o których mowa w art. 5 k.c., należy rozumieć podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania w stosunkach społecznych. Przy ustalaniu ich znaczenia można więc odwoływać się do takich powszechnie używanych i znanych pojęć, jak „zasady słuszności”, „zasady uczciwego obrotu”, „zasady uczciwości” czy „lojalności”. Klauzula generalna musi być jednak wypełniona konkretną treścią, odnoszącą się do okoliczności sprawy rozpoznawanej przez sąd. Stwierdzenie, że powód nadużywa prawa podmiotowego, wymaga ustalenia okoliczności pozwalających skonkretyzować, które działania pozostają w sprzeczności z normami moralnymi godnymi ochrony i przestrzegania w stosunkach społecznych (por.: wyrok Sądu Najwyższego z 23 marca 2017 r., V CSK 393/16, Legalis nr 1618115). Pozwany w tym przedmiocie pozostał przy ogólnikowym powołaniu się na zasady współżycia społecznego, co w sposób oczywisty czyni zarzut bezzasadnym

Sąd nakazał pobrać od powoda (...) Bank S.A. w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 2.858 zł tytułem uzupełnienia opłaty sądowej od pozwu bowiem niniejsze postępowanie toczyło się na skutek złożenia skutecznego sprzeciwu zapłaty przez pozwanego, strona występująca o wydanie nakazu zapłaty była zatem stroną w całości przegraną.

O wynagrodzeniu radcy prawnego ustanowionego z urzędu Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c. . Wynagrodzenie pełnomocnika sąd ustalił na podstawie § 8 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1805).

Przewodniczący:	SSO Anna Błażejczyk
Protokolant:	Protokolant Klaudia Kazimierczak

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE