UZASADNIENIE

L. G. złożyła w Prokuraturze Rejonowej w Kolbuszowej zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia na jej szkodę oraz na szkodę jej syna K. G., przestępstwa zniesławienia popełnionego za pośrednictwem sieci Internet, tj. czynu określonego wart. 212 § 2 k.k. W przedmiotowej skardze domaga się stwierdzenia przewlekłości postępowania przygotowawczego (...), prowadzonego w Komendzie Powiatowej Policji w Kolbuszowej pod nadzorem prokuratora Prokuratury Rejonowej w Kolbuszowej i zlecenia Prokuratorowi Rejonowemu w Kolbuszowej przeprowadzenia odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie, a w szczególności:

- wystąpienie do administratora portalu społecznościowego F. o udostępnienie adresu IP komputera, z którego korzystał sprawca wysyłając treści zniesławiające wyżej wymienionych;

- wystąpienie do organizacji (...), celem ustalenia, czy wymieniona organizacja wysyłała treści wskazane w zawiadomieniu o podejrzeniu popełnienia przestępstwa dotyczące K. G.;

- wykonanie czynności związanych z zabezpieczeniem komputera należącego do E. Ż. i przesłuchania jej w charakterze świadka;

- zasądzenia od Skarbu Państwa na jej rzecz kwoty 2000 zł.

W odpowiedzi na skargę Prokurator Okręgowy w Tarnobrzegu wnosił o jej oddalenie, wskazując, że w postepowaniu przygotowawczym (...)nie doszło do przewlekłości postępowania. Jednocześnie wskazał, że skarga L. G. na przewlekłość postepowania przygotowawczego została złożona w dniu 3.11.2017r., a zatem przed upływem podstawowego okresu trwania dochodzenia określonego w art. 325i § 1 kpk.

Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu stwierdził, co następuje:

Skarga okazała się niezasadna i z tego powodu podlega oddaleniu, gdyż wbrew przyjętemu w skardze założeniu, w przedmiotowej sprawie nie doszło do przewlekłości postępowania przygotowawczego.

W pierwszej kolejności zauważyć trzeba, że zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 ze zm. - dalej ustawa o skardze), skargę wnosi się w toku postępowania, którego dotyczy skarga. Oznacza to, że nie jest ona dopuszczalna nie tylko wówczas, gdy przedmiotowe postępowanie zakończyło się przed wniesieniem skargi, ale także wówczas, gdy postępowanie takie w ogóle się nie toczyło. W tym kontekście istotne jest to, że w skardze skierowanej do Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu (określenie w Rzeszowie – k. 3, traktować należy, jako oczywistą omyłkę i nadać bieg zgodnie z wymogami wynikającymi z treści art. 118 § 1 - 3 kpk w zw. z art. 4 ust. 5 ustawy o skardze), L. G. domaga się stwierdzenia przewlekłości postępowania przygotowawczego (...) prowadzonego w Komendzie Powiatowej Policji w Kolbuszowej pod nadzorem prokuratora Prokuratury Rejonowej w Kolbuszowej (k. 3 - 9).

Tymczasem zawiadomienie L. G. o podejrzeniu popełnienia na jej szkodę oraz na szkodę jej syna K. G. przestępstwa zniesławienia popełnionego za pośrednictwem sieci Internet, tj. czynu określonego wart. 212 § 2 kk, skierowane do Prokuratora Rejonowego w Kolbuszowej, zatytułowane „Skarga w przedmiocie popełnienia przez nieznanego sprawcę przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego”, (k. 1-6 akt (...)), zostało zarejestrowane w Prokuraturze Rejonowej w Kolbuszowej w dniu 4 lipca 2017r., zaś postępowanie przygotowawcze w sprawie zostało wszczęte po przeprowadzeniu szeregu czynności sprawdzających wnioskowanych między innymi przez L. G. w zawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa, postanowieniem Prokuratora Rejonowego w Kolbuszowej z dnia 19 września 2017 r. (k. 25 akt (...)). Tak więc dopiero od tej ostatniej daty można oceniać przewlekłość postępowania przygotowawczego, w rozumieniu art. 5 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 1a ustawy o skardze. Zdaniem Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu skarga na przewlekłość postępowania nie może obejmować okresu, w którym prowadzone są czynności sprawdzające, o których mowa w art. 307 kpk, jako że nie stanowią one czynności postępowania przygotowawczego, a mają jedynie na celu sprawdzenie, czy istnieją podstawy do przyjęcia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa i wszczęcia albo odmowy wszczęcia postępowania przygotowawczego. Zgodzić się bowiem należy z poglądami doktryny, że skarga na przewlekłość, zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy, dotyczy nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu przygotowawczym, zaś na etapie postępowania sprawdzającego pokrzywdzonemu przysługuje instrument służący kontroli terminowości działań poprzedzających wszczęcie postępowania przygotowawczego, jakim skarga na bezczynność określona wart. 306 § 3 kpk (zob. np.: A. Piaseczny, Ustawa o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Komentarz, LexisNexis, 2013, teza 1 do art. 5 ustawy; P. Górecki, S. Stachowiak, P. Wiliński - Skarga na przewlekłość postępowania przygotowawczego i sądowego. Komentarz, LEX 2010, teza 6 do art. 5 ustawy).

Skarga na przewlekłość postępowania przygotowawczego (...)wpłynęła do Prokuratury Rejonowej w Kolbuszowej w dniu 3 listopada 2017 roku, a więc została złożona przed upływem podstawowego okresu trwania dochodzenia określonego w art. 325i § l kpk. Konstatacja ta jest o tyle ważna, że w świetle przepisów ustawy o skardze warunkiem zasadności skargi na przewlekłość jest niezakończenie postępowania w rozsądnym terminie, a nie niepodjęcie przez organy postępowania przygotowawczego jakiejkolwiek czynności procesowej. Należy przy tym brać pod uwagę sprawność postępowania (prawidłowość przebiegu czynności procesowych) w toku całego postępowania przygotowawczego, a więc od momentu wszczęcia postępowania przygotowawczego. Ocena ta nie może być oderwana od obowiązku organu procesowego prowadzącego postępowanie przygotowawcze rozpoznawania wszystkich wniesionych spraw bez nieuzasadnionej zwłoki, przy zachowaniu zasady rozpoznawania spraw według kolejności ich wpływu oraz uwzględnieniu przepisów nakazujących rozpoznawanie niektórych rodzajów spraw poza kolejnością wpływu. Ocena, czy wystąpiła przewlekłość postępowania, jest dokonywana na podstawie obiektywnych i ustawowych kryteriów w odniesieniu do realiów faktycznych i prawnych danego postępowania przygotowawczego (por. postanowienie SN z 7.09.2017., III SPP 39/17, LEX 2376883), przy czym ustawa o skardze nie określa wprost, jaki okres oczekiwania na rozpoznanie sprawy należy uznać za nieuzasadnioną zwłokę. W dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmowano, że o przewlekłości postępowania można zasadniczo mówić w przypadku bezczynności sądu polegającej na niewyznaczeniu rozprawy, która trwa co najmniej 12 miesięcy (zob. np. postanowienia: z 12.05.2005.; III SPP 96/05, OSNP 2005 Nr 23, poz. 384 i z 18.052016., III SPP 53/16, LEX 2056884). Podobnie przyjmował Naczelny Sąd Administracyjny (zob. postanowienia NSA z 7.07.2006 r., I OPP 64/06, LEX 360307 i z 21.04.2010., II OPP 10/10, LEX 619863). W powołanym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że znamiona przewlekłości przypisuje się z reguły dopiero kilkunastomiesięcznej lub dłuższej bezczynności sądu w wyznaczeniu terminu rozprawy. I tak na przykład kilkumiesięczny okres oczekiwania na wyznaczenie terminu rozprawy mieści się w pojęciu rozsądnego terminu, w którym sprawa może oczekiwać na jej rozpoznanie. Jedynie wyjątkowo krótsze okresy bezczynności mogą uzasadniać stwierdzenie przewlekłości postępowania (zob. np. postanowienie SN z 22.07.2014., III SPP 123/14, LEX 1515457).

W tym kontekście przedstawione przez skarżącą L. G. argumenty na poparcie skargi nie pozostają w żadnym związku z zakresem i celami postępowania, o których mowa w art. 2 ust. 1 ustawy o skardze. W rzeczy samej należało je ocenić jako zarzuty, co do zasadności podjętych przez prokuratora czynności procesowych. Jest rzeczą oczywistą, że kontrola merytoryczna wydanego przez prokuratora orzeczenia kończącego postępowanie winna nastąpić w postępowaniu odwoławczym i strona tegoż postępowania (pokrzywdzony) może skorzystać z przysługujących jej uprawnień do wniesienia zażalenia na powyższą decyzję. Natomiast in concreto zgodnie z treścią art. 4 ust. 5 ustawy o skardze sąd był uprawniony do oceny terminowości czynności procesowych prokuratora (organów prowadzących postępowanie przygotowawcze), przez pryzmat powołanego już uprzednio art. 2 ust. 2 tejże ustawy, mając na uwadze okoliczności wskazane w skardze. Stwierdzić należało, iż poza zwłoką, która wynikała z próby zmiany jednostki prowadzącej postępowanie przygotowawcze i wynoszącą niewiele ponad miesiąc (k. 13-17 akt (...)), postępowanie przygotowawcze nie wykazało cech przewlekłości.

W niniejszej sprawie zawiadomienie zatytułowane „Skarga w przedmiocie popełnienia przez nieznanego sprawcę przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego”, zostało zarejestrowane w Prokuraturze Rejonowej w Kolbuszowej w dniu 4 lipca 2017 r., postępowanie przygotowawcze w sprawie zostało wszczęte po przeprowadzeniu szeregu czynności sprawdzających wnioskowanych między innymi przez L. G. w zawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa, postanowieniem Prokuratora Rejonowego w Kolbuszowej z dnia 19 września 2017 r., a skarga na przewlekłość postępowania przygotowawczego (...)wpłynęła do Prokuratury Rejonowej w Kolbuszowej w dniu 3 listopada 2017 r. Tak więc okres pomiędzy wszczęciem postępowania przygotowawczego (19 września 2017 r.), a złożeniem skargi na przewlekłość (3 listopada 2017r.), wynosi nieco ponad miesiąc. Trudno uznać w tej sytuacji, że postępowanie przygotowawcze w sprawie (...) Prokuratury Rejonowej w Kolbuszowej nie toczy w rozsądnym terminie (por. np. postanowienie SN z 13.06.2017., III SPP 24/17, LEX 2329016). Tym bardziej, że wbrew twierdzeniom skarżącej, organy ścigania - zważywszy na charakter tej sprawy i jej złożoność - dotychczas w zakresie zawiadomienia L. G. dokonały licznych czynności procesowych o charakterze jawnym bądź niejawnym. Między innymi, nie jest także zasadny zarzut, że prowadzący postępowanie przygotowawcze nie podjęli działań zmierzających do ustalenia, czy przedstawiciele francuskiej organizacji (...) publikowali treści dotyczące K. G. za pośrednictwem portalu F.. W aktach sprawy (k. 28 akt (...)) znajduje się informacja z podjętych w tym zakresie czynności, z których wynika, że profil o nazwie A. (...), z którego wysyłano zniesławiające treści jest profilem fałszywym. W zawiadomieniu o podejrzeniu popełnienia przestępstwa pokrzywdzona L. G. złożyła wniosek o zabezpieczenie komputera należącego do mieszkającej razem z nią jej córki E. Ż., celem ustalenia IP komputera, z którego sprawca wysyłał zniesławiające treści oraz przesłuchanie wyżej wymienionej w charakterze świadka. W tym kontekście należy zauważyć, iż przeprowadzenie czynności polegającej na zabezpieczeniu komputera należącego do córki pokrzywdzonej E. Ż., celem ustalenia IP komputera, z którego korzystał sprawca wysyłający zniesławiające treści nie jest celowe i nie prowadzi do uzyskania dowodu wskazanego przez skarżącą, gdyż na komputerze E. Ż. brak jest informacji w zakresie IP osoby publikującej zniesławiające treści, które to informacje są wyłącznie utrwalone na serwerze administratora portalu społecznościowego F.

Ustalono także, że realizacja przez władze USA wniosków o międzynarodową pomoc prawną dotyczących przestępstw zniesławienia, czy też znieważenia, podlega istotnym ograniczeniom także w sytuacjach, gdy pokrzywdzonymi są funkcjonariusze publiczni. Wolność słowa należy do praw gwarantowanych konstytucyjnie, zatem realizacja takiego wniosku o pomoc prawną w sprawie o zniesławienie - zdaniem strony amerykańskiej - stanowiłaby naruszenie podstawowych swobód obywatelskich i byłaby sprzeczna w prawem i porządkiem konstytucyjnym USA (por. pismo Biura Współpracy Międzynarodowej Prokuratury Krajowej z dnia 10 sierpnia 2016 roku sygn. PK V WM 406.5.2016 - k. 39-43). Z tych też względów kierowanie do władz USA wniosku pomoc prawną dotyczącą treści publikowanych na portalu F. dotyczących pokrzywdzonej i jej najbliższych nie jest racjonalne i wniosek taki nie będzie przedmiotem realizacji. Nie ulega ponadto wątpliwości w realiach sprawy (...) Prokuratury Rejonowej w Kolbuszowej konieczność wykonywania znacznej części czynności procesowych w drodze pomocy z uwagi na fakt, że większość osób, co do których zachodzi konieczność przesłuchania w charakterze świadków zamieszkuje poza terenem właściwym dla Komendy Powiatowej Policji w Kolbuszowej oraz Prokuratury Rejonowej w Kolbuszowej, co ma istotny wpływ na terminowość ich wykonania, ale w żadnym razie nie doprowadziła do przewlekłości prowadzonego postępowania przygotowawczego.

Analiza opisanego wyżej biegu postępowania przygotowawczego (...) Prokuratury Rejonowej w Kolbuszowej prowadzi do wniosku, iż postępowanie to toczyło się sprawnie, co uzasadnia konkluzję, że wniesienie przez L. G. skargi na przewlekłość postępowania przygotowawczego – niedługo po jego rozpoczęciu - w takich okolicznościach, jakie występują w realiach rozpoznawanej sprawy, a więc kiedy skarga została złożona przed upływem podstawowego okresu trwania dochodzenia określonego w art. 325i § l kpk, należy ocenić jako wykorzystanie tego uprawnienia w sposób niezgodny z jego rzeczywistym celem, jakim jest uzyskanie ochrony prawa do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym w rozsądnym terminie.

Z tych względów Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu postanowił jak w sentencji (art. 12 ust. 1 ustawy o skardze.).

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE