UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 26 lipca 2017 roku uznał oskarżonego J. N. za winnego tego, że w dniu 11 marca 2017 roku w G. na ul. (...), będąc uprzednio prawomocnie skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 20 kwietnia 2016 roku, w sprawie o sygn. akt IX K 1559/15 za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, prowadził w ruchu lądowym pojazd mechaniczny - motocykl marki Y. o nr rej. (...), znajdując się w stanie nietrzeźwości o stężeniu 0,30 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, tj. czynu wyczerpującego znamiona przestępstwa z art. 178a § 4 k.k. w zw. z art. 178a § 1 k.k. i za ten czyn skazał go na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności; na podstawie art. 42 § 3 k.k. orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio, na podstawie art. 43a § 2 k.k. świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości 10.000 złotych. Nadto Sąd zaliczył na poczet zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych okres zatrzymania prawa jazdy od dnia 11 marca 2017 roku do 26 lipca 2017 roku i zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe.

Od tego wyroku apelację wywiódł obrońca oskarżonego, zaskarżając go w całości.

Obrońca zarzucił orzeczeniu:

- na mocy art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w poczynionych ustaleniach faktycznych, który miał wpływ na treść rozstrzygnięcia, polegający na bezzasadnym uznaniu, iż oskarżony w chwili popełnienia zarzucanego mu czynu znajdował się w stanie nietrzeźwości o stężeniu 0,30 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, podczas gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż pomiary stężenia alkoholu w wydychanym przez oskarżonego powietrzu, przeprowadzone były w sposób nieprawidłowy, niejasny i niezgodny z obowiązującymi wymogami, tj. Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 grudnia 2015 r. w sprawie badań na zawartość alkoholu w organizmie,

- 438 pkt 3 k.p.k. błąd w poczynionych ustaleniach faktycznych, który miał wpływ na treść rozstrzygnięcia, polegający na bezzasadnym uznaniu przez Sąd Orzekający, iż możliwe jest, aby w dniu zdarzenia, pomiary stężenia alkoholu w wydychanym przez oskarżonego powietrzu kształtowały się w ten sposób, iż oskarżony o godzinie 21.36 miał 0,32 mg/l w wydychanym powietrzu, o godz. 21.44 – 0,28 mg/l w wydychanym powietrzu, o godz. 21.46 – 0.26 mg/l w wydychanym powietrzu i o godz. 21.52 – 0,32 mg/l w wydychanym powietrzu i nieprzeprowadzenie z urzędu postępowania dowodowego w powyższym zakresie;

- na mocy art. 438 pkt 2 k.p.k. - obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia tj. art. 170 § 1 kpk polegającą na nieuzasadnionym oddaleniu wniosku dowodowego oskarżonego dotyczącego dopuszczenia dowodu z opinii biegłego z zakresu mechaniki maszyn i urządzeń analizatorów alkoholu na okoliczność niepewności pomiarowej A. użytego do badania oskarżonego w dniu 11 marca 2017 r., w szczególności na okoliczność, czy możliwy jest próg błędu pomiarowego na poziomie 0,05 miligrama na litr, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie wynika, iż pomiary wykonane w niniejszej sprawie za pomocą urządzeń A. i A., wykonane zostały nieprawidłowo, niezgodnie z obowiązującymi wymogami, a ustalone na podstawie tychże badań wyniki są niejasne i sprzeczne ze sobą;

- na podstawie art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w poczynionych ustaleniach faktycznych, który miał wpływ na treść rozstrzygnięcia, polegający na bezzasadnym uznaniu, iż w sytuacji oskarżonego nie zachodzi wyjątkowy przypadek, okolicznościami, określony w treści art. 42 § 3 k.k., który uzasadniałby orzeczenie względem oskarżonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów na czas krótszy niż dożywotnio, podczas gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż okoliczności popełnionego czynu oraz pobudki sprawcy zasługiwały na uwzględnienie jako pozytywne,

- na podstawie art. 438 pkt 4 k.p.k. rażącą niewspółmierność orzeczonej względem oskarżonego kary 4 miesięcy pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania na okres próby, polegającą na przecenieniu przez Sąd Orzekający okoliczności przemawiających na niekorzyść oskarżonego tj. społeczna szkodliwość czynu, oraz stopień zawinienia, a niedocenienie okoliczności świadczących na korzyść oskarżonego tj. okoliczności popełnienia przez oskarżonego czynu, jego pobudek, postawy podczas prowadzonego postępowania, warunków osobistych, co w konsekwencji doprowadziło do wymierzenia kary nadmiernie surowej, nie realizującej zasady prewencji ogólnej i szczególnej.

- na podstawie art. 438 pkt 2 k.p.k. – obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia polegającą na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów, wydanie wyroku wbrew zasadzie obiektywizmu oraz prawdy materialnej oraz działania organów procesowych z urzędu tj. przepisów art. 2 par. 2, art. 4, art. 7 k.p.k., art. 9 k.p.k.

W oparciu o ww. zarzuty obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez wymierzenie względem oskarżonego kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania oraz wymierzenie łagodniejszego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres krótszy niż dożywotnio, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do dalszego prowadzenia, w szczególności celem uzupełnienia postępowania dowodowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się trafna jedynie w części dotyczącej podniesionej w niej rażącej niewspółmierności orzeczenia o karze, natomiast w pozostałym zakresie nie zasługiwała na uwzględnienie.

Przeprowadzona przez Sąd odwoławczy kontrola instancyjna zaskarżonego wyroku nie dała żadnych podstaw do uznania, że Sąd I instancji dopuścił się błędnych ustaleń faktycznych.

O błędach w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku można mówić jedynie wówczas, gdy sąd oparł swoje rozstrzygnięcie na faktach, które nie znajdują potwierdzenia w wynikach postępowania dowodowego bądź gdy z prawidłowo ustalonego stanu faktycznego wysnuł wnioski niezgodne z zasadami logicznego rozumowania lub z doświadczeniem życiowym, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca. Zdaniem Sądu odwoławczego Sąd I instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne w oparciu o właściwie zebrany i oceniony materiał dowodowy.

Sąd Rejonowy był w pełni uprawniony do przyjęcia, że oskarżony w chwili popełnienia czynu znajdował się w stanie nietrzeźwości, mając 0,30 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu. Sąd dysponował materiałem dowodowym w postaci protokołu badań urządzeniem A., które to urządzenie posiadało aktualne w chwili przeprowadzenia badań świadectwo wzorcowania, wydane przez akredytowane laboratorium. Oskarżony, jak wynika z protokołu użycia A., nie żądał przeprowadzenia dodatkowych badań ani też w żaden sposób nie kwestionował prawidłowości wykonania pomiaru. Dodać należy, że nie kwestionował także badań wykonanych urządzeniem A..

Badanie urządzeniem A. zostało przeprowadzone w sposób właściwy, zgodnie z zaleceniami wynikającymi z Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 11.12.2015r. w sprawie badań na zawartość alkoholu w wydychanym organizmie (Dz. U. 2015, poz. 2153). Drugie badanie tym urządzeniem wykonano po upływie 16 minut od pierwszego. Sąd merytoryczny, jak wynika z uzasadnienia wyroku, nie opierał się o wyniki badań wykonanych urządzeniem A., ponieważ pierwsze z tych badań zostało wykonane przed upływem 15 minut od badania A., a zatem niezgodnie, jak wskazano w uzasadnieniu, z zaleceniami wynikającymi z Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 11.12.2015r., o którym mowa wyżej. Okoliczność ta nie powoduje jednak zdaniem Sądu odwoławczego, że badania alkometrem są dowodem bezwartościowym, zważywszy, że stosownie do poglądów wyrażonych w orzecznictwie i nauce, stan nietrzeźwości może być dowodzony nawet na podstawie wyglądu osoby i sposobu jej zachowania się. Wymóg odstępu 15 minut od kolejnych badań urządzeniem pomiarowym A. ma na celu wyeliminowanie alkoholu zalegającego w śluzówce jamy ustnej osoby badanej. Po 15 minutach alkohol nie zalega już w jamie ustnej i nie ma wpływu na wynik badania. W niniejszej sprawie nie zachodziła jednak obawa, że wyniki kolejnych badań zostały zniekształcone przez alkohol zalegający w ustach (tzw. resztkowy), ponieważ oskarżony, jak wyjaśniał, alkohol pił do ok. 4.00 rano dnia 11.03.2017r. (k. 11), a badania stanu trzeźwości wykonywano tego dnia od godz. 21.36 (protokół użycia A. – k.2).

Zupełnie nie można zgodzić się z zarzutami apelującego, że wyniki badań są „niejasne, sprzeczne ze sobą, rozbieżne”. Wszystkie wyniki badań stanu trzeźwości oskarżonego – zarówno te wykonane urządzeniem A. I., jak i (...) - oscylują wokół podobnych wartości, co uwiarygodnia prawidłowość wykonanych pomiarów. Zauważyć też należy, że wszystkie nieznacznie, acz wyraźnie przekraczają granicę dzielącą stan po użyciu alkoholu od stanu nietrzeźwości. Sąd Rejonowy słusznie, za aktem oskarżenia, przyjął stężenie alkoholu w organizmie oskarżonego, jakie wynikało z niebudzących żadnych wątpliwości, prawidłowo wykonanych badań analizatorem wydechu A. I..

W związku z powyższym za niezasadny, zmierzający do przedłużenia postępowania, należało uznać wniosek dowodowy obrońcy oskarżonego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu mechaniki maszyn i urządzeń użytych do pomiaru stężenia alkoholu w organizmie oskarżonego na okoliczność niepewności pomiarowej A., co czyni bezpodstawnym zarzut apelacji dotyczący naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art. 167 k.p.k.

Nawiązując do wcześniejszych uwag, za całkowicie niezasadny uznano także podniesiony w uzasadnieniu apelacji zarzut obrazy reguły in dubio pro reo. O naruszeniu tej zasady można mówić dopiero wówczas, gdy mimo przeprowadzenia wyczerpującego postępowania dowodowego i poddania ujawnionych na rozprawie dowodów ocenie zgodnie z regułą wynikającą z art. 7 k.p.k., nadal pozostaną wątpliwości, których sąd nie rozstrzygnie na korzyść oskarżonego. Natomiast w niniejszej sprawie Sąd I instancji dysponował materiałem dowodowym, który pozwalał na dokonanie pewnych, stanowczych ustaleń w zakresie sprawstwa i winy oskarżonego, co też Sąd ten, nie naruszając zasady swobodnej oceny dowodów, uczynił, przypisując mu popełnienie przestępstwa z art. 178a § 4 k.k. w zw. z art. 178a § 1 k.k.

Natomiast za trafny uznano podniesiony przez obrońcę oskarżonego zarzut rażącej niewspółmierności kary.

Oceniając całokształt rozstrzygnięcia co do kary i środka karnego, stwierdzić należy, że Sąd I instancji nie dość wnikliwie rozważył dyrektywy wymiaru kary wymienione w art. 53 k.k., a z mocy art. 56 k.k. mające odpowiednie zastosowanie przy wymiarze środków karnych.

Apelujący trafnie wskazał okoliczności, które w przypadku oskarżonego J. N. powinny skutkować rozstrzygnięciem łagodniejszym niż przyjęte w zaskarżonym wyroku przez warunkowe zawieszenie wykonania wymierzonej kary pozbawienia wolności oraz orzeczenie środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres krótszy niż dożywotnio.

Przypisane oskarżonemu przestępstwo zagrożone jest karą od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności. Wymierzona kara 4 miesięcy pozbawienia wolności mieści się zatem blisko dolnej granicy ustawowego zagrożenia i taki jej wymiar zdaniem Sądu odwoławczego spełnia wymogi prewencji szczególnej oraz cele w zakresie społecznego jej oddziaływania, jest odpowiedni do stopnia zawinienia i stopnia społecznej szkodliwości czynu. Nie można się jednak zgodzić ze stanowiskiem Sądu I instancji, że brak jest podstaw do warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności.

Prowadzenie pojazdów mechanicznych przez kierowców w stanie nietrzeźwym jest wysoce szkodliwe społecznie i zjawisku temu należy przeciwdziałać wszelkimi sposobami, w tym odpowiednio surową reakcją karną wobec nietrzeźwych sprawców przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym. W tym celu ustawodawca przewidział m. in. w stosunku do sprawców występków z art. 178a § 4 k.k. zakaz warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności, który ma jednak charakter względny - z mocy art. 69 § 4 k.k. in fine warunkowe zawieszenie kary jest dopuszczalne w szczególnie uzasadnionych wypadkach.

Łączna ocena okoliczności dotyczących osoby sprawcy oraz strony przedmiotowej popełnionego przez niego czynu, pozwala zdaniem Sądu odwoławczego na przyjęcie, że w sprawie zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, o którym mowa w art. 69 § 4 in fine k.k.

Jako główny powód wymierzenia bezwzględnej kary pozbawienia wolności Sąd Rejonowy wskazał okoliczność, że oskarżony dopuścił się czynu z art. 178a § 4, a był już karany za przestępstwo podobne, tj. za czyn z art. 178a § 1 kk, co oznacza, jak Sąd stwierdził w uzasadnieniu wyroku, że nie zachodzi wobec niego pozytywna prognoza resocjalizacyjna. Jednak zauważyć należy, że wcześniejsze skazanie za czyn z art. 178a § 1 k.k. jest jednym z ustawowych znamion przypisanego oskarżonemu zaskarżonym wyrokiem czynu.

Przestępstwo z art. 178a § 4 k.k. w ujęciu abstrakcyjnym cechuje się znacznym stopniem społecznej szkodliwości, jednak w niniejszej sprawie przy wymiarze kary należało uwzględnić wszystkie okoliczności popełnienia przez oskarżonego czynu, które zdaniem Sądu odwoławczego zmniejszały społeczną jego szkodliwość. Sąd I instancji nie wziął pod uwagę, że stężenie alkoholu w organizmie nie było wysokie – nieznacznie przekraczało ustawowo określony próg stanu nietrzeźwości (wyniki pomiarów A. I. o godz. 21.36 i 21.52 wyniosły odpowiednio: 0,30 mg/l, 0,32 mg/l, a (...) o godz. 21.44 i 21.46 - 0,28 mg/l i 0,26 mg/l). Poza tym w aktach sprawy brak jest danych wskazujących na to, że alkohol wpłynął na sprawność psychomotoryczną oskarżonego, na styl jego jazdy. Nie ustalono, aby oskarżony w związku ze stwierdzonym stanem nietrzeźwości kierował w sposób stwarzający rzeczywiste zagrożenie dla innych uczestników ruchu, np. nie panując nad pojazdem, jadąc nieprzewidywalnie, naruszając inne zasady bezpieczeństwa w ruchu, poza oczywistym naruszeniem zakazu jazdy po spożyciu alkoholu. Należało także uwzględnić, że oskarżony poruszał się motocyklem w godzinach wieczornych, poza godzinami szczytu komunikacyjnego, co również obniża stopień społecznej szkodliwości popełnionego przez niego czynu.

Sąd miał także na uwadze sylwetkę oskarżonego, jego właściwości i warunki osobiste. Oskarżony jest osoba młodą, pracuje, założył rodzinę. Prowadzi spokojny, unormowany tryb życia. Zdaniem Sądu, mimo powtórnego popełnienia przez niego czynu polegającego na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwym, zachodzą w jego przypadku podstawy do przyjęcia, że mimo zawieszenia wykonania kary, zostaną wobec niego osiągnięte cele kary, a w szczególności nie powróci on na drogę przestępstwa. Ww. okoliczności spowodowały, że Sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok, zawieszając wykonanie orzeczonej kary 4 miesięcy pozbawienia wolności na maksymalny okres próby 3 lat, który pozwoli zweryfikować ową korzystną prognozę wobec oskarżonego. Kara w takim wymiarze spełnia kryteria z art. 53 k.k., jest odpowiednia do stopnia zawinienia i stopnia społecznej szkodliwości przypisanego J. N. przestępstwa, a możliwość zarządzenia jej wykonania będzie wystarczającą motywacją oskarżonego do poprawnego zachowania. Uwzględnia okoliczności popełnienia czynu oraz właściwości i warunki osobiste sprawcy.

Wszystkie wyżej wymienione okoliczności, które Sąd Okręgowy miał na względzie, podejmując decyzję o warunkowym zawieszeniu wykonania kary, zadecydowały także o zmianie zaskarżonego wyroku w zakresie środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. Zdaniem Sądu suma tych okoliczności uzasadniała przyjęcie, że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami, o którym mowa w art. 42 § 3 in fine k.k. i odstąpienie od dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów. Zakaz prowadzenia pojazdów w orzeczonym wymiarze 7 lat powinien spełnić swe funkcje penalne, ale przede wszystkim wychowawcze względem oskarżonego, uświadamiając mu konieczność respektowania zasad bezpieczeństwa w ruchu i nieopłacalność ich naruszania. Oskarżony jest osobą stosunkowo młodą, trudno natomiast uznać, aby środek karny dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych mógł odnieść wobec niego skutek wychowawczy, nawet przy uwzględnieniu możliwości zmiany formy jego wykonywania po 10 latach, stosownie do treści art. 182a § 1 k.k.w.

Środek karny zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych przez okres 7 lat powinien także należycie spełnić swe funkcje w zakresie społecznego oddziaływania kary, odstraszając potencjalnych sprawców podobnych przestępstw.

Sąd odwoławczy uznał, że szeroko pojęta kara wraz z orzeczonym świadczeniem pieniężnym oraz środkiem karnym zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w zmienionym niniejszym wyrokiem wymiarze jest karą słuszną, sprawiedliwą, w żadnym razie nie stanowi wyrazu nieuzasadnionej pobłażliwości dla oskarżonego.

Z powyższych przyczyn Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok, w sposób wyżej opisany, w pozostałej części utrzymując go w mocy.

Rozstrzygając o kosztach, Sąd zasądził od oskarżonego wydatki za postępowanie odwoławcze w kwocie 20 zł i opłatę za II instancję w kwocie 120 zł.