UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 grudnia 2016r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ponownego ustalenia wysokości emerytury ubezpieczonego J. C. na podstawie art. 110a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że:

- ubezpieczony nie spełnia warunków do przeliczenia aktualnie pobieranej emerytury, to jest emerytury przyznanej od dnia 1 marca 2006r., ponieważ nie osiągnął zarobków objętych składką na ubezpieczenia emerytalne i rentowe po przyznaniu tej emerytury,

- ubezpieczony udokumentował wynagrodzenie za lata 1972 – 1982 oraz 1985 – 1993, a więc przypadające po przyznaniu emerytury wcześniejszej, to jest przyznanej od dnia 1 lipca 1982r. – w tym przypadku ubezpieczonemu nie przysługuje również prawo do przeliczenia świadczenia w oparciu o powołany art.110a, ponieważ nowo ustalony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury nie przekracza 250%.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany i orzeczenia co do istoty sprawy oraz obciążenia organu rentowego kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu podniósł, iż odmówiono mu prawa do wnioskowanego świadczenia z powodu braku dokumentów dotyczących wynagrodzeń za lat 1951 – 1971. Ubezpieczony nie może jednak ponosić ujemnych konsekwencji obowiązujących w latach minionych przepisów pozwalających na nie przechowywanie dokumentów zarobkowych. Zdaniem ubezpieczonego istnieje możliwość odtworzenia wynagrodzeń z tych lat i w konsekwencji przeliczenia emerytury. Dodał, że jako członek (...) Pogotowia (...) w KWK (...) brał udział w licznych akcjach ratunkowych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony J. C. urodzony w dniu (...) na mocy decyzji
z dnia 9 listopada 1982r. uzyskał prawo do emerytury górniczej od dnia (...)
na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 maja 1957r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin.

Ostatecznie do ustalenia podstawy wymiaru emerytury organ rentowy przyjął wynagrodzenia ubezpieczonego z okresu od maja 1981r. do lipca 1982r. wykazane
w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 26 września 2003r. ( druk Rp – 7 k.114 akt ZUS ).

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 187,31%.

W dniu 8 marca 2006r. ubezpieczony zgłosił wniosek o przyznanie prawa do kolejnej emerytury.

Decyzją z dnia 24 marca 2006r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo
do emerytury górniczej począwszy od dnia 1 marca 2006r. na podstawie przepisów ustawy
z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Podstawę wymiaru nowej emerytury stanowiła podstawa wymiaru poprzedniego świadczenia, natomiast do ustalenia tzw. części socjalnej świadczenia organ rentowy przyjął 24% kwoty bazowej obowiązującej w marcu 2006r., to jest 1.977,20 zł, gdyż ubezpieczony po przyznaniu prawa do pierwszej emerytury przepracował co najmniej 30 miesięcy.

Po przyznaniu prawa do nowej emerytury ubezpieczony nie podjął zatrudnienia ani też innej działalności zarobkowej rodzącej obowiązek ubezpieczenia społecznego.

W dniu 5 grudnia 2016r. ubezpieczony złożył wniosek o przeliczenie podstawy wymiaru świadczenia na podstawie art.110a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Do wniosku załączył:

- zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 23 września 2016r. sporządzone przez (...) S.A. Oddział Zakład (...)
w T. z wykazanymi zarobkami z lat zatrudnienia ubezpieczonego w KWK (...) 1972 – 1982, 1985 - 1993,

- pismo (...) S.A. z dnia 23 września 2016r. z informacją,
że w archiwum brak jest dokumentacji płacowej sprzed 1972r.

W rozpoznaniu tego wniosku organ rentowy wydał decyzję zaskarżoną omówioną
na wstępie.

Ubezpieczony był zatrudniony w KWK (...) od dnia 20 marca 1951r. do dnia 31 października 1993r. kolejno na stanowiskach:

- od dnia 20 marca 1951r. do dnia 30 czerwca 1952r. – ucznia górn. n.p.,

- od dnia 1 lipca 1952r. do dnia 20 listopada 1964r. – młodszego górnika pod ziemią,

- od dnia 21 listopada 1964r. do dnia 7 stycznia 1968r. – młodszego górnika pod ziemią, górnika pod ziemią,

- od dnia 8 stycznia 1968r. do dnia 31 grudnia 1982r. – górnika pod ziemią

- od dnia 23 lipca 1985r. do dnia 31 października 1993r. – łaziennego – konserwatora na powierzchni na ½ etatu.

Na stanowisku młodszego górnika pod ziemią i górnika pod ziemią ubezpieczony wykonywał także prace w przodku, a ilość dniówek przodkowych została wykazana
w zaświadczeniu z dnia 15 kwietnia 1996r. ( k.77 akt ZUS ).

Z przedłożonego przez ubezpieczonego w toku postępowania zaświadczenia (...) Spółki (...) z dnia 20 stycznia 2017r. wynika, że ubezpieczony był członkiem drużyny ratowniczej przy KWK (...) od dnia 7 listopada 1960r. do dnia 21 marca 1981r. oraz:

1) był zawieszony w wykonywaniu czynności członka drużyny ratowniczej ( czasowo wykluczony ze składu drużyny ratowniczej ): od dnia 4 maja 1964r. do dnia 1 stycznia 1965r., dnia 8 stycznia 1968r., od dnia 4 października 1968r. do dnia 19 grudnia 1968r., od dnia 19 września 1969r. do dnia 18 października 1969r.,

2) uczestniczył w akcjach ratowniczych: w dniu 14 stycznia 1961r., od dnia 16 lutego 1961r. do dnia 28 lutego 1961r., od dnia 20 kwietnia 1961r. do dnia 30 kwietnia 1961r., od dnia 1 maja 1961r. do dnia 31 maja 1961r., w dniu 27 czerwca 1961r.,
od dnia 22 sierpnia 1961r. do dnia 29 sierpnia 1961r., od dnia 2 września 1962r.
do dnia 9 września 1962r., od dnia 9 stycznia 1963r. do dnia 31 stycznia 1963r.,
od dnia 2 marca 1963r. do dnia 16 marca 1963r., w dniu 8 kwietnia 1963r.,
14 kwietnia 1963r., od dnia 26 lutego 1964r. do dnia 28 lutego 1964r., od dnia
25 stycznia 1965r. do dnia 31 stycznia 1965r., od dnia 18 marca 1965r. do dnia
22 marca 1965r., od dnia 14 września 1965r. do dnia 2 października 1965r., od dnia
9 sierpnia 1969r. do dnia 10 sierpnia 1969r., w dniu 27 marca 1971r., od dnia
8 stycznia 1973r. do dnia 12 stycznia 1973r., od dnia 13 maja 1973r. do dnia 17 maja 1973r., od dnia 25 lipca 1973r. do dnia 28 lipca 1973r., od dnia 16 kwietnia 1975r. do dnia 22 kwietnia 1975r., od dnia 13 marca 1980r. do dnia 30 marca 1980r., w dniu 17 maja 1980r., od dnia 11 czerwca 1980r. do dnia 16 czerwca 1980r., od dnia 25 października 1980r. do dnia 2 listopada 1980r.,

3) uczestniczył w pogotowiach: od dnia 18 marca 1965r. do dnia 24 marca 1965r.,
od dnia 2 czerwca 1965r. do dnia 8 czerwca 1965r., od dnia 4 czerwca 1969r. do dnia 11 czerwca 1969r., od dnia 20 sierpnia 1969r. do dnia 27 sierpnia 1969r., od dnia 21 stycznia 1970r. do dnia 28 stycznia 1970r., od dnia 25 listopada 1970r. do dnia 2 grudnia 1970r. i od dnia 14 lipca 1971r. do dnia 21 lipca 1971r.

Postanowieniem z dnia 9 marca 2017r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego do spraw emerytur i rent na okoliczność ustalenia czy ubezpieczony spełnia przesłanki z art.110a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, to jest czy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia z dowolnie wybranych 20 lat, przy czym jeden rok po przejściu na emeryturę, wynosi ponad 250%.

Biegła sądowa z zakresu emerytur, rent i kapitału początkowego H. P.
w opinii z dnia 12 sierpnia 2017r. ustaliła, iż na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego i przyjętych w opinii założeń wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury górniczej ubezpieczonego obliczony z okresu 20 lat kalendarzowych wybranych
z całego okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu wynosi 220,03% i został wyliczony z lat 1961, 1963, 1965 – 1982.

Biegła dokonała wyliczenia wynagrodzenia ubezpieczonego za lata jego zatrudnienia w KWK (...) 1957 – 1971 w oparciu o dokumentację zawartą w aktach osobowych oraz obowiązujące uregulowana płacowe – układy zbiorowe pracy i protokoły dodatkowe, jak w opinii. Wyliczając wysokość zarobków ubezpieczonego biegła wzięła pod uwagę przysługującą ubezpieczonemu płacę zasadniczą, dodatek za pracę nocną, dodatek szkodliwy, wynagrodzenie na podstawie Karty Górnika, deputat węglowy, przodkowe, dodatek za niedziele, wynagrodzenie związane z bycia członkiem drużyny ratowniczej.

Wynagrodzenia roczne ubezpieczonego za te lata wyniosły: za 1957r. – 21.678 zł,
za 1958r. – 21.312 zł ( wskaźnik 131,50% ), za 1959r. – 20.755 zł ( wskaźnik 119,04 % ),
za 1960r. – 23.539 zł ( wskaźnik 125,74 % ), za 1961r. – 31.371 zł ( wskaźnik 160,88% ) ,
za 1962r. – 25.481 zł ( wskaźnik 126,39% ), za 1963r. – 31.863 zł ( wskaźnik 150,61% ),
za 1964r. – 26.710 zł ( wskaźnik 122,57% ), za 1965r. – 37.937 zł ( wskaźnik 169,33% ),
za 1966r. – 33.489 zł ( wskaźnik 144,30% ), za 1967r. – 65.909 zł (wskaźnik 272,44 zł ),
za 1968r. – 49.722 zł ( wskaźnik 196,75 % ), za 1969r. – 59.782 zł ( wskaźnik 229,16% ),
za 1970r. – 55.228 zł ( wskaźnik 205,92% ), za 1971r. – 63.232 zł ( wskaźnik 223,47% ).

Za pozostałe lata biegła wzięła pod uwagę wynagrodzenia wykazane
w zaświadczeniach o zatrudnieniu i wynagrodzeniu przedłożonych do akt organu rentowego.

Odnosząc się do tej opinii ubezpieczony wskazał, że w kartach zasiłkowych:

- za 1965r. zachował się zarobek w wysokości 11.678,55 zł ( za 3 miesiące
od października do grudnia 1965r. ), w konsekwencji miesięczne wynagrodzenie wynosi 3.892,85 zł, roczne 46.714,20 zł, a wskaźnik 208,51%,

- za 1966r. zachował się zarobek za okres od września do listopada 1966r. –
11.446,35 zł, zatem miesięczne wynagrodzenie to 3.815,45 zł, roczne 45.785,40 zł
i wskaźnik 197,28%,

- za 1967r. zachował się zarobek za okres od stycznia do marca 1967r. w wysokości 17.777,00 zł, zatem miesięczny zarobek to 5.925,60 zł, roczny 71.108,00 zł, a wskaźnik 293,93%,

- za 1968r. zachował się zarobek za okres od lipca do września 1968r. w wysokości 12.478,00 zł, zatem miesięczny zarobek to 4.159 zł, roczny 49.912 zł, a wskaźnik 197,50%,

- za 1969r. zachował się zarobek za okres od sierpnia do października w wysokości 18.323 zł, zatem miesięczny zarobek to 6.107,60 zł, roczny 73.292 zł, a wskaźnik 280,94%,

- za 1970r. zachował się zarobek za okres od czerwca do sierpnia 1970r. w wysokości 17.830 zł, zatem miesięczny zarobek wynosi 5.943,30 zł, roczny 71.320 zł, a wskaźnik 265,92%,

- za 1971r. zachował się zarobek za okres od marca do maja 1971r. w wysokości 19.366 zł, zatem miesięczny zarobek wynosi 6.455,30 zł, roczny 75.379 zł, a wskaźnik 266,40%.

Ubezpieczony wniósł o zastąpienie konkretnych wyliczeń biegłej wskazanymi powyżej zarobkami.

Organ rentowy ustosunkowując się do opinii biegłej wskazał na błędy rachunkowe
w zakresie wynagrodzeń przyjętych przez biegłą za lata 1957, 1961, 1966, 1968 - 1970.

/ Dowód z: akt organu rentowego, akt osobowych ubezpieczonego, opinii biegłej sądowej
z zakresu emerytur, rent i kapitału początkowego H. P., /

Sąd podzielił opinię biegłej sądowej H. P., gdyż została ona sporządzona w oparciu o fachową i specjalistyczną wiedzę, zgodnie ze zleceniem Sądu, napodstawie całokształtu zgromadzonej w sprawie dokumentacji, a także przy uwzględnieniu obowiązujących u pracodawcy przepisów płacowych – układów zbiorowych pracy i protokołów dodatkowych. Biegła w sposób czytelny i precyzyjny dokonała obliczeń, wskazując przy tym dokładnie na jakiej podstawie dokonała poszczególnych założeń.

Zaznaczyć należy, że przy ewentualnym uwzględnieniu wynagrodzeń za lata 1965 – 1971, na które powołuję się ubezpieczony w zastrzeżeniach do opinii, w miejsce wynagrodzeń przyjętych przez biegłą, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury górniczej ubezpieczonego obliczony z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu wyniesie 233,48% i nadal będzie niższy niż 250%, co przedstawia następujące wyliczenie:

- 1961r. – wynagrodzenie 31.371,00 zł, wskaźnik 160,88%,

- 1963r. – wynagrodzenie 31.863,00 zł, wskaźnik 150,61%,

- 1965r. – wynagrodzenie 46.714,20 zł, wskaźnik 208,51%,

- 1966r. – wynagrodzenie 45.785,40 zł, wskaźnik 197,28%,

- 1967r. – wynagrodzenie 71.108,00 zł, wskaźnik 293,93%,

- 1968r. – wynagrodzenie 49.912,00 zł, wskaźnik 197,50%,

- 1969r. – wynagrodzenie 73.292,00 zł, wskaźnik 280,94%,

- 1970r. – wynagrodzenie 71.320,00 zł, wskaźnik 265,92%,

- 1971r. – wynagrodzenie 75.379,00 zł, wskaźnik 266,40%,

- 1972r. - wynagrodzenie 72.827,00 zł, wskaźnik 241,89%,

- 1973r. – wynagrodzenie 97.360,00 zł, wskaźnik 289,97%,

- 1974r. – wynagrodzenie 95.865,00 zł, wskaźnik 250,82%,

- 1975r. – wynagrodzenie 128.042,00 zł, wskaźnik 272,69%,

- 1976r. – wynagrodzenie 114.704,00 zł, wskaźnik 223,28%,

- 1977r. – wynagrodzenie 126.941,00 zł, wskaźnik 230,17%,

- 1978r. – wynagrodzenie 139.291,00 zł, wskaźnik 237,52%,

- 1979r. – wynagrodzenie 147.621,00 zł, wskaźnik 230,93%,

- 1980r. – wynagrodzenie 200.070,00 zł, wskaźnik 276,03%,

- 1981r. – wynagrodzenie 200.746,00 zł, wskaźnik 217,57%,

- 1982r. – wynagrodzenie 246.801,00 zł, wskaźnik 176,83%,

Razem: 4669,67% : 20 = 233,48%

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego J. C. nie zasługuje na uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia, czy ubezpieczony spełnia warunki do przeliczenia emerytury górniczej na podstawie art.110a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jednolity Dz.U. z 2017r., poz.1383 ). Ubezpieczony domagał się takiego przeliczenia z uwzględnieniem wynagrodzeń uzyskanych podczas zatrudnienia w KWK (...), po uprzednim ustaleniu takich wynagrodzeń, co do których brak jest dokumentacji płacowej, przed Sądem.

