UZASADNIENIE

W sprawie z powództwa Gminy (...)w P. przeciwko N. F. (ob. S.) i I. F. o zapłatę(...) referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w (...)w dniu 29 kwietnia 2011 r. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym [k. 10]. Powyższy nakaz zapłaty został wysłany pozwanej N. F. na adres wskazany przez powoda w pozwie jako adres zamieszkania tej pozwanej (P., ul. (...)), jednak nadana na ww. adres przesyłka pocztowa pomimo powtórnego awizowania wróciła do Sądu i jako taka została uznana za skutecznie doręczoną z dniem 21 maja 2011 roku [k. 13].

Referendarz sądowy 8 czerwca 2011 r. z urzędu stwierdził, że 6 czerwca 2011 roku ww. nakaz zapłaty stał się prawomocny [k. 10v], a nadto postanowieniem z dnia 10 czerwca 2011 r. nakazowi temu nadano z urzędu klauzulę wykonalności [k. 14].

W dniu 15 maja 2013 roku do Sądu Rejonowego w (...) wpłynął sprzeciw pozwanej N. S. od ww. nakazu zapłaty [k. 19]. W uzasadnieniu sprzeciwu pozwana podniosła, że w okresie od 10 czerwca 2006 r. do chwili obecnej nie zamieszkuje pod adresem P., ul. (...)

Postanowieniem z dnia 15 października 2013 r. Sąd Rejonowy w Pile uchylił postanowienie referendarza z dnia 08.06.2011 roku o prawomocności nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 29 kwietnia 2011 roku w sprawie o sygn. akt (...)(pkt 1) a ponadto uchylił postanowienie referendarza z dnia 10.06.2011 roku o nadaniu klauzuli wykonalności wobec N. S. (poprzednio F.) nakazowi zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 29 kwietnia 2011 roku w sprawie o sygn. akt (...)(pkt 2) [k. 54].

W uzasadnieniu pkt 2 wydanego postanowienia Sąd Rejonowy wskazał, że przepisy o doręczeniach mają charakter obligatoryjny i wyłączają swobodę w tym zakresie. Nie można więc uznać doręczenia za skutecznie dokonane, jeżeli nie nastąpiło według reguł przewidzianych w art. 131 i następnych kodeksu postępowania cywilnego.

W oparciu o zeznania świadków Sąd Rejonowy ustalił, iż N. S. (poprzednio F.) od 10 czerwca 2006 roku nie zamieszkiwała w mieszaniu przy ul. (...) w mieszkaniu swej matki. Zamieszkiwała w P. przy ul. (...) wraz z A. S. w mieszkaniu jego rodziców. W dniu (...) urodziła córkę. Od ok. półtora roku jest tam zameldowana, wcześniej mieszkała tam bez zameldowania. W (...) wyszła za mąż za A. S. i zmieniła nazwisko na S.. Widywana była w mieszkaniu przez sąsiadów, odwiedzana przez członków rodziny. Sąd Rejonowy stwierdził, że podstawowym warunkiem skuteczności doręczenia przez „awizo” (art. 139 § 1 k.p.c.) jest rzeczywiste zamieszkiwanie adresata pod wskazanym adresem (art. 126 § 2 k.p.c.), a nie tylko jego zameldowanie.

Wobec powyższego w niniejszej sprawie nie upłynął termin do wniesienia środka odwoławczego, sprzeciwu skoro - na skutek niedoręczenia pozwanej N. S. nakazu zapłaty - nie rozpoczął biegu termin do jego zaskarżenia. Orzeczenie nie było więc prawomocne w dacie 06.06.2011 r. i tego waloru nie uzyskało na skutek wadliwego stwierdzenia prawomocności przez referendarza. Orzeczenie sądowe nie uzyskuje waloru prawomocności, jeśli stwierdzenie prawomocności nastąpiło w sposób wadliwy. Biorąc pod uwagę fakt, iż nakaz zapłaty wydany w niniejszej sprawie w dniu 29 kwietnia 2011 roku nie jest prawomocny wobec pozwanej N. S., gdyż jego doręczenie na wskazany w pozwie adres okazało się nieskuteczne, na podstawie art. 359 § l k.p.c. w zw. z art. 363 § l k.p.c. i art. 782 § 2 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym w dacie 10.06.2011 r. należało uchylić postanowienie z dnia 10.06.2011 roku o nadaniu klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty z dnia 29 kwietnia 2011 roku w sprawie o sygn. akt (...).

Zażalenie od powyższego postanowienia wywiódł powód, zaskarżając je w całości w zakresie w jakim uchylało postanowienie z dnia 10.06.2011 r. o nadaniu klauzuli wykonalności wobec N. S. (poprzednio F.) wydanemu nakazowi zapłaty w postępowaniu upominawczym , wnosząc o jego uchylenie i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w tym postępowaniu wg norm przepisanych.

Zaskarżonemu postanowieniu skarżący zarzucił naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 359 § l , art. 363§ l i art. 504 § l i art. 782 § 2 (w brzmieniu mającym zastosowanie w niniejszej sprawie) Kodeksu postępowania cywilnego przez przyjęcie, iż w niniejszej sprawie zachodziły przesłanki do uchylenia w/w postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności.

W uzasadnieniu złożonego zażalenia skarżący wskazał, że podstawą zastosowania art. 359 § l k.p.c. powinna być zmiana okoliczności sprawy wykazana dowodami przeprowadzonymi zgodnie z zasadami procedury cywilnej. W niniejszej sprawie dowody wskazane przez Sąd pierwszej instancji zostały uzyskane w toku postępowania, które zdaniem powoda (ale także zdaniem tegoż Sądu, gdyż nie rozpoznał on sprzeciwu pozwanej) nie powinno się toczyć (postępowania na skutek sprzeciwu wniesionego przez pozwaną). Gdyby sprzeciw ten uznać za skuteczny przedmiotowy nakaz zapłaty winien stracić moc (art. 505 § l k.p.c.), a nie być ponownie doręczany. Jeżeli natomiast sprzeciw był wniesiony po terminie (a nie złożono wniosku o przywrócenie terminu) lub z innych przyczyn niedopuszczalny, to sąd winien go zgodnie z cyt. wyżej art. 504 § l k.p.c. odrzucić, co potwierdziłoby prawomocność przedmiotowego nakazu zapłaty oraz prawidłowość nadania mu klauzuli wykonalności zgodnie z art. 782 § 2 k.p.c. (w brzmieniu mającym zastosowanie w mniejszej sprawie). Za niedopuszczalne należy natomiast uznać niewydanie rozstrzygnięcia o sprzeciwie zgodnego z powyższymi przepisami, lecz mimo tego prowadzenie postępowania dowodowego na rozprawie i podejmowanie rozstrzygnięć (postanowień) na podstawie ustalonych w ten sposób okoliczności. W ten niedopuszczalny (sprzeczny z przepisami postępowania cywilnego) sposób pozwana uzyskała korzystne dla siebie rozstrzygnięcie pomimo nie dochowania terminu zarówno do wniesienia sprzeciwu jak i wniesienia zażalenia na postanowienie sądu co do nadania klauzuli wykonalności, co należy uznać rażąco naruszające przepisy procedury cywilnej obejście prawa.

Postanowieniem z dnia 28 października 2013 r. Sąd Rejonowy w Pile odmówił sporządzenia uzasadnienia pkt 1 postanowienia z dnia 15 października 2013 r. [k. 59].

W uzasadnieniu wydanego postanowienia Sąd Rejonowy wskazał, że w niniejszej sprawie stwierdzenie prawomocności orzeczenia nastąpiło z urzędu w postaci wzmianki zamieszczonej na oryginale orzeczenia, która ma charakter czysto technicznej czynności i nie zapada w formie orzeczenia. Tymczasem jak stanowi art. 394 § l pkt 4² k.p.c. zażalenie do sądu drugiej instancji przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie, a ponadto na postanowienia sądu pierwszej instancji i zarządzenia przewodniczącego, których przedmiotem m. in. jest: stwierdzenie prawomocności orzeczenia. Ponieważ w sprawie nie zapadło postanowienie na wniosek strony o stwierdzeniu prawomocności orzeczenia, a wzmianka dokonana przez referendarza ma charakter czysto techniczny, zażalenie na zarządzenie o uchyleniu stwierdzenia prawomocności nie przysługuje, o czym Sąd Rejonowy orzekł na mocy art. 357 § l k.p.c. a contrario jak w sentencji postanowienia.

Zażalenie od powyższego postanowienia wywiódł powód, zaskarżając je w całości i wnosząc o jego uchylenie oraz zobowiązanie Sądu I Instancji do sporządzenia wnioskowanego uzasadnienia, a także o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w tym postępowaniu wg norm przepisanych.

Zaskarżonemu postanowieniu skarżący zarzucił naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 394 § l pkt 4² Kodeksu postępowania cywilnego przez przyjęcie, iż na postanowienie o uchyleniu postanowienia o prawomocności nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym nie służy zażalenie, a w związku z tym nie wymaga ono uzasadnienia.

W uzasadnieniu złożonego zażalenia skarżący wskazał, że stanowisko Sądu I instancji jest sprzeczne z cyt. wyżej art. 394 § l pkt 4² Kodeksu postępowania cywilnego zgodnie z którym zażalenie do sądu drugiej instancji przysługuje na postanowienie sądu pierwszej instancji, którego przedmiotem jest stwierdzenie prawomocności orzeczenia. Niewątpliwie takim postanowieniem jest postanowienie Sądu Rejonowego w Pile z dnia 15 października 2013 r. uchylające wcześniejsze postanowienie o prawomocności nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 29 kwietnia 2011 r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Oba zażalenia powoda nie zasługiwały na uwzględnienie.

Oceniając w pierwszej kolejności zażalenie powoda w przedmiocie postanowienia Sądu Rejonowego z 28 października 2013r., odmawiającego sporządzenia uzasadnienia na pkt. 1 postanowienia tego Sądu z 15 października 2013r. , Sąd Okręgowy stwierdza, że rację ma skarżący, iż zgodnie z art. 394 § 1 pkt. 4² zażalenie przysługuje na stwierdzenie prawomocności orzeczenia. Odmowa sporządzenia uzasadnienia nie dotyczyła kwestii stwierdzenia prawomocności, lecz uchylenia postanowienia w tym przedmiocie. Nie jest to zatem postanowienie wymienione enumeratywnie w art. 394 § 1 k.p.c., ani też nie ma charakteru postanowienia kończącego postępowania w rozumieniu art. 394 § 2 k.p.c. Zatem postanowienie z 15 października 2013r. w zakresie pkt. 1 nie było zaskarżalne, a tym samym Sąd nie miał obowiązku sporządzenia uzasadnienia (art. 357 § 1 k.p.c.).

Dodać należy, że kontrola tego rozstrzygnięcia następuje na wniosek strony w ramach zażalenia na uchylenie postanowienia o nadaniu nakazowi zapłaty klauzuli wykonalności (art. 380 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.).

Oceniając zażalenie powoda na pkt. 2 postanowienia Sądu Rejonowego z 15 października 2013r. w przedmiocie uchylenia postanowienia z 10 czerwca 2011r. o nadaniu klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty wobec N. S., Sąd Okręgowy wskazuje, że podstawę tego orzeczenia stanowił art. 782 k.p.c. w brzmieniu przed zmianą ustawy z 3 maja 2012r. W konsekwencji Sąd Rejonowy wydając postanowienie w przedmiocie nadania nakazowi zapłaty klauzuli wykonalności z urzędu, badał przesłankę prawomocności orzeczenia. Jednocześnie zgodnie z art. 359 § 1 k.p.c. postanowienie w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności co do zasady może być uchylone wskutek zmiany okoliczności sprawy. W przedmiotowej sprawie na rozprawie 15 października 2013r. Sąd zbadał skuteczność doręczenia nakazu zapłaty, a nie jak zdaje się twierdzić skarżący – prowadził postępowanie na skutek sprzeciwu od nakazu zapłaty. W wyniku postępowania dowodowego, przeprowadzonego na rozprawie, doszedł do słusznego wniosku, że nakaz zapłaty nie był skutecznie doręczony pozwanej N. S., a zatem termin do złożenia sprzeciwu od nakazu dla tej pozwanej nie rozpoczął biegu i orzeczenie należało ponownie doręczyć. Dopiero prawidłowe doręczenie nakazu zapłaty może uruchomić procedury związane z nadaniem biegu sprzeciwowi pozwanej.

W konsekwencji, nakaz zapłaty wobec N. S. nie uprawomocnił się i nie było podstaw do nadania w stosunku do niej temu orzeczeniu klauzuli wykonalności. Zasadnie zatem Sąd Rejonowy na podstawie art. 359 § 1 k.p.c. w zw. z art. 363 § 1 k.p.c. i art. 782 § 2 k.p.c., uchylił postanowienie w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności nakazowi z 29 kwietnia 2011r. wobec N. S..

Mając to na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

/-/ SSO M. Radomska-Stęplewska /-/ SSO R. Marchwicki /-/ SSO A. Czarnecka

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE