UZASADNIENIE

Pozwem z 9 czerwca 2015 r. pełnomocnik K. K. (dalej jako powódka), działającej w imieniu małoletniego powoda O. P. (1), wniosła o podwyższenie alimentów od pozwanego M. P. (1) na rzecz małoletniego powoda z kwoty po 500 zł miesięcznie do kwoty po 1.200 zł miesięcznie, płatnych do rąk K. K. oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego (k. 1-8).

Po przeprowadzeniu rozprawy wyrokiem zaocznym z 8 września 2015 r. (sygn. akt III RC (...)) Sąd Rejonowy w Złotoryi uwzględnił powództwo w całości. Tym samym wyrokiem zaocznym Sąd zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 426 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sadowych oraz kosztów klauzuli wykonalności, a nadto zasądził od pozwanego na rzecz K. K. kwotę 1.200 zł tytułem zwrotu kosztów w zastępstwa procesowego (k. 63).

Pozwany złożył sprzeciw z 6 lutego 2016 r. od powyższego wyroku zaocznego, który na skutek postanowienia Sądu Okręgowego w Legnicy z 3 stycznia 2017 r. (II Cz (...)) został przyjęty w związku z przywróceniem terminu do jego złożenia (k. 195-197). W sprzeciwie pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie zwrotu kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego (k. 75-80).

W piśmie procesowym z 17 marca 2017 r. pełnomocnik K. K. (dalej jako pełnomocnik powódki) wniosła o utrzymanie w mocy wyroku zaocznego (k. 214-220).

Na rozprawie pełnomocnik powódki podtrzymała stanowisko w sprawie oraz wniosła o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 2.400 zł. Pełnomocnik pozwanego wniosła o oddalenie powództwa (k. 341-343).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

I. K. K. i M. P. (1) są rodzicami małoletniego O. P. (1), który obecnie ma 10 lat.

Strony były małżeństwem. Wyrokiem z 6.11.2008 r. (I RC (...)) Sąd Okręgowy w Legnicy rozwiązał małżeństwo stron przez rozwód bez orzekania o winie. Tym samym wyrokiem Sąd Okręgowy zasądził alimenty od M. P. (1) na rzecz małoletniego O. P. (2) w kwocie po 500 zł miesięcznie.

Dowód: - akta SO w Legnicy (I RC (...)).

W okresie ustalenia alimentów małoletnie dziecko stron miało 1 rok. Uzasadnione wydatki związane z jego utrzymaniem wynosiły 1.000 zł. Powódka wówczas nie pracowała, była na utrzymaniu rodziców. Opieka nad dzieckiem została powierzona powódce. K. K. podjęła się prowadzenia działalności gospodarczej od 2010 r. Pozwany w owym okresie pracował jako ratownik prowadząc działalność gospodarczą polegająca na świadczeniu usług ratownictwa medycznego, zarabiał ok. 2.500 zł netto miesięcznie.

Dowód: - akta SO w Legnicy (I RC (...)).

Uzasadnione wydatki związane z utrzymaniem O. P. (1) wynosiły w chwili złożenia pozwu ok. 1.500 zł miesięcznie, zaś obecnie wynoszą miesięcznie 2.010 zł. Na owe wydatki składają się comiesięczne koszty:

- wyżywienie 600 zł

- lekarstwa stałe 100 zł

- szkoła / materiały, przybory, utrzymanie 100 zł

- ubrania 300 zł

- higiena 100 zł

- rozrywka/kultura 80 zł

- stołówka szkolna 80 zł

- wypoczynek – 300 zł

- leczenie 100 zł

- mieszkaniowe – 250 zł.

O. P. (1) mieszka z matką K. K. i jej partnerem. Do marca 2017 r. mieszkali w mieszkaniu matki K. K., obecnie mieszkają we własnym mieszkaniu.

Małoletni choruje, przyjmuje na stałe leki, ma zapisaną dietę. Wymaga licznych konsultacji medycznych związanych z wyjazdami poza miejsce zamieszkania. K. przebywał w szpitalu, był wówczas pod opieką matki.

O. P. (1) chodzi obecnie do 4 klasy szkoły podstawowej.

Powódka od 2010 r. prowadzi działalność gospodarczą. W chwili wniesienia pozwu zarabiała ok. 3.500 zł (po odliczeniu kosztów prowadzonej działalności). Obecnie jej dochody wynoszą ok. 8.000 zł. Pozostaje w nieformalnym związku. Koszty utrzymania mieszkania wynoszą ok. 900 zł.

Dowód: - akta SO w Legnicy I RC (...)

- wypis z ewidencji działalności gospodarczej, k. 14

- zaświadczenie dot. obozów sportowych, k. 17

- zaświadczenia dot. kolonii, k. 18-19

- koszt komitetu rodzicielskiego, k. 20

- koszty „zielonej szkoły”, k. 21,

- koszty stołówki, k. 22

- dokumentacja medyczna, k. 24-26, 53-55, 57-60, 225-289, 291-294, 298-328

- wydatki medyczne/zdrowotne, k. 23, 27, 31, 290, 295-297, 329

- opłaty mieszkaniowe, k. 28-30, 32-36, 333-337

- dochody powódki, k. 37

Pozwany do grudnia 2014 r. prowadził własną działalność gospodarczą polegająca na świadczeniu usług ratownictwa medycznego. Zarabiał wówczas do 5.000 zł miesięcznie w okresach letnich. Od stycznia 2015 r. podjął pracę w Pogotowiu (...) w L. jako kierowca-ratownik medyczny. Jego średniomiesięczne wynagrodzenie wynosiło ok. 2.400 zł. Obecnie wynosi ponad 2.500 zł.

Pozwany wyrokiem rozwodowym został zobowiązany do zapłaty powódce 75.000 zł tytułem wyrównania udziałów w majątku wspólnym w terminie do 29.12.2008 r.

Pozwany 10.07.2012 r. został obciążony przez pracodawcę kwotą 8.160 zł tytułem kosztów zakupu silnika do samochodu w związku z bezzasadnym i nieprawidłowym prowadzeniem pojazdu marki M., czym doprowadził do uszkodzenia silnika.

Wynagrodzenie pozwanego obciążone jest zajęciami komorniczymi do poziomu kwoty minimalnej, pozostającej poza egzekucją, tj. aktualnie ponad kwotę ok. 1.200 zł. Zajęcia komornicze wynikają z długu bankowego w (...), należności skarbowych z tytułu podatku dochodowego, zadłużenia z karty kredytowej.

Pozwany posiada mieszkanie w C.. Jest ono obciążone hipoteką. M. P. (2) mieszka w C. i w Z. u swojej narzeczonej. Nie ponosi kosztów utrzymania mieszkania w Z..

Pozwany nie łoży na utrzymanie syna. Nie interesuje się dzieckiem, nie chce go odwiedzać, uważa siebie jedynie za ojca biologicznego. Nie pomaga powódce w opiece nad synem, nie łoży na jego utrzymanie w inny sposób.

Dowód: - akta SO w Legnicy I RC (...)

- umowa o pracę, k. 81

- zaświadczenie o dochodach, k. 82, 340

- roczna karta wynagrodzenia, k. 83-84

- pismo Pogotowia (...) dot. szkody w pojeździe, k. 85

- zaświadczenie pracodawcy dot. obciążeń komorniczych, k. 87

- zawiadomienia o egzekucji, k. 88

- zajęcie egzekucyjne z tytułem egzekucyjnym, k .89-90

- wezwanie do zapłaty, k. 91

Sąd zważył, co następuje.

Przedstawiony powyżej, ustalony w sprawie stan faktyczny uzasadniał uwzględnienie powództwa zasadniczej części, a w konsekwencji utrzymanie w mocy w części wyroku zaocznego wydanego w sprawie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż zgodnie z art. 133 § 1 k.r.i.o. rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. W niniejszej sprawie małoletni powód nie posiada majątku wystarczającego na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Stąd też na rodzicach spoczywa obowiązek ponoszenia owych kosztów. Ich wysokość kształtuje norma zawarta w art. 135 § 1 k.r.i.o., zgodnie z którą zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Z kolei według § 2 wskazanego artykułu wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie albo wobec osoby niepełnosprawnej może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego; w takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego.

Nadto, że zgodnie z art. 138 k.r.i.o. w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

Zdaniem Sądu pełnomocnik powódki, składając pozew o podwyższenie alimentów wykazała nastąpienie zmiany stosunków (w rozumieniu art. 138 k.r.i.o.) uzasadniającej uwzględnienie jej powództwa w zasadniczej części.

Sąd dokonał ustaleń na podstawie faktów przytoczonych przez strony procesu, popartych dowodami z dokumentów, które zasadniczo nie były kwestionowane – tak co do zakresu uzyskiwanych przez strony dochodów, jak i wydatków, w tym związanych z utrzymaniem dziecka. Spór dotyczył bowiem oceny tego, w jaki zakresie pozwany winien łożyć na utrzymanie dziecka w ramach obowiązku alimentacyjnego w świetle jego sytuacji majątkowej i finansowej.

Zauważyć na wstępnie należy, że od orzeczenia ustalającego alimenty na rzecz dziecka minęło prawie 9 lat (w dacie złożenia pozwu – prawie 7 lat). Uzasadnione wydatki związane z utrzymaniem dziecka istotnie wzrosły – O. uczęszcza do szkoły, rośnie, posiada potrzeby w zakresie kultury i rozrywki. Ponadto dziecko choruje, przyjmuje na stałe lekarstwa, ma przepisaną dietę. Jest ono obecnie konsultowane medycznie, wielokierunkowo, wymagało hospitalizacji. Podejmowane przez powódkę działania konsultacyjne i medyczne są w ocenie Sądu w pełni uzasadnione. Jako całkowicie nieuzasadnione Sąd uznał natomiast podnoszone przez pozwanego zastrzeżenia co do zasadności niektórych badań. Taka postawa, którą należy jednoznacznie negatywnie ocenić, można uzasadnić jedynie postawą pozwanego, który swój związek z synem uznaje za jedynie biologiczny. Jednocześnie zdaniem Sądu wydatki związane ze zdrowiem dziecka mają obecnie na tyle długotrwały i kosztowny charakter, że konieczne jest ich uwzględnienie w ramach obowiązku alimentacyjnego ciążącego na pozwanym.

Wskazane wyżej okoliczności w powiązaniu ze strukturą wydatków powódki związane z utrzymaniem syna niewątpliwie uzasadniają comiesięczne dużo wyższe obecnie wydatki na syna. Wydatki te pozostają zasadniczo bezsporne w sprawie, przy czym Sąd ustalając ich strukturę i miesięczną wysokość dokonał modyfikacji w kierunku ich urealnienia i racjonalizacji, kierując się zasadą uwzględniania uzasadnionych, nie zaś wszelkich wydatków. Niektóre z owych wydatków mają charakter epizodyczny (leki związane z typowymi infekcjami), inne zbyteczny (korepetycje dla 9-10 letniego dziecka), inne jeszcze lekko zawyżony. Jednakowoż wskazać należy, że w zakresie korekty wysokości wydatków Sąd dokonał ich lekkiego obniżenia przyjmując, że uzasadniony poziom wydatków kształtuje nie tylko ich rodzaj, ale także poziom zarobków, czy też możliwości finansowych i zarobkowych rodziców.

W konsekwencji uzasadnione wydatki na dziecko kształtują się obecnie na poziomie: 1.500 zł w chwili składania pozwu oraz 2.010 zł obecnie, co tym bardziej uzasadnia progres kosztów utrzymania dziecka.

Bezsporna pozostaje w sprawie także sytuacja majątkowa i finansowa stron oraz zmiany w zakresie zarobków na przestrzeni okresu od ustalenia alimentów do momentu wniesienia powództwa i rozstrzygania o nim obecnie.

Powódka w chwili składania pozwu zarabiała ok. 3.500 zł, zaś obecnie ok. 8.000 zł. Z kolei pozwany zarabia na względnie stałym poziomie ok. 2.400-2.500 zł.

Godzi się podkreślić, że polepszenie sytuacji finansowej powódki wynika z jej pracy i wysiłku. Zauważyć trzeba, że w chwili ustalania alimentów powódka nie pracowała, w chwili składania pozwu zarabiała już 3.500 zł, a obecnie nawet 8.000 zł. Co najważniejsze, wzrost płacy wynikał z potrzeby zabezpieczenia rosnących wydatków związanych głownie z sytuacją zdrowotną syna, a także jego naturalnym rozwojem oraz edukacją. To z kolei wymagała podjęcia dodatkowego wysiłku i trudu oraz poświęcenia dodatkowego czasu na pracę, przy jednoczesnym obarczeniu obowiązkiem opieki nad dzieckiem wyłączenie powódki.

Tymczasem pozwany od poziomu zarobków nawet do 5.000 zł w okresach letnich, uzyskuje obecnie dochody netto na poziomie 2.400-2.500 zł. Sąd miał na uwadze sytuację finansową pozwanego. Niemniej jednak wynika ona z zawinionych działań pozwanego, nie zaś z przyczyn obiektywnych, losowych, niezależnych od niego. Godzi się wskazać, że to brawura pozwanego na drodze doprowadziła do uszkodzenia silnika i obciążenia go kosztami wymiany. To styl życia polegający na ponoszeniu wydatków wyższych niż uzyskiwane dochody doprowadziło pozwanego do zadłużenia na karcie kredytowej. To także brak właściwego zarządzenia firmą (działalnością gospodarczą) doprowadziło pozwanego do zaległości podatkowych. To wreszcie decyzje pozwanego spowodowały dług w banku. Przy czym podnieść trzeba, że ów dług, choć faktycznie wynika z konieczności realizacji wyroku rozwodowego w zakresie wyrównania udziałów w majątku wspólnym, to jednak pozwany deklarował na rozprawie rozwodowej, że wykona wyrok do ustalonego w wyroku terminu. Przypomnieć zaś trzeba, że chodzi o koniec roku 2008, a zatem przeszło 7 lat temu. Sąd pominął wydatki związane z edukacją pozwanego z 2009 r., gdyż nie miały znaczenia w sprawie z uwagi na okres, w jakim pozwany ponosił wydatki z tego tytułu. Wszystkie powyższe zobowiązania pozwany zaciągał świadomie, winien liczyć się z ich spłatą. Wyłącznie przyjęta przez niego postawa życiowa doprowadziła go do obecnej sytuacji finansowej. Wymowne w tym zakresie są jego słowa na rozprawie: „odkładałem niektóre spłaty na później, a sytuacja przyszła taka jak przyszła, zaskoczyła mnie” (k. 343).

Tym samym owe finansowe kłopoty pozwanego, związane z jego lekkomyślnym podejściem do wydatków, nie mogą wpływać istotnie na kształt i poziom obowiązku alimentacyjnego względem jego syna. Wszak M. P. (2) także w żaden inny sposób nie przyczynia się do zaspokajania potrzeb dziecka, w tym nie uczestniczy osobiście w jego wychowaniu i opiece. W tym zaś zakresie to na powódce spoczywa ciężar troszczenia się o rozwój i zdrowie dziecka, w szczególności organizowanie i udział w badaniach, konsultacjach, pobytach w szpitalu, troska o edukację, wypoczynek i rozwój osobisty. Jednocześnie powódka nie może w ogóle liczyć na pozwanego wobec jego deklaracji, że nie utrzymywać kontaktu z synem, a jednocześnie podjęła się dodatkowych prac by zwiększyć dochody i móc realizować rosnące potrzeby syna.

Kwestia sporna między stronami sprowadza się oceny ustalonych w sprawie, zasadniczo bezspornych faktów, w zakresie poziomu alimentów, które będą adekwatne do czynników ów poziom kształtujących, tj. od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (pozwanego).

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że aktualna sytuacja finansowa pozwanego nie może uzasadniać zwolnienia go z obowiązku partycypacji w uzasadnionych wydatkach jego syna. Przyjęcie argumentacji pozwanego, sprowadzającej się do implikacji wedle której, wynikła z zależnych od niego działań trudna sytuacja finansowa, związana z koniecznością zobowiązań ,wyłącza możliwość jego udziału w wyższych obecnie, uzasadnionych wydatkach dziecka, nie trafia do przekonania Sądu. Nie dość, że stanowi próbę uwolnienia się od wzrostu wysokości obowiązku alimentacyjnego, własnymi działaniami, zależnymi od niego, prowadzącymi do zmniejszenia poziomu zarobków, to jednocześnie nie znajdują uzasadnienia w przepisach k.r.i.o. Zwrócić należy bowiem uwagę na to, że o poziomie alimentów decydują zarobkowe i majątkowe możliwości pozwanego. A te są wysokie. Przypomnieć można chociażby fakt, że pozwany potrafił zarobić nawet 5.000 zł miesięcznie. W jego branży takie dochody są także i obecnie możliwe, co pozwany potwierdził na rozprawie. To, że pozwany nie osiąga takich dochodów, wynika z jego postawy, wyboru. W tym zakresie nie trafia także do przekonania argument pozwanego, że uzyskanie wyższych dochodów wiąże się z koniecznością podjęcia większego wysiłku, pracy po godzinach, w weekendy i jest to dla pozwanego zbyt duży wysiłek. Tymczasem powódka podjęła ten wysiłek, pracuje więcej, ciężej, jej dochody wzrosły prawie 2,5-krotnie na przestrzeni ponad 1 roku. Stało się tak, bo koszty utrzymania dziecka istotnie wzrastały. Jednocześnie ponowienie należy podkreślić, że powódka sama musiała opiekować się dzieckiem, z czego pozwany jest całkowicie zwolniony. Sąd dostrzega inną jeszcze, nieujawnianą przez pozwanego przyczynę utrzymywania status quo w zakresie jego poziomu zarobków i braku chęci zmiany tej sytuacji na lepsze. Otóż wzmożone wysiłki pozwanego nie przyniosą mu w najbliższym czasie poprawy sytuacji, gdyż z uwagi na wysokość zobowiązań, poziom potrąceń komorniczych nie zmieni się i pozwany mimo ciężkiej pracy uzyska dochody na poziomie minimalnej kwoty wolnej od zajęć komorniczych, aczkolwiek ta rośnie w miarę wzrostu pensji (określona jest procentowo do dochodu). W takiej sytuacji pozwany nie widzi potrzeby zmiany sytuacji uznając, że kwota, która mu pozostaje, jest wystarczająca i nie musi się martwić egzekucją, w tym także alimentów. To zaś nie może decydować o poziomie jego obowiązku alimentacyjnego.

W konsekwencji Sąd ustalając poziom uzasadnionych wydatków na dziecko na kwotę 2.010 zł miesięcznie przyjął 50-cio procentowy udział przyczyniania się każdego z rodziców do jego realizacji. Wskazać przy tym trzeba, że określenie obowiązku alimentacyjny pozwanego w takim zakresie jest dla niego korzystne, pomija bowiem osobisty wkład powódki w wychowanie i opiekę nad dzieckiem. W tym zakresie Sąd uznał, że dobra sytuacja finansowa i majątkowa powódki uzasadnia obciążenie jej ustalonym zakresem partycypacji w realizacji obowiązku alimentacyjnego oraz realizacją dalszych potrzeb dziecka wynikających z poziomu i stopy życiowej powódki (w czym pozwany nie jest już obowiązany uczestniczyć).

Z tych względów – mając powyższe na uwadze – Sąd utrzymał w części w mocy wyrok zaoczny, tj. co do kwoty 1.000 zł, zaś dalej idące powództwo oddalił, o czym orzeczono w punkcie I sentencji wyroku.

Uznając, iż powódka wygrała proces w 70 % Sąd zasądził od pozwanego na jej rzecz 70 % kosztów zastępstwa procesowego wynoszących 1.800 zł, tj. kwotę 1260 zł. Jednocześnie pozwany wygrał sprawę w 30 %,stąd też należne mu są koszty zastępstwa procesowego w wymiarze 30 % z kwoty 120 zł, tj. 36 zł. Dokonując wyliczenia kosztów należnych powódce Sąd uwzględnił kwotę należną pozwanemu i w rezultacie określił wysokość zwrotu przez pozwanego kosztów zastępstwa procesowego na rzecz powódki na poziomie 1.224 zł, o czym orzeczono w pkt II wyroku (uchylając w tym zakresie rozstrzygnięcie o owych kosztach w wyroku zaocznym).

Jednocześnie Sąd skorygował wysokość opłaty należnej w sprawie, którą obciążył pozwanego. To skutkowało uchyleniem pkt II wyroku zaocznego, o czym orzeczono w pkt III wyroku.

W pozostałym zakresie Sąd utrzymał w mocy wyrok zaoczny.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE