UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie P. K. została uznana za winną tego, że w dniu 26 lipca 2011 r. w W. przy ul. (...) w placówce (...) Bank S.A. działając wspólnie i w porozumieniu z Ł. B. oraz innymi sprawcami z góry powziętym zamiarem, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadziła do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 13.860 zł w/w bank w ten sposób, że w celu uzyskania dla siebie pożyczki gotówkowej w/w kwocie wprowadziła w błąd pracowników banku co do realnej możliwości spłaty oraz co do autentyczności przedłożonego, a uprzednio sfałszowanego przez nieustalonego sprawcę dokumentu w postaci decyzji z dnia 24 grudnia 2010 r. o przyznaniu przez ZUS (...) Oddział w W. renty w kwocie 1793,91 zł miesięcznie, który to dokument miał istotne znaczenie dla uzyskania pożyczki, czym działał na szkodę w/w Banku, tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. skazano ją, a na podstawce art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzono jej karę 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności, którą na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 70 § 1 pkt 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. warunkowo zawieszono na okres 3 (trzech) lat tytułem próby. Na podstawie art. 46 § 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. sąd zobowiązał drugiego z oskarżonych - Ł. B. do naprawienia szkody w całości solidarnie z P. K. poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego (...) BANK S.A. we W. kwoty 13.860 zł (trzynaście tysięcy osiemset sześćdziesiąt złotych). Na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. dowody rzeczowe zarejestrowane w wykazie dowodów rzeczowych nr 1/126/12 na k. 17 (Drz. 3062/12) pod. poz. 1 zostały zwrócone uprawnionemu (...) Bank S.A. z siedzibą we W.. Na podstawie art. 44 § 2 sąd orzekł przepadek dowodu rzeczowego zarejestrowanych w wykazie dowodu rzeczowego nr 01/126/12 na k. 17 (Drz. 3063/12) pod. poz. 4 poprzez pozostawienie w aktach sprawy. Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. C. kwotę 929,88 zł (dziewięćset dwadzieścia dziewięć złotych i osiemdziesiąt osiem groszy) - w tym 23 % podatku VAT - tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonej z urzędu oraz zwolnił oskarżoną P. K. od zapłaty kosztów sądowych, w tym opłaty, przejmując je na rachunek Skarbu Państwa.

Od powyższego wyroku apelację wniósł obrońca oskarżonej P. K.. Obrońca zarzucił obrazę przepisów postępowania mogącą mieć istotny wpływ na treść tego orzeczenia a mianowicie: art. 167 K.p.k. i art. 352 K.p.k. wskazując, że sąd nie przeprowadził dowodu w postaci opinii biegłego sądowego z zakresu bankowości i rachunkowości choć stan sprawy tego wymagał. Art. 92 K.p.k. i art. 410 K.p.k. poprzez całkowite pominięcie przez sąd okoliczności dotyczących sytuacji osobistej i majątkowej oskarżonej, które to okoliczności winny mieć zasadniczy wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. wymiar orzeczonej wobec niej kary, a także obowiązku naprawienia szkody. Zarzucił także obrazę przepisów prawa materialnego a mianowicie: art. 20 k.k. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie wyrażające się w nieuwzględnieniu przy orzekaniu obowiązku naprawienia szkody roli i zakresu zamiaru oraz stopnia winy każdego z oskarżonych a w konsekwencji orzeczenie wobec P. K. obowiązku solidarnego naprawienia szkody w zakresie przekraczającym ustalony w postępowaniu zakres jej odpowiedzialności. Podnosząc te zarzuty obrońca wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Warszawy Pragi Północ w Warszawie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja obrońcy nie zasługuje na uwzględnienie.

Kontrola instancyjna zaskarżonego orzeczenia wykazała, że Sąd Rejonowy prawidłowo przeprowadził postępowanie w sprawie i wydał rozstrzygnięcie na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy i ujawnionego podczas rozprawy głównej, oceniając go swobodnie, zgodnie ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego. Za prawidłowe należy uznać dokonane przez sąd I instancji ustalenia faktyczne oraz wniosek w przedmiocie winy oskarżonej P. K., zaś karę jej wymierzoną należy uznać za adekwatną do stopnia winy i społecznej szkodliwości popełnionego przez nią czynu.

Wbrew twierdzeniom obrońcy stan sprawy nie wymagał od sądu przeprowadzenia dowodu w postaci opinii biegłego sądowego z zakresu bankowości i rachunkowości. W aktach sprawy znajduje się dokumentacja, która pozwoliła ustalić wysokość szkody wyrządzonej działaniem oskarżonej. Jak wynika z umowy pożyczki zawartej w dniu 26 lipca 2011 roku nr (...) wysokość udzielonego P. K. świadczenia opiewała łącznie na kwotę 17 573,23 zł. Z tej kwoty, zanim doszło do przekazania pieniędzy pożyczkobiorcy, bank potrącił związane z pożyczką opłaty- tj. opłatę przygotowawczą za rozpatrzenie wniosku oraz sporządzenie i zawarcie umowy pożyczki w kwocie 40,00 zł, prowizję bankową od udzielonej pożyczki w kwocie 487,20 zł oraz opłatę ubezpieczeniową w kwocie 3 186,03 zł pobieraną za cały okres kredytowania. Kwota 13 860,00 zł wskazana została w umowie pożyczki zawartej przez P. K. z (...) Bankiem jako kwota przekazana na rachunek bankowy pożyczkobiorcy. Jest to kwota powstała po potrąceniu wszystkich powyższych należności.

Nie budzi zastrzeżeń postępowanie jednostek organizacyjnych banku w zakresie procedury rozpatrywania wniosku oskarżonej o pożyczkę i weryfikacji przedłożonych przez nią dokumentów koniecznych do udzielenia pożyczki, a także postępowanie banku w czasie po udzieleniu pożyczki i jej windykacji. Na tę okoliczność przesłuchano J. K. – zatrudnionego w (...) Bank S.A. na stanowisku głównego specjalisty ds. kontaktów z organami ściągania. Bank udzielił P. K. pożyczki na podstawie przedłożonej przez nią decyzji ZUS o przyznaniu jej renty rodzinnej, historii rachunku oraz dowodu osobistego. Pracownik banku w toku przeprowadzania procedury udzielania pożyczki nie zweryfikował prawdziwości przedłożonych przez oskarżoną dokumentów. Stało się to dopiero później po udzieleniu pożyczki. W związku z niedokonywaniem przez oskarżoną wpłat, doszło do powstania zaległości. Bank wysyłał do oskarżonej pisma wzywające do zapłaty. W toku postępowania wyjaśniającego P. K. odmówiła spłaty zadłużenia. Wówczas powzięto informację, że przedłożone przez oskarżoną dokumenty dotyczące świadczenia z ZUS zostały najprawdopodobniej sfałszowane. W dniu 21 września 2015 roku bank wystawił Bankowy Tytuł Egzekucyjny, do czego zgodnie z obowiązującymi jeszcze wówczas przepisami był uprawniony, któremu sąd nadał klauzulę wykonalności w dniu 6 października 2015 roku. Tocząca się w tej sprawie egzekucja komornicza została umorzona z powodu bezskuteczności.

Stwierdzenie prawidłowości działań banku nie wymagało posiadania specjalnej wiedzy. Należy wskazać, iż powyższe pozostaje bez wpływu na odpowiedzialność karną oskarżonej. Przedmiotem niniejszego postępowania nie było badanie prawidłowości postępowania pracowników banku przy udzielaniu pożyczki, lecz zachowanie oskarżonej polegające na przedłożeniu sfałszowanej dokumentacji w celu uzyskania pożyczki i w związku z tym popełnieniu przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., co zostało udowodnione i nie jest kwestionowane przez autora apelacji.

Zgodnie z pismem z dnia 16 listopada 2016 roku nadesłanym przez Euro Bank w odpowiedzi na pytanie sądu o aktualny stan zadłużenia z tytułu umowy nr (...) wskazano, że całkowity stan zadłużenia z tytułu tejże umowy wynosi 27 972,34 zł. Bank wyliczył, co składa się na powyższą kwotę wyszczególniając zaległość w spłacie kapitału – 14 736,23 zł, zaległość w spłacie odsetek – 1 955,32 zł, kwotę odsetek karnych- 9 431,99 zł oraz koszty windykacji – 1848,80 zł. Nie może dziwić, że koszty udzielonej pożyczki rosły oraz że bank naliczał odsetki, jak i inne należności w sytuacji, gdy pożyczka nie była spłacana.

Sąd Okręgowy nie dostrzegł podstaw do zmiany rozstrzygnięcia dotyczącego obowiązku naprawienia szkody. W szczególności nie można podzielić zastrzeżeń skarżącego, co do nałożenia obowiązku naprawienia szkody na oboje oskarżonych solidarnie. W niniejszej sprawie sąd orzekał na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem 1 lipca 2015 roku. Dokonana po tej dacie zmiana nakazuje odmienne rozumienie istoty obowiązku naprawienia szkody będącego uprzednio środkiem karnym. Niemniej jednak i przed 1 lipca 2015 r. dominował w judykaturze oraz doktrynie pogląd, w którym wyrażano na gruncie ówczesnego przepisu art. 46 § 1 k.k. akceptację dla orzeczenia środka karnego przewidzianego w tym przepisie w postaci solidarnego zobowiązania współsprawców przestępstwa (a także: pomocników, podżegaczy i paserów) do naprawienia szkody. Stanowisko takie wyrażono w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2000 r., sygn. akt I KZP 40/00, a nadto w licznych orzeczeniach sądów apelacyjnych (vide: np. wyroki: Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 września 2016 r. II AKa 89/16, Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 8 sierpnia 2013 r. II AKa 115/13, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 30 kwietnia 2013 r. II AKa 26/13 oraz z dnia 14 lutego 2013 r. II AKa 118/12, Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 marca 2013 r. II AKa 242/12, Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 13 marca 2013 r. II AKa 52/13 oraz z dnia 1 marca 2013 r. II AKa 37/13, Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 maja 2012 r. II AKa 150/12 oraz z dnia 17 maja 2012 r. II AKa 150/12). Wbrew twierdzeniom skarżącego istnieje więc ugruntowana linia orzecznictwa w tym zakresie. Celowe jest nakładanie na współsprawców solidarnego obowiązku naprawienia szkody, gdyż zwiększa to szanse podmiotu pokrzywdzonego przestępstwem na uzyskanie wyrównania szkody w pełnej wysokości.

Stwierdzono, że szkoda została wyrządzona w warunkach współsprawstwa, dlatego rozstrzygnięcie sądu I instancji w przedmiocie nałożenia na oboje ustalonych sprawców obowiązku jej naprawienia nie może zostać uznane za rozstrzygnięcie wadliwe. Oskarżona miała pełną świadomość bezprawności swojego działania. Tym bardziej, że już wcześniej brała pożyczki przy udziale Ł. B., które nie były spłacane. Za sądem I instancji należy powtórzyć, że P. K. doskonale zdawała sobie sprawę, w czym bierze udział i akceptowała to, że przy podpisania umowy pożyczki posługuje się sfałszowanym dokumentem stwierdzającym nieprawdziwe okoliczności, które miały istotne znaczenie dla uzyskania przedmiotowej pożyczki. Trudna sytuacja finansowa, łatwowierność, czy brak logicznej oceny sytuacji, w której się znalazła, nie mogą usprawiedliwić zachowania oskarżonej. Z tych względów sąd I instancji słusznie zobowiązał ją do naprawienia szkody solidarnie z Ł. B., co należy uznać za współmierne do przyczynienia się oskarżonej do powstania szkody. Bez wpływu na decyzję sądu pozostaje też to, że oskarżona spłaciła wręcz marginalną część zadłużenia z tytułu udzielonej pożyczki.

Niezależnie od powyższego należy również wskazać, że Sąd Okręgowy nie był uprawniony do zmiany rozstrzygnięcia w zakresie obowiązku naprawienia szkody. Zmiana wyroku w tej części poprzez wyeliminowanie z obowiązku naprawienia szkody oskarżonej P. K. stanowiłaby orzeczenie na niekorzyść Ł. B., wobec którego wyrok uprawomocnił się z dniem 11 maja 2017 roku. W sprawie niniejszej nie zaistniały żadne procesowe okoliczności, które przy rozpoznawaniu apelacji wniesionej wyłącznie przez obrońcę oskarżonej, umożliwiałyby dokonywanie niekorzystnych zmian w zakresie prawomocnych już rozstrzygnięć dotyczących oskarżonego Ł. B..

Mając na uwadze powyższe względy wyrok w zaskarżonej części został utrzymany w mocy. Na rzecz adw. M. C. zasądzono kwotę 516,60 zł obejmującą wynagrodzenie za obronę z urzędu w II instancji oraz podatek VAT, która to kwota wynika z § 4 ust. 1 i 3 oraz § 17 ust. 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu. Kierując się treścią art. 624 § 1 k.p.k. sąd zwolnił oskarżoną od uiszczenia kosztów sądowych w postępowaniu odwoławczym przejmując je na rachunek Skarbu Państwa, albowiem uznał, że ze względu na sytuację majątkową oskarżonej ich uiszczenie byłoby dla niej zbyt uciążliwe.

SSO Aleksandra Mazurek SSO Agnieszka Wojciechowska- Langda SSO Adam Bednarczyk

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE