WYROK

UZASADNIENIE

Powód M. S. w dniu 1 sierpnia 2014 r. wniósł do Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodka (...) w R. pozew, w którym zgłosił żądanie zobowiązania pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w K. do naprawienia szkody w budynku mieszkalnym, budynku gospodarczym, budynku garażu oraz w placu betonowym znajdującym się na jego nieruchomości położonej w R. przy ul. (...) poprzez przywrócenie do stanu poprzedniego z jednoczesnym wykonaniem zabezpieczenia budynku na wpływy eksploatacji górniczej, ewentualnie, jeżeli nie będzie to możliwe lub ekonomicznie nieuzasadnione zgłosił żądanie zasądzenia na jego rzecz od pozwanej odszkodowania w wysokości 450.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu. Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przewidzianych.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że na skutek działalności pozwanej doszło do wyrządzenia szkód na stanowiącej jego własność nieruchomości położonej w R. przy ul. (...). Nadto wskazał, że budynek nie posiada wymaganych zabezpieczeń na wpływy działalności prowadzonej przez pozwaną.

W odpowiedzi na pozew pozwana (...) Spółka Akcyjna w K. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jej rzecz od powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwana zarzuciła, że w świetle dotychczasowej i planowanej eksploatacji górniczej wykonanie zabezpieczenia budynku nie znajduje podstaw. Zarzuciła nadto, że na wystąpienie szkód wpływ miały wady budowlane niewiązane z eksploatacją górniczą.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód M. S. jest właścicielem nieruchomości położonej w R. przy ul. (...). Nieruchomość ta obejmuje działkę nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Rybniku prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...).

Częścią składową nieruchomości jest budynek mieszkalny, budynek gospodarczy, garaż i plac z kostki betonowej.

Nieruchomość powoda znajduje się na obszarze górniczym Kopalni (...) należącej do pozwanej.

Dotychczasowe wpływy eksploatacji górniczej występujące w latach 1979-1990 były niewielkie, kwalifikowane do I kategorii i ze względu na możliwości relaksacji niekoniecznie sumowały się, stąd należy wykluczyć wpływy wyższych kategorii. Wpływy te nie powinny były spowodować istotnych uszkodzeń na nieruchomości. Kolejne wpływy w latach 2013-2015 były większe, kwalifikowane do II kategorii, a więc kategorii równej odporności budynku mieszkalnego. Wpływy tej wielkości same nie spowodowały jednakże uszkodzeń w występującym rozmiarze, ponieważ udział w ich wystąpieniu miała również zmiana warunków wodnych podłoża powodowana eksploatacją górniczą związaną z budową utworów nadkładu oraz złożona sytuacja tektoniczna na stropie karbonu w rejonie nieruchomości. Wpływy eksploatacji spowodowały natomiast niewielkie zmiany w pochyleniu budynków, tj. wielkości do 5 mm/m - nie spełniające kryteriów szkody górniczej wymagającej naprawy. Wpływy sumaryczne eksploatacji górniczej możliwe w związku z eksploatacją górniczą prowadzoną do dnia ważności koncesji, tj. 30 października 2016 r. spowodować mogą obniżenia do ok. 0,72 m, nachylenia terenu do ok. 8,7 mm/m i odkształcenia poziome wielości 4,2 mm/m, a więc kategorii III. Wpływy takie mogą spowodować uszkodzenia budynków, w tym budynku mieszkalnego, szczególnie dlatego, że na poziomie ław fundamentowych nie ma zbrojenia, a naprawy w poziomie stropów niekoniecznie mogą zabezpieczyć budynek mieszkalny. Nieznane jest też zachowanie stabilności warunków wodnych na poziomie utworów czwartorzędu. Dalsze wpływy eksploatacji po uzyskaniu koncesji na kolejne lata osiągać mogą wysokości kwalifikowane do I – II kategorii. Tej wielkości wpływy nie powinny spowodować istotnych uszkodzeń, ale cały czas zwiększać się będzie, przez sumowanie od każdej z eksploatacji, nachylenie terenu. Sumujące się od każdej eksploatacji nachylenia terenu w kierunku zbliżonym do wschodniego, do zakończenia eksploatacji górniczej mogą osiągnąć wielkość do 16,9 mm/m.

Występujące na nieruchomości powoda uszkodzenia pochodzenia górniczego powinny zostać naprawione poprzez przywrócenie stanu poprzedniego, co jest możliwe i ekonomicznie uzasadnione, ponieważ koszt naprawy nie przekroczy wartości budynków. Koniecznym i celowym jest również wykonanie zabezpieczenia budynku mieszkalnego.

W celu zabezpieczenia budynku oraz przywrócenia stanu poprzedniego na nieruchomości powoda należy wykonać następujące prace:

e)  w budynku mieszkalnym:

w ramach prac zabezpieczających:

⚫

wykonanie opaski żelbetowej w poziomie posadowienia,

⚫

kotwienie w poziomie stropów (trzy poziomy),

⚫

wymianę zagrożonych stropów w trzech piwnicach i kuchni na parterze na płyty żelbetowe,

równolegle z pracami zabezpieczającymi wykonanie prac remontowych polegających na:

⚫

wykuciu bruzd w miejscach pęknięć tynku po stronie wewnętrznej i zewnętrznej muru, przemurowaniu w miejscach większych pęknięć, zabetonowaniu bruzd, osiatkowaniu miejsc napraw i otynkowaniu,

⚫

wykuciu i osadzeniu na nowo klinujących okien plastikowych,

⚫

zdemontowaniu drzwi zewnętrznych do ogrodu i zamontowaniu nowych przy wykonywaniu robót zabezpieczających,

⚫

rozebraniu uszkodzonych posadzek z płytek lastriko oraz okładzin z płytek ceramicznych i wykonaniu ich na nowo,

⚫

naprawieniu uszkodzeń na elewacji w miejscach pęknięć elastyczną zaprawą a następnie ujednoliceniu przez wykonanie natrysku i pomalowaniu,

⚫

rozebraniu okładziny cokołu w związku z wymienionymi pracami zabezpieczającymi i jej odtworzeniu po wykonaniu opaski żelbetowej i kotwienia,

⚫

wykonaniu robót tynkarskich, malarskich i towarzyszących;

f)  w budynku gospodarczym:

⚫

wykucie bruzd w miejscach pęknięć tynku, zabetonowanie bruzd, osiatkowanie miejsc napraw i otynkowanie,

⚫

przemurowanie większych pęknięć,

⚫

przetarcie tynków wewnętrznych po naprawach,

⚫

naprawę pęknięć tynku na elewacji i ujednolicenie tynku zewnętrznego,

⚫

rozebranie posadzki z podłożem i odbudowanie z poziomowaniem,

⚫

wykonanie robót malarskich, porządkowych i towarzyszących;

g)  w budynku garażowym:

⚫

wykucie bruzd w miejscach pęknięcia tynku, zabetonowanie bruzd, osiatkowanie miejsc napraw i otynkowanie,

⚫

przemurowanie obustronnych ukośnych pęknięć ścian pod oknem,

⚫

przetarcie tynków wewnętrznych po naprawach,

⚫

naprawę pęknięć tynku na elewacji i ujednolicenie tynku zewnętrznego łącznie z budynkiem mieszkalnym,

⚫

rozebranie posadzki betonowej z podłożem i odbudowa z poziomowaniem,

⚫

zdemontowanie drzwi garażowych i zamontowanie nowych,

⚫

wykonanie robót malarskich, porządkowych i towarzyszących;

h)  w placu z kostki betonowej:

⚫

rozebranie całej nawierzchnie z kostki betonowej brukowej wraz z krawężnikami,

⚫

wyprofilowanie podłoża,

⚫

odtworzenie nawierzchni z kostki na podsypce z piasku – odzysk kostki 90%.

Kiedy budynek mieszkalny powoda był stawiany pozwana nie prowadziła działalności i budynek ten nie musiał posiadać zabezpieczeń przeciwko wpływom działalności górniczej. W budynku powoda występuje wada konstrukcyjna w zakresie wykonania stropów, jednakże powstanie szkód także w tym zakresie było spowodowane wpływami działalności górniczej, której nie zapobiegłoby ich prawidłowe wykonanie.

(dowód: wydruk z księgi wieczystej KW Nr (...) k. 5-10, kwestionariusz i opinia górniczo-geologiczna pozwanej k.16-18, koncesja i decyzja k.41-43, pisemna opinia biegłego sądowego z zakresu górnictwa, geologii i szkód górniczych H. M. k.642-656, pisemna opinia biegłego sądowego z zakresu budownictwa w sprawach szkód górniczych Z. L. k.697-794 i k.841-843 oraz jego ustna opinia na rozprawie w dniu 17 czerwca 2016 r. k. 839-840 )

W ramach prowadzonego przedsądowego postępowania ugodowego strony nie doszły do porozumienia w zakresie sposobu naprawienia występujących na nieruchomości powoda szkód pochodzenia górniczego.

(dowód: pisma pomiędzy stronami k.11-15 )

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Dochodzone przez powoda żądanie wynikało z faktu wystąpienia szkody na jego nieruchomości spowodowanej ruchem zakładu górniczego pozwanej, a ponieważ ruch ten prowadzony był zgodnie z ustawą prawo geologiczne i górnicze, to do naprawienia wyrządzonej tym ruchem szkody zastosowanie miały przepisy tej ustawy. Skoro powodujące szkody oddziaływanie na nieruchomość powoda miało miejsce – jak wynika z opinii biegłego sądowego z zakresu górnictwa i geologii H. M. – w latach 2013-2015, to do oceny żądania powoda zastosowanie ma ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U.2015.196 j.t.). Zgodnie z art. 144 ust. 1 tej ustawy właściciel nie może sprzeciwić się zagrożeniom spowodowanym ruchem zakładu górniczego, który jest prowadzony zgodnie z ustawą. Może on jednak żądać naprawienia wyrządzonej tym ruchem szkody na zasadach określonych ustawą. W myśl art. 145 w/w ustawy w zw. z art. 363 § 1 k.c. powód mógł domagać się przywrócenia stanu poprzedniego. Zgodnie z art. 150 w/w ustawy przepisy o naprawianiu szkód stosuje się odpowiednio do zapobiegania tym szkodom, a zatem również co do zabezpieczenia przed powstaniem szkód górniczych w związku z prowadzaną działalnością.

Bezspornym w sprawie było, że powód, stosownie do art. 151 ustawy Prawo geologiczne i górnicze, wyczerpał postępowanie ugodowe.

W oparciu o dowody zebrane w sprawie, w tym opinię biegłego sądowego Z. L. oraz opinię H. M., Sąd ustalił, że naprawa występującej na nieruchomości powoda szkody pochodzenia górniczego powinna nastąpić poprzez przywrócenie stanu poprzedniego. Sąd nie dał wiary opinii biegłej sądowej I. M. w części, w jakiej nie znalazła potwierdzenia w opinii biegłego sądowego Z. L., ponieważ w tej części opinia w/w biegłej była chaotyczna, nielogiczna i nieprzekonywująca.

Z zebranych dowodów wynika, że w celu zabezpieczenia budynku na wpływy eksploatacji pozwanej należy wykonać opaskę żelbetową w poziomie posadowienia, kotwienie w poziomie stropów (trzy poziomy) oraz wymienić zagrożone stropy w trzech piwnicach i kuchni na parterze na płyty żelbetowe. Konieczność wykonania prac zabezpieczających nie może budzić wątpliwości biorąc pod uwagę – co wyraźnie należy podkreślić – że budynek nie posiada takiego zabezpieczenia, ponieważ nie musiał go mieć. Był stawiany kiedy pozwana nie prowadziła w tym rejonie działalności górniczej. W tym kontekście należy również zwrócić uwagę, że nie ma podstaw do obciążania powoda kosztami wymiany stropów. Biegły sądowy Z. L. w żadnej z wydanych opinii nie wskazał, że powód winien partycypować w kosztach naprawy uszkodzonych stropów. Zresztą rozstrzygnięcie tej kwestii nie mieściło się w granicach kompetencji biegłego, bowiem to wyłącznie Sąd decyduje o sposobie i zakresie naprawienia szkody. Odnosząc się do zarzutu pozwanej, że powód powinien zostać obciążony kosztami wymiany stropów stwierdzić należy, że zarzut ten był bezpodstawny. Po pierwsze wskazać należy, że uszkodzenie stropów należało zakwalifikować jako szkodę górniczą, ponieważ nastąpiło ono w związku z działalnością górniczą pozwanej. Gdyby nie działalność pozwanej to szkoda ta nie powstałaby. Szkoda ta, podobnie jak pozostałe uszkodzenia pozostaje zatem w adekwatnym związku przyczynowym z działalnością pozwanej (art. 361 § 1 k.c.). Po drugie, niezależnie od wadliwości wykonanych stropów, wskazać należy, co bezpodstawnie pomijała pozwana, że zamiana stropów na żelbetowe stanowi element zabezpieczenia budynku na przyszłe wpływy. W tej sytuacji zarzut co do nieprawidłowości wykonania stropów mógłby zostać uwzględniony tylko wtedy, gdyby w chwili wznoszenia budynku istniał obowiązek takiego wykonania stropów. Tymczasem – jak już wyżej wskazywano – w czasie budowania domu powoda w ogóle nie było obowiązku wykonywania zabezpieczeń, a tym samym fakt konieczności ich wykonania jako elementu zabezpieczenia powoduje, że bez znaczenia dla odpowiedzialności pozwanej jest to, jakie wykonane były stropy wcześniej, skoro powód nie miał obowiązku wykonywania stropów żelbetowych. Zwrócić należy uwagę, że biegły sądowy Z. L. w wydanej na rozprawie w dniu 17 czerwca 2016 r. ustnej opinii, która również zasługiwała na wiarę, wskazał, że kiedy w budynku powoda wykonywano stropy, to wówczas tak się budowało i było to zgodne z dokumentacją. Jednoznacznie wskazał na konieczność wykonania stropu żelbetowego jako elementu zabezpieczeń. Z jego zeznań wynikało również, że gdyby nie działalność pozwanej, to szkoda w stropach nie ujawniłaby się nawet przy takim ich wykonaniu jak miało to miejsce w budynku powoda (00:13:35-00:16:00).

W zakresie wykonania prac remontowych w budynku mieszkalnym wykonać należy wykucie bruzd w miejscach pęknięć tynku po stronie wewnętrznej i zewnętrznej muru, przemurować w miejscach większych pęknięć, zabetonować bruzdy, osiatkować miejsca napraw i otynkować, wykuć i osadzić na nowo klinujące okna plastikowe, zdemontować drzwi zewnętrzne do ogrodu i zamontować nowe przy wykonywaniu robót zabezpieczających – co biegły sądowy doprecyzował w ustnej opinii na rozprawie – a nadto rozebrać uszkodzone posadzki z płytek lastriko oraz okładziny z płytek ceramicznych i wykonać je na nowo, naprawić uszkodzenia na elewacji w miejscach pęknięć elastyczną zaprawą a następnie ujednolicić przez wykonanie natrysku i pomalować, rozebrać okładziny cokołu w związku z wymienionymi pracami zabezpieczającymi i odtworzyć je po wykonaniu opaski żelbetowej i kotwienia, wykonać roboty tynkarskie, malarskie i towarzyszące. W budynku gospodarczym należy wykuć bruzdy w miejscach pęknięć tynku, zabetonować bruzdy, osiatkować miejsca napraw i otynkować, przemurować większe pęknięcia, przetrzeć tynki wewnętrzne po naprawach, naprawić pęknięcia tynku na elewacji i ujednolicić tynk zewnętrzny, rozebrać posadzki z podłożem i odbudować z poziomowaniem oraz wykonać roboty malarskie, porządkowe i towarzyszące. W budynku garażowym należy wykuć bruzdy w miejscach pęknięcia tynku, zabetonować bruzdy, osiatkować miejsca napraw i otynkować, przemurować obustronne ukośne pęknięcie ścian pod oknem, przetrzeć tynki wewnętrzne po naprawach, naprawić pęknięcia tynku na elewacji i ujednolicić tynk zewnętrzny łącznie z budynkiem mieszkalnym, rozebrać posadzkę betonową z podłożem i odbudować z poziomowaniem, zdemontować drzwi garażowe i zamontować nowe – co biegły sądowy doprecyzował w opinii ustnej na rozprawie – oraz wykonać roboty malarskie, porządkowe i towarzyszące. Przywrócenie stanu poprzedniego placu z kostki betonowej należy dokonać przez rozebranie całej nawierzchnie z kostki betonowej brukowej wraz z krawężnikami, wyprofilowanie podłoża oraz odtworzenie nawierzchni z kostki na podsypce z piasku – odzysk kostki 90%.

Sąd nie uwzględnił żądania w zakresie kosztów związanych z przeprowadzką na czas wykonywania remontu, ponieważ jak wynikało z opinii biegłego sądowego istnieje możliwość korzystania z budynku przez powoda i jego rodzinę w czasie wykonywania remontu, a strona powodowa nie udowodniła, aby zachodziły szczególne okoliczności, które pozbawiały powoda tej możliwości.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. stosunkowo rozdzielając te koszty. Powód wnosząc sprawę określił wartość przedmiotu sporu na kwotę 450.000 zł. Powództwo zostało uwzględnione do kwoty 265.212,11 zł (wartość prac przywracających stan poprzedni budynku mieszkalnego 207.781,49 zł + wartość takich prac w odniesieniu do budynku gospodarczego 13.809,12 zł + wartość takich prac w odniesieniu do budynku garażu 24.502,54 zł + wartość takich prac w odniesieniu do chodnika 19.502,54 zł). Oznacza to, że powód wygrał sprawę w 58,94% (265.212,11 zł : 450.000 zł), a przegrał w 41,06 %. Odpowiednio pozwana wygrała sprawę w 41,06 % a przegrała w 58,94%. Koszty zastępstwa procesowego stron wyniosły łącznie 14.400 zł (po 7.200 wynagrodzenie pełnomocnika każdej ze stron). Skoro powód przegrał sprawę w 41,06 %, to powinien ponieść koszty zastępstwa procesowego w wysokości 5.912,64 zł (41,06 % z 14.400 zł), a ponieważ poniósł 7.200 zł, to na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 3 i 4 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. Nr 490 z późn. zm. ) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804), zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.287,36 zł (7.200 zł – 5.912,64 zł) z tytułu części kosztów procesu. Jednocześnie Sąd na podstawie art. 113 ust. 1 ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2014.1025) w zw. z art. 100 zd. 1 k.p.c. nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarby Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodka (...) w R. kwotę 19.062,90 zł z tytułu przypadającej na pozwaną części należnych w sprawie kosztów sądowych. Opłata od pozwu wyniosła 22.500 zł, a wydatki na biegłych sądowych 14.098,26 zł (k.612), 1.115,55 zł (k.677), 3.055,33 zł (k.799) i 56,97 zł (k.844). Łącznie koszty sądowe wyniosły 40.826,11 zł. Przypadająca na pozwaną część tych kosztów to kwota 24.062,90 zł (58,94% w jakiej pozwana przegrała proces x w/w kwota 40.826,11 zł), a ponieważ pozwana wpłaciła zaliczkę w kwocie 5.000 zł, to ostatecznie nakazano pobrać od niej na rzecz Skarbu Państwa w/w kwotę 19.062,90 zł. Jednocześnie biorąc pod uwagę charakter sprawy i sytuację powoda Sąd na podstawie art. 113 ust. 4 wyżej powołanej ustawy odstąpił od obciążenia go pozostałą częścią kosztów sądowych.