Zgodnie z powołanym przepisem wysokość emerytury oblicza się ponownie
od podstawy wymiaru ustalonej w sposób określony w art.15, z uwzględnieniem art.110 ust.3, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie prawa polskiego przypadającą w całości lub w części po przyznaniu świadczenia:

- z kolejnych 10 lat kalendarzowych przypadających w ostatnich 20 latach kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek
o ponowne ustalenie emerytury od przeliczonej podstawy,

- dowolnie wybranych przez emeryta 20 lat kalendarzowych, w których podlegał ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia o ponowne ustalenie wysokości emerytury, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przed zastosowaniem ograniczenia, o którym mowa w art.15 ust.5, jest wyższy niż 250%.

Ustalenie wysokości emerytury w sposób wskazany powyżej może nastąpić tylko raz.

Szczegółowe zasady postępowania w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r.
w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011r. nr 237, poz. 1412). Rozporządzenie to w § 21 pkt 1 przewiduje, iż środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Powyższy przepis zakłada istnienie optymalnych warunków, tj. wymaga,
by zachowała się dokumentacja płacowa pracodawcy. Natomiast w sytuacji, gdy
nie zachowała się stosowna dokumentacja płacowa, wysokość zarobków może być ustalona na podstawie dokumentacji zastępczej z akt osobowych pracownika (np. umów o pracę, angaży, wpisów w legitymacji ubezpieczeniowej oraz innych pism dotyczących zatrudnienia, które zawierają informacje o wynagrodzeniu), a także zeznań świadków.

Trzeba jednak wskazać, że w postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia,
co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty określone w § 21 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe. Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki
na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997r., sygn. akt II UKN 186/97, OSNP 1998/11/342, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006r., sygn. akt I UK 115/06, OSNP 2007/17-18/257).

W niniejszej sprawie Sąd dopuścił dowód z opinii biegłej sądowej do spraw emerytur, rent i kapitału początkowego H. P. celem ustalenia potencjalnego wynagrodzenia ubezpieczonego za lata, za które nie dysponuje on dokumentacją płacową, wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia według najkorzystniejszego wariantu oraz ustalenia, czy w najkorzystniejszym wariancie wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia odwołującego przekracza 250%.

Z opinii biegłej, którą to opinię Sąd uznał za miarodajną w sprawie z przyczyn wskazanych wcześniej, wynika jednoznacznie, iż najkorzystniejszy wskaźnik wysokości emerytury górniczej ubezpieczonego wyliczony z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, to jest z lat 1961, 1963, 1965 – 1982, w tym z okresu przypadającego po przyznaniu prawa do pierwszej emerytury górniczej, wynosi 220,03%, a zatem nie przekracza 250%. Nawet przy uwzględnieniu za lata 1965 – 1971 wynagrodzeń proponowanych przez ubezpieczonego w zastrzeżeniach do opinii, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia nadal nie przekracza 250%, gdyż wynosi zaledwie 233,48%.

W takiej sytuacji, gdy wyliczony na nowo wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia nie jest wyższy niż 250%, ubezpieczonemu nie przysługuje prawo
do ponownego przeliczenia pobieranej przez niego emerytury górniczej z zastosowaniem art.110a ustawy, to jest z uwzględnieniem podstawy wymiaru wyliczonej na nowo, zgodnie z art.15 ustawy.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w sentencji wyroku i na mocy
art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne.

(-) SSO Grzegorz Tyrka

Przewodniczący:	SSO Grzegorz Tyrka
Protokolant:	Igor Ekert

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE