UZASADNIENIE

Powód Z. W. wniósł pozew przeciwko Skarbowi Państwa-Zakładowi Karnemu (...)w G.. Domagał się w nim zasądzenia kwoty 50.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty z tytułu zadośćuczynienia za wyrządzone krzywdy. W uzasadnieniu pozwu powód wyjaśnił, że w pozwanym zakładzie przebywał od 1 grudnia 2010r. Nie były tam zapewnione odpowiednie warunki pobytu. Brak było dostępu do ciepłej wody w celach. Ograniczony był dostęp do sieci elektrycznej poprzez czasowe odłączanie dopływu prądu do gniazdek w porze dziennej i nocnej. Brak było oddzielenia urządzeń sanitarnych od reszty pomieszczeń. Nie było można wykonywać ćwiczeń fizycznych , gdyż nie było salek treningowych (siłowni , boisk ) . Nie zapewniono odpowiedniego oświetlenia, a także ograniczono dostęp światła dziennego poprzez montaż osłon na oknach cel , co uniemożliwiało czytanie . Poza tym, powód zarzucał brak lub niedrożność wentylacji oraz to, że farba odchodziła płatami z płyt pilśniowych. Stwierdził także, że był umieszczany w jednostkach penitencjarnych zbyt odległych od miejsca zamieszkania jego rodziny. W łaźni Oddziału Zewnętrznego w C. brakowało wentylacji , sypał się tynk i było zagrzybienie. Nie zapewniono powodowi odpowiedniej opieki medycznej. Wbrew jego woli był osadzony z podkulturą więzienną co uniemożliwiało proces resocjalizacji.

Pozwany wnosił o oddalenie powództwa oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu ( k. 45- 49 ) .

Sąd ustalił, co następuje:

Powód w okresie od 18 września 2012r. odbywał karę w pozwanym Zakładzie Karnym numer(...) w G., z tym, że w okresie od 9 czerwca 2014r. do 19 października 2015r. przebywał w Oddziale Zewnętrznym numer 1 w C. . Powód nie przebywał w celach przeludnionych. Nie były wobec niego wydawane decyzje o umieszczeniu w takiej celi . Powód nie składał żadnych skarg na działalność pozwanego zakładu karnego , żadnych próśb , ani wniosków .

dowód: notatki służbowe k. 53 – 57 ,

Cele mieszkalne w Zakładzie Karnym (...)w G. są wyposażone w węzły sanitarne całkowicie murowane, zamykane drzwiami i zapewniające intymność. W celach umieszczone są zlewozmywaki . Infrastruktura nie pozwala na to , żeby znajdowały się one w obrębie kącików sanitarnych. Do cel mieszkalnych nie była dostarczana ciepła woda użytkowa. Dostęp do niej był zapewniony w postaci ciepłej kąpieli przeprowadzanej co najmniej raz w tygodniu w łaźniach . Od lipca 2014 roku kąpiele te zapewniano dwa razy w tygodniu. Czas jej trwania przypadający na jednego osadzonego to 8 minut . Przerwy w dopływie energii elektrycznej do gniazdek wynikały z harmonogramu opracowanego na podstawie zarządzenia nr 60/2010 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 3 września 2010r. w sprawie ustalenia metod gospodarowania paliwami i energią w jednostkach organizacyjnych Służby Więziennej . Wyłączenia prądu nie dotyczyły kącików sanitarnych przez całą dobę . Oświetlenie cel mieszkalnych wyłączano w porze nocnej.

Przesłony okienne jako zabezpieczenia techniczno – ochronne były zamontowane zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 października 2003 r. w sprawie sposobu ochrony jednostek organizacyjnych Służby Więziennej. Znajdują się one po zewnętrznej stronie okien. Mają na celu uniemożliwienie nawiązywania niedozwolonych kontaktów z innymi osadzonymi lub z osobami postronnymi. Materiały użyte do budowy przesłon, rodzaj konstrukcji i sposób montażu umożliwiały swobodny dostęp światła dziennego oraz świeżego powietrza do cel mieszkalnych.

Wentylacja w budynkach w których przebywał powód, była sprawna i podlegała okresowej kontroli.

dowód: notatka służbowa k. 58 – 59 , protokoły kontroli k. 60 – 76,

Powód nigdy nie zwracał się z prośbą o przetransportowanie bliżej miejsca zamieszkania. W Zakładzie Karnym (...) w G. do dyspozycji osadzonych jest przeznaczona siłownia , cztery place spacerowe o różnej wielkości ze sprzętem do ćwiczeń oraz dwie świetlice. Znajduje się w nich również sprzęt do ćwiczeń i zajęć kulturalno- oświatowych. Powód uczestniczył w różnych programach readaptacji społecznej np. nauce gry w „D.`a”, (...) muzyki” i „Trzeźwi na drodze” . W pewnym momencie , po napisaniu pozwu, przestał brać udziału w zajęciach dodatkowych dla osadzonych. Zrezygnował z udziału w systemie oddziaływań programowych. W dniu 18 maja 2015r. powód odmówił udziału w dodatkowych zajęciach sportowych polegających na grze w piłkę nożną, pomimo zachęty ze strony wychowawcy.

Powód nigdy nie złożył oświadczenia o konflikcie z jakimś osadzonym lub ich grupą . Podczas codziennych wizytacji nigdy nie zgłaszał problemów z osadzeniem. Często zdarzało się natomiast , że manipulował oświadczeniem w kwestii palenia lub niepalenia w celu osiągnięcia korzystnego dla siebie osadzenia.

Pozwanemu udzielono 55 porad lekarskich, w tym przez lekarzy : neurologa, okulistę i chirurga .

dowód: notatka służbowa k. 76 , wydruki k. 77 – 84,

Sąd ustalił , co następuje:

Powód wywodził swoje roszczenia z naruszenia jego dóbr osobistych- art. 24 § 1 k.c. Domagał się zasądzenia świadczenia pieniężnego . Podstawę takiego żądania stanowi art. 448 k.c. Przepis ten stanowi, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

W odpowiedzi na pozew pozwany zgłosił, między innymi , zarzut przedawnienia części roszczenia ( k. 46 ) . Zarzut ten jest zasadny. Zgodnie z art. 442¹ § 1 k.c. ( kodeksu cywilnego ) roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z odpływem lat 3 od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Wniesienie pozwu powoduje przerwanie biegu przedawnienia – art. 123 § 1 pkt 1 k.c. Pozew został złożony w administracji zakładu karnego dnia 16 listopada 2015 roku (k. 5 ) . Oznacza to, że przedawnieniu uległy roszczenia dotyczące okresu sprzed dnia 16 listopada 2012 roku. Jeżeli bowiem, jak twierdzi powód, doznawał krzywdy na skutek warunków przebywania w pozwanym Zakładzie Karnym, to przecież miał tego świadomość, jak również tego kto ponosi za to odpowiedzialność. Nie było więc przeszkód, żeby już wcześniej wytoczył powództwo obejmujące te wcześniejsze okresy, a przez to uniknąłby narażenia się na skuteczny zarzut przedawnienia. Zasady przedawnienia określone w art. 442¹ § 1 k.c. znajdują zastosowanie w niniejszej sprawie , gdyż należy stwierdzić ,że naruszenie dóbr osobistych ma ze swej istoty charakter czynu niedozwolonego.

Powództwo podlegało oddaleniu z kilku przyczyn:

Powód nie udowodnił, że doszło do naruszenia jego dóbr osobistych poprzez odbywanie kary w warunkach opisanych w pozwie, a także przedstawionych przez niego w czasie jego przesłuchania w charakterze strony (k. 222- 223 ) . Jego twierdzenia są gołosłowne, nie poparte innymi dowodami. Podkreślić natomiast należy, że to właśnie na powodzie spoczywał ciężar dowodu w zakresie wykazania okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy – art. 6 k.c.

Stanowisko powoda pozostaje w sprzeczności z dowodami przedstawionymi przez stronę pozwaną, którym sąd dał w pełni wiarę. Jeżeli powód odbywałby karę w warunkach przeludnienia, to byłaby wydana w stosunku do niego przez dyrektora zakładu karnego decyzja ( lub decyzje ) w trybie art. 110 § 2 „b” k.k.w. ( kodeksu karnego wykonawczego ) . Żadna taka decyzja nie została natomiast wydana w stosunku do powoda. Nie ma natomiast znaczenia jego subiektywne przekonanie, że przebywał w warunkach przeludnienia, które wynika z dokonania pomiarów cel „centymetrem krawieckim” – k. 222 .

Odczucia powoda co do dyskomfortu odbywania kary pozbawienia wolności np. dotyczące korzystania z ciepłej wody , energii elektrycznej, umieszczenia osłon na oknach , nie mogą zostać uwzględnione już chociażby z tej przyczyny, że kwestie te są szczegółowo uregulowane przez przepisy, które administracja zakładu karnego musi stosować . Powód decydując się na popełnienie przestępstwa, musiał liczyć się z poniesieniem kary , a co za tym idzie , z ograniczeniami, które z niej wynikają . Nie może więc oczekiwać, że w zakładzie karnym będzie miał stworzone identyczne warunki jak na wolności np. w zakresie korzystania z ciepłej wody, czy dostępu do energii elektrycznej w gniazdkach.

Szereg twierdzeń powoda pozostaje w sprzeczności z dokumentami przedstawionymi przez pozwanego np. dotyczącymi wykonywania przeglądów sieci wentylacyjnej, czy korzystania z zajęć sportowych, oświatowych i programów resocjalizacyjnych. Powód zupełnie pomija fakt, że brał udział w tej ofercie zapewnionej mu przez pozwany zakład karny, a odmowa wynikała tylko z jego wolnej woli ( np. kwestia gry w piłkę nożną ) . Sam też potwierdza, że było boisko do piłki nożnej , była też świetlica i biblioteka ( k. 223 ) . Ma natomiast zastrzeżenia , że nie było biblioteki na oddziałach. Nie jest natomiast w ogóle wiadomo , czy powód czyta książki i czy w związku z tym doznał jakiś ograniczeń , czy też są to tylko jego teoretyczne rozważania . Uwaga ta dotyczy także zarzutu braku w celi oświetlenia odpowiedniego do czytania .

Zeznania powoda o sprawdzaniu instalacji wentylacyjnej przy pomocy zapalniczki (k. 222) nie podważają wiarygodności przedłożonych przez pozwanego dokumentów o dokonywanych przeglądach tej instalacji i ich wynikach. Osobą kompetentną w tym zakresie jest bowiem kominiarz , a nie skazany dysponujący zapalniczką.

Gołosłowne są twierdzenia powoda , że był pozbawiony odpowiedniej opieki medycznej. Pozostają one w sprzeczności z informacją przedstawioną przez pozwanego. Powód miał nieograniczony dostęp do opieki medycznej, w tym - do lekarzy specjalistów . Był więc w sytuacji lepszej niż osoby pozostające na wolności . Jest bowiem okolicznością powszechnie znaną , że w warunkach wolnościowych możliwość skorzystania z porady lekarza specjalisty jest bardzo ograniczona, gdyż wymaga wielomiesięcznego oczekiwania na wizytę w ramach NFZ.

Należy także ocenić , że żądania powoda są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego – art. 5 k.c. Chodzi tu o zasadę elementarnej uczciwości w stosunkach międzyludzkich. Jeżeli bowiem powód miał jakieś zastrzeżenia co do warunków odbywania kary pozbawienia wolności i uważał, że jego dobra osobiste, jego godność ludzka, jest naruszana, to powinien to zgłaszać administracji pozwanego zakładu karnego. Pozwoliłoby to pozwanemu na ocenę zasadności tych uwag i ewentualne podjęcie działań naprawczych. Powód natomiast nigdy nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń. Obecnie natomiast formułuje cały szereg uwag i związane z tym żądanie pieniężne. Stawia to pozwanego w sytuacji, gdy został pozbawiony możliwości jakiegokolwiek wcześniejszego działania. Nie miał jakiegokolwiek sygnału , że powodowi coś nie odpowiada. Nie można natomiast wykluczyć, że jakieś sprawy mogły zostać załatwione zgodnie żądaniem powoda, zakładając hipotetycznie ,że miałby on rację . Taka postawa powoda rodzi uzasadnione wątpliwości, co do szczerości jego intencji. Pozwala to na wnioskowanie, że skoro wcześniej na nic się nie skarżył, to w istocie żadne jego dobra osobiste nie zostały naruszone.

Konieczność zgłaszania pozwanemu uwag co do warunków odbywania kary we właściwym momencie, ma także znaczenie z punktu widzenia dyspozycji art. 24 k.c. Przepis ten formułuje przede wszystkim możliwość żądania dokonania czynności zmierzających do usunięcia skutków naruszenia dobra osobistego. Zasądzenie zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. nie ma natomiast charakteru obligatoryjnego . Nie w każdym więc przypadku sąd musi je uwzględnić. Gdyby więc powód zgłosił swoje uwagi wtedy, gdy pozwany naruszył jego dobra osobiste ( w jego mniemaniu ) to, o ile pozwany uznałby ten zarzut za zasadny , mógłby podjąć działania zmierzające do zaprzestania tych naruszeń. Należy zwrócić uwagę, że nawet wnosząc niniejszy pozew powód nie domaga się zaniechania naruszeń , lecz liczy na osiągnięcie korzyści materialnej w postaci zadośćuczynienia. Mając na uwadze, że na dzień wniesienia pozwu nadal przebywał w pozwanym Zakładzie Karnym , to należałoby natomiast oczekiwać ,że w pierwszej kolejności będzie dążył do zmiany tego, co mu doskwiera, a więc zaprzestania zachowań, które naruszają jego dobra osobiste. Okoliczność ta również podważa wiarygodność zarzutów zgłoszonych przez powoda , co do warunków odbywania kary pozbawienia wolności i naruszenia przez to jego dóbr osobistych .

Należy także zwrócić uwagę , że proces cywilny nie służy ocenie prawidłowości postępowania zakładu karnego w zakresie stworzonych przez niego warunków odbywania kary pozbawienia wolności. Organem kontrolnym w tym zakresie jest bowiem sędzia penitencjarny. Wszelkie uwagi powód powinien zgłaszać do tego sędziego. Zgodnie bowiem z art. 35 § 3 k.k.w. w sytuacji, gdy warunki istniejące w zakładzie karnym nie zapewniają poszanowania praw osób tam przebywających, sędzia ten występuje do właściwego organu nadrzędnego z wnioskiem o usunięcie w określonym terminie istniejących uchybień . Jeżeli uchybienia te nie zostaną w wymienionym terminie usunięte, to sędzia występuje z wnioskiem do właściwego Ministra o zawieszeniu działalności bądź likwidację w całości lub w części określonego zakładu, aresztu lub innego miejsca , w którym przebywają pozwani. Jaka wynika z tego przepisu, to sędzia penitencjarny, oprócz administracji pozwanego Zakładu , powinien być adresatem uwag powoda dotyczących warunków odbywania kary. Powód nie wykazał natomiast , żeby zgłaszał temu sędziemu jakiekolwiek zastrzeżenia. Okoliczność ta także pozwala na wnioskowanie, że powód nie miał żadnych uwag co do tych warunków, a obecnie zgłaszane twierdzenia są stworzone tylko na potrzeby niniejszego procesu.

Mając powyższe na uwadze powództwo zostało oddalone.

Sąd pominął dowód z przesłuchania świadka B. K. ( k. 232 ) , gdyż powód nie wskazał adresu tego świadka. Sąd oddalił wnioski o przesłuchanie : dyrektora pozwanego Zakładu Karnego, kierownika ewidencji , kwatermistrza oraz wychowawcy . Powód nie wskazał bowiem na jakie okoliczności osoby te miałyby zeznawać. Poza tym, powód nie zakwestionował przedstawionych przez pozwanego notatek służbowych oraz dokumentów , w których w sposób wyczerpujący ustosunkowano się do jego zarzutów . Podkreślić należy, że zostały one sporządzone w oparciu o dokumentację znajdującą się w Zakładzie Karnym. Zeznania świadków natomiast ze swej istoty bazują na ich pamięci , a przez to mogą być mniej dokładne niż dokumenty.

Skoro powód przegrał sprawę, to na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. (kodeksu postępowania cywilnego ) został zobowiązany do zwrotu kosztów procesu stronie pozwanej . Zwolnienie od kosztów sądowych, które uzyskał powód, nie dotyczy bowiem zwrotu kosztów przeciwnikowi – art. 108 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Sąd zasądził od powoda na rzecz Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej ( pomyłka w nazwie została sprostowana postanowieniem z dnia 20 października 2017 roku – k. 234 ) kwotę 120 zł z tytułu kosztów zastępstwa procesowego . Wysokość tego wynagrodzenia wynikała z § 11 ust. 1 pkt 25 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie w związku z art. 99 k.p.c. .

Wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu zostało przyznane ze Skarbu Państwa na podstawie odpowiedniego zastosowania paragrafów 19 – 21 powołanego już wcześniej rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. Stawka tego wynagrodzenia również wynosząca 120 zł została powiększona o podatek VAT i dlatego zasądzono kwotę 147,60 zł.

Jak już wcześniej wskazano, powód korzystał ze zwolnienia od kosztów sądowych w całości. Wobec przegrania sprawy brak było podstaw do pobierania od niego w wyroku jakichkolwiek kosztów sądowych - por. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE