Sygn. akt V K 48/17
Dnia 18 stycznia 2018 r.
Sąd Rejonowy w Giżycku w V Zamiejscowym Wydziale Karnym z siedzibą w Węgorzewie w składzie:
Przewodniczący – SSR Lidia Merska
Protokolant – st. sekr. sąd. Danuta Betlej
w obecności Prokuratora – J. W.
oskarżyciela posiłkowego – Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.
po rozpoznaniu w dniach 27 kwietnia 2017r, 27 czerwca 2017r., 6 października 2017r., 2 listopada 2017r. na rozprawie
sprawy Z. S. (1)
urodzonego (...) w R.
syna M. i J. z d. G.
oskarżonego o to, że: W okresie od miesiąca stycznia 2015 roku do miesiąca stycznia 2016 roku w W. prowadząc działalność gospodarczą pod nazwą Biuro Ochrony Mienia i Osób (...), spółka jawna Z. S. (1), M. S. wykonując czynności z zakresu prawa pracy, uporczywie naruszył prawa pracowników wynikające z ubezpieczenia społecznego w ten sposób, że nie dopełnił ustawowego obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w części finansowej przez ubezpieczonego (pracownika) oraz w części składek finansowanych przez pracodawcę (płatnika) w łącznej kwocie 59 061,67 zł, doprowadzając w ten sposób do zadłużenia wobec ZUS, działając w ten sposób na szkodę pracowników: M. S. (2), P. Z., K. D., A. I., M. K. (1), M. D., J. Ż., K. S., K. W., E. N., M. Ś., G. C., B. Ż., C. B. oraz ZUS,
tj. o czyn z art. 218 §1a kk
1. Oskarżonego Z. S. (1) uznaje za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, z tymże uzupełnia opis czynu o stwierdzenie, iż oskarżony nie dopełnił obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i za to na podstawie art. 218§1a kk w zw. z art. 33§1 i 3 kk skazuje go na karę grzywny w wymiarze 60 (sześćdziesiąt) stawek dziennych, przy przyjęciu, iż wysokość jednej stawki dziennej równa jest kwocie 20 (dwadzieścia) złotych.
2. Na podstawie art. 46§1 kk orzeka wobec oskarżonego środek kompensacyjny w postaci obowiązku naprawienia szkody w całości na rzecz oskarżyciela posiłkowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w kwocie 56.104,14 zł (pięćdziesiąt sześć tysięcy sto cztery złote 14/100)
3. Zwalnia oskarżonego od obowiązku ponoszenia opłat i pozostałych kosztów sądowych.
Sygn. akt VK 48/17
Z. S. (1) prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...) wspólnie z synem M. S. (2). Z tym, że za kwestie związane z rozliczeniami, płatnościami odpowiada Z. S. (1). Firmę tę wspólnicy przejęli od M. K. (2) i Z. Z. w 2013r (k. 12, 435). Problemy z płynnością finansową pojawiły się już w 2014r, a związane były z nieuiszczonymi faktami, rozliczeniami z poprzednimi właścicielami, a także problemy z uzyskaniem kredytu na działalność firmy.
W okresie od stycznia 2015r do stycznia 2016r w firmie należącej do Z. S. (2) zatrudnieni byli pracownicy: Z. S. (1), M. S. (2), P. Z. (od 20.05.2014r do 17.10.2015r k. 8), K. D. (od 01.07.2013r k. 8), A. I. (od 01.07.2011r do 09.11.2015r – świadectwo pracy k. 43 – 44), M. K. (1) (od 02.05.2014r do 5.02.2016r k.8), M. D. (od 01.08.2015r do 30.09.2015r, ponownie od 01.10.2015 do 04/05.2016r k.8), J. Ż. (od 01.09.2015r do 02.2016r k.8), K. S. (od 01.07.2015r do 25.08.2015r k.8), K. W. (od 01.07.2013r do 22.07.2015r – świadectwo pracy k. 49 – 50), E. N. (od 01.04.2010r do 10.08.2015r – świadectwo pracy k. 51 – 52), M. Ś. (od 02.04.2013r do 24.01.2015r; umowa k. 40 – 41, świadectwo pracy k. 42), B. Ż. (od 15.02.2001r), C. B. od 01.04.2015r) i G. C. (od 01.11.2014r do 31.01.2015r k. 8). Jako pracodawca Z. S. (1) powinien odprowadzać do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należne składki na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne każdego z zatrudnianych pracowników oraz Fundusz Pracy i Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w części finansowanej przez ubezpieczonych i pracodawcę a za ten okres w sumie powinien wpłacić kwotę 56.104,14zł.
Żaden z pracowników nie wiedział o tym, że nie są odprowadzane składki do ZUS. Z wystawionych pracownikom świadectw pracy wynikało, iż składki ZUS były odprowadzone w okresie zatrudnienia. Wobec spółki jawnej należącej do Z. S. (1) od 2015 roku toczyło się postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Urząd Skarbowy w G. z tytułu zaległości w uiszczaniu podatków. Od 2014r firma miała problemy finansowe, nie spłacała na czas swoich zobowiązań publicznoprawnych do ZUS – k. 181. Z. S. (1) do stycznia 2016r nie kontaktował się z ZUS celem uzyskania możności spłaty należności w ratach, nie wykazywał żadnego zainteresowania spłatą zaległości.
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: wpisu do KRS k. 11 – 16, listy ubezpieczonych k. 8, informacji o zadłużeniu k. 3-7, 33 – 34, pisma k. 32, dokumentów egzekucyjnych k. 102 – 115, uchyleń zajęć k. 134 – 141, zajęcia ZUS k. 142 – 162, zestawienia rozliczeń k. 166 – 178, korespondencji k. 179 – 187, zeznań podatkowych k. 215 – 220, 224 – 232, zeznań świadków: A. I., E. N., J. C., C. B., B. Ż., G. C., K. S., J. Ż., K. W., M. K. (1), K. D., P. Z., M. D., M. Ś., M. P. – ujawnionych w trybie art. 392§1kpk k. 497, a także wyjaśnień oskarżonego k. 400v, 435, .
Oskarżony Z. S. (1) nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu, i wyjaśnił że bezprawnie zajęto mu konta firmy, nie mógł regulować na bieżąco należności publicznoprawnych.
Zdaniem Sądu, wbrew linii obrony oskarżonego, stan faktyczny w tej sprawie jest bezsporny, potwierdzony dokumentami przedstawionymi przez oskarżyciela posiłkowego – Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz oskarżonego. Z dokumentów tych wynika, iż całkowite zadłużenie w ZUS oskarżonego wynosi 56.104,14zł, a jest to należność z tytułu nieopłacenia składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Tłumaczenie oskarżonego, że mu bezprawnie zajęli konta bankowe Urząd Skarbowy i ZUS jest tylko jego oceną działań tych podmiotów. Kiedy powstaje zaległość po stronie podatnika i płatnika składek, wówczas podejmowane są z urzędu czynności egzekucyjne. Każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą ponosi ryzyko, ale nie oznacza to, że wyłącza to jego odpowiedzialność za długi w uiszczaniu należności publicznoprawnych. Oskarżony w toku egzekucji i wcześniej, mając świadomość ciążących na nim zobowiązań nie podjął żadnych starań aby spłacić choć część należności, a pozostałą płatność rozłożyć na raty.
Artykuł 218§1akk stanowi o odpowiedzialności karnej osoby, która wykonując czynności z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych złośliwie bądź uporczywie narusza prawa pracownika wynikające z ubezpieczenia społecznego. Podmiotem naruszenia praw pracowniczych może być jedynie pracodawca lub osoba odpowiedzialna w zakładzie pracy za sprawy związane z zatrudnieniem, kształtowaniem warunków pracy lub za ubezpieczenie pracowników. Przestępstwo to ma charakter formalny, do jego dokonania nie jest wymagane spowodowanie efektywnej szkody ani nawet bezpośredniego i konkretnego niebezpieczeństwa. Karalne jest samo naruszenie praw pracowniczych, chociaż ratio legis tej karalności tkwi w przeciwdziałaniu wyrządzenia pracownikowi określonej szkody (Kodeks Karny Komentarz, Andrzej Marek, Dom Wydawniczy ABC 2005, s.485). Ustawa z dnia 13 października 1998r o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2017 poz. 1778) nałożyła m.in. na Zakład Ubezpieczeń Społecznych obowiązek wykonywania zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych i powierzyła mu kontrolę wykonywania zadań z tego zakresu przez płatników składek. Z art. 40 w/w ustawy wynika, iż na koncie ubezpieczonego ewidencjonuje się informacje o wysokości należnych i wpłaconych składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne oraz o wysokości należnej i odprowadzonej składki na otwarty fundusz emerytalny. W wypadku nieopłacenia składek w terminie lub opłacenia ich w zaniżonej wysokości ZUS może wymierzyć płatnikowi dodatkową opłatę, a składki, odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia i dodatkowa opłata podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej – art. 24 ust.2. Kontrolę wykonywania zadań i obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych przez płatników składek powierzono Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych – art. 86 w/w ustawy. Poza tym pomimo tego, czy należna składka należna od wynagrodzenia pracownika została pobrana i przekazana do ZUS-u czy też nie, pracownik jest uprawniony do świadczenia z ubezpieczenia społecznego.
Przestępstwo określone w art. 218 §1akk może być popełnione z winy umyślnej w zamiarze bezpośrednim. Niewątpliwie oskarżony doskonale zdawał sobie sprawę z wagi i konsekwencji podejmowanych przez niego decyzji, a mimo tego w ogóle nie informował pracowników, iż nie są uiszczane składki. Okres niepłacenia składek – jeden rok - przy zatrudnieniu kilkunastu osób, nie może świadczyć o przejściowych problemach firmy, a raczej o stałych kłopotach finansowych. Wobec wielokrotnego, stałego naruszenia praw pracowniczych wynikających z ubezpieczenia społecznego, stwierdzić należy, że oskarżony dopuścił się popełnienia zarzucanego mu czynu z winy umyślnej w zamiarze bezpośrednim.
Znamię „uporczywości” zawiera zarówno wielokrotność uchylania się od wykonania powinności, jak i świadomość niweczenia tym możliwości osiągnięcia stanu założonego przez prawo (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 13.12.2000, sygn. akt II AKz 289/00, KZS 2000/12/13). Okres czasu, kiedy oskarżony nie wykonywał obowiązku odprowadzania składek i miał pełną świadomość co do konsekwencji swojego postępowania, świadczy o tym, że zachowanie to nosi znamiona uporczywości.
Sąd zmienił opis czynu zarzucanego uzupełniając o stwierdzenie, iż oskarżony nie dopełnił obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Z pisma pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego k. 417 wynika, iż w zawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa, mimo że podano prawidłową wysokość nieuiszczonych składek na ubezpieczenie społeczne, to nie wymieniono prawidłowo wszystkich funduszy. Ponadto pełnomocnik prawidłowo określił wysokość zaległości na kwotę 56.104,14zł. Pomimo tego, że informacja ta była z 22.06.2017r to do dnia wyrokowania zaległość ta nie uległa zmianie – k. 471 – 472, 484.
Wymierzając oskarżonemu karę grzywny 60 stawek dziennych przy przyjęciu, iż wysokość jednej stawki dziennej wynosi 20 zł, Sąd kierował się stopniem społecznej szkodliwości popełnionego czynu, który ocenił jako znaczny. Oskarżony był pracodawcą kilkunastu osób, a same trudności finansowe nie mogą negatywnie obciążać osób zatrudnionych. Oskarżony był dotychczas karany za przestępstwo kwalifikowane z art. 300§2kk na karę pozbawienia wolności wraz z warunkowym zawieszeniem, wyrok uprawomocnił się w dniu 14.09.2017r – sygn. akt VII Ka 568/17. Oskarżony ma możliwości uiszczenia kary grzywny, choćby z dochodu uzyskiwanego przez niego z tytułu renty, natomiast orzekanie wobec niego kary ograniczenia wolności jest niecelowe. Kara grzywny nie jest wysoka, a priorytetem jest spłata należności publicznoprawnych. Oskarżony nie był karany za tego rodzaju przestępstwa, obecnie zależy mu na spłacie długu, podejmuje w tym zakresie stosowne czynności prawne.
Zgodnie z art. 46§1kk Sąd orzekł wobec oskarżonego środek kompensacyjny w postaci obowiązku naprawienia szkody w całości, zgodnie z wnioskiem pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego w wysokości wyrządzonej szkody.
Sąd zwolnił oskarżonego od obowiązku uiszczania kosztów postępowania, gdyż osiągane przez niego dochody nie pozwalają na ich uiszczenie.