UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 10.03.2017 r. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim podwyższył alimenty zasądzone wyrokiem Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 11.07.2014 r. w sprawie III RC 137/14 od M. M. na rzecz D. D. (1) z kwoty po 600 złotych do kwoty po 700 złotych miesięcznie, poczynając od 11.01. 2017 r., płatne do dnia 15-go każdego miesiąca w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, oddalił powództwo w pozostałej części, nakazał pobrać od M. M. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 60 złotych tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej i wyrokowi w punkcie pierwszym nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

Wyrokiem z dnia 20.10. 2014 r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie II Ca 569/14 zmienił wyrok Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 11.07. 2014 r. w sprawie III RC 137/14 w punkcie pierwszym i drugim w ten sposób, że alimenty podwyższone od pozwanego M. M. na rzecz D. M. z kwoty po 500 zł podwyższył do kwoty po 600 zł miesięcznie i na rzecz J. M. z kwoty po 450 zł miesięcznie podwyższył do kwoty po 500 zł miesięcznie pozostałe warunki płatności pozostawiając bez zmian. W chwili wydawania wyroku sytuacja stron była następująca. M. M. miał 42 lata. Zatrudniony był w charakterze żołnierza zawodowego, pracował w tym zawodzie do 30.01.2010 r. Utrzymywał się z emerytury wojskowej w wysokości około 1.900 zł miesięcznie. Pracował też na polowaniach jako naganiacz. Mieszkał w mieszkaniu położonym w S., które miał wydać matce małoletnich powódek do sierpnia 2014 r. Tytułem wyrównania udziałów w ramach spłaty po podziale majątku dorobkowego miał otrzymać od niej w tym terminie kwotę 95.000 zł. Przebywał również u matki w Ł., która utrzymywała się z renty w wysokości 1.600 zł miesięcznie. Opiekował się nią, wspólnie pomagali sobie. Spłacał pożyczkę, którą zaciągnął bez wiedzy żony dla swojej koleżanki w kwocie 20.000 zł. Z małoletnimi dziećmi kontaktu nie utrzymywał. Małoletnia J. M. miała 14 lat i była uczennicą II klasy Gimnazjum. Do szkoły dojeżdżała do I.. Starsza córka D. miała lat 17. Była w klasie maturalnej (...) w T.. Dzieci były zdrowe. Pozwany nie utrzymywał z nimi kontaktu. A. D. miała 41 lat. Z wykształcenia jest pielęgniarką. Zatrudniona była w aptece jako technik farmacji. Otrzymywała wynagrodzenie w wysokości około 1.700 zł netto miesięcznie. Mieszkała w S. ze swoją matką oraz dwiema córkami. Koszt utrzymania tego mieszkania to kwota około 350-400 zł miesięcznie. D. D. (1) ma 20 lat i jest studentką drugiego roku (...) w W. na wydziale (...). Są to studia stacjonarne. Od października 2016 r. otrzymuje stypendium socjalne w wysokości 500 zł miesięcznie. Oprócz alimentów zasądzonych od ojca w utrzymaniu pomaga jej matka, która przesyła jej około 300-400 zł miesięcznie. Poza tym przysyła jej paczki z ubraniami i jedzeniem. Paczka taka warta jest około 400 zł miesięcznie. Stypendium naukowe jej nie przysługuje. Mieszka na terenie uczelni w internacie. Za internat płaci 330 zł miesięcznie. Za telefon i internet płaci około 110 zł miesięcznie. Do babci i siostry przyjeżdża co weekend. Miesięcznie kosztuje ją to około 200 zł. Babcia mieszka w S. i tam przebywa w weekendy. Powódka nie jest nigdzie zatrudniona. Wcześniej pracowała w S., obsługiwała gości i sprzątała. Obecnie nie ma możliwości podjęcia zatrudnienia. Jej młodsza siostra ma 16 lat i jest uczennicą (...) w T. Mieszka u babci macierzystej. Mieszkanie to składa się z dwóch pokoi, ganku i poddasza. Jest to własność babci. Powódka szacuje swój koszt utrzymania w W. na kwotę około 1.000 - 1.500 zł miesięcznie.

M. M. ma 44 lata i z wykształcenia jest technikiem technologii żywienia. Utrzymuje się z renty w wysokości około 2.000 zł miesięcznie. Z pieniędzy, które otrzymał w ramach podziału majątku - około 100.000 zł spłacił długi oraz wpłacił 72.000 zł na kawalerkę w Ł.. Jest współwłaścicielem mieszkania w W.. Czynsz, który płacą wynajmujący - w wysokości 1.600 zł - jest w całości przekazywany na zapłatę kredytu w frankach szwajcarskich, zaciągniętego na jego zakup, na 20 lat. Pozwany spłaca pożyczkę w wysokości po 300 zł miesięcznie zaciągniętą na koleżankę. Na razie nie dochodzi od niej zwrotu. M. M. nadal mieszka z matką, która jest chora i którą się opiekuje. Utrzymuje się ona z renty w wysokości około 2.000 zł miesięcznie. Z wojska dostał około 50.000 zł. Za te pieniądze wykupił mieszkanie, w którym przebywa wraz z matką. Przez 2-3 miesiące pracował na Poczcie, na taśmie, gdzie zarabiał około 10 zł na godzinę. Pozostaje w sporze z córką oraz byłą żoną. A. D. jest matką powódki i byłą małżonką pozwanego. Przebywa aktualnie w (...), gdzie zatrudniona jest w firmie sprzątającej. Zarabia (...) na godzinę. Zarabia około 4.000- 4.500 zł miesięcznie. Wyrokiem z dnia 10.03. 2017 r. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim w sprawie III RC 13/17 podwyższył alimenty zasądzone wyrokiem Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 11.07. 2014 r. w sprawie III RC 137/14 od M. M. na rzecz małoletniej J. M. z kwoty po 500 zł miesięcznie do kwoty po 600 zł miesięcznie poczynając od 11.01. 2017 r. pozostałe warunki płatności pozostawiając bez zmian.

Zgodnie z art. 138 kriop w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Jak wynika z art. 135 kriop zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości majątkowych i zarobkowych zobowiązanego. Przez usprawiedliwione potrzeby należy rozumieć bieżące potrzeby uprawnionego do alimentów w zakresie jego utrzymania, a także w miarę potrzeby jego wychowania. Usprawiedliwione potrzeby nie mogą być rozumiane jako najbardziej elementarne potrzeby, sprowadzające się do zapewnienia uprawnionemu minimum egzystencji. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na fakt, że od chwili ostatniego podwyższenia alimentów, czyli od około 2,5 roku wysokość obowiązku alimentacyjnego nie uległa zmianie. Faktem jest, że sam upływ czasu nie jest czynnikiem decydującym o możliwości zmiany zakresu i wysokości alimentów. Przy ocenie, czy zachodzą przesłanki dotyczące zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego, należy brać pod uwagę wszelkie okoliczności mogące świadczyć o zmianie stosunków. Nie ulega jednak wątpliwości, że różnica wieku dziecka, spowodowana upływem czasu od daty orzeczenia określającego wysokość renty alimentacyjnej sama przez się uzasadnia wzrost potrzeb, co z kolei pociąga za sobą konieczność ponoszenia zwiększonych wydatków. W chwili ostatniego ustalenia wysokości obowiązku alimentacyjnego powódka miała 17 lat i była w liceum w klasie maturalnej. Obecnie ma lat 20 i jest studentką studiów stacjonarnych (...) w W.. Jej usprawiedliwione potrzeby niewątpliwie wzrosły w związku z koniecznością przeprowadzenia się do W. i utrzymania się tam. Powódka określa, że jej koszt utrzymania to około 1.000- 1.500 zł miesięcznie. Należy w tym miejscu podkreślić, że zmieniła się w sposób istotny sytuacja matki powódki A. D.. Przebywa ona aktualnie w(...), gdzie zatrudniona jest w firmie sprzątającej i otrzymuje wynagrodzenie w wysokości około (...) na godzinę, co daje jej około 4.000-4.500 zł miesięcznie. Wobec powyższego powinna przyczyniać się do zaspokajania potrzeb powódki i faktycznie robi to przesyłając jej około 300- 400 zł miesięcznie plus paczki z żywnością i ubraniem. Sumując kwoty jakie powódka otrzymuje miesięcznie z tytułu stypendium (500 zł), pieniądze i paczki żywnościowe od matki (około 900 zł) oraz zasądzone alimenty - 700 zł, łącznie daje to kwotę ponad 2.000 zł miesięcznie, a zatem zdecydowanie przekracza usprawiedliwione potrzeby, które określiła powódka. Powinno jej to starczyć na dodatkowe wydatki związane z zainteresowaniami, rozrywkami. Zgodnie z treścią art. 135 kriop drugą przesłanką wyznaczającą zakres świadczeń alimentacyjnych są możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego przez możliwości zarobkowe i majątkowe należy rozumieć nie tylko zarobki i dochody rzeczywiście uzyskane z majątku zobowiązanego, ale i te zarobki i dochody, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskać przy dołożeniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych. M. M. utrzymuje się z renty wojskowej w wysokości około 2.000 zł miesięcznie. Nie sposób określić, czy podejmuje on dodatkowe zatrudnienie, nie mniej nie wykazał w toku postępowania, aby były ku temu przeszkody. Nie został uznany za niezdolnego do pracy. Należy więc uznać, że pozwany jest człowiekiem młodym i zdrowym. Jest w stanie podjąć dodatkową pracę i osiągać dodatkowe wynagrodzenie na rozsądnym, odpowiadającym jego możliwościom poziomie. Okoliczność, że otrzymał w ramach podziału majątku od byłej małżonki kwotę 100.000 zł nie ma dla toczącego się postępowania znaczenia, bowiem w jego wyniku A. D. otrzymała mieszkanie, a on swoją część przeznaczył na zakup lokalu mieszkalnego w Ł.. Nie powinna mieć również znaczenia okoliczność, że jest współwłaścicielem mieszkania w W.. Jak słusznie zauważył Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku w sprawie II Ca 569/14 jest jedynie współwłaścicielem tego lokalu, przy czym udział ten obciążony jest prawem dożywocia na rzecz R. M.. Dlatego też zasadne i zgodne z treścią art. 135 kriop jest oparcie się na możliwościach zarobkowych pozwanego, a nie tylko na jego aktualnych zarobkach. Zakres obowiązku alimentacyjnego może i powinien być większy od wynikającego z faktycznych zarobków i dochodów zobowiązanego, jeśli przy pełnym i właściwym wykorzystaniu jego sił i umiejętności zarobki i dochody byłyby większe, a istniejące warunki społeczno-gospodarcze i ważne przyczyny takiemu wykorzystaniu nie stoją na przeszkodzie. Biorąc pod uwagę sytuację materialną pozwanego, wiek i potrzeby powódki orzeczenie przez sąd alimentów w wysokości po 700 zł. miesięcznie na córkę nie jest wygórowane. Wysokość obowiązku alimentacyjnego odpowiada usprawiedliwionym potrzebom, a także możliwościom zarobkowym i dochodowym pozwanego, tym bardziej że w równolegle toczącej się sprawie III RC 13/17 Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim podwyższył pozwanemu alimenty zasądzone na rzecz drugiej córki - J. M. do kwoty po 600 zł miesięcznie. Rygor natychmiastowej wykonalności Sąd Rejonowy wydał w oparciu o przepis art. 333 § 1 pkt 1 kpc. Sąd obciążył pozwanego nieuiszczoną opłatą stosunkową, od której zwolniona została strona powodowa, z mocy prawa na podstawie art. 113 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r.

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka zaskarżając go w części oddalającej powództwo, to jest w zakresie kwoty 100 złotych. W uzasadnieniu apelacji podniosła, iż pozwany ma większe możliwości zarobkowe, aniżeli ustalił to Sąd I instancji. Pozwany jest bowiem właścicielem trzech mieszkań-dwóch w Ł. oraz jednego w W., z czego czerpie korzyści finansowe. Nie ma orzeczenia o niepełnosprawności, więc jest w stanie pracować, nawet w wymiarze połowy etatu. Wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Powódka jest studentką studiów stacjonarnych w W., mieszka w internacie, na sobotę i niedzielę przyjeżdża do domu babci ze strony matki w S.. Koszty utrzymania powódki w W. to kwota do 1.500 zł miesięcznie, dochodzą do tego koszty utrzymania w weekendy (podczas pobytu u babci w S.) oraz koszty dojazdów do S. (około 200 złotych miesięcznie), a także koszty związane z edukacją, kulturą i rozrywką. Usprawiedliwione potrzeby dziecka, wbrew stanowisku Sądu pierwszej instancji przedstawionym w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, to nie tylko bowiem bieżące potrzeby w zakresie utrzymania (mieszkanie, odzież, wyżywienie, koszty leczenia itp.), ale także potrzeby nie konsumpcyjne (edukacja, kultura, rozrywka, sport itp.) Powódka jest w stanie pokryć swoje usprawiedliwione potrzeby do kwoty 500 złotych, albowiem otrzymuje stypendium socjalne w takiej wysokości. Pozostałe potrzeby powinni pokryć jej rodzice po połowie, chyba że któryś z rodziców z uwagi na swoje możliwości zarobkowe i majątkowe nie jest tego w stanie zrobić. W ocenie Sąd drugiej instancji pozwany (ojciec powódki) jest w stanie alimentować powódkę w zakresie kwoty 800 złotych, co stanowi połowę niepokrytych ze stypendium wydatków miesięcznych powódki związanych z jej wszystkimi usprawiedliwionymi potrzebami (nie tylko minimalnymi potrzebami związanymi z utrzymaniem). Pozwany utrzymuje się z renty wojskowej w wysokości około 2.000 zł miesięcznie i - jak trafnie stwierdził Sąd Rejonowy - jest człowiekiem młodym i zdrowym, faktycznie dysponuje kilkoma mieszkaniami. Oznacza to, że jest w stanie podjąć pracę albo osiągać dodatkowe dochody z majątku, którym dysponuje co najmniej w wysokości minimalnego wynagrodzenia miesięcznego.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w pkt 1 wyroku na podstawie art. 386 § 1 kpc.

Konsekwencją zmiany orzeczenia co do meritum była zmiana tego orzeczenia odnośnie kosztów postępowania (opłaty od pozwu w wysokości 120 złotych, od której powódka była zwolniona z mocy ustawy). Sąd obciążył nią pozwanego, który przegrał sprawę w całości na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 98 § 1 kpc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

Sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 60 złotych stanowiącą opłatę od apelacji, od której powódka była zwolniona z mocy ustawy, na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 98 § 1 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE