UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z 27 czerwca 2016 r., wydaną na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. z 2013 r., poz. 170) odmówił R. J. prawa do świadczenia przedemerytalnego ze względu na to, że nie udowodnił on 35-letniego okresu ubezpieczenia.

W odwołaniu od tej decyzji R. J. wskazał, że organ rentowy nie zaliczył mu do stażu pracy okresu zatrudnienia przed 15 rokiem życia, tj. nauki zawodu od 1 września 1965 r. do 24 października 1966 r.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce wyrokiem z 23 maja 2017 r. odwołanie oddalił. Sąd ten ustalił, że R. J. urodził się (...) Będąc uczniem (...) Szkoły Zawodowej w W., w dniu 1 września 1965 r., tj. w wieku 13 lat zawarł z Zakładem (...) w W. Oddziałem w W. umowę o praktyczną naukę zawodu. Umowa ta została rozwiązana z dniem 31 sierpnia 1968 r. Począwszy od 1 sierpnia 1968 r. odwołujący został zatrudniony na podstawie umowy o pracę z (...) K., gdzie pracował do 29 października 1970 r. W okresie od 3 września 2014 r. do 31 stycznia 2015 r. odwołujący był zatrudniony w zakładzie (...) w D.. Umowa rozwiązana została przez zakład pracy za wypowiedzeniem z powodu trudności ekonomicznych zakładu. W dniu 8 czerwca 2016 r. R. J. złożył wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego.

Przedmiotem sporu było ustalenie, czy odwołujący spełnił przesłanki określone w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (t.j. Dz.U.2013.170), a dokładniej czy wykazał 35-letni staż pracy, bowiem organ rentowy uwzględnił mu jedynie 34 lata, 6 miesięcy i 5 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Odwołujący domagał się zaliczenia okresu zatrudnienia na podstawie umowy o naukę zawodu od 1 września 1965 r. do 23 października 1966 r. W aktach ZUS dotyczących wniosku o rentę znajduje się świadectwo pracy z 13 maja 1987 r., w którym wskazano, że odwołujący w okresie od 1 września 1965 r. do 31 sierpnia 1968 r. był zatrudniony w Zakładzie (...) w W. Oddziale w W. w charakterze pracownika młodocianego na podstawie umowy o praktyczną naukę zawodu. Fakt takiego zatrudnienia potwierdził również świadek W. M.. R. J. w dacie zawarcia tej umowy miał 13 lat.

Organ rentowy uwzględnił okres nauki zawodu od 24 października 1966 r., tj. od ukończenia przez odwołującego 15 roku życia i stanowisko takie podzielił Sąd Okręgowy. Przepis art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowi, że za okresy składkowe uważa się również okresy zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed 1 stycznia 1975 r.

W okresie od 21 lipca 1958 r. do 31 grudnia 1974 r. obowiązywała ustawa z 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz.U. z 1958 r., Nr 45, poz. 226). Przepis art. 1 tej ustawy stanowił, że młodocianymi w rozumieniu ustawy są osoby, które ukończyły 14 lat, a nie przekroczyły 18 lat życia. Przepis art. 2 tej ustawy – w brzmieniu obowiązującym od 21 lipca 1961 r. – stanowił zaś, że wzbronione jest zatrudnianie osób, które nie osiągnęły 15 lat życia. W świetle tego przepisu z odwołującym można było zawrzeć umowę o pracę w celu nauki zawodu dopiero od 24 października 1966 r., gdyż wówczas ukończył 15 lat. Zawarcie umowy w okresie wcześniejszym oznacza zatrudnienie niezgodnie z przepisami, a więc – nie na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 r. To z kolei oznacza, że okres od 1 września 1965 r. do 23 października 1966 r. nie może być zaliczony do stażu pracy, gdyż byłoby to sprzeczne z 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Odmowa zaliczenia okresu od 1 września 1965 r. do 23 października 1966 r. spowodowała, że R. J. nie uzyskał 35-letniego stażu pracy. Tym samym nie spełnił przesłanek z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. Z tych względów na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku wniósł R. J.. Uznał, iż niewliczenie do jego okresów składkowych zatrudnienia przed 15 rokiem życia (okresu nauki zawodu) było niesprawiedliwe. Wniósł o ponowne rozpoznanie sprawy i wliczenie okresu od 1 września 1965 r. do 23 października 1966 r. do jego stażu pracy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz właściwie zastosował przepisy prawa materialnego. Sąd Apelacyjny w całości podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne oraz wykładnię przepisów dokonaną przez Sąd pierwszej instancji.

R. J. nie spełnia przesłanek do przyznania mu prawa do świadczenia przedemerytalnego z uwagi na to, że nie wykazał 35 – letniego okresu ubezpieczenia, a jedynie 34 lata, 6 miesięcy i 5 dni.

Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2017 r. poz. 1065, 1292, 1321, 1428 i 1543), w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna oraz posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn. Spór w sprawie dotyczył wyłącznie spełnienia przez wnioskodawcę warunku legitymowania się 35-letnim stażem pracy.

Wnioskodawca domagał się w niniejszym postępowaniu uwzględnienia do jego okresów składkowych okresu nauki zawodu przed ukończeniem 15 roku życia, w czasie gdy był uczniem (...) Szkoły Zawodowej w W. od 1 września 1965 r. do 23 października 1966 r. (do ukończenia 15 lat). Naukę zawodu R. J. odbywał na podstawie umowy o praktyczną naukę zawodu zawartej 1 września 1965 r. z Zakładem (...) w W. Oddział w W.. Przyuczał się wówczas do zawodu elektromechanika w trybie: 1 dzień pracy, 1 dzień nauki, w godzinach od 8 do 14, zaś w wakacje pracę wykonywał codziennie. Okoliczność zawarcia tej umowy i jej realizacji nie budzi w sprawie wątpliwości i potwierdzona została świadectwem pracy z 13 maja 1987 r. (k. 5 akt ZUS w sprawie o rentę z tytułu niezdolności do pracy) oraz zeznaniami świadka W. M. (k. 36odw. - 37). Sporne jest natomiast to, czy okres ten może zostać uwzględniony do stażu pracy wnioskodawcy.

Jak prawidłowo wskazał Sąd Okręgowy, podstawę prawną do zakwalifikowania wskazanego wyżej okresu do stażu ubezpieczeniowego stanowi art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z jego treścią, za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne - okresy zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 r.

Słusznie przyjął Sąd pierwszej instancji, iż brak jest podstaw prawnych do zaliczenia do okresów składkowych i nieskładkowych wnioskodawcy okres nauki zawodu przed ukończeniem przez niego 15 roku życia (tj. przed 24 października 1966 r.). Wynika to wprost z obowiązujących w spornym okresie i mających zastosowanie w sprawie niniejszej przepisów ustawy z 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz.U. z 21 lipca 1958 r.). W rozumieniu tej ustawy młodocianymi były osoby, które ukończyły 14 lat, a nie przekroczyły 18 lat życia (art. 1). Z kolei zgodnie z art. 2 tej ustawy, wzbronione było zatrudnianie osób, które nie osiągnęły 15 lat życia.

Wnioskodawca w momencie zawarcia umowy z Zakładem (...) w W. Oddziałem w W. miał ukończone 13 lat, co oznacza że zatrudnianie go w okresie przed ukończeniem 15 roku życia (czyli od 1 września 1965 r. do 23 października 1966 r.) było sprzeczne z przepisami ww. ustawy. Stąd też, nie można zaliczyć spornego okresu do okresów składkowych i nieskładkowych wnioskodawcy, uprawniających do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego, bowiem okres ten nie jest okresem zatrudniania na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 r., w myśl art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Prawidłowo natomiast organ rentowy zaliczył wnioskodawcy okres nauki zawodu od 24 października 1966 r., tj. po ukończeniu przez niego 15 lat.

Zaprezentowane wyżej stanowisko jest zgodne z poglądem wyrażonym przez Sąd Apelacyjny w Katowicach w uzasadnieniu wyroku z 11 września 2014 r. w sprawie o sygn. III AUa 3140/13. Sąd ten stwierdził, że okresy zatrudnienia młodocianych uważa się za okresy składkowe tylko wtedy, gdy stosunek pracy był nawiązany na warunkach przepisów obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 r. Inaczej mówiąc, zatrudnienie (nawiązanie stosunku pracy) niezgodne z warunkami określonymi w wówczas obowiązujących przepisach, nie może być potraktowane jako okres składkowy, choćby nie wpływało to na kwalifikację prawną istniejącego wówczas stosunku prawnego jako stosunku pracy. Z dniem 21 lipca 1961 r. została zmieniona ustawa z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu przez art. 45 ustawy z dnia 15 lipca 1961 r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania (Dz. U. Nr 32, poz. 160). W wyniku tej zmiany, w szczególności art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 1958 r. otrzymał brzmienie, według którego wzbronione było zatrudnienie osób, które nie osiągnęły 15 lat życia. Inaczej mówiąc, od dnia 21 lipca 1961 r. zatrudnienie osób poniżej 15 lat życia było niezgodne z tą ustawą (nie odbywało się na jej warunkach), a tym samym, praca taka nie mogła być zaliczona na wysokość emerytury ubezpieczonego jako okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Tym samym, brak jest podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku, bowiem nie jest możliwe zaliczenie do okresów składkowych wnioskodawcy okresu zatrudnienia (nauki zawodu) przed 15 rokiem życia, tj. od 1 września 1965 r. do 23 października 1966 r. W konsekwencji oznacza to, iż skarżący nie legitymuje się 35 – letnim okresem uprawniającym do otrzymania świadczenia przedemerytalnego.

Z tych względów apelacja podlegała oddaleniu, o czym Sąd orzekł na podstawie art. 385 k.p.c.

SSA Alicja Sołowińska SSA Dorota Elżbieta Zarzecka SSA Barbara Orechwa-Zawadzka

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE