Sygn. akt III Ca 756/17
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 7 lutego 2017 roku w sprawie z powództwa L. K. przeciwko J. K. z udziałem interwenienta ubocznego (...) SA z siedzibą w W. o zapłatę, Sąd Rejonowy w Zgierzu zasądził od pozwanego J. K. na rzecz powódki L. K. kwotę 30.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za okres od dnia 22 lipca 2009 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty (pkt 1.), oddalił powództwo w pozostałej części (pkt 2.); ustalił, iż pozwany J. K. ponosi koszty procesu na zasadzie stosunkowego rozdzielenia, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu (pkt 3.) oraz nie obciążył powódki nieuiszczonymi kosztami postępowania.
Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wniósł interwenient uboczny, zaskarżając go w zakresie pkt 1. 3 i 4. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., art. 6 k.c., a także art. 445 § 1 k.c. i art. 481 k.c. W oparciu o wskazane zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w zaskarżonej części, dopuszczenie dowodu z dokumentu oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Postępowanie przed Sądem Rejonowym w Zgierzu o zadośćuczynienie
i odszkodowanie w sprawie o sygn. akt I C 297/10 dotknięte było nieważnością. W związku z tym, zaskarżone orzeczenie należało uchylić, znieść postępowanie od dnia 26 kwietnia 2014 roku i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu w Zgierzu celem ponownego rozpoznania
i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.
Wprawdzie skarżący nie powołał w apelacji zarzutu nieważności postępowania pierwszoinstancyjnego, jednakże zgodnie z art. 378 § 1 k.p.c. Sąd drugiej instancji rozpoznając sprawę w granicach apelacji, w granicach zaskarżenia bierze jednak pod uwagę z urzędu nieważność postępowania. Przyczyny nieważności postępowania taksatywnie wymienia art. 379 pkt. 1-6 k.p.c., wśród których w punkcie 2 wskazano na przyczynę nieważności w sytuacji, jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany.
Oceny zdolności sądowej i procesowej stron sąd dokonuje, stosując przepisy art. 64-71 k.p.c. Zgodnie z art. 64 k.p.c. zdolność sądowa przysługuje w pierwszej kolejności osobom fizycznym. Kodeks postępowania cywilnego nie reguluje początkowego ani końcowego momentu trwania zdolności sądowej. Poza sporem jest, że zdolność ta przysługuje każdej istocie ludzkiej od chwili urodzenia aż do śmierci, przy czym do ustalenia obu tych momentów za miarodajne należy uznać poglądy literatury na gruncie art. 8 k.c. (Ereciński Tadeusz, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, wyd. IV, Opublikowano: LexisNexis 2012). Tak też stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 lipca 1998 r. (II CKU 19/98, Prok. i Pr. 1998, 11-12/45): „zdolność sądowa, czyli zdolność występowania w procesie w charakterze strony przysługuje każdej osobie fizycznej (art. 64 k.p.c.) od momentu urodzenia do chwili śmierci (art. 8 k.c.). Zalicza się ona do tzw. bezwzględnych przesłanek procesowych, których brak sprzeciwia się prowadzeniu postępowania cywilnego”.
W przedmiotowej sprawie niesporne jest, że pozwany zmarł w dniu 26 kwietnia 2014 r, a więc w toku postępowania pierwszoinstancyjnego. Sąd Rejonowy w Zgierzu wydał zaskarżony wyrok w dniu 7 lutego 2017 r., a więc już po jego śmierci. Tymczasem jak stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 14 listopada 2008 r. I CZ 86/08 „Śmierć strony - osoby fizycznej w trakcie procesu bądź postępowania nieprocesowego stanowi przeszkodę do dalszego kontynuowania postępowania. Zachodzi bowiem jedna z tzw. bezwzględnych przesłanek procesowych – w postaci braku zdolności sądowej strony, sprzeciwiających się prowadzeniu postępowania sądowego. W przypadku, gdy przedmiotem sporu są prawa bądź obowiązki, które przechodzą na następców prawnych, postępowanie sądowe powinno zostać obligatoryjnie zawieszone na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. W takim wypadku zawieszenie postępowania, jak stanowi art. 174 § 2 k.p.c., ma skutek od chwili zdarzeń, które je spowodowało, tj. w przypadku śmierci strony, od chwili tego zdarzenia”. Niezawieszenie postępowania i jego kontynuowanie po utracie zdolności sądowej przez stronę, bez wstąpienia w jej miejsce następców prawnych, powoduje nieważność postępowania (art. 379 pkt 2 k.p.c.).
W konsekwencji powyższego uznać należało, że skoro mimo zaistnienia wskazanej wyżej przesłanki (śmierć pozwanego) postępowanie nie zostało zawieszone, to w myśl
art. 379 pkt.2 k.p.c. dotknięte było ono nieważnością. Śmierć pozwanego J. K.
w toku postępowania stanowiła bowiem przeszkodę w kontynuowaniu postępowania. Nieważnością postępowanie było przy tym dotknięte jedynie częściowo, dopiero od dnia
26 kwietnia 2014 r., tj. od dnia śmierci J. K..
Reasumując powyższe rozważania, Sąd Odwoławczy, rozpoznając apelację interwenienta ubocznego, zobligowany był uwzględnić nieważność z urzędu (art. 378 § 1 k.p.c.), niezależnie od braku powołania się na ten zarzut przez skarżącego. Sąd Okręgowy uznał, że doszło do nieważności postępowania zatem wyrok został uchylony, postępowanie zniesiono od dnia 26 kwietnia 2014 roku i sprawę przekazano Sądowi Rejonowemu w Zgierzu celem ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.
Z tych też względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji .