UZASADNIENIE

D. N. pozwem z dnia 13 marca 2017r., zmodyfikowanym następnie w dniu 11 maja 2017 r., wniosła o wygaśnięcie, z dniem 30 czerwca 2015 r., obowiązku alimentacyjnego względem pozwanej – swojej córki N. N., ustalonego wyrokiem Sądu Rejonowego w Otwocku z dnia 29 grudnia 2014r. w sprawie III RC 299/13 na kwotę po 300 zł miesięcznie.

W uzasadnieniu swojego powództwa D. N. wskazała, iż obecnie pogorszył się jej stan zdrowia na tyle, że nie może podjąć pracy i pozostaje bez żadnego źródła dochodu, zaś jej córka N. N. pracuje i jest w stanie samodzielnie się utrzymać (pozew k. 1 akt, pismo procesowe k. 28 akt).

Pozwana N. N. na rozprawie w dniu 19.05.2017r. wniosła o oddalenie powództwa w całości (stanowisko pozwanej na w/w rozprawie – nagranie płyta CD k. 82 akt).

Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Obecny obowiązek alimentacyjny powódki na rzecz pozwanej został ustalony w wyroku Sądu Rejonowego w Otwocku z dnia 29 grudnia 2014r. w sprawie III RC 299/13 na kwotę po 300 zł miesięcznie (d. odpis wyroku k. 2 akt).

Powódka ma obecnie 49 lat i z wykształcenia jest technikiem dentystycznym, a w przeszłości pracowała również jako nauczycielka w przedszkolu, pomoc kuchenna, szwaczka, dietetyk (d. zeznania powódki k. 55v-56, nagranie płyta CD k. 82 akt). Ostatnio (do końca listopada 2016r.) zatrudniona była na umowę zlecenie na stanowisku pomocy dentystycznej i zarabiała ok. 2000 zł miesięcznie, chociaż formalnie zarejestrowana była na niższą kwotę i od tej niższej kwoty odprowadzany był podatek oraz składki na ubezpieczenie społeczne (d. zaświadczenie k. 39 akt).

Od początku grudnia 2016 r. powódka przebywała na zwolnieniu lekarskim z uwagi na operację cieśni nadgarstka, a następnie stosowną rehabilitację i otrzymywała z tego tytułu (do maja 2016 r.) zasiłek chorobowy w kwocie ok. 600 zł brutto miesięcznie (d. zaświadczenie k. 27, 40 akt, dokumentacja medyczna k. 37-38). Obecnie, od 5 czerwca 2017 r., D. N. zarejestrowana jest jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku (d. zaświadczenie k. 59 akt).

Powódka w 2014 r. uzyskała dochód podlegający opodatkowaniu w wysokości 9991 zł; w 2015r. uzyskała dochód (przed opodatkowaniem) w wysokości 13 278, 61 zł, zaś w 2016 r. jej dochód (przed opodatkowaniem) zgłoszony do Urzędu Skarbowego wynosił 7571, 10 zł (d. zaświadczenie k. 20 akt, deklaracje PIT k. 21-23, 24-26 akt).

Wobec powódki toczy się egzekucja komornicza z zaległych alimentów na rzecz pozwanej (d. dokumenty komornicze k. 5, 34, 36 akt).

D. N. jest po rozwodzie z mężem, trwa pomiędzy nimi sprawa o podział majątku dorobkowego. Powódka posiada we współwłasności z ojcem pozwanej dom o pow. 137 m2 w O. przy ul. (...) (w którym aktualnie zamieszkuje), zabudowane gospodarstwo rolne o pow. 7 ha w woj. (...) oraz dwa samochody osobowe: V. (...) z 2009r. i S. (...)+ z 2004r. (d. zeznania powódki k. 55v-56, nagranie płyta CD k. 82 akt).

Powódka zamieszkuje aktualnie z 2 córkami - małoletnią W. i pełnoletnią A. (starsza córka zamieszkała z powódką w kwietniu 2017 r.). Małoletnia W. pozostaje na utrzymaniu rodziców, a jej ojciec płaci na jej rzecz do rąk D. N. znaczne alimenty (d. zeznania powódki k. 55v-56, nagranie płyta CD k. 82).

W okresie wspólnego zamieszkiwania z małoletnią W. (przed wprowadzeniem się drugiej córki – A.) powódka ponosiła następujące koszty utrzymania domu: opłata za prąd – ok. 160 zł miesięcznie, opłata za wodę i kanalizacje – ok. 125 zł miesięcznie, opłata za ogrzewanie ok. 500-600 zł miesięcznie, ochrona – ok. 80 zł miesięcznie, wywóz nieczystości stałych - 26 zł miesięcznie.

Na swoje wyżywienie powódka potrzebuje w skali miesiąca ok. 600 (d. zeznania powódki k. 55v-56, nagranie płyta CD 82 akt, zeznania świadka A. N. k. 67-67v akt).

Pozwana N. N. ma obecnie 22 lata, posiada wykształcenie średnie ogólnokształcące. Pozwana wyprowadziła się z domu swoich rodziców w 2013r. Od tego czasu wynajmuje różne lokale mieszkalne na terenie W.. Obecnie mieszka w wynajmowanym pokoju, za który płaci czynsz najmu w wysokości 650 zł miesięcznie plus rachunki za media (w okresie zimowym rachunki te wynoszą ok. 400 zł miesięcznie, zaś w okresie letnim ok. 200 zł miesięcznie). Na zakup odzieży pozwana potrzebuje ok. 100-150 zł miesięcznie, zaś na wyżywienie ok. 600 zł miesięcznie. Nadto pozwana przyjmuje leki hormonalne i suplementy diety za które płaci łącznie ok. 100-150 zł miesięcznie (d. zeznania pozwanej k. 66v-67, nagranie płyta CD k. 82 akt). Pozwana uczy się obecnie na studiach niestacjonarnych na kierunku finanse i rachunkowość, których koszt roczny to 7200 zł, a ponadto spłaca kredyt gotówkowy z ratą miesięczną w wysokości ponad 100 zł.

(d. zeznania pozwanej k. 66v-67, nagranie płyta CD k. 82 akt, zaświadczenie k. 43 akt, dokumenty bankowe k. 3-4 akt).

N. N. ukończyła liceum ogólnokształcące dopiero w kwietniu 2016 r., przy czym przez okres ostatnich kilku lat często zmieniała szkoły licealne do których uczęszczała – i tak w latach 2011-2013 uczyła się w Liceum Ogólnokształcącym w O. (gdzie powtarzała pierwsza klasę), następnie w liceum w R. (gdzie uzyskała promocję do III klasy), zaś następnie w liceum (...) nr 1 w W. w trybie dziennym (w szkole tej nie zaliczyła ostatniego roku liceum) i ostatecznie – od października 2015 r. – w liceum (...) nr 2 w W. (w trybie zaocznym) (d. zeznania pozwanej k. 66v-67, nagranie płyta CD k. 82 akt, zaświadczenia k. 31 akt).

N. N. prace dorywcze podjęła już w 2013 r. pracując przy robieniu kanapek (z czego osiągała dochód w wysokości ok. 800-900 zł miesięcznie, a następnie w sklepie odzieżowym w centrum handlowym (gdzie zarabiała ok. 900 zł miesięcznie). W 2014r. pozwana pracowała również dorywczo przy roznoszeniu ulotek. W sumie w 2014 r. osiągnęła dochód (przed opodatkowaniem) w wysokości 3218, 52 zł. W 2015 r. N. N. pracowała przez krótki czas na umowę zlecenie w (...), a także przez trzy miesiące prowadziła jednoosobową działalność gospodarczą, w ramach której współpracowała z firmą (...) (sprzedawała telefonicznie abonamenty w sieci PLUS). Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej pozwana osiągnęła w 2015 r. przychód w wysokości 5 185, 41 zł, zaś z tytułu umowy zlecenia dochód (przed opodatkowaniem) w wysokości 884, 40 zł.

W okresie maj-lipiec 2016r. pozwana pracowała w sklepie z bielizną, zaś od sierpnia 2016r. do końca lutego 2017r. pozwana zatrudniona była w (...) Banku S.A. jako internetowy doradca finansowy i zarabiała ok. 1450 zł netto miesięcznie plus w prowizja z wysokości ok. 300 zł miesięcznie (w pierwszym miesiącu pracy pozwana zarobiła ok. 3000 zł miesięcznie, jednakże pracowała wówczas tymczasowo na innym stanowisku – przeprowadzała ankiety z klientami banku). Począwszy od marca 2017 r. N. N. jest zatrudniona jako recepcjonistka w klubie, zaś jej pensja uzależniona jest od liczby przepracowanych w miesiącu godzin. W miesiącu czerwcu pozwana zarobiła ok. 1450 zł (pozwana ma stawkę godzinową w wysokości 13, 50 zł). W 2016 r. pozwana osiągnęła w sumie dochód (przed opodatkowaniem) w wysokości 13020, 24 zł (d. zeznania pozwanej k. 66v-67, nagranie płyta CD k. 82 akt, wydruk e-mail k. 33 akt, umowa zlecenie k. 45-46 akt, deklaracje podatkowe k. 47-54, 60-65 akt).

Podczas wspólnego zamieszkiwania powódki i pozwanej strony były bardzo mocno skonfliktowane, dochodziło pomiędzy nimi do licznych awantur. Nadto w tym czasie dochodziło także do licznych konfliktów pomiędzy innymi członkami rodziny stron. W chwili obecnej pozwana pozostaje w konflikcie z matką i siostrą A., zaś w dobrych relacjach jest ze swym ojcem (który łoży na jej utrzymanie przekazując jej środki na studia). Z kolei powódka utrzymuje dobre relacje ze starszą siostrą pozwanej – A..

(d. dokumentacja medyczna k. 72 -74, zdjęcia k. 75-79 akt, zawiadomienie o wszczęciu postępowania k. 71 akt). W okresie nauki w liceum pozwana korzystała z pomocy psychologicznej (d. zaświadczenie k. 32 akt).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów i zdjęć przedstawionych przez strony (k. 2-6, 20-27, 31-40, 43-54, 59-65, 71-79), akt III Rc 299/13, a także zeznań świadka A. N. (k. 67 - 68) oraz na podstawie dowodu z przesłuchania stron (powódki k. 55-56, nagranie płyta CD k. 82; pozwanej k. 66-67, nagranie płyta CD k. 82).

Powyższy materiał dowodowy Sąd co do zasady uznał za wiarygodny. W szczególności Sąd dał wiarę przedstawionym przez strony dokumentom i zdjęciom, przy czym Sąd uznał, iż przedstawiona przez powódkę dokumentacja medyczna i zdjęcia stanowią dowód na to, że D. N. doznała pewnych obrażeń ciała, nie zaś na to, że obrażenia te spowodowała pozwana (D. N. nie przedstawiła żadnego orzeczenia, z którego wynikałoby, iż pozwana dopuściła się czynu zabronionego wobec powódki). Podobnie przedstawiona przez powódkę deklaracja PIT za rok 2016 stanowi jedynie dowód na to, w jakiej wielkości dochody powódki zostały zgłoszone do Urzędu Skarbowego, nie zaś na to, jakie faktycznie osiągała ona dochody (D. N. przyznała, iż w ostatnim miejscu pracy osiągane przez nią dochody były wyższe niż te, które wykazywała do ZUS i US).

Sąd dał wiarę również zeznaniom świadka A. N., przy czym jednak oceniając zeznania w/w świadka Sąd miał na względzie, iż świadek ten jest skonfliktowany z pozwaną, zaś pozostaje w dobrych relacjach z powódką, co – zdaniem Sądu – skutkowało tym, iż A. N. starała się podkreślać okoliczności jej zdaniem świadczące na niekorzyść pozwanej, a umniejszać znaczenie okoliczności świadczących niekorzystnie o powódce.

Sąd co do zasady dał również wiarę zeznaniom stron, albowiem były one logiczne i zgodne z przedstawionymi dokumentami.

Sąd odmówił jedynie waloru wiarygodności zeznaniom powódki w zakresie, w jakim wynika z nich, że na swoje wyżywienie potrzebuje ok. 1200 zł miesięcznie, albowiem w ocenie Sądu, mając na uwadze doświadczenie życiowe, powyższą kwotę należy uznać za zdecydowanie wygórowaną. Zdaniem Sądu na swoje żywienie powódka potrzebuje ok. 600 zł miesięcznie. Sąd nie dał również wiary zeznaniom powódki w zakresie, w jakim wynika z nich, że pozwana znęcała się nad powódką, albowiem D. N. nie przedstawiła żadnego orzeczenia Sądu skazującego pozwaną za popełnienie przestępstwa przeciwko powódce (aczkolwiek w ocenie Sądu niewątpliwie w rodzinie stron dochodziło do licznych awantur i konfliktów, przy czym zarówno powódka i pozwana uznają się za osoby pokrzywdzone tymi zdarzeniami).

Wreszcie Sąd nie dał również wiary zeznaniom powódki w zakresie, w jakim wynika z nich, że pozwana miała możliwość samodzielnego utrzymania się i zarabiała ok. 3000 zł miesięcznie, albowiem w tym zakresie zeznania te są sprzeczne nie tylko z zeznaniami N. N. (która wskazała, iż tak wysokie zarobki miała możliwość osiągnięcia jedynie w jednym miesiącu), ale także z przedstawionymi przez nią dokumentami w postaci deklaracji podatkowych.

Sąd odmówił również waloru wiarygodności zeznaniom pozwanej, jakoby na swoje wyżywienie potrzebowała 700 zł miesięcznie, zaś na ubranie około 200-250 zł miesięcznie. W ocenie Sądu powyższe kwoty należy uznać za zawyżone – zdaniem Sądu na swoje wyżywienie N. N. potrzebuje ok. 600 zł miesięcznie, zaś na ubranie – ok. 100-150 zł miesięcznie.

W pozostałym zakresie Sąd zeznaniom stron dał wiarę.

Sąd zważył, co następuję:

Zgodnie z art. 133 § 1 kro rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba, że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. W doktrynie przyjmuje się, że celem ustalania, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie, należy dokonać oceny jego możliwości zarobkowych oraz majątkowych i oceny, czy ich wykorzystanie pozwala na osiągnięcie dochodu wystarczającego na zaspokojenie jego potrzeb życiowych, przy czym ocena ta winna być dokonywana w zasadzie analogicznie do oceny możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji, jednakże z uwzględnieniem odrębności związanych z wiekiem dziecka i jego staraniami o zdobycie stosownych kwalifikacji zawodowych (zob. np. J. Wierciński (red)., Komentarz do art. 133 kro. Lexis Nexis).

Wskazać jednocześnie należy, iż zgodnie z ugruntowanym już w orzecznictwie poglądem wykładni art. 133 § 1 kro „nie można dokonywać w oderwaniu od art. 96 k.r.o., który nakłada na rodziców obowiązek troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i należytego przygotowania go do pracy dla dobra społeczeństwa, odpowiednio do jego uzdolnień. Obowiązek, o którym mowa, nie jest ograniczony przez termin dojścia uprawnionego do pełnoletniości. Nie jest również związany ze stopniem wykształcenia w tym sensie, że ustaje z chwilą osiągnięcia przez uprawnionego określonego podstawowego względnie średniego wykształcenia.” (tak SN w wyroku z dnia 16 lipca 1998 r. sygn. I CKN 521/98).

Z kolei zgodnie z art. 133 § 3 kro „rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się”.

O zakresie obowiązku alimentacyjnego decydują natomiast usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 kro). Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można jednoznacznie zdefiniować. Rodzaj i rozmiar tych potrzeb jest uzależniony od cech osoby uprawnionej oraz od różnych okoliczności natury społecznej i gospodarczej w których osoba uprawniona się znajduje. Zakres obowiązku alimentacyjnego wyznaczać będą poszczególne sytuacje uprawnionego i zobowiązanego, konkretne warunki społeczno-ekonomiczne oraz cele i funkcje obowiązku alimentacyjnego. Dopiero na tym tle można określić potrzeby życiowe, materialne i intelektualne uprawnionego (uzasadnienie do tezy IV uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16.12.1987r., II CZP 91/86).

Potrzeby uprawnionego oraz możliwości zobowiązanego ulegają zmianie, tym samym może ulegać zmianie wysokość alimentów. Dlatego też w razie zmiany stosunków zarówno uprawniony jak i zobowiązany mogą żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego (art. 138 kro). Dla stwierdzenia czy nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu wyżej wskazanego przepisu, należy brać pod uwagę, czy istniejące warunki i możliwości mają charakter trwały, dotyczą okoliczności zasadniczych, ilościowo znacznych i wyczerpują te przesłanki, które
w istotny sposób wpływają na istnienie czy zakres obowiązku alimentacyjnego. Zmiana orzeczenia dopuszczalna jest tylko w razie zmiany stosunków, powstałych po jego wydaniu, a jej ustalenie następuje poprzez porównanie stosunków obecnych z warunkami i okolicznościami uprzednio istniejącymi (uzasadnienie do tezy VII uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16.12.1987r., II CZP 91/86).

W niniejszej sprawie powódka domagała się stwierdzenia wygaśnięcia jej obowiązku alimentacyjnego wobec pełnoletniej córki podnosząc, iż począwszy od lipca 2015 r. pozwana była w stanie utrzymać się samodzielnie. Nadto D. N. podnosiła, iż z powodu swoich problemów zdrowotnych znajduje się ona w bardzo trudnej sytuacji finansowej.

W ocenie Sądu z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż N. N. nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie i tym bardziej nie była w stanie utrzymać się samodzielnie w lipcu 2015 r.

Pozwana w chwili obecnej ma 22 lat. Ukończyła wprawdzie szkołę średnią (w kwietniu 2016 r.), ale było to liceum ogólnokształcące. Nie posiada więc on żadnego konkretnego zawodu – tym samym więc jej działania zmierzające do zdobycia kwalifikacji zawodowych poprzez studia na kierunku finanse i rachunkowość należy uznać za jak najbardziej usprawiedliwione.

W ocenie Sądu usprawiedliwione koszty utrzymania pozwanej, bez kosztów studiów, wynoszą obecnie ok. 1800 zł miesięcznie (tak znaczne koszty utrzymania N. N. wynikają przede wszystkim z tego, iż pozwana nie dysponuje własnym mieszkaniem i rezultacie zmuszona jest wynajmować pokój). W ocenie Sądu pozwana nie jest w chwili obecnej zdolna do samodzielnego utrzymania się (i tym bardziej nie była zdolna do tego samodzielnego utrzymania się w lipcu 2015 r., gdy miała tylko wykształcenie gimnazjalne), albowiem nie posiada możliwości zdobycia pracy umożliwiającej zdobycie środków w wysokości co najmniej równej wskazanej powyżej kwocie (tj. 1800 zł), powiększonej o koszty studiów. Zauważyć należy, iż N. N. w przeszłości zarobiła wprawdzie ok. 3000 zł miesięcznie, jednakże tylko w jednym miesiącu (jednorazowo), a nadto zauważyć należy, iż w tym miesiącu pozwana nie musiała godzić pracy z nauką (był to okres wakacyjny). W chwili obecnej, mając na uwadze konieczność godzenia z pracy z nauką, nie ma ona możliwości zarobkowych pozwalających jej na samodzielne utrzymanie się, mając na uwadze koszt studiów i wynajęcia przez nią pokoju.

Wprawdzie N. N. w przeszłości miała pewne problemy z osiągnięciem satysfakcjonujących wyników w szkole średniej (co skutkowało tym, iż szkołę tę ukończyła dopiero w wieku 21 lat), tym niemniej nie dyskwalifikuje to jej starań o zdobycie wyższego wykształcenia, tym bardziej, iż niewątpliwie na jej wyniki w liceum wpłynęła dość trudna sytuacja rodzinna pozwanej, a nadto pozwana nie traktowała nauki w szkole średniej jako pretekstu do unikania pracy, lecz już od 2013 r. podejmowała różne prace dorywcze, starając się wykorzystywać swoje możliwości zarobkowe.

Niemniej Sąd orzekając w niniejszej sprawie miał na względzie również art. 133 § 3 kro, który wprost wskazuje, że rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem. Przed operacją cieśni nadgarstka powódka osiągała wynagrodzenie w wysokości ok. 2000 zł miesięcznie, a nadto była ona (i jest nadal) współwłaścicielką dość znacznego majątku (domu, gospodarstwa rolnego, samochodów). W tej sytuacji łożenie przez nią alimentów na rzecz córki w wysokości 300 zł miesięcznie (a więc alimentów w dość niewielkiej kwocie), nie wiązało się – w ocenie Sądu – z nadmiernym dla niej uszczerbkiem (tym bardziej, iż w tym okresie powódka sama oferowała pozwanej opłacenie części kursu nauki jazdy). Następnie jednak, od 1 grudnia 2016 r., powódka była niezdolna do pracy i przebywała na długotrwałym zwolnieniu lekarskim, w czasie którego otrzymywała niewielki zasiłek chorobowy (ok. 600 zł brutto miesięcznie), zaś obecnie jest osobą bezrobotną. W ocenie Sądu więc począwszy od 1 grudnia 2016 r. łożenie przez D. N. alimentów na rzecz pełnoletniej córki N. N. wiązałoby się dla powódki z nadmiernym dla niej uszczerbkiem (tym bardziej, iż D. N. ma na utrzymaniu jeszcze małoletnią córkę W.).

W tej sytuacji Sąd powództwo D. N. uwzględnił w części, uchylając jej obowiązek alimentacyjny względem córki N. N. z dniem 1 grudnia 2016r., zaś w pozostałym zakresie Sąd powództwo oddalił.

Nadto, mając na uwadze, iż powództwo zostało uwzględnione jedynie w części, Sąd, na podstawie art. 100 kpc, koszty procesu między stronami wzajemnie zniósł.