UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 23 listopada 2016 r. powódka Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo - Kredytowa (...) z siedzibą w P. wniosła o zasądzenie od pozwanego A. K. na swoją rzecz:

a) kwoty 83.205,55 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości maksymalnej w stosunku rocznym, tj. czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty tytułem kapitału,

b) kwoty 3.365,45 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty tytułem skapitalizowanych odsetek oraz upomnień.

Powódka wniosła jednocześnie o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że w dniu 9 grudnia 2014 r. zawarła z pozwanym umowę pożyczki nr (...). Pozwany zobowiązał się spłacać raty pożyczki zgodnie z harmonogramem. W dniach 17 sierpnia 2016 r. i 9 września 2016 r. do pozwanego skierowane zostały wezwania do zapłaty. W dniu 30 września 2016 r. zarząd powódki wypowiedział pozwanemu umowę pożyczki. Po wypowiedzeniu do pozwanego skierowano ostateczne wezwanie do zapłaty, zaś wobec jego bezskuteczności koniecznym okazało się złożenie do sądu niniejszego pozwu. Powódka wyjaśniła również, co dokładnie składa się na żądanie pozwu. (k. 4-6)

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 21 grudnia 2016 r. referendarz sądowy nakazał pozwanemu, aby zapłacił powódce w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu zapłaty:

a) 83.205,55 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, które na dzień wniesienia pozwu wyniosły 10%, od dnia 30 listopada 2016 r. do dnia zapłaty,

b) 3.365,45 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 listopada 2016 r. do dnia zapłaty

oraz kwotę 4.699,25 zł tytułem kosztów postępowania, albo wniósł w tym terminie sprzeciw. (k. 38)

Sprzeciwem z dnia 5 stycznia 2017 r. pozwany zaskarżył powyższy nakaz zapłaty i wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany zaprzeczył, by były do niego kierowane wezwania, o jakich mowa w pozwie. Podniósł, że takie wezwania, jak również wypowiedzenie umowy pożyczki do niego nie dotarły. Wyjaśnił, że były one kierowane na nieaktualny adres zamieszkania pozwanego. Pozwany zarzucił powódce brak wnikliwej analizy dokumentów, jak również, że nie został powiadomiony skutecznie o zachodzących procedurach i procesach dotyczących płatności. Podniósł, że powódka dopuszcza się nadużycia prawa podmiotowego (art. 5 k.c.). Zdaniem pozwanego sprzecznym z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami jest bezpodstawne żądanie zapłaty od pozwanego wobec niewywiązania się ze zobowiązania na rzecz powódki, które zostało określone w treści odpowiedzi udzielonej powódce. (k. 43-44)

W piśmie z dnia 30 stycznia 2017 r. powódka podtrzymała dotychczasowe stanowisko. Nadto wyjaśniła, w jaki sposób zostały naliczone dochodzone pozwem skapitalizowane odsetki. Podała, że pozwany nie dokonał żadnej spłaty na poczet zadłużenia od dnia 30 czerwca 2016 r. Powódka podniosła, że nie miała wiedzy o zmianie adresu zamieszkania pozwanego, albowiem jej o tym nie poinformował. Wskazała, że wezwanie do zapłaty z dnia 17 sierpnia 2016 r. zostało nadane listem zwykłym nieewidencjonowanym, natomiast wezwanie z dnia 9 września 2016 r. - listem poleconym, zaś przesyłka zawierająca to wezwanie nie została podjęta przez adresata. W związku z zarzutami pozwanego powódka podniosła również, że przed zawarciem umowy pożyczki udzieliła pozwanemu wyjaśnień dotyczących zasad i terminów spłaty pożyczki oraz skutków braku płatności. Wskazała, że uważa zarzuty pozwanego w zakresie działania sprzecznego z zasadami współżycia społecznego za nieprawdziwe i godzące w jej dobre imię. Zauważyła, że w przeciwieństwie do pozwanego dopełniła warunków umowy, a także podjęła czynności w celu polubownego zakończenia sporu przed wszczęciem postępowania sądowego. (k. 52-55)

W piśmie z dnia 26 czerwca 2017 r. powódka zmodyfikowała żądanie w zakresie punktu 2. pozwu w ten sposób, że wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz tytułem skapitalizowanych odsetek i kosztów upomnień kwoty 3.364,67 zł, a nie - jak wskazano w pozwie - kwoty 3.365,45 zł. (k. 82)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany A. K. jest od dnia 9 grudnia 2014 r. członkiem powodowej spółdzielczej kasy oszczędnościowo - kredytowej.

W dniu 9 grudnia 2014 r. powódka Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo - Kredytowa (...) z siedzibą w P. zawarła z pozwanym A. K. na piśmie umowę pożyczki nr (...). Mocą tej umowy powódka udzieliła pozwanemu pożyczki w kwocie 100.000 zł na finansowanie bieżących potrzeb konsumpcyjnych, a pozwany zobowiązał się do jej zwrotu wraz z odsetkami. Umowę zawarto na okres od dnia 9 grudnia 2014 r. do dnia 8 grudnia 2021 r. W umowie strony uregulowały swoje prawa i obowiązki. Spłata pożyczki dokonywana miała być w równych ratach, płatnych do 8. dnia każdego miesiąca.

Integralną część umowy pożyczki stanowił „Regulamin udzielania kredytów i pożyczek konsumenckich”.

Przy zawieraniu powołanej umowy pozwany podał jako adres swojego zamieszkania: P., ul. (...).

dowód:

- deklaracja członkowska - k. 21,

- umowa pożyczki - k. 10-13,

- harmonogram spłaty pożyczki - k. 14,

- „Regulamin udzielania kredytów i pożyczek konsumenckich” - k. 22-33

Pozwany dokonywał spłaty pożyczki jedynie do czerwca 2016 r., po czym zaprzestał jej spłaty.

Nigdy nie informował też powódki o zmianie adresu swojego zamieszkania.

okoliczności podniesione przez powódkę i wobec ich niezaprzeczenia przez pozwanego,

na podstawie art. 230 k.p.c., uznane przez sąd za przyznane

Pismem z dnia 9 września 2016 r. powódka wezwała pozwanego do spłaty zadłużenia w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, informując, że w przeciwnym razie zarząd powódki podejmie uchwałę o wypowiedzeniu umowy pożyczki.

Pismem z dnia 30 września 2016 r., nadanym w tej samej dacie, a doręczonym w dniu 3 października 2016 r., powódka zawiadomiła pozwanego, że uchwałą nr 1 z dnia 30 września 2016 r. jej zarząd wypowiedział opisaną wcześniej umowę pożyczki.

Pismem z dnia 2 listopada 2016 r., nadanym w tej samej dacie, a doręczonym w dniu 4 listopada 2016 r., powódka wezwała pozwanego do spłaty całego zadłużenia wynikającego z umowy pożyczki pod rygorem skierowania sprawy na drogę sądową.

dowód:

- wezwanie do zapłaty z dnia 9 września 2016 r. - k. 17,

- zawiadomienie o wypowiedzeniu umowy z dnia 30 września 2016 r. - k. 18,

- wezwanie do zapłaty z dnia 2 listopada 2016 r. - k. 19,

- dowód nadania pisma z dnia 30 września 2016 r. - k. 57,

- dowód doręczenia pisma z dnia 30 września 2016 r. - k. 58,

- dowód nadania pisma z dnia 2 listopada 2016 r. - k. 56,

- dowód doręczenia pisma z dnia 2 listopada 2016 r. - k. 59

Pozwany nie dokonał spłaty zadłużenia z tytułu zawartej z powódką umowy pożyczki.

okoliczność podniesiona przez powódkę i wobec jej niezaprzeczenia przez pozwanego,

na podstawie art. 230 k.p.c., uznana przez sąd za przyznaną

Przedstawiony stan faktyczny sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów, które uznał za wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 505 § 1 k.p.c., w razie prawidłowego wniesienia sprzeciwu nakaz zapłaty traci moc, a przewodniczący wyznacza rozprawę i zarządza doręczenie powodowi sprzeciwu razem z wezwaniem na rozprawę. Pozwany skutecznie zaskarżył wydany w niniejszej sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, domagając się oddalenia powództwa w całości, co uzasadniało wyznaczenie rozprawy i merytoryczne orzeczenie o żądaniu pozwu.

W toku procesu, w piśmie z dnia 26 czerwca 2017 r. (k. 82), powódka zmodyfikowała żądanie pozwu w zakresie jego punktu 2. Powódka ograniczyła żądanie z tytułu skapitalizowanych odsetek i kosztów upomnień z 3.365,45 zł do 3.364,67 zł, a więc o kwotę 0,78 zł. Powódka cofnęła również żądanie odsetek ustawowych za opóźnienie od tej kwoty. Wprawdzie w powołanym piśmie pełnomocnik powódki wskazał, że dokonuje nim sprostowania pozwu, niemniej jednak charakter dokonanej zmiany jednoznacznie wskazuje, że w istocie było to ograniczenie żądania pozwu i to dokonane po doręczeniu jego odpisu pozwanemu i wydaniu nakazu zapłaty. Tak też musiało zostać zakwalifikowane przez sąd.

Zgodnie z treścią art. 203 § 1 k.p.c., pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku. W myśl zaś art. 203 § 4 k.p.c., sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymieniona czynność jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa.

Przepis art. 203 § 3 k.p.c. stanowi natomiast, że w razie cofnięcia pozwu poza rozprawą przewodniczący odwołuje wyznaczoną rozprawę i o cofnięciu zawiadamia pozwanego, który może w terminie dwutygodniowym złożyć sądowi wniosek o przyznanie kosztów. Gdy skuteczność cofnięcia pozwu zależy od zgody pozwanego, niezłożenie przez niego oświadczenia w tym przedmiocie w powyższym terminie uważa się za wyrażenie zgody.

Pozwany nie sprzeciwił się w ustawowym terminie częściowemu cofnięciu pozwu, a w konsekwencji uznać należało, że wyraził na nie zgodę. Sąd zaś nie dopatrzył się podstaw, by cofnięcie pozwu we wskazanym wyżej zakresie uznać za sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego albo zmierzające do obejścia prawa.

Zgodnie z przepisem art. 355 § 1 k.p.c., sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew.

To mając na uwadze, na podstawie art. 355 § 1 k.p.c., sąd orzekł jak w punkcie 1. wyroku.

Przechodząc natomiast do merytorycznej oceny zasadności wywiedzionego powództwa należy wskazać, że dochodzone pozwem roszczenie wynikało z umowy pożyczki nr (...) z dnia 9 grudnia 2014 r. Powódka podnosiła, że pozwany zaprzestał spłaty tej pożyczki, co legło u podstaw wypowiedzenia mu tejże umowy i zaktualizowało uprawnienie powódki do dochodzenia zapłaty zaległego kapitału oraz odsetek i kosztów upomnienia.

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W ujęciu Kodeksu cywilnego umowa pożyczki jest umową darmą (grzecznościową) i wtedy zbliża się swym charakterem do użyczenia (art. 710 k.c.). Umowa ta może jednak zostać zawarta pod tytułem odpłatnym (jak miało to miejsce w rozpoznawanej sprawie). W tym przypadku świadczenie biorącego pożyczkę polega zwykle na zapłacie odsetek (zob. art. 359 k.c.), ale także odsetek pobieranych w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku, jeśli były one przedmiotem umowy, zezwoleniu na korzystanie z rzeczy, udziale w zysku osiągniętym przez biorącego w związku z używaniem przedmiotu pożyczki (zob. A. Szpunar, O umowie pożyczki, s. 32; J. Gudowski, w: G. Bieniek, Komentarz KC, t. 2, 2005, s. 349).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany zakwestionował skuteczność doręczeń korespondencji kierowanej do niego przez powódkę, wskazując, że wysyłana była na niewłaściwy adres. Zarzut ten nie był jednak zasadny. Wprawdzie w sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wskazał, że zamieszkuje aktualnie pod innym adresem niż ten, na który powódka kierowała do niego korespondencję, niemniej jednak okoliczności tej nawet nie uprawdopodobnił. Tym bardziej zaś pozwany nie wykazał, by w dacie kierowania do niego przez pozwaną wezwań do zapłaty i wypowiedzenia umowy pożyczki zamieszkiwał pod innym adresem niż wynikający z tejże umowy. Należy zwrócić uwagę, że do dnia złożenia pozwu w niniejszej sprawie pozwany nie wymeldował się spod tego adresu, co wynika z bazy PESEL-SAD (k. 2-3). Co więcej, wbrew obowiązkowi wynikającemu z pkt 30. umowy pożyczki, nigdy nie zawiadomił powódki o zmianie adresu swojego zamieszkania. Nakazywało to zatem uznać, że powódka kierowała korespondencję do pozwanego na właściwym adres.

Pozwany nie kwestionował podniesionej przez powódkę okoliczności, że w lipcu 2016 r. zaprzestał spłaty rat pożyczki. Oznacza to, że we wrześniu 2016 r. zadłużenie obejmowało już co najmniej dwa pełne okresy płatności i tym samym dawało powódce uprawnienie do wypowiedzenia umowy pożyczki, a to z uwagi na postanowienie zawarte w punkcie 27. umowy.

Pozwany nie kwestionował również wysokości dochodzonej pozwem kwoty, mającej odpowiadać jego zadłużeniu.

Pomimo to wywiedzione powództwo nie zasługiwało jednak na uwzględnienie. Dokonane bowiem przez powódkę wypowiedzenie umowy pożyczki nie jest skuteczne i tym samym nie spowodowało wymagalności całej niespłaconej przez pozwanego kwoty pożyczki.

Należy zwrócić uwagę, że zgodnie z punktem 27. umowy pożyczki, SKOK zastrzega sobie prawo do wypowiedzenia niniejszej umowy z 30-dniowym terminem wypowiedzenia i postawienia, po upływie okresu wypowiedzenia, całej pożyczki wraz z odsetkami w stan natychmiastowej wymagalności w przypadku stwierdzenia, że warunki udzielenia pożyczki nie zostały dotrzymane, a także w przypadku, gdy pożyczkobiorca nie zapłacił w terminach określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy listem poleconym do zapłaty zaległych rat w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy.

Powołane postanowienie umowne statuuje bezwzględne wymogi, jakie muszą zostać spełnione, by powódka mogła skutecznie wypowiedzieć umowę pożyczki. Jednym z nich jest uprzednie wezwanie pożyczkobiorcy listem poleconym do zapłaty zaległych rat w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy.

Powódka podnosiła, że pierwsze wezwanie do zapłaty zawarte było w skierowanym do pozwanego w piśmie z dnia 17 sierpnia 2016 r. nadanym listem nieewidencjonowanym. Powódka nie przedstawiła zarówno dowodu nadania tego pisma, jak i dowodu jego doręczenia pozwanemu. Przede wszystkim należy jednak zwrócić uwagę, że pismo to - co powódka sama przyznała - nie zostało do pozwanego skierowane listem poleconym, a w konsekwencji nie sposób jest uznać, w świetle przywołanego wyżej postanowienia umowy, by było skuteczne.

Kolejne wezwanie do zapłaty (datowane na dzień 9 września 2016 r. - k. 17) zostało już do pozwanego skierowane listem poleconym, a tym samym spełniało wskazany wymóg umowny. Powódka nie przedstawiła jednak dowodu doręczenia tego pisma, ani dowodu jego nadania, a jedynie odpis koperty, w której zostało nadane z adnotacją o jego zwróceniu do adresata w dniu 29 września 2016 r. (k. 20). Pozwany kwestionował, że pismo to zostało mu doręczone (z uwagi na wysłanie go na - w jego ocenie - niewłaściwy adres). Nie negował jednak, że zostało ono przez powódkę wysłane. Sąd przyjął zatem, że pismo do nadano do pozwanego w dacie pisma (tj. 9 września 2016 r.). Za przyjęciem tej właśnie daty nadania przemawiała okoliczność, że wszystkie pozostałe pisma (co do których sąd dysponował już dowodami nadania) nadano każdorazowo w dacie pism. Kierując się zaś wskazaniami doświadczenia życiowego sąd przyjął, że pismo do mogło najwcześniej dotrzeć do adresata po upływie 4 dni, a więc w dniu 13 września 2016 r. (zwłaszcza, gdy wziąć pod uwagę, że 10 i 11 września 2016 r. stanowiły sobotę i niedzielę, a więc dni, w których przesyłki nie są doręczane przez pocztę). To rozumowanie sądu znajduje również potwierdzenie w sporządzonym z urzędu wydruku z internetu „Śledzenie przesyłek - Tracking” (k. 122A), z którego wynika, że wspomniana przesyłka (jej numer sąd ustalił na podstawie numeru podanego na kopercie na k. 20 akt) została awizowana po raz pierwszy (wobec niezastania adresata) właśnie w dniu 13 września 2016 r.

Zgodnie z przepisem art. 61 § 1 k.c., oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. W kontekście wyżej przedstawionych okoliczności uznać zatem należało, że wezwanie do zapłaty z dnia 9 września 2016 r. dotarło do pozwanego najwcześniej właśnie w dniu 13 września 2016 r. W piśmie tym, co istotne, powódka zakreśliła pozwanemu termin 14 dni roboczych na dokonanie spłaty zadłużenia (termin ten zgodny jest z punktem 27. umowy pożyczki, który wymaga zakreślenia pożyczkobiorcy co najmniej 7-dniowego terminu na spłatę zadłużenia). Termin 14 dni roboczych upłynął jednak dopiero z końcem dnia 3 października 2016 r. To zaś oznacza, że wypowiedzenie umowy pożyczki dokonane przez powódkę przed tą datą (bo już w dniu 30 września 2016 r.) jest bezskuteczne jako sprzeczne z wiążącymi strony postanowieniami umowy pożyczki. Powódka nie była bowiem uprawniona do dokonania wypowiedzenia pozwanemu tejże umowy przed upływem zakreślonego mu przez siebie terminu na spłatę zaległych rat.

Z tego powodu wywiedzione powództwo podlegało oddaleniu. Powódka upatrywała wymagalności niespłaconego przez pozwanego zadłużenia z tytułu zawartej przez strony umowy pożyczki w dokonanym przez siebie wypowiedzeniu tej umowy. Właśnie to zdarzenie uczyniła podstawą faktyczną żądania pozwu. Skoro zatem wypowiedzenie to okazało się bezskuteczne, wywiedzione powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W tej sytuacji nie byłoby koniecznym dokonanie analizy zarzutu pozwanego sprowadzającego się do oceny, że działanie powódki sprzeczne jest z zasadami współżycia społecznego. Sąd zauważa jednak, że zarzut ten uznać należy za chybiony.

Zgodnie z brzmieniem art. 5 k.c., nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Wskazuje się, że „zasady współżycia społecznego” w rozumieniu art. 5 k.c. są pojęciem pozostającym w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy i w takim całościowym ujęciu wyznaczają podstawy, granice i kierunki jej rozstrzygnięcia w wyjątkowych sytuacjach, które przepis ten ma na względzie. Dlatego do zastosowania tego przepisu konieczna jest ocena całokształtu szczególnych okoliczności danego rozpatrywanego wypadku w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym (por. K. Piasecki, komentarz do art. 5 k.c., System Informacji Prawnej „LEX”).

Pozwany nie wyjaśnił, jakie zasady współżycia społecznego miałyby doznawać uszczerbku na skutek działania powódki. W ocenie sądu nie sposób jest mówić o sprzeczności z tymi zasadami działania wierzyciela sprowadzającego się do dochodzenia od dłużnika w ramach obowiązującego porządku prawnego zapłaty długu. Oddalenie powództwo w niniejszej sprawie spowodowane było zaś nie brakiem zadłużenia po stronie pozwanego, lecz niedochowaniem przez powódkę wymaganej umową procedury wypowiedzenia.

To mając na uwadze, w punkcie 2. wyroku, sąd powództwo w pozostałej części oddalił jako bezzasadne.

Ponieważ pozwany, który wygrał proces nie poniósł kosztów procesu, sąd o obowiązku zwrotu tychże kosztów nie orzekł.

/-/ SSO Tomasz Józkowiak

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE