UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie wyrokiem z dnia 30 października 2012 roku zasądził od pozwanej M. F. na rzecz powódki L. K. kwotę 11.121,69 zł uwzględniając częściowo powództwo. Wyrok zapadł w sprawie, w której powódka domagała się odszkodowania od pozwanej za nienależyte wykonanie umowy, której przedmiotem było zobowiązanie pozwanej do świadczenia usług księgowych, między innymi do sporządzania deklaracji ZUS i obliczania składek.

Pozwana domagała się oddalenia powództwa twierdząc, że obowiązkiem powódki było poinformowanie pozwanej o fakcie braku zapłaty za ubezpieczenie społeczne w tym dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiąc styczeń i luty 2011 roku. O fakcie tym pozwana została powiadomiona przez powódkę na początku kwietnia 2011 roku. Pozwana zaprzeczyła, aby w styczniu 2011 roku lub lutym 2011 roku powódka zlecała jej wyrejestrowanie z ubezpieczenia społecznego, a następnie zgłoszenie z podwyższoną podstawą dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Sąd ustalił, że powódka od 1 grudnia 2006 roku prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie usług fryzjerskich i przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. 2 listopada 2009 roku zawarła z pozwaną umowę o świadczenie usług księgowych, obejmującą między innymi, sporządzanie deklaracji ZUS i obliczanie składek. Przed 10 stycznia 2011 roku strony uzgodniły, że pozwana wyrejestruje powódkę z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w lutym 2011 roku zarejestruje ponownie w zakresie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 1 marca 2011 roku z podwyższoną, maksymalną podstawą wymiaru składek. Powódka w ten sposób chciała uzyskać wyższy zasiłek chorobowy i macierzyński, była już wtedy w ciąży. Pozwana deklarowała powódce, że złożyła odpowiednie dokumenty w tym przedmiocie do (...) Oddziału w S.. W lutym 2011 roku powódka poinformowała pozwaną, że składkę na ubezpieczenie za miesiąc luty 2011 roku opłaci z opóźnieniem, co też nastąpiło. Powódka podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu do 31 stycznia 2011 roku. Ponowne objęcie ubezpieczeniem chorobowym nastąpiło z dniem 5 kwietnia 2011 roku wskutek złożenia przez pozwaną wniosku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Pozwana nie wyrejestrowała powódki z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w lutym 2011 roku i nie zarejestrowała ponownie od 1 marca 2011 roku z maksymalną podstawą wymiaru składek. Powódka od dnia 27 maja 2011 roku przebywała na zwolnieniu lekarskim w związku z ciążą. Nie uzyskała zasiłku chorobowego; została przerwana ciągłość ubezpieczenia, dokumenty w przedmiocie przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego zostały złożone po terminie. Powódka skontaktowała się telefonicznie z pozwaną, ta zaś wysłała do powódki 1 lipca 2011 roku wiadomość tekstową sms przepraszając powódkę za taki stan rzeczy i deklarując, że jest ubezpieczona i wszystko pokryje. Decyzją z 8 lipca 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił powódce prawa do zasiłku chorobowego za okres niezdolności do pracy od dnia 27 maja 2011 roku do dnia 11 lipca 2011 roku. W okresie od dnia 27 maja 2011 roku do dnia 3 lipca 2011 roku, gdyby powódka była objęta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym z maksymalną podstawą wymiaru składek, z uwagi na zwolnienie lekarskim w tym okresie otrzymałaby z ZUS kwotę 7.704 zł netto tytułem zasiłku chorobowego. W okresie tym powódka wpłaciła ZUS kwotę 3.470,13 zł tytułem składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy.

Sąd uznał powództwo za uzasadnione odwołując się do art. 471 k.c. Ustalono, że doszło do zawarcia między stronami porozumienia w przedmiocie zobowiązania pozwanej do wyrejestrowania powódki z ubezpieczeń społecznych w lutym 2011 roku, a następnie ponownego zarejestrowania od 1 marca 2011 roku, w tym dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z maksymalną podstawą wymiaru składek. Sąd przyjął, że takie porozumienie stron nie narusza art. 353¹ k.c. i art. 58 k.c. odwołując się do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2010 roku (II UZP 1/10). Pozwana, wbrew ustaleniom stron, nie wyrejestrowała powódki z ubezpieczeń społecznych od dnia 1 lutego 2011 roku i nie zarejestrowała ponownie od dnia 1 marca 2011 roku, w tym do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z maksymalną podstawą wymiaru składek, co stanowiło nienależyte wykonanie zobowiązania zgodnie z art. 471 k.c. i doprowadziło do powstania szkody po stronie powódki wyrażającej się w nieuzyskaniu zasiłku chorobowego od dnia 27 maja 2011 roku do dnia 3 lipca 2011 roku i obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy za okres od dnia 27 maja 2011 roku do dnia 3 lipca 2011 roku. W oparciu o pisma (...) Oddziału w S. Sąd ustalił wartość nieuzyskanego przez powódkę zasiłku w okresie od 27 maja 2011 roku do 3 lipca 2011 roku, gdyby powódka była objęta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym z zadeklarowaną maksymalną podstawą wymiaru składek uzyskałaby kwotę 7.704 zł netto. Kwotę zapłaconych składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy za okres od 27 maja 2011 roku do 3 lipca 2011 roku Sad zakwalifikował również jako szkodę, której wysokość ustalił na 3470,13 zł.

Wyrok został zaskarżony apelacją przez pozwaną, która zarzuciła naruszenie art. 734 § 1 k.c. przez nieuwzględnienie, że umowa nie zawierała w katalogu czynności korekt ZUS i deklaracji spowodowanych z winy Zlecającego, zaś § 10 wskazuje wprost, iż wszelkie zmiany umowy wymagają dla swojej ważności formy pisemnej, art. 471 k.c. przez nieuwzględnienie, iż pozwana nie ponosi odpowiedzialności za powstanie szkody, która powstała z winy powódki przez brak zapłaty przez nią w terminie składki ubezpieczeniowej, w tym za dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne po terminie przewidzianym do jej zapłaty, art. 361 k.c. przez nieuwzględnienie, że zobowiązany jest do odszkodowania tylko w zakresie normalnym następstw działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła, zaś działanie powódki przyczyniło się bezpośrednio do powstania szkody, art. 353¹ k.c. przez uwzględnienie, iż argumentacja powódki potwierdzona przez niewiarygodnych świadków dowodzi zawarcia umowy - zlecenia działania przez wyrejestrowanie i ponowne zarejestrowanie powódki do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego ze znacznie wyższą podstawą, tj. działania wykorzystującego lukę prawną przez uzyskanie z ubezpieczenia społecznego znacznych kwot kosztem systemu ubezpieczeń społecznych, 5 k.c. przez objęcie ochroną prawną działania powódki, które leżą w sprzeczności ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa i są w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, art. 6 k.c. przez uwzględnienie niewiarygodnych zeznań świadków. Apelująca wskazała także na rozpoznanie sprawy przez niewłaściwy sąd, skoro sprawa ma charakter gospodarczy, art. 228 k.p.c., gdyż faktem znanym powszechnie jest, że 16 stycznia 2011 roku to niedziela, art. 232 k.p.c., art. 233 k.p.c. przez swobodną ocenę dowodów, gdy dowody osobowe należy uznać za niewiarygodne, nieuwzględnienie zapisu umowy o konieczności zmian umowy w formie pisemnej pod rygorem nieważności, nieuwzględnienie faktu, że powodem wyłączenia z ubezpieczenia chorobowego był brak terminowej zapłaty składki do dnia 15 marca 2011 roku, a te informacje nie były dostępne pozwanej,

Pozwana domagała się zmiany wyroku przez oddalenie powództwa ewentualnie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja jest bezzasadna.

Ponowne rozpoznanie sprawy w postępowaniu apelacyjnym wyraża się w ponownym ustaleniu stanu faktycznego sprawy i ocenie roszczenia na podstawie prawa materialnego. Sąd Odwoławczy przyjmuje ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny za własne ustalenia, bez konieczności ponownego jego przytaczania. Materialnoprawna ocena powództwa wyrażona przez Sąd Rejonowy jest prawidłowa.

Strony łączyła umowa o świadczenie usług księgowych, obejmującą między innymi sporządzanie deklaracji ZUS i obliczanie składek. Kwalifikacja prawna powstałego stosunku zobowiązaniowego odpowiada treści art. 750 k.c., według do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Z treści art. 737 k.c. wynikają warunki, które upoważniają przyjmującego zlecenie do odstąpienia od wskazanego przez dającego zlecenie sposobu wykonania zlecenia. Norma prawna wprost wskazuje na istnienie wskazówek dającego zlecenie co do sposobu jego wykonania; wskazówki te uzupełniają treść łączącego strony stosunku zobowiązaniowego, stają się jego częścią, więc niezastosowanie się przez przyjmującego zlecenie do wskazówek co do sposobu jego wykonania skutkuje przyjęciem, że postąpił wbrew treści zobowiązania, co może powodować odpowiedzialność odszkodowawczą na podstawie art. 471 k.c. Polecenie powódki skierowane do pozwanej albo wręcz uzgodnienie z pozwaną, że ta wyrejestruje powódkę z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w lutym 2011 roku i zarejestruje ponownie w zakresie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 1 marca 2011 roku z podwyższoną, maksymalną podstawą wymiaru składek należy traktować jako wskazówkę co do sposobu wykonania zlecenia. Niezastosowanie się pozwanej do tej wskazówki oznacza nienależyte wykonanie zobowiązania, które może powodować powstanie odszkodowawczych roszczeń kontraktowych. Powyższe nie oznacza zmiany umowy bez zastrzeżonej formy pisemnej pod rygorem nieważności; wskazówki dającego zlecenie nie powodują zmiany umowy, lecz stanowią jej treść, wypełnioną już po zawarciu umowy. Zarzut apelacji naruszenia art. 734 § 1 k.c. jest bezzasadny.

Prawidłowo Sąd Rejonowy ustalił, że strony uzgodniły wyrejestrowanie powódki z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w lutym 2011 roku i jej ponowne zarejestrowanie od 1 marca 2011 roku z maksymalną podstawą wymiaru składek. Ocena dowodów przeprowadzona przez Sąd I instancji jest wyczerpująca i logiczna, Sąd Okręgowy w całości odwołuje się do niej. W szczególności, treść wskazówek co do sposobu wykonania zlecenia wynika z zeznań M. G., E. K., osób które były bezpośrednimi świadkami rozmowy stron w salonie fryzjerskim. A. T. była świadkiem spotkania powódki i pozwanej w lipcu 2011 roku, podczas którego pozwana utrzymywała, że do ustaleń w tym przedmiocie doszło w styczniu 2011 roku. Uzgodnienia stron o ustalonej przez Sąd I instancji treści wynikają także z zachowania pozwanej, która złożyła odpowiednie formularze w przedmiocie wyrejestrowania powódki i ponownego zgłoszenia do ubezpieczenia 5 kwietnia 2011 roku wskazując daty odpowiadające uprzednim uzgodnieniom stron. Powyższe czyni zeznania pozwanej w rozważanym zakresie niewiarygodnymi, na co trafnie wskazano w postępowaniu pierwszoinstancyjnym.

Prawidłowo Sąd I instancji ocenił materialnoprawne skutki zachowania pozwanej, kwalifikując je jako nienależyte wykonanie zobowiązania, które zgodnie z art. 471 k.c. doprowadziło do powstania szkody po stronie powódki wyrażającej się w nieuzyskaniu zasiłku chorobowego od 27 maja 2011 roku do 3 lipca 2011 roku i obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy za ten okres.

Ubezpieczenie chorobowe powódki miało charakter dobrowolny (art. 11 ust. 2 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, t.j.: Dz. U. z 2013 roku, poz. 1442 ze zmianami); powódka zdecydowała o objęciu dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od dnia 1 marca 2011 roku z maksymalną podstawą wymiaru składek, stosownie do treści art. 20 cytowanej ustawy. Pozwana nie zgłosiła powódki do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od dnia 1 marca 2011 roku, wnioski złożyła 5 kwietnia 2011 roku, co wywołało skutek objęcia ubezpieczeniem od tego dnia (art. 14 ust. 1 cytowanej ustawy). Wskutek opłacenia składki za luty 2011 roku po terminie ubezpieczenie powódki ustało z dniem 1 marca 2011 roku (art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy). Jeżeli pozwana wykonałaby należycie zobowiązanie, powódka objęta byłaby ubezpieczeniem chorobowym od dnia 1 marca 2011 roku z maksymalną podstawą wymiaru składek; fakt niewyrejestrowania powódki pozostaje bez znaczenia, skoro powódka składkę za luty opłaciła po terminie. Niezgłoszenie powódki do ubezpieczenia przerwało ciągłość ubezpieczenia, przerwa trwała dłużej niż 30 dni, co dalej skutkowało nieuzyskaniem prawa do zasiłku chorobowego i koniecznością opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i składek na Fundusz Pracy od dnia 27 maja 2011 roku do dnia 3 lipca 2011 roku, więc w okresie, w którym powódka korzystała ze zwolnienia lekarskiego (art. 4 ust. 1 pkt 2 i art. 4 ust. 1 pkt 2 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, t.j.: Dz. U. z 2010 roku, poz. 512 ze zm.). Powódka nabyłaby prawo do zasiłku chorobowego za okres zwolnienia lekarskiego, mogłaby bowiem do terminu 90-dniowego zaliczyć poprzedni okres ubezpieczenia, skoro przerwa w ubezpieczeniu trwałaby 28 dni lutego, nie dłużej niż 30 dni (art. 4 ust. 2 w zw. z ust. 1 pkt 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).

Dla ustalenia związku przyczynowego między nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą powódki zasadnicze znaczenie ma niezgłoszenie powódki do ubezpieczenia z dniem 1 marca 2011 roku. Okoliczność ta decydowała o przerwaniu ciągłości ubezpieczenia i dalej o szkodzie powódki; niezapłacenie przez powódkę składki w terminie za luty 2011 roku pozostaje w bez znaczenia dla związku przyczynowego między niezgłoszeniem powódki do ubezpieczenia z dniem 1 marca 2011 roku a szkodą. Podobnie bez znaczenia pozostaje niezapłacenie składki za marzec 2011 roku. Zarzut apelacji naruszenia art. 471 k.c. i 361 k.c. jest bezzasadny.

Wartość utraconego przez powódkę zasiłku została ustalona przez Sąd w oparciu o pisma z ZUS, z których wynika, że gdyby powódka była objęta dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym z zadeklarowaną maksymalną podstawą wymiaru składek w okresie od 27 maja 2011 roku do 3 lipca 2011 roku podczas zwolnienia lekarskiego otrzymałaby z ZUS 7.704 zł netto tytułem zasiłku chorobowego. W okresie tym i pod warunkiem objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym powódka nie zapłaciłaby składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy w wysokości 3.470,13 zł, ponieważ za ten okres byłaby uprawniona do uzyskania zasiłku chorobowego (art. 18 ust. 9 i 10 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 107 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, t.j.: Dz. U. z 2013 roku, poz. 674 ze zm.). Łącznie szkoda powódki wyraża się kwotą 11.121,69 zł, prawidłowo zatem Sąd I instancji uwzględnił roszczenie we wskazanym rozmiarze. Pozwana pozostawała w opóźnieniu w zapłacie tej kwoty od 1 sierpnia 2011 roku, termin spełnienia świadczenia został wyznaczony pismem z dnia 20 lipca 2011 roku na dzień 31 lipca 2011 roku, co uzasadniało zasądzenie odsetek ustawowych na podstawie art. 481 k.c. od dnia opóźnienia.

Pozostałe zarzuty apelacji są także bezzasadne. Sąd I instancji trafnie przyjął, że ustalone porozumienie stron nie narusza art. 353¹ k.c. i art. 58 k.c. odwołując się do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2010 roku (II UZP 1/10). Zarzut naruszenia art. 5 k.c. jest bezpodstawny; zarzut sprzeczności z moralnością albo ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa jest zarzutem dylatoryjnym, środkiem obrony pozwanego przed etycznie nagannym korzystaniem z prawa podmiotowego przez powoda. W sprawie nie istnieją okoliczności przemawiające za taką kwalifikacją postępowania powódki; pozwana powołująca się na art. 5 k.c. odwołuje się do systemu ubezpieczeń społecznych; co oczywiście nie jest argumentem przemawiającym za ubezskutecznieniem roszczenia powódki. Wbrew zarzutom apelacji Sąd nie mógł naruszyć art. 6 k.c. przez uwzględnienie niewiarygodnych zeznań świadków; prawidłowość ustaleń faktycznych Sądu została zweryfikowana ustaleniami Sądu II instancji, omówionymi wyżej, a norma art. 6 k.c. odnosi się do materialnoprawnego rozkładu ciężaru dowodu, a nie do oceny materiału dowodowego sprawy. Kwalifikacja sprawy jako cywilnej lub gospodarczej nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia, nie prowadzi bowiem do nieważności postępowania. Sąd prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy, co wyżej wyjaśniono i co czyni bezzasadnymi zarzuty naruszenia art. 228, 223, 233 k.p.c. Dokumenty opłaty składek na ubezpieczenie chorobowe za okres 1 kwietnia 2011 roku nie mają znaczenia dla sprawy, skoro fakt opłacenia tych składek w tym okresie jest okolicznością niesporną.

Z powyższych przyczyn apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Pozwana przegrała sprawę w postępowaniu apelacyjnym w całości, zgodnie z art. 98 k.p.c. zobowiązana jest do zwrotu powódce celowych kosztów procesu, wynagrodzenia adwokata ustalonego na podstawie § 6 pkt 5 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z 2002 roku ze zmianami).

SSO Wiesława Buczek-Markowska SSO Robert Bury (spr.) SSO Violetta Osińska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE