UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 lipca 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B. odmówił przyznania W. W. (1) prawa do emerytury, ponieważ nie udokumentował on wymaganego 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony złożył odwołanie od tej decyzji wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że w warunkach szczególnych był zatrudniony w (...) w Zakładzie (...) w okresie od dnia 1 lutego 1974 r. do dnia 30 kwietnia 1982 r., gdzie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał czynności dozoru inżynieryjnego - technicznego.
Na powyższą okoliczność ubezpieczony wniósł o przeprowadzenie dowodu z zeznań wskazanych w odwołaniu świadków.

Pozwany wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy – VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 15 stycznia 2013 r. w sprawie VI U 3963/12 oddalił odwołanie.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu pierwszej instancji.

Ubezpieczony W. W. (1) (ur. dnia (...)) dnia 3 lipca 2012 r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Organ rentowy uznał za udokumentowany staż pracy na dzień 31 grudnia 1998 r. w wymiarze 25 lat, 6 miesięcy i 26 dni, w tym okres pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 14 lat, 7 miesięcy i 5 dni. Ubezpieczony nie jest członkiem OFE, z dniem 31 lipca 2012 r. rozwiązał stosunek pracy.

Wnioskodawca w okresie od dnia 1 czerwca 1973 r. do dnia 31 grudnia 1984 r. był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. w T.. W okresie od dnia 1 czerwca 1973 r.
do dnia 31 stycznia 1974 r. ubezpieczony wykonywał prace wiertacza, okres ten został uwzględniony przez pozwany organ rentowy do prac wykonywanych w warunkach szczególnych. Od dnia 1 lutego 1974 r. został przeniesiony na stanowisko pracownika umysłowego – referenta - technika wiertnika w Grupie Sejsmicznej nr 3. Ubezpieczonemu zostało przyznane wynagrodzenie zasadnicze 2.300 zł zgodnie z ujednoliconą tabelą płac
i taryfikatorem kwalifikacyjnym pracowników umysłowych. Z dniem 1 października
1974 r. powierzono mu obowiązki starszego referenta technika wiertnika. Z dniem 1 lutego 1975 r. wnioskodawcy powierzono obowiązki starszego technika wiertnika. Z dniem
1 czerwca 1975 r. powierzono mu obowiązki referenta technicznego - technika wiertnika.
Z dniem 1 stycznia 1979 r. ubezpieczonemu powierzono obowiązki samodzielnego technika wiertnika. W dniu 1 lipca 1979 r. przyznano mu dodatek do wynagrodzenia w wysokości
500 zł miesięcznie za prowadzenie magazynu paliw płynnych i wydawanie paliw.
Do obowiązków ubezpieczonego jako pracownika zatrudnionego na stanowisku starszego technika wiertnika grupy geofizycznej należało między innymi pobieranie i uzupełnienie sprzętu, organizacja i dozór robót wiertniczych oraz gospodarka sprzętem wiertniczym
w grupie geofizycznej, prowadzenie dokumentacji robót wiertnicznych, przeprowadzenie instruktażu podległego personelu wiertniczego z zakresu techniki robót i BHP, prowadzenie ewidencji powierzonych mu materiałów, sporządzenie raportów wiertniczych i protokołów awaryjnych oraz zestawień zużytych materiałów, odpowiedzialność za likwidację wyrobisk strzałowych, racjonalną gospodarkę sprzętem, okresowa kontrola stanu urządzeń, szkolenie nowych pracowników w zakresie obsługi urządzeń wiertniczych, odpowiedzialność materialna za powierzone materiały, prowadzenie spraw związanych ze szkodami geologicznymi, udział w remoncie i naprawie sprzętu w okresie zimowym.

Prace wiertnicze prowadzone były w S., L., G. i odbywały się
w terenie w okresie całego roku. Grupa sejsmiczna posiadała 7 urządzeń wiertniczych, które wzdłuż wyznaczonej linii długości około kilkudziesięciu kilometrów wykonywały wiercenia
w odstępach około 100 metrów. Praca technika wiertnika polegała na prawidłowym ustawieniu urządzeń, sprawdzeniu bezpiecznych odległości, miejsca wiercenia od linii wysokiego napięcia, budynków oraz dróg, wprowadzeniu urządzenia na wyznaczony punkt, szukania objazdów, doprowadzenia autocysterny z wodą, zaopatrzeniu wiertnictw w paliwo, dowóz paliwa, dozorowania wykonywania prac zgodnie z ustawą prawo górnicze
i geologiczne. Ubezpieczony jako technik wiertnik po podpisaniu kart drogowych
z poprzedniego dnia pracy i odebraniu od wiertaczy dzienników ich pracy wyjeżdżał
z brygadą na miejsce wiercenia, gdzie przez cały dzień pracy przemieszczał się po terenie. W okresie zimowym prace wiertnicze prowadzone były do momentu spadku temperatury
do minus 13 stopni C. Z placu wierceń pobierane były codziennie próbki wiertnicze, które następnie były ładowane przez pracowników fizycznych do samochodu i odwożone przez ubezpieczonego na bazę.

Sporną pozostawała okoliczność, czy ubezpieczony przez okres, co najmniej 15 lat był zatrudniony w warunkach szczególnych, czy taki charakter miało zatrudnienie ubezpieczonego we wskazywanym przez niego okresie.

Sąd Okręgowy dokonał analizy art. 184 i 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43.).

W przedmiotowej sprawie ubezpieczony W. W. (1) wskazywał, że w jego ocenie wykonywane przez niego czynności nadzoru nad pracownikami odpowiadają czynnościom wykonywanym w warunkach szczególnych określonych w dziale XIV pkt
24 ww. rozporządzenia (kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno- techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie).

Sąd I instancji wskazał, że czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w tych działach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów ww. rozporządzenia to wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim nadzorze i kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Zatem nie każdy pracownik który sprawuje dozór inżynieryjno-techniczny na wydziałach (oddziałach), na których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, zalicza się
do osób pracujących w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów rozporządzenia
z dnia 7 lutego 1983 r.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wskazują jednoznacznie, iż odwołujący przez cały okres zatrudnienia nie wykonywał bezpośrednio stale i w pełnym wymiarze czasu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Mając na uwadze zakres obowiązków służbowych ubezpieczonego jako pracownika zatrudnionego na stanowisku technika wiertnika należało stwierdzić, iż obowiązki ubezpieczonego w okresie od dnia 10 lutego 1974 r. do dnia
30 kwietnia 1982 r. polegały zarówno na dozorze osób wykonywających prace wiertnicze, jak i na wykonywaniu także innych licznych czynności służbowych związanych
z odpowiedzialnością materialną za pobrany sprzęt, wiertniczy, prowadzenie dokumentacji przebiegu robót, zaopatrzenie i dowóz paliwa, doprowadzenie autocysterny z wodą, pobieranie i dowóz próbek wiertniczych do badań, sprawdzanie ustawień urządzeń.
Ww. prace nie są pracami wykonywanymi w warunkach szczególnych.

W ocenie Sądu I instancji również ubezpieczony jako przełożony pracowników zatrudnionych na stanowisku wiertaczy (która to praca zaliczana jest do prac w warunkach szczególnych) z racji sprawowanego nad nimi dozoru nie był zatrudniony w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów cytowanego rozporządzenia. Praca na stanowisku nadzorczym, wymieniona w dziale Nr XIV, poz. 24 wykazu A załącznika do rozporządzenia, odnosi się do kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Zdaniem Sądu, jakkolwiek nadzór sprawowany przez ubezpieczonego w terenie z uwagi na zmienne (często trudne) warunki atmosferyczne wiązał się z pewnego rodzaju uciążliwością, to nie mógł zostać zaliczony
do prac wykonywanych w warunkach szczególnych.

Reasumując Sad Okręgowy uznał, że brak jest podstaw do stwierdzenia,
że ubezpieczony okresie od dnia 1 lutego 1974 r. do dnia 30 kwietnia 1982 r. stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w warunkach szczególnych.

Mając powyższe na uwadze stwierdzono, że ubezpieczony nie posiada wymaganego 15 - letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych, zatem nie spełnia wszystkich wymaganych przesłanek do przyznania prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 32 w zw. z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie ubezpieczonego.

Apelację od wyroku wywiódł W. W. (1) zaskarżając go w całości
i zarzucając mu:

1) naruszenie przepisów prawa procesowego mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy:

a) art. 233 k.p.c. polegające na: przekroczeniu granic swobodnej oceny materiału dowodowego poprzez nierozważenie wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, dokonanie ustaleń sprzecznych z materiałem dowodowym i pominięcie rzeczywistych warunków w jakich pracował ubezpieczony będąc zatrudnionym w dozorze inżynieryjno- technicznym w Geofizyce T. w okresie od 1 lutego 1974 r. do 30 kwietnia 1982 r., a w konsekwencji przyjęcie, że w tym okresie nie pracował w szczególnych warunkach,

2) naruszenie prawa materialnego mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy:

a) art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ) w zw. z § 2 ust.
1 i § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.) przez błędne ustalenie, że ubezpieczony nie spełnia wszystkich przesłanek koniecznych do uzyskania prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach wobec przyjęcia, że nie posiada wymaganego 15 - letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, a wyłącznie okres zatrudnienia w tych warunkach wynoszący 14 lat, 7 miesięcy i 5 dni,

b) § 2 ww. rozporządzenia oraz pkt 24 działu XIV wykazu A w załączniku do tego rozporządzenia przez:

- błędną wykładnię pojęcia pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, polegającą na uznaniu, że wykonywanie innych obowiązków służbowych, poza bezpośrednim dozorowaniem osób wykonujących prace określone w wykazie (prace wiertnicze) uniemożliwia zaliczenie pracy w dozorze inżynieryjno-technicznym jako pracy
w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,

- błędne ustalenie, że prace, które wykonywał ubezpieczony w okresach: od 1 lutego 1974 r. do 31 stycznia 1975 r. i następnie od 1 czerwca 1975 r. do 31 grudnia 1978 r. -
na stanowisku technika wiertnika (praca w terenie) oraz od 1 lutego 1975 r. do 31 maja
1975 r. - na stanowisku starszego technika wiertnika (praca w terenie) i dalej od 1 stycznia 1979 r. do 30 kwietnia 1982 r. na stanowisku samodzielnego technika wiertnika (praca także w terenie) nie uważa się za pracę wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
w szczególnych warunkach, o której mowa dziale XIV, poz. 24 wykazu A załącznika
do rozporządzenia, bo obowiązki ubezpieczonego polegały na dozorze osób wykonujących prace wiertnicze oraz na wykonywaniu innych czynności służbowych związanych
z odpowiedzialnością materialną za sprzęt wiertniczy, prowadzeniu dokumentacji przebiegu robót, zaopatrzeniu w sprzęt wiertniczy i paliwo do wiertni, pobieraniu próbek wiertniczych
do badań i sprawdzaniu prawidłowości ustawienia urządzeń wiertniczych,

c) § 1 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. poprzez pominięcie wykazu stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego w resorcie górnictwa i energetyki, określonego zarządzeniem nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r.
w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których
są wykonywane prace w szczególnych warunkach i przyjęcie, że dozór sprawowany przez ubezpieczonego w terenie nie może zostać zaliczony do prac wykonywanych w warunkach szczególnych, bo według oceny Sądu ubezpieczony jako przełożony pracowników zatrudnionych na stanowisku wiertaczy z racji sprawowanego nad nimi nadzoru nie był zatrudniony w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów rozporządzenia.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o: zmianę zaskarżonego wyroku
i przyznanie mu prawa do emerytury od dnia 1 sierpnia 2012 r. z tytułu pracy w szczególnych warunkach zaliczając do okresu pracy w tych warunkach również zatrudnienia ubezpieczonego w (...) w Zakładzie (...)
w dozorze inżynieryjno-technicznym w okresie od 1 lutego 1974 r. do 30 kwietnia 1982 r.
na stanowisku technika wiertnika, starszego technika wiertnika i samodzielnego technika wiertnika stwierdzonego świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 12 czerwca 2012 r.; zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kosztów postępowania według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku
w całości i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego jako części jego kosztów.

W uzasadnieniu apelacji wskazano, że w wykazie A dział XIV, poz. 24 w załączniku do rozporządzenia, dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach lub wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie wskazano prace wiertnicze, geofizyczne, hydrologiczne i geodezyjne przy poszukiwaniu surowców i wody (wykaz A, dział I, pkt 4 załącznika do rozporządzenia). Ww. dozór inżynieryjno-techniczny, w resorcie górnictwa i energetyki, do którego to resortu przynależy Geofizyka w T., uznany został za pracę w szczególnych warunkach zarządzeniem nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki
z dnia 12 sierpnia 1983 r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa
i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach (dział XIV, poz.
24 - stała praca w warunkach, w których nie są zachowane higieniczne normy pracy). Okresy pracy spełniające kryteria wymagane do jej zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach, uprawniające do emerytury w niższym wieku emerytalnym stwierdza, zgodnie z § 2 ust.
2 rozporządzenia, zakład pracy w wystawionym świadectwie pracy na podstawie posiadanej dokumentacji. W wystawionym w dniu 12 czerwca 2012 r. duplikacie świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach, pracodawca ubezpieczonego - (...) Sp. z o.o. stwierdziła, zatrudnienie ubezpieczonego w okresie od 1 lutego 1974 r.
do 30 kwietnia 1982 r. w szczególnych warunkach w terenie w dozorze inżynieryjno-technicznym, wymienionym w wykazie A, dział XIV, prace różne, poz. 24 rozporządzenia (stała praca w warunkach, w których nie są zachowane higieniczne normy pracy)
w zw. z zarządzeniem nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki - dział XIV, poz. 24.

Skarżący zarzucił również, że Sąd Okręgowy w ogóle nie wziął pod uwagę, że zakres obowiązków osób sprawujących dozór inżynieryjno - techniczny, stanowiących integralną część tego dozoru, obejmuje zwykle również inne czynności takie jak np.: organizacja dozorowanych prac i jej zabezpieczenie materiałowe, sporządzanie dokumentacji związanej z dozorowanymi pracami i jej wynikami, a także instruktarz i szkolenie nadzorowanych pracowników dotyczące obsługi urządzeń wykorzystywanych na dozorowanych stanowiskach pracy i inne czynności techniczne dotyczące pracy na stanowiskach podstawowych jak w sprawie - np. ustawianie w terenie urządzeń wiertniczych, wprowadzaniu każdego urządzenia wiertniczego na wyznaczone wcześniej punkty.

Na rozpowie apelacyjnej wnioskodawca popierając apelację, złożył nowe dowody z dokumentów, które odnalazł po wydaniu wyroku i wniósł o stwierdzenie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy W. W. (1) zasługuje częściowo
na uwzględnienie w zakresie przyznania mu prawa do emerytury w wieku obniżonym od dnia
1 sierpnia 2012 r.

Przedmiotem sporu między stronami było, czy wnioskodawca spełnił kumulatywne przesłanki warunkujące nabycie prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(t.j. Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.; dalej: ustawa o emeryturach i rentach z FUS).

Istotą postępowania apelacyjnego jest zbadanie zasadności podstaw zarzutów skierowanych przeciwko orzeczeniu sądu pierwszej instancji. Kontrola instancyjna zaskarżonego orzeczenia ma na celu ustalenie, czy w sprawie będącej przedmiotem rozpoznania Sąd I instancji sprostał tym wymogom. Sąd odwoławczy orzeka przy tym
w oparciu o całokształt zgromadzonego materiału dowodowego, dokonując na nowo jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych w postępowaniu przed sądami obu instancji dowodów. Jako Sąd merytoryczny może nadto czynić ustalenia
i to odmienne od ustaleń Sądu pierwszej instancji, bazując na tym samym materiale dowodowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2003 r., IV CKN 1752/00, LEX
nr 78279, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09 maja 2002 r., II CKN 615/00, LEX nr 55097). Prawidłowe rozstrzygnięcie każdej sprawy uzależnione jest od spełnienia przez Sąd orzekający dwóch naczelnych obowiązków procesowych, tj. przeprowadzenia postępowania dowodowego w sposób określony przepisami kodeksu postępowania cywilnego oraz dokonania wszechstronnej oceny całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. Rozstrzygnięcie to winno również znajdować oparcie w przepisach prawa materialnego adekwatnych do poczynionych ustaleń faktycznych. Kontrola instancyjna zaskarżonego orzeczenia ma natomiast na celu ustalenie, czy w sprawie będącej przedmiotem rozpoznania Sąd pierwszej instancji sprostał tym wymogom.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy dokonał błędnej oceny stanu faktycznego, a przez to w konsekwencji - poczynił nieprawidłowe ustalenia prawne,
co skutkowało naruszeniem przepisów prawa materialnego i niewłaściwą subsumpcją ustaleń faktycznych pod odpowiednie dyspozycje przepisów prawa materialnego.

Bezspornym w sprawie było, że wnioskodawca w dniu (...) ukończył
60 lat, organ rentowy uznał za udokumentowany staż pracy na dzień 31 grudnia 1998 r.
w wymiarze 25 lat, 6 miesięcy i 26 dni, w tym okres pracy w warunkach szczególnych
w wymiarze 14 lat, 7 miesięcy i 5 dni. Ubezpieczony nie jest członkiem OFE, z dniem
31 lipca 2012 r. rozwiązał stosunek pracy.

Sporna między stronami na etapie postępowania apelacyjnego pozostawała przesłanka 15-letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Organ rentowy zakwestionował zaliczenie jako pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w (...) w Zakładzie (...)
w okresie od dnia 1 lutego 1974 r. do dnia 30 kwietnia 1982 r.

Ocena spełnienia przez ubezpieczonego warunku legitymowania się co najmniej
15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach wymaga w pierwszej kolejności ustalenia, czy praca wykonywana przez wnioskodawcę w spornych okresach odpowiada definicji pracy w warunkach szczególnych, o której mowa w art. 32 ust. 2 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS i czy praca ta wykonywana była stale oraz w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. W przypadku pozytywnej weryfikacji wskazanych powyżej przesłanek, ustalić należy, czy wnioskodawca wykonywał pracę o takim charakterze przez okres co najmniej 15 lat.

Zgodnie z treścią art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w brzmieniu obowiązującym w dniu wydania decyzji, do ogólnych warunków nabywania prawa
do emerytury przez ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., po osiągnięciu wieku przewidzianego m.in. w art. 32 ustawy, należą:

1. okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w dotychczasowych przepisach do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat dla mężczyzn,

2. okres składkowy i nieskładkowy wynoszący dla mężczyzn co najmniej 25 lat (art. 27 pkt
1 ustawy),

3. nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego bądź złożenie wniosku
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym,
za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS dla celów ustalenia uprawnień do emerytury w wieku obniżonym z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których uprawnionym osobom przysługuje prawo do emerytury w wieku obniżonym, ustala się natomiast –
jak stanowi ust. 4 art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS - na podstawie przepisów dotychczasowych.

Sąd Najwyższy w uchwale w składzie 7 sędziów z dnia 13 lutego 2002 r.,
(III ZP 30/01, OSNP 2002, nr 10, poz. 243) wskazał jako nadal stosowane „przepisy dotychczasowe” przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.; dalej rozporządzenie) pracownik, który wykonywał wymienione w wykazie A prace w szczególnych warunkach nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

2. ma wymagany okres zatrudnienia (25 lat), w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

W myśl § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia - okresami pracy uzasadniającymi prawo
do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu - są okresy, w których praca
w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Odnieść się również należy do treści § 19 ust. 1 rozporządzenia, który stanowi,
że przy ustalaniu okresów pracy, o których mowa w § 2, uwzględnia się również okresy takiej pracy (służby), wykonywanej przed dniem wejścia w życie rozporządzenia (1 styczeń
1983 r.). Zgodnie zaś z przepisem § 19 ust. 2 rozporządzenia prace dotychczas zaliczone
do I kategorii zatrudnienia w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. z 1979 r., Nr 13, poz. 86 ze zm.) uważa się za prace wykonywane w szczególnych warunkach, o których mowa w § 4. W załączniku rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. z 1979 r., Nr 13, poz. 86 ze zm.) wymieniono w dziale XIII, poz.
23 kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, t.j. dział I, poz. 4 prace wiertnicze, geofizyczne, hydrogeologiczne
i geodezyjne przy poszukiwaniu surowców i wody.

Nadto, do ustalenia konkretnych stanowisk, na których wykonywanie pracy uprawnia do emerytury w wieku obniżonym, pomocne są zarządzenia resortowe poszczególnych ministrów, kierowników urzędów centralnych i centralnych związków spółdzielczych. Jak wskazał Sąd Najwyższy - z faktu, że właściwy minister, kierownik urzędu centralnego, czy centralny związek spółdzielczy, w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, ustalił w podległych i nadzorowanych zakładach pracy, że dane stanowisko pracy jest stanowiskiem pracy w szczególnych warunkach, może płynąć domniemanie faktyczne,
że praca na tym stanowisku w istocie wykonywana była w takich warunkach i odwrotnie - brak konkretnego stanowiska pracy w takim wykazie - w kontekście całokształtu ustaleń faktycznych – może stanowić negatywną przesłankę dowodową (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010 r., II UK 218/09, LEX nr 590247; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2010 r., II UK 124/10, LEX nr 707404).

Należy podkreślić, że dla oceny, czy pracownik wykonywał zatrudnienie
w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego stanowiska, ale rodzaj faktycznie powierzonej mu pracy. Praca w szczególnym charakterze to bowiem praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających
na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (tak: wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638).

Zdaniem Sądu Odwoławczego, wbrew ustaleniom Sądu Okręgowego, zatrudnienie wnioskodawcy w (...) w Zakładzie (...)
w okresie od dnia 1 lutego 1974 r. do dnia 30 kwietnia 1982 r. posiadało charakter pracy
w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony przedstawił pozwanemu duplikat świadectwa wykonywania pracy
w szczególnych warunkach z dnia 12 czerwca 2012 r., w którym wskazano, że był
on zatrudniony w (...)
w T. (obecnie (...) sp. z o.o.) w okresie od 1 czerwca 1973 r.
do 31 grudnia 1984 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace różne
w dozorze inżynieryjno-technicznym wymienione w wykazie A, dział XIV, poz.
24 rozporządzenia na stanowiskach: w dozorze inżynieryjno-technicznym, na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie/stała praca w warunkach, w których nie są zachowane higieniczne normy pracy jako: referent techniczny – technik wiertnik, starszy referent techniczny – technik wiertnik; starszy technik wiertnik; referent techniczny – technik wiertnik; starczy referent techniczny – technik wiertnik; samodzielny technik wiertnik (wszystkie prace wykonywane w terenie) (k. 17 a.r.).

Z akt osobowych wynika, że wnioskodawca w okresie od dnia 1 czerwca 1973 r.
do dnia 31 grudnia 1984 r. był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. w T..
W okresie od dnia 1 czerwca 1973 r. do dnia 31 stycznia 1974 r. ubezpieczony wykonywał prace pomocnika wiertacza (skierowanie na badanie lekarskie – a.o. /brak numeracji/). Okres ten został uwzględniony przez pozwany organ rentowy do prac wykonywanych w warunkach szczególnych.

Od dnia 1 lutego 1974 r. został przeniesiony na stanowisko pracownika umysłowego – referenta technicznego - technika wiertnika w Grupie Sejsmicznej nr 3 (angaż z dnia
1 lutego 1974 r. – a.o.). W zakresie obowiązków z dnia 11 lutego 1974 r. na stanowisku starszego technika wiertnika grupy geofizycznej wskazano, że ubezpieczony między innymi: organizuje i dozoruje roboty wiertnicze oraz gospodarkę sprzętem wiertniczym w grupie geofizycznej, kieruje pracami brygad wiertnicznych, likwidacyjnych i płuczkowych grupy geofizycznej oraz wierceniem otworów, prowadzi dokumentację robót wiertniczych (zakres obowiązków – a.o.).

Z dniem 1 października 1974 r. powierzono mu obowiązki starszego referenta technika wiertnika (angaż z dnia 7 października 1974 r. - a.o.). W zakresie obowiązków wymieniono między innymi: prowadzenie prac wiertniczych grupy sejsmicznej, kierowanie pracami brygad wiertniczych grupy sejsmicznej, wierceniem otworów, pobieranie
i uzupełnianie sprzętu, organizacja i dozór robót wiertniczych oraz gospodarka sprzętem wiertniczym, prowadzenie dokumentacji robót wiertniczych oraz instruktażu z zakresu techniki robót i BHP, prowadzenie ewidencji materiałów, sporządzanie raportów wiertniczych i protokołów awaryjnych, sporządzanie zużycia materiałów (zakres obowiązków z dnia 20 marca 1974 r. – a.o.)

Z dniem 1 lutego 1975 r. wnioskodawcy powierzono obowiązki starszego technika wiertnika grupy sejsmicznej nr 2 (angaż z dnia 10 lutego 1975 r. – a.o.). Z dniem 1 czerwca 1975 r. powierzono mu obowiązki referenta technicznego - technika wiertnika (angaż z dnia 4 czerwca 1975 r. – a.o.). W okresie od 1 stycznia 1979 r. do 30 kwietnia 1982 r. ubezpieczonemu powierzono obowiązki samodzielnego technika wiertnika (angaż z dnia
9 marca 1979 r. – a.o.).

W dniu 11 lipca 1979 r. przyznano mu dodatek do wynagrodzenia w wysokości 500 zł miesięcznie za prowadzenie magazynu paliw płynnych i wydawanie paliw (angaże z dnia
11 lipca 1979 r. i 12 maja 1982 r. – a.o.). Wnioskodawca był zobowiązany do usytuowania
i organizowania w warunkach polowych magazynu paliw płynnych, smarów i olejów (zakres obowiązków – a.o.).

Sąd Okręgowy na podstawie zeznań świadków A. K. (1) i A. R. oraz zeznań wnioskodawcy przesłuchanego w charakterze strony prawidłowo ustalił, że prace wiertnicze prowadzone były w S., L., G. i odbywały się
w terenie w okresie całego roku. Grupa sejsmiczna posiadała 7 urządzeń wiertniczych, które wzdłuż wyznaczonej linii długości około kilkudziesięciu kilometrów wykonywały wiercenia
w odstępach około 100 metrów. Praca technika wiertnika polegała na prawidłowym ustawieniu urządzeń, sprawdzeniu bezpiecznych odległości, miejsca wiercenia od linii wysokiego napięcia, budynków oraz dróg, wprowadzeniu urządzenia na wyznaczony punkt, szukania objazdów, doprowadzenia autocysterny z wodą, zaopatrzeniu wiertnictw w paliwo, dowóz paliwa, dozorowania wykonywania prac zgodnie z ustawą prawo górnicze
i geologiczne. Ubezpieczony jako technik wiertnik po podpisaniu kart drogowych
z poprzedniego dnia pracy i odebraniu od wiertaczy dzienników ich pracy wyjeżdżał
z brygadą na miejsce wiercenia, gdzie przez cały dzień pracy przemieszczał się po terenie. W okresie zimowym prace wiertnicze prowadzone były do momentu spadku temperatury
do minus 13 stopni C. Z placu wierceń pobierane były codziennie próbki wiertnicze, które następnie były ładowane przez pracowników fizycznych do samochodu i odwożone przez ubezpieczonego na bazę (zeznania świadka A. K. 23-25 a.s., zeznania świadka A. R. – k. 36-36v a.s., zeznania W. W. – k. 36v-37v a.s.).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego analiza materiału dowodowego prowadzi do wniosku,
że ubezpieczony będąc zatrudniony w (...) w Zakładzie (...) na stanowiskach referenta technicznego - technika wiertnika (od dnia
1 lutego 1974 r.- do 30 września 1974 r.), starszego referenta technika wiertnika
(od 1 października 1974 r. do 31 stycznia 1975 r.), starszego technika wiertnika (od 1 lutego 1975 r. do 31 maja 1975 r.), referenta technicznego - technika wiertnika (od 1 czerwca
1975 r. do 31 grudnia 1979 r.), samodzielnego technika wiertnika (od 1 stycznia 1979 r.
do 30 kwietnia 1982 r.) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace (wskazane w dziale XIV, poz. 24 wykazu A rozporządzenia) kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, t.j. dział I „w górnictwie”, poz. 4 „prace wiertnicze, geofizyczne, hydrogeologiczne i geodezyjne przy poszukiwaniu surowców i wody”.

Ponadto prace te zostały wymienione w zarządzeniu Ministra Górnictwa i Energetyki nr 17 z dnia 12 sierpnia 1983 r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa
i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach (Dz. Urz. WUG
z 1983 r., Nr 8, poz. 12) w dziale XIV, poz. 24, pkt 1 - kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno - techniczny na oddziałach i wydziałach,
w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie stanowiska pracy, na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych
w wykazie /stała praca w warunkach, w których nie są zachowane higieniczne normy pracy/.

W dziale I „w górnictwie” wymieniono pod poz. 4 prace wiertnicze, geofizyczne, hydrogeologiczne i geodezyjne przy poszukiwaniu surowców i wody: wskazano w pkt
18 - operator i pomocnik operatora urządzenia wiertniczego i aparatury wyciągowej, w pkt
20 –płuczkowy.

Sąd drugiej instancji podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia
24 września 2009 r., II UK 31/09, LEX nr 559949, w którym wskazał on, że jeśli czynności ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego wykonywane są stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym
z określoną w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) kontrolą lub dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo
do świadczeń na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu, niezależnie od tego ile czasu pracownik poświęca na bezpośredni dozór pracowników, a ile na inne czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego integralną część, takie jak sporządzanie związanej z nim dokumentacji. Czym innym jest wykonywanie czynności administracyjno-biurowych ściśle związanych ze sprawowaniem dozoru inżynieryjno-technicznego, a czym innym wykonywanie w ramach zakresu obowiązków również innych czynności, niemających związku z wykonywaniem bezpośredniego dozoru nad procesem produkcji. Wykonywanie takich czynności w ramach zakresu obowiązków na danym stanowisku pracy uniemożliwia sprawowanie dozoru stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a w konsekwencji wyłącza zaliczenie takiego okresu zatrudnienia do pracy w szczególnych warunkach.

Ponadto w wyroku z dnia 4 października 2007 r., I UK 111/07, LEX nr 375689 Sąd Najwyższy wyjaśnił, że objęcie nadzorem lub kontrolą, o których mowa w pkt 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia z 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) także innych niż wymienione w wykazie A prac nie wyłącza zakwalifikowania samego nadzoru lub kontroli jako pracy w szczególnych warunkach, jeżeli te inne (podlegające dozorowi lub kontroli) prace nie są na danym oddziale lub wydziale podstawowe.

Powyższe stanowiska powtórzył również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia
2 października 2013 r., II UK 69/13, LEX nr 1386037 odwołując się do swojego wyroku z dnia 5 października 2011 r., II UK 48/11, LEX nr 1108485 i wskazując, że czynnościami ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, są czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim dozorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy
na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeżeli takie czynności wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym z określoną w pkt 24, działu XIV, wykazu A rozporządzenia kontrolą lub dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu, niezależnie od tego ile czasu pracownik poświęca na bezpośredni dozór pracowników, a ile na inne czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego integralną część, takie jak sporządzanie związanej z nim dokumentacji. Nie ma bowiem żadnych podstaw do wyłączania takiego rodzaju czynności administracyjno-biurowych z czynności polegających na sprawowaniu dozoru i traktowania ich odrębnie. Sprawowanie w ramach zakresu czynności dozoru również czynności nad pracami niewymienionymi w wykazie A nie wyłącza zakwalifikowania tego dozoru, jako pracy w szczególnych warunkach. Z brzmienia pkt 24, działu XIV, wykazu A wynika bowiem, że warunkiem zakwalifikowania określonego
w nim dozoru i kontroli jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych jest to, aby
na oddziałach i wydziałach, na których czynności te są wykonywane, jako podstawowe były wykonywane prace wymienione w wykazie A.

Również Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 9 stycznia 2013 r., III AUa 909/12, LEX nr 1280928 wskazał, że osoba sprawująca dozór inżynieryjny nie musi stale przebywać na stanowiskach gdzie jest wykonywana praca w szczególnych warunkach. Ponoszenie odpowiedzialności za wykonywanie takiej pracy, w której każdy błąd techniczny może narazić na niebezpieczeństwo pracowników i inne osoby, musi być związane
z prowadzeniem odpowiedniej dokumentacji i zostać uznane za wykonywanie pracy
w warunkach szczególnych.

W świetle powyższego uznać należało, że generalnie do zadań technika wiertnika, pod kątem wykonywania zawodu należy nie tylko nadzór nad pracami wiertnicznymi pracowników, którzy dokonują odwiertów, ale również wykonywanie prac związanych
z montażem, demontażem, nadzorem nad pracami montażowymi i demontażowymi, pobieranie osprzętu, organizacja i prowadzenie procesu wiertnicznych. Organizacja pracy, która była niezbędna dla zapewnienia prawidłowej pracy grupy sejsmicznej polegała
na zabezpieczeniu dostępu do wody, energii, zawiezienie próbek, jak również przygotowanie dokumentacji. Podkreślić bowiem należy, że przygotowanie dokumentacji miało ścisły
i nierozerwalny związek z pracami wiertnicznymi, które ubezpieczony nadzorował w ramach swoich podstawowych obowiązków. Wykonywanie przez niego prac biurowych umożliwiało zapewnienie prawidłowego toku pracy i było ściśle związane ze sprawowanym dozorem stanowiąc jego integralną część.

Sąd Odwoławczy uwzględnił również argumentację apelującego przedstawioną
na rozprawie apelacyjnej. Skarżący wyjaśnił, że przez cały okres sporny jego faktyczny zakres prac się nie zmieniał, ale w taryfikatorach dla celów awansowych były wprowadzane różne nazwy stanowisk. Przez ten cały sporny okres był obecny na terenie wiertni.
Na stanowisku technik wiertnik wykonywał odwierty do studni, jak również badania spójności gruntów. Brygada wiertaczy składała się z operatora urządzenia wiertniczego, pomocnika wiertacza i wiertacza. Ubezpieczony odpowiadał również za jakość płuczki (mieszaniny iłu
i wody służącej do wiercenia), którą zajmowała się brygada płuczkowych, którą również nadzorował. Przeprowadzane przez niego szkolenia nowoprzyjętych pracowników zajmowały mu kilka godzin i polegały na przekazaniu zasad pracy. Ponadto przez krótki okres prowadził magazyn paliw, a polegało to na wydawania paliwa na początku pracy. Odbierał również raporty dzienne od wiertaczy i przekazywał je odpowiedniej komórce organizacyjnej (protokół rozprawy – k. 72 a.s, 00:07:04-00:22:06 - płyta CD – k. 73 a.s.).

Stanowisko Sądu II instancji znajduje dodatkowo potwierdzenie w dokumentacji złożonej przez ubezpieczonego na rozprawie apelacyjnej w dniu 17 grudnia 2013 r.
(k. 71 a.s.) stosownie do treści art. 381 k.p.c.

Okręgowy Urząd Górniczy w P. w piśmie z dnia 9 czerwca 1975 r. zatwierdził, ubezpieczonego na stanowisko osoby dozoru niższego w charakterze wiertacza-wiercenia mechaniczne udarowe i obrotowe do głębokości 300 m w zakładach górniczych.

Z kolei z dokumentu zatytułowanego (...) wynika, że Okręgowy Urząd Górniczy w P. zatwierdził w dniu 15 maja 1978 r. wnioskodawcę na stanowisko osoby dozoru średniego jako technik wiertnik w grupie sejsmicznej – wiercenie mechaniczne obrotowe do głębokości 300 m.

Zdaniem Sądu II instancji ubezpieczony w spornym okresie sprawował dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, t.j. dział I „w górnictwie”, poz. 4 „prace wiertnicze, geofizyczne, hydrogeologiczne i geodezyjne przy poszukiwaniu surowców i wody”. Zajmował się również czynnościami (prowadzenie dokumentacji), które były ściśle związane
ze sprawowanym dozorem stanowiąc jego integralną część. Dodatkowe zadania
(np. wydawanie paliwa) były niezbędne z punktu widzenia zapewnienia prawidłowej pracy nadzorowanych pracowników.

W konsekwencji uznać należało, że skoro ubezpieczony spełnił ostatnią sporną przesłankę warunkującą prawo do przyznania emerytury w wieku obniżonym,
to ma on prawo do wnioskowanego świadczenia od dnia spełnienia ostatniego warunku – rozwiązania stosunku pracy z dniem 31 lipca 2012 r.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu W. W. (1) prawo do emerytury od dnia 1 sierpnia 2012 r., o czym orzekł w punkcie pierwszym sentencji.

Sąd Odwoławczy nie stwierdził odpowiedzialności pozwanego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (punkt drugi sentencji)..

Zgodnie z brzmieniem art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego
za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Przez wyjaśnienie „ostatniej niezbędnej okoliczności” trzeba rozumieć wyjaśnienie ostatniej okoliczności koniecznej do ustalenia samego istnienia prawa wnioskodawcy do świadczenia. Wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej
z prawem, w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r.,
I UK 159/04, OSNP nr 19/2005, poz. 308).

Wydanie jednak błędnej decyzji w sytuacji, gdy organ rentowy nie dysponował wystarczającym materiałem dowodowym pozwalającym na ustalenie prawa wnioskodawcy
do żądanego świadczenia, nie skutkuje obciążeniem organu odpowiedzialnością z tego tytułu.

Ubezpieczony złożył pozwanemu duplikat świadectwa wykonywania prac
w warunkach szczególnych z dnia 12 czerwca 2012 r., w którym wskazano, że stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace różne w dozorze inżynieryjno-technicznym wymienione w wykazie A. Zakład pracy nie podał, jakie prace podstawowe wymienione w rozporządzeniu były nadzorowane przez wnioskodawcę i z tego powodu organ rentowy zakwestionował ww. świadectwo pracy. Sąd Okręgowy podzielił stanowisko pozwanego i przeprowadził postępowanie dowodowe z zeznań świadków i wnioskodawcy. Również Sąd Apelacyjny nie pominął ww. zeznań, ponieważ świadkowie doprecyzowali warunki pracy i dookreślili elementu świadczące o wykonywaniu przez wnioskodawcę dozoru inżynieryjno-technicznego.

Skoro zatem w niniejszej sprawie dopiero na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego przed Sądem I instancji można było poczynić ustalenia
w zakresie wykonywania przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych, nie można było stwierdzić odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B. za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sąd Odwoławczy na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z art. 108 § 1 k.p.c. w zw.
z § 2 ust. 1 i 3 i § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 490) oraz art. 35 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych /t.j. Dz.U. z 2010 r., Nr 90, poz. 594 ze zm./) orzekł
o zwrocie kosztów procesu za drugą instancję (punkt trzeci wyroku).

SSA I. Krzeczowska-Lasoń SSA M. Węgrzynowska-Czajewska SSO del. A. Podlewska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE