UZASADNIENIE

Wyrokiem z 8 czerwca 2017 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa oddalił powództwo (...) Spółki Akcyjnej V. (...) w W. przeciwko T. W. o zapłatę (pkt 1), zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 8.856 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu pozwanego – adwokata P. P. (pkt 2); oraz nakazał zwrócić na rzecz pozwanego ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi kwotę 150 zł uiszczoną w dniu 16 września 2016 roku, zaksięgowaną poz. (...)/ (...) (pkt 3).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy wskazał, że w pozwie z dnia 9 lutego 2016 roku, skierowanym przeciwko T. W., powód (...) Spółka Akcyjna V. (...) w W., wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 53.661,49 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według dwukrotności stawki określonej w normach przepisanych powiększonej o VAT, opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, kosztów korespondencji i opłat kancelaryjnych.

Na kwotę dochodzoną pozwem składały się wypłacone sumy przez powoda w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej kwoty 35455,59zł oraz 5071,61 zł odsetek za okres od 18 lipca 2014 roku do 25 stycznia 2016 roku, 10407,95 zł oraz 451,39 zł odsetek za okres od 10 kwietnia 2014 roku do 25 stycznia 2016 roku, 1930,70 zł oraz 344,25 zł odsetek za okres od 9 lipca 2015 roku do 25 stycznia 2016 roku. Jako podstawę roszczenia wskazano art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Nie kwestionował faktu zaistnienia zdarzenia w dniu 23 listopada 2013 roku z udziałem pozwanego. Wskazał, że wypadek był młodzieńczym wybrykiem pozwanego, który w chwili zdarzenia miał 17 lat. Pozwany nie ma pracy ani majątku. W świetle zasad współżycia społecznego zasadnym byłoby danie szansy pozwanemu, mimo popełnionego błędu, na normalny start w dorosłość. Niezależnie od tego kwestionował wysokość wypłaconych przez powoda na rzecz osób trzecich świadczeń tytułem odszkodowania. Z ostrożności procesowej poddał pod rozwagę zastosowanie art. 320 k.p.c.

Na wniosek strony powodowej postanowieniem z dnia 29 lipca 2016 roku Sąd Rejonowy dopuścił dowód m.in. z opinii biegłego do spraw wyceny pojazdów i techniki samochodowej na okoliczność zakresu uszkodzeń i ekonomicznie uzasadnionych kosztów naprawy pojazdu marki V. o nr rej. (...) z uwzględnieniem średniej stawki za roboczogodzinę w zakładach naprawczych na terenie miejsca zamieszkania poszkodowanego i rynkowych cen części przy uwzględnieniu jedynie tych uszkodzeń, które powstały w wyniku zdarzenia z dnia 23 listopada 2013 roku, oraz biegłego do spraw budownictwa na okoliczność zakresu uszkodzeń, oraz ekonomicznie uzasadnionych kosztów naprawy bramy posesji przy ulicy (...) w J. z uwzględnieniem stanu tej bramy przed zdarzeniem z dnia 23 listopada 2013 roku oraz stawek rynkowych przy uwzględnieniu jedynie tych uszkodzeń, które powstały w wyniku zdarzenia z dnia 23 listopada 2013 roku. Pełnomocnik powoda został zobowiązany w treści postanowienia do uiszczenia zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego w kwocie 600 zł.

Powód nie uiścił zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego zgodnie z postanowieniem, którego odpis doręczono pełnomocnikowi powoda w dniu 1 września 2016 roku.

Sąd Rejonowy poczynił następujące ustalenia faktyczne.

W dniu 23 listopada 2013 roku w J. T. W., będąc w stanie nietrzeźwości i nie posiadając wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, kierując pojazdem marki V. o numerze rejestracyjnym (...), na łuku drogi nie zapanował nad pojazdem i uderzył w lewą część bramy posesji mieszczącej się przy ulicy (...), a następnie uderzył w drzewo i zaparkowany na posesji pojazd marki V. o numerze rejestracyjnym (...) powodując ich uszkodzenie.

Wyrokiem z dnia 20 stycznia 2014 roku w sprawie o sygn. akt VII K 187/14, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi uznał T. W. za winnego tego, że dnia 23 listopada 2013 roku w J., gm. A. przy ul. (...) będąc w stanie nietrzeźwości prowadził w ruchu lądowym pojazd mechaniczny marki V. o numerze rejestracyjnym (...), czym wypełnił dyspozycję art. 178a § 1 k.k, oraz winnego tego, że w dniu 23 listopada 2013 roku w J. przy ul. (...), gm. A. dokonał zaboru w celu krótkotrwałego użycia cudzego pojazdu – samochodu osobowego marki V. nr rej. (...), czym wypełnił dyspozycję art. 289 § 1 kk.

(...) Spółka Akcyjna V. (...) w W. przeprowadziło postępowanie likwidacyjne w związku ze szkodą w zdarzeniu z dnia 23 listopada 2013 roku, w wyniku którego przyznało i wypłaciło na rzecz podmiotu prowadzącego naprawę pojazdu odszkodowanie za szkodę w pojeździe marki V. o nr rej. (...) w kwocie 35 455,59 zł w dniu 9 czerwca 2014 roku tytułem kosztów naprawy oraz na rzecz M. S. odszkodowanie w kwocie 1930,70 zł w dniu 4 lutego 2014 roku tytułem kosztów naprawy uszkodzonej bramy.

Przed Sądem Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi toczyło się pod sygn. akt XIII GC 300/15 postępowanie z powództwa M. B. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej V. (...) w W. o zapłatę dalszej kwoty odszkodowania 10 407,95 zł tytułem należności głównej (w tym kwoty 607,95 zł tytułem kosztów naprawy pojazdu marki V. o nr rej. (...) po zdarzeniu z dnia 23 listopada 2013 roku oraz kwoty 9800 zł tytułem kosztów najmu pojazdu zastępczego) wraz z odsetkami. Pozwane w tej sprawie Towarzystwo (...) po doręczeniu odpisu pozwu w tym postępowaniu wypłaciło na rzecz M. B. kwotę 10 407,95 zł wraz z odsetkami, wobec czego powód cofnął powództwo w tej sprawie.

Pismem z dnia 3 marca 2014 roku powód wezwał T. W. do zapłaty należności regresowej w kwocie 1 930,70 zł za uszkodzoną bramę od posesji przy ulicy (...) w J. oraz pismem z dnia 12 czerwca 2014 roku do zapłaty należności regresowej za uszkodzony pojazd marki V. o numerze rejestracyjnym (...) w kwocie 35 455,59 zł, obie kwoty w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania. Pismem z dnia 29 maja 2015 roku powód w związku z dalszą wypłatą odszkodowania za szkodę w pojeździe marki V. o numerze rejestracyjnym (...) w wysokości 10 407,95 zł wezwał T. W. do zapłaty należności regresowej w łącznej kwocie 45 863,54 zł w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania.

Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny na podstawie powołanych wyżej dowodów, w tym z dokumentów, których prawdziwość nie została zakwestionowana przez strony. Ustalony powyżej stan faktyczny nie był sporny.

Na podstawie art. 130 ⁴ § 5 k.p.c. Sąd Rejonowy postanowił pominąć czynność połączoną z wydatkami tj. przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych ds. wyceny pojazdów i techniki samochodowej oraz ds. budownictwa z uwagi na nieuiszczenie przez stronę powodową zaliczki na biegłych w zakreślonym terminie. Na terminie rozprawy w dniu 8 czerwca 2017 roku pełnomocnik powoda nie potrafił wyjaśnić przyczyn nieuiszczenia zaliczki na biegłych. Wbrew twierdzeniu pełnomocnika powoda zawartym w piśmie z dnia 14 czerwca 2017 roku, pełnomocnik powoda w dniu 1 września 2016 roku otrzymał odpis postanowienia z dnia 29 lipca 2016 roku, gdyż na miał świadomość wysokości kwoty do uiszczenia której powód został zobowiązany tym postanowieniem (co wprost wynika z oświadczenia pełnomocnika powoda wyrażonego na rozprawie w dniu 8 czerwca 2017 roku – po zarządzeniu przerwy).

Sąd oddalił wniosek strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych, gdyż w braku inicjatywy dowodowej powoda, był on nieistotny dla rozstrzygnięcia.

Mając na względzie, że powód nie udowodnił swoich twierdzeń co do wysokości żądania pozwu, Sąd oddalił wnioski dowodowe strony powodowej o dopuszczenie dowodu z zeznań wnioskowanych świadków, jako nieprzydatne dla rozstrzygnięcia. Dla ustalenia zakresu i wysokości szkody wymagana była wiedza specjalna biegłych.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jako nieudowodnione podlegało oddaleniu w całości.

Za podstawę prawną dochodzonego przez powoda roszczenia Sąd Rejonowy przyjął art. 43 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2013r, poz. 392). Zgodnie z powołanym przepisem, zakładowi ubezpieczeń, w przypadkach określonych w art. 98 ust. 2 pkt 1, przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania, wówczas, gdy jeżeli kierujący:

1) wyrządził szkodę umyślnie, w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii;

2) wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa;

3) nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, z wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa;

4) zbiegł z miejsca zdarzenia.

W sprawie niniejszej powód wywodził swoje roszczenie w oparciu o wskazaną w pkt 1 powołanego przepisu podstawę tj. prowadzenie pojazdu w stanie w stanie nietrzeźwości.

W toku postępowania poza sporem pozostawał fakt zaistnienia samego zdarzenia z dnia 23 listopada 2013 roku powodującego szkodę z winy pozwanego oraz wypłaty z tego tytułu odszkodowania za udzkodzony pojazd V. o numerze rejestracyjnym (...) w łącznej kwocie 45.863,54 zł i kwoty 1.930,70 zł za zniszczoną bramę posesji przy ulicy (...) w J.. Pozwany kwestionował wysokość świadczeń wypłaconych przez powoda.

Rozpoznając roszczenie zakładu ubezpieczeń o zwrot wypłaconego świadczenia ubezpieczeniowego, sąd nie jest bezwzględnie związany wysokością faktycznie wypłaconego odszkodowania. Granicą odpowiedzialności sprawy szkody jest jej rzeczywista wysokość, przy czym w wypadku regresu nietypowego nie może ona przekraczać faktycznie wypłaconego przez ubezpieczyciela odszkodowania (w szerokim rozumieniu tego pojęcia obejmującym świadczenia zmierzające do naprawienia zarówno szkody majątkowej, jak i niemajątkowej). W toku procesu pozwany sprawca szkody może kwestionować wysokość i zakres świadczeń wypłaconych przez zakład ubezpieczeń podnosząc w szczególności, że ubezpieczyciel świadczył nadmiernie w stosunku do szkody poniesionej przez pokrzywdzonego. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 października 2014 roku, VI ACa 57/14).

Roszczenie regresowe zakładu ubezpieczeń - tak jak każde inne roszczenie - stosownie do art. 6 k.c., wymaga wykazania zasadności tego roszczenia zarówno co do zasady, jak i jego wysokości. Zasada ta znajduje potwierdzenie w art.232 k.p.c., według którego to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

Bierność strony w zakresie obowiązku dowodzenia swych twierdzeń nie zobowiązuje Sądu – poza wyjątkowymi przypadkami – do prowadzenia dowodu z urzędu. Jak wskazuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego nie jest rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.12.1996 w sprawie sygn. akt: I CKU 45/96, OSNC 1997 r., Nr 6-7, poz. 76). Jeśli zatem strona nie przedstawia dowodów, to uznać należy, że dany fakt nie został udowodniony.

Rygoryzm tego obowiązku jest wzmocniony zwłaszcza tam, gdzie strona jest reprezentowana przez fachowego pełnomocnika. Przepis art. 232 zd.2 k.p.c. stwarza sądowi jedynie możliwość dopuszczenia dowodu niewskazanego przez stronę, który należy traktować jako wyjątek od zasady wskazanej w zdaniu pierwszym przepisu, dopuszczalny jedynie w zupełnie szczególnych wypadkach. Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 marca 1998 roku, sygn. akt II CKN 656/97 (OSNC 1998, zeszyt 12, poz.208), w którym wypowiedział się, iż przewidziane w art. 232 k.p.c. uprawnienie sądu dopuszczenia dowodu z urzędu niewskazanego przez strony ma charakter wyjątkowy.

Na podstawie materiału dowodowego zebranego w sprawie Sąd Rejonowy uznał, iż powód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika nie udowodnił wysokości dochodzonego roszczenia. Pozwany kwestionował wysokość odszkodowania wypłaconego przez powoda na rzecz osób trzecich, zatem było niezbędne przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych sądowych jako posiadających wiadomości specjalne w zakresie niezbędnym do dokonania ustaleń faktycznych. Dowód z opinii biegłych sądowych nie został przeprowadzony z uwagi na nieuiszczenie w zakreślonym terminie zaliczki na poczet wydatków związanych z przeprowadzeniem tego dowodu.

Z tych względów Sąd Rejonowy oddalił powództwo.

Ponieważ powód przegrał proces w całości, to powinien zwrócić na rzecz pozwanego poniesione przez niego koszty postępowania (art. 98 k.p.c.), na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu w kwocie 8.856 zł z VAT ustalone na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1800).

Na podstawie art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz.U. z 2016 r. poz. 623) Sąd zwrócił na rzecz pozwanego ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi kwotę 150 zł z tytułu zaliczki na biegłego, która nie została wykorzystana.

Apelację od przedmiotowego wyroku wywiódł powód, zaskarżając wyrok w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów prawa procesowego mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

- art. 140 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 3 k.p.c. poprzez niedoręczenie pełnomocnikowi strony powodowej odpisu postanowienia z dnia 29 lipca 2016 roku wydanego na posiedzeniu niejawnym w przedmiocie dopuszczenia dowodu z opinii z opinii biegłych do spraw wyceny pojazdów i techniki samochodowej oraz do spraw budownictwa zawierającego w swej treści zobowiązanie strony powodowej do uiszczenia zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłych w kwocie 600 zł w terminie 2 tygodni, co stanowiło naruszenie zasady równości stron w procesie oraz miało istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 140 § 1 k.p.c. i art.133 § 3 k.p.c. poprzez przekroczenie przez Sąd I instancji granic swobodnej oceny dowodów i przyjęcie w kontekście zaistniałych na rozprawie w dniu 8 czerwca 2017 r. wątpliwości co do faktu doręczenia odpisu postanowienia z dnia 29 lipca 2016 r. i z racji tego, iż pełnomocnik powoda posiada wiedzę co do kwoty zaliczki winnej do uiszczenia na poczet opinii biegłego, to wydane na posiedzeniu niejawnym postanowienie w przedmiocie dopuszczenia dowodu z opinii biegłego wraz ze zobowiązaniem strony powodowej do uiszczenia zaliczki zostało prawidłowo doręczone na adres pełnomocnika strony powodowej;

- art. 130 ⁴ § 5 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c., art. 227 k.p.c. oraz art. 233 k.p.c. poprzez pominięcie wniosków dowodowych strony powodowej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych do spraw wyceny pojazdów i techniki samochodowej oraz do spraw budownictwa – które to wnioski zmierzały do wyjaśnienia istotnych okoliczności w sprawie – z uwagi na błędne przyjęcie, iż strona powodowa nie uiściła zaliczki na opinię biegłych w terminie z własnej winy,

- art. 217 § 2 k.p.c. w zw. z art. 258 k.p.c. oraz art. 227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosków dowodowych strony powodowej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na okoliczności wskazane w pozwie,

- art. 207 § 6 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 i 2 k.p.c. i art. 278 k.p.c. poprzez pominięcie wniosku dowodowego strony powodowej zgłoszonego w piśmie procesowym z dnia 27 października 2016 r. o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność kosztów najmu samochodu zastępczego, jako spóźnionego.

Powód wniósł o dopuszczenie dowodu z dokumentów w postaci:

- poświadczonej za zgodność kserokopii zawiadomienia Sądu z dnia 29 sierpnia 2016 r. skierowanego do r. pr. M. M., doręczonego na adres Kancelarii w dniu 1 września 2016 r. wraz z kopertą - na okoliczność treści przedmiotowego zawiadomienia, braku informacji o ewentualnych załącznikach do w/w zawiadomienia, a w konsekwencji doręczenia pełnomocnikowi powoda w dniu 1 września 2016 r. wyłącznie dokumentu w postaci zawiadomienia o wyznaczeniu terminu rozprawy;

- poświadczonej za zgodność kserokopii kart kalendarza obejmującego dni 1-14 września 2016 r. – na okoliczność niewpisania terminu m uiszczenie zaliczki na poczet opinii biegłego w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Łodzi-Widzewa w Łodzi, pod sygn. akt II C 111/16;

- w trybie art. 308 k.p.c. dowodu z wydruku z Portalu Informacyjnego Sądów Apelacji (...) zawiadomienia Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi II Wydział Cywilny z dnia 29 sierpnia 2016 r. skierowanego do r. M. M., na okoliczność treści przedmiotowego zawiadomienia, braku informacji o ewentualnych załącznikach do w/w zawiadomienia, a w konsekwencji doręczenia pełnomocnikowi powoda w dniu 1 września 2016 r. wyłącznie dokumentu w postaci zawiadomienia o wyznaczeniu terminu rozprawy;

- wydruku z Portalu Informacyjnego Sądów A. (...) skierowanego do adw. P. P., na okoliczność istotnych różnic w treści zawiadomień kierowanych do pełnomocników strony powodowej oraz pozwanego, w tym informacji zawartej w zawiadomieniu skierowanym do adw. P. P. o załączeniu odpisu postanowienia z 29 lipca 2016 r. oraz pisma pełnomocnika powoda z dnia 8 czerwca 2016 r;

- wydruku z elektronicznej ewidencji korespondencji przychodzącej na adres kancelarii (...).p. radców prawnych obejmującej dzień 1 września 2016 r. – na okoliczność nadesłania wyłącznie zawiadomienia o wyznaczeniu terminu w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Łodzi-Widzewa w Łodzi, pod sygn. akt II C 111/16;

- o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka T. Z. na okoliczność odbioru korespondencji w dniu 1 września 2016 r., w tym zawiadomienia Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 29 sierpnia 2016 r. w sprawie o sygn. II C 111/16, procedury odbioru korespondencji w kancelarii, ewidencjonowania wpływu korespondencji do Kancelarii, obiegu korespondencji w kancelarii oraz czynności dokonywanych po jej odebraniu; oraz świadka P. G. na okoliczność procedury odbioru korespondencji w kancelarii, ewidencjonowania wpływu korespondencji do kancelarii, obiegu korespondencji w kancelarii oraz czynności dokonywanych po jej odebraniu.

W oparciu o art.380 k.p.c. powód wniósł o zbadanie zasadności postanowień dowodowych Sądu I instancji wydanych na rozprawie w dniu 8 czerwca 2017 roku.

W konkluzji apelujący wniósł o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, gdyż wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Nadto wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu, które to koszty nie zostały opłacone w całości ani w części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Jako punkt wyjścia uczynić należy stwierdzenie, że powództwo zostało oddalone z powodu nieudowodnienia roszczenia co do wysokości. To z kolei było konsekwencją wydania przez Sąd Rejonowy postanowień na rozprawie w dniu 8 czerwca 2017 roku o pominięciu dowodu z opinii biegłych ds. wyceny pojazdów i techniki samochodowej oraz biegłego ds. budownictwa wnioskowanego przez stronę powodową oraz o oddaleniu wniosków strony powodowej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków.

Dla oceny zasadności apelacji kluczowe pozostaje zatem zbadanie w trybie art.380 k.p.c. prawidłowości wydanych przez sąd I instancji postanowień.

Zgodnie z art. 162 k.p.c. strony mogą w toku posiedzenia, a jeżeli nie były obecne, na najbliższym posiedzeniu zwrócić uwagę sądu na uchybienia przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Stronie, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powoływania się na takie uchybienia w dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo że strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy.

Na rozprawie w dniu 8 czerwca 2017 roku przed sądem I instancji pełnomocnik powoda zgłosił zastrzeżenie do protokołu rozprawy, wskazując, że wydane przez ten sąd postanowienia o pominięciu dowodu z opinii biegłych oraz o oddaleniu wniosków o dopuszczeniu dowodów z zeznań świadków naruszają dyspozycję art.227 i 217 k.p.c. Wskazywał, że wnioski zmierzały do ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy oraz deklarował gotowość uiszczenia zaliczki na poczet wydatków związanych z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłych sądowych. W zastrzeżeniu zgłoszonym w trybie art.162 k.p.c. pełnomocnik powoda nie wskazywał na fakt niedoręczenia stronie powodowej odpisu postanowienia z dnia 29 lipca 2016 roku, wydanego na posiedzeniu niejawnym, w treści którego strona powodowa została zobowiązana do uiszczenia w terminie 14 dni zaliczki.

Brak zgłoszenia zastrzeżenia wyłącza możliwość powoływania się na nie strony w dalszym toku postępowania, w szczególności w postępowaniu zażaleniowym i apelacyjnym. Wyłączenie możliwości powoływania się w przyszłości na uchybienie procesowe nie obowiązuje jedynie w przypadku naruszenia przez sąd przepisów postępowania, branego pod rozwagę z urzędu. Dotyczy to uchybień prowadzących do nieważności postępowania, jak również niewłaściwego trybu postępowania i niewłaściwości sądu niedającej się usunąć za pomocą umowy stron. Cel art. 162 k.p.c. byłby trudny do osiągnięcia przy założeniu, że strona, która we właściwym czasie nie zgłosiła odpowiedniego zastrzeżenia, może powoływać się na uchybienia procesowe w środku zaskarżenia (wyrok Sądu Najwyższego z 6.12.2012 r., III CSK 62/12, L.).

W wyroku z dnia 20 sierpnia 2001 roku sygn. I PKN 580/00 (L.) Sąd Najwyższy trafnie wskazał, że stronie, dla której nie dołączono odpisów załączników do pisma procesowego strony przeciwnej, nie przysługuje prawo powoływania się na uchybienie art. 128 k.p.c., jeżeli nie zgłosiła stosownego zastrzeżenia na podstawie art. 162 k.p.c. przed końcem posiedzenia następującego bezpośrednio po tym uchybieniu.

W przedmiotowej sprawie pismo Sądu zawierające zawiadomienie o terminie rozprawy wyznaczonym na dzień 31 stycznia 2017 roku zostało doręczone pełnomocnikowi powoda w dniu 1 września 2016 roku, co jest kwestią niesporną. Na rozprawie w dniu 8 czerwca 2017 roku, poprzedzającej wydanie przez Sąd Rejonowy wyroku, pełnomocnik powoda nie zwrócił Sądowi uwagi na to, że nie otrzymał wraz z tym zawiadomieniem odpisu postanowienia z dnia 29 lipca 2016 roku. Sąd Rejonowy miał wobec tego podstawy, aby zakładać, że postanowienie to jest pełnomocnikowi powoda znane, także z tego względu, że w dniu 1 marca 2017 roku, a zatem po wydaniu postanowienia dowodowego na posiedzeniu niejawnym, pełnomocnik powoda zapoznawał się w czytelni z aktami sprawy.

Pełnomocnik powoda, obecny na rozprawie w dniu 8 czerwca 2017 roku poprzedzającej wydanie wyroku, powinien był w trybie określonym w art. 162 k.p.c. zwrócić w toku posiedzenia uwagę Sądu Rejonowego na uchybienie obowiązkowi doręczenia odpisu postanowienia wydanego na posiedzeniu niejawnym, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Skoro tego zastrzeżenia nie zgłosił, nie przysługuje mu prawo powoływania się na to uchybienie w dalszym toku postępowania. (dla porządku trzeba odnotować, że zarzut ten należałoby kwalifikować jako naruszenie art.357 § 2 k.p.c., a nie jako naruszenie art.140 k.p.c.).

Powód utracił prawo powoływania się na opisane naruszenie, skoro nie zwrócił na nie uwagi przed końcem posiedzenia.

Ponadto wskazać należy, że pełnomocnik powoda, mimo zarządzenia przerwy w rozprawie i kontaktu telefonicznego z kancelarią, nie zgłosił też wniosku o przywrócenie terminu do uiszczenia zaliczki na poczet wydatków (art.168 § 1 k.p.c.). W razie złożenia takiego wniosku strona powodowa mogłaby wykazywać, że uchybienie terminowi na uiszczenie zaliczki nastąpiło bez winy, tj. z uwagi na niedoręczenie odpisu postanowienia z dnia 19 lipca 2016 roku.

Zarzut naruszenia art.133 § 3 k.p.c. jest pozbawiony racji o tyle, że korespondencja sądowa była kierowana w każdym przypadku do rąk pełnomocnika procesowego.

Z tych względów Sąd Rejonowy prawidłowo pominął dowód z opinii biegłych dopuszczony postanowieniem z dnia 29 lipca 2016 roku, działając w tym zakresie w oparciu o dyspozycję art.130 ⁴ § 5 k.p.c.

W konsekwencji utraty przez powoda prawa powoływania się na niedoręczenie jego pełnomocnikowi odpisu postanowienia z dnia 29 lipca 2016 roku Sąd Okręgowy oddalił na podstawie art.381 k.p.c. wnioski dowodowe zgłoszone w apelacji, a zmierzające do wykazania ewentualnego naruszenia.

Zarzut naruszenia art.207 § 6 k.p.c. i art.217 § 2 k.p.c. jest pozbawiony racji o tyle, że przepisy te nie stanowiły podstawy wydania postanowień na rozprawie w dniu 8 czerwca 2017 roku. Dowody z opinii biegłych ds. wyceny pojazdów i techniki samochodowej oraz ds. budownictwa zostały pominięte na podstawie art.130 ⁴ § 5 k.p.c. Należy jednak zauważyć, że przeprowadzenie dowodu z opinii dwóch biegłych niewątpliwie wpłynęłoby na znaczne przedłużenie rozpoznania sprawy.

Na uwzględnienie nie zasługuje również zarzut naruszenia art.217 § 2, art.258 i art.227 k.p.c. przez oddalenie wniosku powoda o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków. Wnioski te wprawdzie zmierzały do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, ale ich przeprowadzenie było niecelowe wobec pominięcia dowodu z opinii biegłych. Bez dowodu z opinii biegłych nie byłoby możliwe ustalenie przez sąd wysokości szkody wyrządzonej przez pozwanego.

Z tych względów, uznając zarzuty apelacyjne za niezasadne Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art.385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art.98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art.391 § 1 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu pozwanego w postępowaniu apelacyjnym została ustalona na podstawie § 8 pkt 6 w zw. z § 4 ust.1 i 3 i § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2016 r. poz.1714).