UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 5 listopada 2015 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb., w sprawie I Ns 1669/12, oddalił wniosek G. M. o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie z dniem 16 lipca 2009 roku własności nieruchomości położonej w miejscowości M., przedstawionej na mapie sporządzonej przez biegłego geodetę G. K., składającej się z działek oznaczonych nr (...) o łącznej powierzchni 0,3214 ha. Zasądził od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika Wspólnoty Wsi M. kwotę 1.371,11 tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Podstawą tego rozstrzygnięcia były następujące ustalenia i rozważania Sądu.

Nieruchomość będąca przedmiotem postępowania położona jest w miejscowości M., gminie R.. Początkowo nieruchomość ta oznaczona była w ewidencji gruntów numerem (...), później w 2003 roku uległa podziałowi na działki oznaczone numerami (...) o łącznej powierzchni 0,41 ha. Dla nieruchomości tej Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. nie ma założonej księgi wieczystej ani zbioru dokumentów.

W latach sześćdziesiątych do Wspólnoty Gruntowej wsi M. należały grunty położone w miejscowości M. o łącznej powierzchni ponad 10 ha. Grunty te były wspólnie użytkowane przez rolników wsi M.. W 1970 r. na terenie wsi M. przeprowadzone zostało scalenie gruntów. Wspólnota wsi M. wniosła do scalenia działki o numerach (...) o powierzchni ogólnej 10,19 ha. W zamian za te grunty wspólnota otrzymał działki oznaczone w ewidencji gruntów numerami (...)oraz (...) o łącznej powierzchni 10,27 ha.

Na terminie gruntów położonych w miejscowości M. w tym okresie funkcjonowało także Państwowe Gospodarstwo (...) w P., do którego należały działki oznaczone numerami (...) o łącznej powierzchni 28,04 ha. Grunty te gospodarstwo także wniosło do wyżej wskazanego scalenia, otrzymując w zamian działki gruntu o numerach (...) o powierzchni ogólnej 28,59 ha. W 1993 r. grunty te przekazane zostały na mocy decyzji WojewodyP. numer(...) do zasobów Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.

Począwszy od 1972 r. obiekt stawowy M. użytkowany był przez Gospodarstwo (...). W połowie lat siedemdziesiątych zaplanowano przebudowę stawów rybnych. W miejscu istniejącego drewnianego jazu na rzece L., piętrzącego wodę dla obiektu, przewidziany był nowy jaz żelbetonowy z wyciągami mechanicznymi.

W związku ze sporządzonymi planami przebudowy w planach zapisana została konieczności wywłaszczenia działki (...), co byłoby niezbędne do właściwej konserwacji oraz dostępu do nowo wybudowanego jazu. Ostatecznie nowy, betonowy jaz został wybudowany w 1987 r. W dokumentacji budowlanej oznaczone zostało, iż rozbudowa i nowe koryto przebiegają w większości na gruntach własnych (podany został także numer działki (...)).

Przedsiębiorstw (...) zostało zlikwidowane w 1992 r. i od tego momentu obiektem stawowym M. władała Agencja Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa.

W dniu 16 lipca 2009 r. zawarta została w formie aktu notarialnego pomiędzy Agencją Nieruchomości Rolnych a wnioskodawczynią G. M. umowa sprzedaży nieruchomości składającej się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerami (...) o powierzchni ogólnej 28,76 ha.

Pierwotnie istniejący drewniany jaz został wybudowany jeszcze przed 1939 r. W okresie od końca lat pięćdziesiątych do 1972 r. pracownicy Gospodarstwa (...) czyścili rowy i kanał dopływowy znajdujące się przy spornym gruncie. Po 1972 r. robili to pracownicy Gospodarstwa (...). Po jego zlikwidowaniu przez pewien okres kilka lat ten obszar dzierżawiony był przez L. R. (1). Do remontu a potem budowy nowego jazu dojeżdżało się przez sporne działki. Nowo wybudowany jaz został przesunięty o około 15 metrów w kierunku wschodnim w związku ze zmianą koryta rzeki.

Z gruntów znajdujących się przy jazie po dokonanym scaleniu korzystali okoliczni rolnicy, mieszkańcy M.. Korzystał z nich każdy kto chciał. Nie było w tym zakresie żadnych ograniczeń, nikt im nie zabraniał korzystania z tych gruntów. Rolnicy wypasali na tym gruncie krowy a wcześniej też owce. Pracownicy gospodarstwa rybackiego nie zgłaszali żadnych zastrzeżeń w związku z wypasaniem zwierząt, a jedynym miejscem jakim się zajmowali na spornym gruncie były skarpy prowadzące do kanału, na których kosili trawy. Od 3-4 lat nikt z okolicznych rolników już nie wypasa zwierząt gospodarczych na tym terenie. Nie było żadnych konfliktów związanych z dojazdem przez mieszkańców wsi do gruntów położonych w pobliżu jazu.

Do momentu powstania zbiornika wodnego w C. działka ta wykorzystywana była też do wypoczynku przez okolicznych mieszkańców.

Od momentu scalenia wszyscy (...) wiedzieli, że te grunty należą do wspólnoty.

L. R. (1) jaz i znajdujące się w pobliżu stawy dzierżawił do 2009 r. Stosowną umowę podpisał w 2003 r. z Agencją Nieruchomości Rolnych. Przy podpisywaniu umowy okazane zostały mu dokumenty z których wynikało, iż sporne grunty należą do wsi (są to grunty wiejskie). Aby dojeżdżać do jazu musiał przejeżdżać przez sporne grunty i rozmawiał na ten temat z sołtysem wsi w 2003 r. Uzyskał od niego zgodę na przejeżdżanie. Gdy podpisywał umowę na spornych gruntach nie było żadnych tablic z informacją, iż należą one do gospodarstwa rybackiego.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, przedstawione przez strony toczącego się postępowania, opierając się na zeznaniach przesłuchanych w sprawie świadków, zgłoszonych przez strony toczącego się postępowania.

W ocenie Sądu Rejonowego wniosek o stwierdzenie zasiedzenia złożony przez wnioskodawczynię G. M. nie jest uzasadniony. Wnioskodawczyni po ostatecznym sprecyzowaniu wniosku nie ubiega się o zasiedzenie na swoją rzecz jakiegokolwiek obszaru na którym znajdują się wody. Wniosek został ograniczony tylko do zaznaczonych na mapie sporządzonej przez biegłego geodetę działek nr (...).

Zgodnie z aktualnie obowiązującą treścią art. 172 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Natomiast po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Nabycie własności w drodze zasiedzenia uzależnione jest od spełniania kumulatywnego dwóch przesłanek - władania nieruchomością jako posiadacz samoistny oraz upływ określonego terminu zasiedzenia. Posiadanie nieruchomości ma charakter posiadania samoistnego, jeżeli posiadacz włada rzeczą jak właściciel, co oznacza, iż wykonuje faktycznie uprawnienia składające się na treść prawa własności.

W ocenie Sądu w świetle materiału dowodowego zgromadzonego w przedmiotowo sprawie, nie budzi wątpliwości, iż trudno uznać wnioskodawczynię a wcześniej jej poprzednika ( L. R. (2)) za samoistnego posiadacza przedmiotowego gruntu. Z zeznań przesłuchanych świadków tj. J. M., C. K., L. R. (1) a także S. C. w sposób nie budzących żadnych wątpliwości wynika, iż grunty te należały do (...). Świadkowie w złożonych zeznaniach przedstawili w jaki sposób mieszkańcy z tych gruntów korzystali. Wynika z nich, iż z gruntów znajdujących się przy jazie po dokonanym scaleniu (w 1970 r.) korzystali okoliczni rolnicy, mieszkańcy M., korzystał z nich każdy kto chciał, nie było w tym zakresie żadnych ograniczeń, nikt im tego nie zabraniał. Rolnicy wypasali na tym gruncie krowy a wcześniej także owce. Pracownicy gospodarstwa rybackiego nie zgłaszali żadnych zastrzeżeń w związku z wypasaniem zwierząt, a jedynym miejscem jakim się zajmowali na spornym gruncie to były skarpy prowadzące do kanału, na których kosili trawę. Przez cały ten okres nie było żadnych konfliktów związanych z dojazdem przez mieszkańców wsi do gruntów położonych w pobliżu jazu. Ponadto do momentu powstania zbiornika wodnego w C. działka ta wykorzystywana była też do wypoczynku przez okolicznych mieszkańców.

Świadkowie jednoznacznie zeznali, iż od momentu scalenia wszyscy (...) wiedzieli, że te gruntu należą do wspólnoty. Sąd ponadto zauważył, iż świadek L. R. (1), dzierżawiący w okresie 2003 - 2009 jaz i znajdujące się w pobliżu stawy, widział dokumenty z których wynikało, iż sporne grunty należą wsi (są to grunty wiejskie). Aby dojeżdżać do jazu musiał przejeżdżać przez sporne grunty i rozmawiał na ten temat z sołtysem wsi w 2003 r. i uzyskał od niego zgodę na przejeżdżanie. Gdy podpisywał umowę na spornych gruntach nie było żadnych tablic z informacją, iż należą one do gospodarstwa rybackiego.

W tej sytuacji oczywistym jest, iż nie zostały spełnione przesłanki o których mowa w art. 172 k.c. i dlatego też Sąd wniosek oddalił.

O kosztach postępowania w przedmiotowej sprawne (punkt drugi postanowienia) Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. a na zasądzona kwotę złożyły się poniesione przez uczestnika postępowania wydatki związane ze sporządzoną w sprawie opinią.

Od powyższego postanowienia apelację złożyła wnioskodawczyni. Skarży je w całości, zarzucając naruszenie:

1. przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

- art. 233 § 1 kpc poprzez dowolną a nie swobodną ocenę dowodów w postaci map ewidencyjnych, dokumentacji projektowej „M. - budowa jazu”, map obrębu hodowlanego (...), zeznań świadka J. G. (1) i A. O. (1), w związku z uznaniem, że sporna nieruchomość, tj. ówczesna działka (...):

a) nie wchodziła w skład Państwowego Gospodarstwa (...) od początku lat 70-tych jako element obrębu hodowlanego (...), mimo że wymienione dowody w sposób jednoznaczny dowodzą okoliczności przeciwnej, co oznacza, że od tego czasu sporna nieruchomość wykorzystywana była wyłącznie przez i w interesie każdoczesnego użytkownika obrębu hodowlanego (...),

b) nie była użytkowana i gospodarowana na potrzeby każdoczesnego podmiotu uprawnionego do korzystania z obrębu hodowlanego (...);

- art. 233 § 1 kpc poprzez dowolną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego polegającego na uznaniu, że z zeznań przesłuchanych w charakterze świadków członków Wspólnoty Wsi M. w sposób przekonujący wynika, że w okresie od 1970 r. w sposób ciągły i swobodny korzystali ze spornej nieruchomości, w sytuacji, gdy przez cały ten okres obowiązywał ustawowy zakaz korzystania w celach rekreacyjnych, na potrzeby wypasu zwierząt hodowlanych czy połowu ryb z nieruchomości należących do obrębów hodowlanych, a taki status miała przez cały okres od 1970r. do chwili obecnej działka (...);

- art. 328 par. 2 w zw. z art. 361 kpc poprzez:

a) pominięcie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazania przyczyn, dla których Sąd I instancji nie dał wiary zeznaniom świadków J. G. (1) i A. O. (1), mimo że w sposób spójny i obiektywny wyjaśniają one, że sporna nieruchomość znajdowała się przez cały ten okres we władztwie P. D., a także że nieruchomość ta nie mogła być legalnie wykorzystywana przez (...) na własny użytek z uwagi na fakt, iż stanowiła element obrębu stawowego (...);

b) brak jakiegokolwiek odniesienia się do zagadnienia dotyczącego przynależenia spornej nieruchomości do obrębu hodowlanego (...), co wynika chociażby z treści opracowania „M. - budowa jazu”, co ma istotne znaczenie dla ustalenia kto w relewantnym okresie mógł ze spornej nieruchomości korzystać i faktycznie korzystał;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego:

- art. 13 ust. 2 w zw. Z art. 16 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym poprzez bezpodstawne ich pominięcie przy dokonywaniu oceny zeznań członków Wspólnoty Wsi M., mimo że wprowadzają one ustawowe zakazy wstępu na teren obrębu hodowlanego, co dotyczyło też nieruchomości nr 529, co ma istotne znaczenie dla oceny kto był uprawniony do korzystania z tego gruntu oraz dla oceny wiarygodności światków zgłoszonych przez Uczestnika;

- art. 172 § 1 k.c. poprzez uznanie, że sam fakt, iż Wspólnota Wsi M. była właścicielem spornej nieruchomości, a jej członkowie mieli tego świadomość, a także fakt, że uczestniczka mieli wiedzę na temat tego, że nie są właścicielami spornej nieruchomości, przesądza o bezzasadności wniosku o zasiedzenie Wnioskodawczym, w sytuacji gdy istota tego trybu postępowania sprowadza się do uzyskania przez podmiot nie dysponujący tytułem prawnym do rzeczy stosownego prawa, kosztem dotychczasowego uprawnionego pod warunkiem wykazania samoistnego posiadania tej rzeczy przez okres normatywnie określony.

Występując z tymi zarzutami apelująca wnosiła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji a także o zasądzenie solidarnie od uczestników na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest uzasadniona. Wprawdzie sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia nie odniósł się do zeznań wskazanych w apelacji świadków A. O. (2) i J. G. (2) (zgłoszonych przez wnioskodawczynię) jak również do treści dołączonej do wniosku notatki uzgodnieniowej, spisanej w dniu 11 listopada 1975r. w Zespole (...) w P. w sprawie ustalenia danych dotyczących rozpoznania terenowego dla przedsięwzięcia inwestycyjnego – przebudowy stawów rybnych gminy R., czy też fragmentu projektu technicznego z 1987r. (...) – budowa jazu, to jednak powyższe dowody nie mogą prowadzić do odmiennej oceny zasadności zgłoszonego przez wnioskodawczynię wniosku o stwierdzenie zasiedzenia, niż ta którą zaprezentował Sąd Rejonowy.

Kwestia czy przedmiotowa nieruchomość wchodziła w skład obrębu hodowlanego ustanowionego w miejscowości M., nie ma decydującego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Zresztą wnioskodawczyni nie wykazała, by rzeczywiście działka nr (...) wchodziła w skład obrębu hodowlanego. Załączona do wniosku decyzja Wojewody (...) z dnia 3 grudnia 2002 roku wydana na podstawie art. 13 i 15 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 roku o rybactwie śródlądowy, ustanawiająca obręb hodowlany w miejscowości M., nie wymienia nieruchomości tworzących ten obręb, a jedynie podaje jego powierzchnię 25,35 ha ( mniejszą o ponad 3 ha od nieruchomości w M. nabytej przez wnioskodawczynię na podstawie aktu notarialnego z 16 lipca 2009 roku). Z kolei dołączona do wniosku mapa obiektu hodowlanego M. (k26) nie zawiera oznaczeń poszczególnych nieruchomości i jest nieprzydatna do ustalenia czy działka (...) weszła w skład obrębu. O tym również nie mogą decydować zapisy w notatce uzgodnieniowej, spisanej w dniu 11 listopada 1975 roku w Zespole Projektowym w P., przewidujące wywłaszczenia działki (...) na dojazd do jazu ( k-17 i 18 ), czy tez zdanie w dokumentacji projektowej z 1987 roku ,, rozbudowa i nowe koryto przebiegają w większości na gruntach własnych/ działka (...)/”(k 20). W sprawie nie zostało wykazane, by w czasie między sporządzeniem tych ostatnich dokumentów doszło do wywłaszczenia działki (...).

Podstawową kwestią, decydującą o treści rozstrzygnięcia w przedmiocie złożonego wniosku o zasiedzenie, jest czy wnioskodawczyni można przypisać samoistne posiadanie nieruchomości której dotyczy wniosek i czy jest ono na tyle długie, by prowadziło do zasiedzenia.

W przedmiotowej sprawie nie ulega wątpliwości, że nieruchomość objęta wnioskiem o zasiedzenie oznaczona nr działek (...) na mapie sporządzonej przez biegłego G. K. stanowi własność Wspólnoty Gruntowej Wsi M.. Sama wnioskodawczyni w uzasadnieniu wniosku wskazuje na tytuł własności wspólnoty wywodzący się z wydanej w dniu 7 grudnia 1963r. decyzji Prezydium Państwowej Rady Narodowej w Piotrkowie Tryb., którą załączyła do wniosku (k.22). Zresztą wnioskodawczyni nabywając aktem notarialnym z 16 lipca 2009 roku od Skarbu Państwa własność nieruchomości rolnej położonej w M. o powierzchni 28.7600ha wystąpiła do Wspólnoty Gruntowej Wsi M. z propozycją odkupienia przedmiotowej nieruchomości, a dopiero gdy propozycja jej została odrzucona, wszczęła postępowanie o stwierdzenie zasiedzenia.

Działki (...) to teren przylegający do koryta rzeki L. (po obu stronach rzeki), na której to rzece usytuowany jest jaz, służący do zaopatrywania w wodę położoną około 1 km dalej nieruchomość powódki, gdzie urządzone są stawy rybne. Wnioskodawczyni na podstawie umowy zawartej w dniu 29 marca 2010 roku z Wojewódzkim Zarządem Melioracji i Urządzeń Wodnych w Ł. jest dzierżawcą jazu na rzece Ł.. Dojazd i dojście do jazu wiedzie przez działki będące przedmiotem postępowania, należące do uczestnika Wspólnoty Gruntowej . Władztwo wnioskodawczyni w stosunku do nieruchomości objęte wnioskiem polega na przechodzeniu i przejeżdżaniu przez nią w celu dotarcia do jazu, czy też wykaszaniu jej dla utrzymania zdolności komunikacyjnych z jazem i właściwego przepływu wody w rzece ( wykaszanie skarpy przy rzece). Takie władztwo trudno zakwalifikować jako posiadanie samoistne nieruchomości, skoro praktycznie ogranicza się ono do korzystania z niej w zakresie odpowiadającym służebności .

Nawet gdyby powyższej oceny nie podzielić i uznać wnioskodawczynię za posiadaczkę samoistną, to i tak nie jest spełniona druga przesłanka wymagana do zasieczenia – odpowiedni upływ czasu. Władztwo wnioskodawczyni można liczyć dopiero od momentu objęcia jazu w dzierżawę, co nastąpiło w marcu 2010 roku. Od tego czasu nie upłynął żaden z dwóch terminów przewidzianych art. 172 kc. Natomiast wnioskodawczyni nie wykazała, by mogła zaliczyć posiadanie poprzednich posiadaczy w oparciu przepis art. 176 kc. W żaden sposób nie wykazała, by została wprowadzona w posiadanie tej nieruchomości przez poprzedniego posiadacza. Nawet nie twierdziła, że od kogoś otrzymała jej posiadanie.

Dlatego też orzeczenie sądu pierwszej instancji mimo pewnych braków w uzasadnieniu , ostatecznie odpowiada prawu. W takiej zaś sytuacji apelacja podlega oddaleniu – art. 385 k.p.c.

STŁ/AO

SSO Jarosław Gołębiowski SSA w SO Stanisław Łęgosz SSO Adam Bojko

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE